BNL Magazine #3-2021

OKTOBER 2021 Ledenmagazine van Koninklijke Bouwend Nederland

ALLE REGIO’S

Verhagen over Rijksbegroting 2022: “Dit kabinet verspilt kostbare tijd”

Investeringen in schone energie Bouwbedrijven willen de waterstofboot niet missen

‘Je Gaat Het Maken’ slaat aan Van radiotherapeutisch laborant naar werkvoorbereider

2 | BNL | OKTOBER 2021 | INHOUD

IN DIT NUMMER 6

14

MAXIME VERHAGEN: “DIT KABINET VERSPILT KOSTBARE TIJD”

‘GA IN GESPREK, BLIJF IN GESPREK’ PRIJSSTIJGINGEN

RIJKSBEGROTING 2022

20

22

“ NIET DE VRAAG OF MAAR WANNEER JE MET CYBERCRIME TE MAKEN KRIJGT”

VAN LABORANT NAAR WERKVOOR­ BEREIDER: HET SUCCES VAN ‘JE GAAT HET MAKEN’

CYBERCRIMINALITEIT INSTROOM

BNL is het verenigings­magazine van Koninklijke Bouwend Nederland.

In het magazine is informatie te vinden over activiteiten van de vereniging, ontwikkelingen in de sector en onderwerpen die van belang zijn voor de bedrijfsvoering van de leden. De inhoud geeft invulling aan de missie van de vereniging, namelijk het binden, boeien en verenigen van de leden.

COVERFOTO | JIMJAN MULTIMEDIA

Wilt je reageren?

Stuur een mail aan: a.nieuwenhuis@bouwendnederland.nl.

COLUMN | OKTOBER 2021 | BNL | 3

INHOUDSOPGAVE 04

BOUW IN BEELD

11

ZZP-WEBMODULE

12

BLIJVEN INVESTEREN IN ONTWIKKELEN LEREN ZIT IN DNA VAN DE BOUW

15

NU BOUWEN AAN MORGEN

17

BRIEF UIT BRUSSEL BIJDRAGE RENÉ MEYBOOM

18

FUNCTIEWAARDERING HET SPEL KOMT OP DE WAGEN

27

REGIOKATERN

32

INNOVATIE SNELLER BOUWEN MET ROBOTS

WENSDENKEN Soms wrijf je je ogen uit als je het nieuws leest. Menen ze nou echt wat daar staat? Zo’n moment had ik laatst bij het lezen van het advies van het Planbureau voor de Leefomgeving. Thuiswerken is een blijvertje en daarom zouden de investeringen in de capaciteitsuitbreiding van spoor- en weginfra nog eens kritisch tegen het licht moeten worden gehouden.

Zo’n advies lijkt meer het product van wensdenken dan van goed onderzoek. Veel andere rapporten wijzen op het tegendeel. Ook onderzoek van de pas twee maanden geleden verschenen Integrale Mobiliteitsanalyse.

Hieruit blijkt duidelijk het stijgend gebruik van openbaar vervoer, transport en auto. De groei van het aantal huishoudens met één miljoen tot 2035 is een belangrijke oorzaak. Ons infrasysteem heeft grote moeite deze groei bij te benen.

Vergeet verder niet dat bijna de helft van de mensen niet thuis kán werken omdat ze bijvoorbeeld naar bouwplaats, fabriek of ziekenhuis moeten.

35

10 MANAGEMENTVRAGEN AAN… LAURENS POTTERS (VDR BOUWGROEP)

37

ADVIES: DE JURISTEN VAN BOUWEND NEDERLAND ADVIES

39

VEILIGHEID ‘BIJ GEVAAR HET WERK STILLEGGEN’

41

DIGITALISERING E-INVOICING: SNELLER EN MINDER FOUTEN

43

COLUMN DOEKLE TERPSTRA

44

ONMISBAAR

Kabinet, trap niet in deze valkuil en blijf fors investeren in infrastructuur. Drie miljard extra per jaar is nodig.

Zo voorkomen we gelazer voor later.

51

VERENIGING WKB UITGESTELD TOT 1 JULI 2022

Maxime Verhagen Voorzitter Bouwend Nederland

53

BNL IN DE MEDIA

De situatie doet denken aan minister Blok die in 2017 riep dat de woningmarkt af was en verder overheidsingrijpen niet langer nodig. We weten hoe dat heeft uitgepakt.

