litterær omsetting og den litterære omsettaren
Ruth Lillegraven
5 – eit dikt frå samlinga Urd Omsett til dansk av Sara Koch, islandsk av Salbjörg Jósepsdóttir, svensk av Peter Törnqvist, og til færøysk av Juli Fagerland. Med ein introduksjon av Ida H. Solberg og Runa Kvalsund.
I dette nummeret av bøygen dreier det seg stort sett om omsetjing til norsk, og om å syne fram omsetjingar av tidlegare uomsette utanlandske forfattarar og tekstar. Men vi ville også sjå kva som skjer når norske tekstar vert omsette til andre språk, og løfte fram eit verk som vi synest bør bli omsett. Ruth Lillegravens Urd, som vart utgjeven på Tiden forlag i haust, er ein utruleg sterk diktsyklus, som fortel historia til to kvinner, Seselja og Cecilie, som lever i kvar si tid, knytt saman gjennom slektsband og garden dei bur på. For syklusen fekk Lillegraven Brageprisen 2013. For å inkludere flest mogleg lesarar, valde vi omsetjing til dei nordiske språka som ligg nærmast norsk – slik at det er mogleg å sjå likskapar og forskjellar mellom språka og kanskje også omsetjarvala. Viktigheita av å omsetje mellom nordiske språk var også noko vi hadde lyst til å kaste lys over; i haust har det i samband med Nordisk råds litteraturpris attpåtil vore snakk om å opprette ein eigen priskategori for omsetjing.
54
Mykje av tematikken, naturbileta og dei mytologiske undertonane i Urd er i høg grad felles for dei nordiske samfunna, noko som gjer omsetjinga til desse språka naturleg. Sara Koch: «Lyrikoversættelse er en barsk og brutal gesjæft. Som erfaren prosaoversætter har jeg i mødet med lyrikken følt mig magtesløs over for teksten, men ikke desto mindre har arbejdet med Urd været inspirerende og motiverende. Digt 5 er ikke det sidste jeg har oversat, hverken af Ruth Lillegraven eller af norsk lyrik i det hele taget.» Peter Törnqvist: «För mej (med rötter i bland annat Västergötland) upplevs dom skandinaviska målen och dialekterna som ett enda utökat och fördjupat hemspråk. Nynorskan är en ren njutning att syssla med. Nynorsk vill man helst äta – sniffa och smaka på, läppja, frossa och mumsa i sig. Och diftongerna: beroendeframkallande.»