Onze infrastructuur is er voor de langetermijnoplossing van ons land. Bedoeld om ons veilig en mobiel te houden.

Corona is een tijdelijke situatie die we niet moeten gebruiken om de toch al langdurige trajecten van de aanleg van infrastructuur te onderbreken.

A24 BLANKENBURGVERBINDING Een nieuwe verbinding, die een impuls geeft aan de hele regio Rotterdam. In opdracht van Rijkswaterstaat realiseert BAAK een combinatie van Ballast Nedam, DEME en Macquarie Capital de nieuwe A24 Blankenburgverbinding.

De nieuw aan te leggen A24 is een vier kilometer lange aaneenschakeling van technische bouwwerken. Bij de A20 in Vlaardingen wordt een verdiept knooppunt aangelegd. Dit verdiepte traject loopt richting het zuiden en gaat over in een landtunnel.

Vervolgens gaat de weg onder een metrospoor, over een dijk en komt uit bij het technische hoogtepunt: een afzinktunnel onder de rivier het Scheur die aansluit op een bovengronds knooppunt met de A15 in Rozenburg. Met andere woorden: een bijzonder project waar alle infradisciplines bij elkaar komen.

Opdrachtgever Rijkswaterstaat Project in cijfers • 4 kilometer aan technische bouwwerken • 945 meter lange afzinktunnel • 20 jaar onderhoud Meer informatie www.blankenburgverbinding.nl

Heeft u onlangs ook een project afgerond waar u trots op bent en graag met ons deelt? Stuur het dan naar trots@bouwendnederland.nl.

Wellicht staat u dan de volgende keer met foto in Bouw in Beeld!

6 | BNL | OKTOBER 2021 | RIJKSBEGROTING 2022

FOTO | RENÉ VAN DEN BURG

TEKST | HANS SMIT

RIJKSBEGROTING 2022 | OKTOBER 2021 | BNL | 7

Maxime Verhagen over Rijksbegroting 2022:

“ DIT KABINET VERSPILT KOSTBARE TIJD” “Veel mooie woorden, veel goede bedoelingen, maar weinig oplossingen.” Dat is de eerste reactie van Maxime Verhagen op de Rijksbegroting 2022. De voorzitter van Bouwend Nederland neemt het ‘de politiek’ kwalijk dat men de harde data en informatie over stikstofproblematiek, woningbouw en infra (er)kent, maar er niet naar handelt. “Het is nu echt tijd voor transparante en uitvoerbare regels die het werk en daarmee ook het land vlottrekken.”

8 | BNL | OKTOBER 2021 | RIJKSBEGROTING 2022

Verhagen trok namens Bouwend Nederland al eerder aan de bel en benoemde in stevige bewoordingen het falen van het huidige kabinet.

Hij voegt toe: “Het trieste is dat de regering tal van rapporten van TNO, van het Economisch Instituut voor de Bouw, van de eigen adviesorganen en ministeries op tafel heeft liggen en ook erkent dat er dringend stappen gezet moeten worden. Ook onze mensen spannen zich in om de beslissers te wijzen op de problemen die ontstaan. En nu heerst de angst voor de peilingen of misschien nieuwe verkiezingen.

De politieke waan van de dag regeert waardoor er nog steeds geen nieuw kabinet is gevormd en alles nog langer duurt. Het kabinet verspilt op deze manier kostbare tijd.”

Centrale regie Woningbouw staat in de begroting voor 2022 hoog op het prioriteitenlijstje van het kabinet en ook het parlement wil meer nieuwe woningen en lagere huren. “Dat is mooi, maar niemand noemt concrete locaties of hoe we het stikstofprobleem aanpakken. Daarom pleit ik opnieuw voor een Minister van Wonen en Ruimtelijke Ordening. Deze minister moet regie voeren en de macht krijgen om door te pakken als de situatie is vastgelopen.” Er komt weliswaar geld en steun voor de woningbouwimpuls waardoor de onrendabele top bij de ontwikkeling van nieuwe woningbouw gecompenseerd kan worden. Dit alleen is niet genoeg. Verhagen: “Een nieuw kabinet moet het huidige systeem doorbreken. We zitten nu bijvoorbeeld met gemeenten als Alphen aan den Rijn of Schagen die graag grootschalig willen bouwen, maar hun provincies niet meekrijgen. Het nieuw te vormen ministerie moet zaken als ruimtebeslag, wonen, werken en bereikbaarheid als één samenhangend project aanpakken en laten uitvoeren via gemeenten.”

“ Consistente overheid levert meer vaste bouwbanen op” Eisen aan corporaties Ook het politieke gesteggel over het wel of niet volledig opheffen van de verhuurdersheffing ergert de voorzitter. “Wij zeggen: schaf die heffing af, geef het geld terug aan de corporaties, maar hang daar dan wél de voorwaarde aan dat ze 28.000 woningen per jaar bouwen in plaats van de huidige 14.000. Ook kun je de corporaties verplichten het geld te gebruiken voor het verduurzamen van hun woningen.”

Over dat laatste wil Verhagen ook wel iets positiefs zeggen: “Het is goed dat het kabinet voor komend jaar veel geld vrijmaakt voor het verduurzamen van koopwoningen en het stimuleren van goede isolatie brengt de klimaatdoelstellingen altijd iets dichterbij.”

Onbegrijpelijk infra-beleid De ergernis steekt echter weer de kop op zodra de infra ter sprake komt. Termen als ‘onverantwoord’ en ‘onbegrijpelijk’ vallen. “Laat staan het onderzoek van het PBL om minder asfalt aan te leggen omdat mensen na de pandemie meer thuis zouden gaan werken. De helft van de mensen kán helemaal niet thuis werken en al die nieuwe woonwijken moeten wél bereikbaar zijn. Uit cijfers van TNO blijkt dat veel infrastructurele kunstwerken als bruggen of sluizen aan vervanging toe raken. En nu kunnen we de belangrijke Haringvlietbrug niet normaal gebruiken en zakken er in Amsterdam complete kades in.

Als we die zaken goed hadden bijgehouden, zouden dure noodmaatregelen niet nodig geweest zijn. Alle rapporten die dat aantonen worden vriendelijk door de minister aangenomen en vervolgens gebeurt er niets mee. Als de Haringvlietbrug in Den Haag had gelegen, was het heus anders gelopen.”

Kop in het zand Verhagen zet zijn kritische toon voort over de landbouwbegroting.

Nog steeds wordt het alles verlammende stikstofprobleem niet aangepakt. Verhagen schampert: “Dan steek je je kop in het zand.

Bouwend Nederland heeft met werkgevers- én milieuorganisaties én LTO in mei een doordacht plan gepresenteerd hoe we de stikstofuitstoot in kwetsbare gebieden kunnen afbouwen ten gunste van natuurherstel, woningbouw en infra. De politiek kan dit breed gedragen plan morgen in uitvoering nemen zodat er op korte termijn ontwikkelruimte ontstaat. Nogmaals: dit zijn echt niet de minste organisaties die hier samen met een oplossing zijn gekomen.”

RIJKSBEGROTING 2022 | OKTOBER 2021 | BNL | 9

“ Als de Haring­ vlietbrug in Den Haag had gelegen…”

E-kosten doorberekenen Verhagen is tevreden met het ophogen van bestaande subsidies om bijvoorbeeld dieselbusjes te vervangen door elektrische voertuigen.

“Dat is voor onze sector belangrijk, maar dan hebben we nog steeds ruim 40.000 andere fossiele voertuigen en machines in de bouw die snel moeten worden vervangen om de klimaatdoelstellingen te halen.

Ik snap dat Caterpillar pas echt e-materieel levert als er wereldwijd vraag is. Ook moeten de aannemers hun extra kosten voor emissievrij bouwen mogen doorberekenen. Opdrachtgevers, zoals gemeenten, moeten dat in hun aanbesteding opnemen en niet steeds voor de laagste prijs gaan.”

Consistente overheid Verhagen voelt zich niet aangesproken door de vaker gehoorde kritiek dat er te weinig vaste dienstverbanden zijn in de bouw en infra.

“De flexibele schil is gegroeid door het grillige verloop van de werkvoorraad in de bouw en infra. Op zich steun ik de aanbevelingen van de Commissie Borstlap. Die stelt dat zaken als ziekteverzuimkosten of ontslag ook moeten veranderen om de verhoudingen tussen vast en flexibel personeel te verbeteren. Ik vind het nog veel belangrijker dat we een consistente overheid hebben die voorziet in een continue vraag. Het risico is levensgroot dat het huidige achterstallige onderhoud van onze infrastructuur opnieuw voor een piek in de vraag gaat zorgen op het moment dat dit onderhoud niet langer uitgesteld kan worden terwijl er nu juist te weinig werk is. Stabiliteit in de vraag op het gebied van onderhoud, vervanging en nieuwe aanleg is de beste garantie dat bouwbedrijven mensen in vaste dienst nemen.”

Technische opleidingen Het kabinet ziet de krimp van de arbeidsmarkt in de bouw na de kredietcrisis als een van de oorzaken van de woningnood. Daarom steekt Bouwend Nederland veel energie in de instroom van nieuwe mensen in de bouw en infra. Via campagnes en projecten als ‘Je Gaat Het Maken’ of ‘Van Bank Naar Bouw’ krijgen nieuwe instromers of omscholers goede en zekere banen in de bouw aangeboden.

“De eerste resultaten van de wervingsacties zijn positief. We krijgen aanmeldingen van laag tot hoog en dat is goed. Maar er moet structureel meer aandacht komen voor bouw en techniek in het onderwijs. Ook moet een deel van het extra geld dat minister Slob beschikbaar heeft gesteld voor het onderwijs (8 miljard) gebruikt worden voor het verbeteren van het technisch onderwijs op mbo- en vmbo-niveau. Technische opleidingen zijn gemiddeld duurder en complexer dan bijvoorbeeld ‘toerisme’ en dus sneuvelen ze eerder in het lesprogramma. Goed technisch onderwijs op elk niveau is nodig voor de transitie die gaat beginnen.”

Politieke angst Ten slotte doet Verhagen nog een oproep aan de politieke partijen die bij de formatie van een nieuw kabinet zijn betrokken. “Nederland heeft altijd bewezen dat het sluiten van compromissen, het polderen, leidde tot een daadkrachtig bestuur. Nu worden standpunten steeds extremer en wil iedereen gelijk hebben. Er heerst angst om een stap in de richting van een ander te zetten. De hype van de dag regeert in Den Haag, maar ik zeg aan alle partijen dat de dringende problemen nu heel snel een regering nodig hebben die deze zaken gaat oppakken.”

Meer informatie: www.samendoorbouwen.nl Contactpersoon Johran Willegers Belangenbehartiger j.willigers@bouwendnederland.nl

NIEUWE

RENAULT ARKANA hybrid by nature

de nieuwe hybride en zeer compleet uitgeruste Renault Arkana. standaard met automaat, LED verlichting en 5 actieve veiligheidssystemen. vanaf

operational lease vanaf

€ 32.390* € 399* +15% ledenvoordeel

p.mnd.

+15% ledenvoordeel

bijtelling vanaf

€ 214*

p.mnd.

*genoemde prijs betreft de Renault arkana e-tech hybrid 145 zen. netto bijtelling per maand gebaseerd op de fiscale waarde van het voertuig exclusief opties en op een belastingschijf van 37,10%. getoond model verkrijgbaar tegen meerprijs. schrijf- en drukfouten voorbehouden. operational lease o.b.v. 60 maanden en 10.000 km per jaar, inclusief: reparatie, onderhoud, zomerbanden, WA + casco verzekering met een eigen risico van € 450. leaseprijs is exclusief btw en brandstof.

Bouwend Nederland ledenkorting is alleen van toepassing voor leden van Bouwend Nederland. voor meer informatie bel gratis 0800-0303 of kijk voor de verkoopvoorwaarden op renault.nl/verkoopvoorwaarden. renault.nl officiële brandstof en CO2 -gegevens: min/max. verbruik: 4,9–5,0 l/100km, resp. 20,4-20 km/l. CO2: 111-112 gr./km.

TEKST | JAN WILLEM KOMMER

ZZP’ERS | OKTOBER 2021 | BNL | 11

ZZP-WEBMODULE KAN NUTTIG HULPMIDDEL ZIJN Ondernemer of schijnzelfstandige: dat is soms de vraag die bij zzp’ers wordt gesteld. De nieuwe zzp-webmodule geeft daar meer duidelijkheid over dan de VAR deed en kan de huidige modelovereenkomsten ondersteunen. Op sommige punten zijn nog wel aanpassingen nodig, concludeert Bouwend Nederland na de pilotperiode.

Als conjunctuurgevoelige sector is de bouw en infra gebaat bij flexibele arbeidsinzet. Zzp’ers zijn wat dat betreft een uitkomst.

De afgelopen jaren is het aantal éénpitters in de bouw enorm gegroeid.

Vaak zijn dit echte ondernemers die meer aanbieden dan hun eigen arbeid, maar een deel is mogelijk schijnzelfstandige. Voor inhurende bedrijven maakt dit een wezenlijk verschil. Er zijn namelijk grote verschillen tussen zzp’ers en werknemers waar het gaat om de arbeidsrechtelijke bescherming, de rechten op sociale zekerheid en de fiscale behandeling. Vandaar dat met de toename van het aantal zzp’ers ook de behoefte aan duidelijkheid en zekerheid bij opdrachtgevers is gestegen. Het kan immers grote gevolgen hebben wanneer een ingehuurde zzp’er bij nader inzien schijnzelfstandige blijkt te zijn en er eigenlijk sprake is van een dienstverband. De huidige wet- en regelgeving geeft die gewenste duidelijkheid onvoldoende; nieuwe wetgeving is noodzakelijk, is de conclusie uit onderzoeken door de commissie Borstlap (commissie Regulering van Werk) en de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR). In afwachting van die nieuwe wetgeving moet een zzp-webmodule helpen om waar de modelovereenkomst geen volledige zekerheid biedt, duidelijkheid te creëren of werk binnen of buiten een dienstbetrekking kan worden gedaan en of er loonheffing moet worden afgedragen.

adviseur Arbeidsmarkt en Sociale Zaken, is het een goede ontwikkeling dat er stappen worden gezet die bouw- en infrabedrijven helpen bij het zzp-vraagstuk. “Onze leden hebben behoefte aan duidelijkheid en zekerheid vooraf, ook als dat betekent dat sommige situaties niet langer getolereerd worden en als schijnzelfstandigheid worden aangemerkt.” De pilot leerde dat de webmodule in een aantal situaties goed bruikbaar is, duidelijkheid en zekerheid biedt en helpt om vormen van schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Voor een grote groep werkverhoudingen geldt dat echter niet. Helaas gaat het dan juist om situaties die veel in de bouw en infra voorkomen. Er blijft dus nog veel onzekerheid door gebrek aan duidelijkheid.

“We denken dat het SER-advies voor de nieuwe wetgeving een goed pakket aan maatregelen bevat maar we menen te zien dat een aantal elementen ervan al in de webmodule is opgenomen.” Van de Burgt doelt bijvoorbeeld op het thema ‘vergelijkbaar werk’. Dat lijkt een grote rol te spelen in het kwalificatievraagstuk terwijl dit niet overeenkomt met huidige wet- en regelgeving. “Dat lijkt ons niet juist, en het zorgt voor meer onduidelijkheid en onrust. We hebben het Ministerie van Sociale Zaken dan ook nadrukkelijk gevraagd deze module aan te passen zodat hij vaker duidelijkheid biedt. Wij adviseren onze leden om de goedgekeurde modelovereenkomsten te blijven hanteren en de webmodule ter ondersteuning te gebruiken.”

Meer informatie www.ondernemersplein.kvk.nl/webmodule-beoordeling-arbeidsrelatie/ Contactpersoon Jaap van de Burgt

Ruimte voor verbetering Branches hebben een half jaar kunnen proefdraaien met de zzpwebmodule, zo ook Bouwend Nederland. Volgens Jaap van de Burgt,

Adviseur Arbeidsmarkt en Sociale Zaken j.vandeburgt@bouwendnederland.nl

12 | BNL | OKTOBER 2021 | OPLEIDINGEN

TEKST | JAN WILLEM KOMMER

LEREN ZIT IN HET DNA VAN DE BOUW

Werknemers krijgen is één ding, ze behouden is een heel andere uitdaging. Investeren in de ontwikkeling van personeel is daar heel belangrijk voor. Niet voor niets heeft Bouwend Nederland het meerjaren­programma Blijven Investeren in Ontwikkelen gelanceerd.

Onderdeel van dat programma is een reeks van zes webinars over hoe je werknemers helpt zich te blijven ontwikkelen. Hoogleraar Alfons van Marrewijk beet op 28 september het spits af, Josje Damsma van CrossOver sluit 22 maart 2022 de serie af.

“Een leven lang leren is iets anders dan telkens in de schoolbanken plaatsnemen”, zegt Alfons van Marrewijk. Volgens de ingenieur, antropoloog en hoogleraar Construction Cultures aan de TU Delft is reflecteren een minstens zo belangrijke manier om je te blijven ontwikkelen. “Met reflecteren blijf je leren. En het mooie is: de bouw doet dat eigenlijk al doorlopend, het zit in het DNA van deze beroepsgroep.” Toch valt er volgens hem nog veel winst te boeken.

“In de bouw gaat het vaak om reflecteren in actie; je bent bezig met je zaag en ziet ‘oh nee, dat moet ik even anders doen’. Wat de bouw eigenlijk moet doen, is reflecteren op actie.” Daarmee bedoelt hij bijvoorbeeld dat timmerman, metselaar en voeger vooraf met elkaar het werk doornemen en kijken hoe de werkzaamheden op elkaar zijn afgestemd. “Dan zie je waar je elkaar in de weg zit en hoe het slimmer en sneller kan. Op grotere schaal werkt dat vergelijkbaar. Bij de start, maar ook bij uitvoering van een groot project, moeten partijen met elkaar in gesprek over de dagelijkse samenwerking. Dat voorkomt veel problemen, meerwerk en irritatie.”

Leren van falen Reflecteren dus. Uit onderzoek dat Van Marrewijk met collega’s deed onder projectleiders van internationale mega-infraprojecten, bleek dat een heel belangrijke sleutel tot succes. “We wilden weten hoe die mensen hebben geleerd om zulke megaprojecten te managen. Daar is immers geen school voor. Ze bleken erg veel te hebben opgestoken van falen, en vooral het reflecteren daarop. Wat is er fout gegaan en hoe kan het beter?” Volgens van Marrewijk is die drive om te proberen het werk te verbeteren, het slimmer en sneller te doen, typerend voor de bouwsector. “Je moet dit dus faciliteren als organisatie”, geeft hij directies en leidinggevenden mee. “Zorg er in een project voor dat je elke maandagochtend even kort bij elkaar zit om de verschillende taken door te nemen zodat iedereen weet wat er moet gebeuren.

Reflectie dicht bij de werkvloer is ook veel inspirerender dan mensen in de schoolbanken zetten of boekjes geven.”

Alfons van Marrewijk

FOTO | RENÉ VAN DEN BURG

“ Reflectie dicht bij de werkvloer is veel inspirerender dan mensen in de schoolbanken zetten.”

OPLEIDINGEN | OKTOBER 2021 | BNL | 13

Josje Damsma

Taalbarrière slechten Josje Damsma is directeur van CrossOver. Het bedrijf zet samen met brancheorganisaties, bedrijven én vakmensen initiatieven op om technische vakmensen te werven, ontwikkelen en binden. Net als Van Marrewijk is ze ervan overtuigd dat vakmensen in de bouw zich graag willen blijven ontwikkelen. CrossOver onderzocht waarom het dan toch in onvoldoende mate gebeurt, en of die barrières te slechten zijn.

“Eén probleem is de taal”, zegt Damsma. “HR-mensen praten op een heel andere manier over leren en ontwikkelen dan de vakmensen op de bouwplaats. Die willen iets concreets, timmerman 1 worden bijvoorbeeld terwijl HR praat over aanbod creëren voor training en ontwikkeling van personeel. Ze bieden mogelijkheden waarvan het bouwplaatspersoneel niet begrijpt wat het is en wat ze er aan hebben, en dus geen gebruik van maakt. De taal moet op elkaar worden afgestemd om het leerwiel op gang te brengen.”

Waarderen helpt Om mensen te stimuleren daadwerkelijk te gaan leren, is het volgens Damsma ook belangrijk om te weten waarom ze willen leren.

Onderzoek dat CrossOver daar naar deed, leverde drie belangrijke redenen op: bijblijven in het werk dat iemand nu doet, duurzaam inzetbaar zijn, en willen vernieuwen. “Door als directeur of leidinggevende te vragen waarom iemand wil leren, wordt duidelijk welke leeractie daarbij hoort. Voor leren hoef je immers niet altijd terug naar de lesbanken; sommige dingen kunnen prima op het werk zelf door te evalueren aan het eind van de klus.” Damsma geeft aan dat dat onderscheid belangrijk is omdat uitvoerend personeel in de technische branches niet altijd een positief beeld heeft van leren in een schoolse omgeving.

Belangrijk bij feedbackcultuur is een positieve benadering. “In de bouw wordt vooral gekeken naar wat niet goed gaat in plaats van wat wel goed gaat. Complimenten geven is niet gebruikelijk terwijl waardering uiten juist enorm helpt als je wilt dat je personeel leert via feedback en evalueren.” Het helpt ook om personeel te behouden. Uit het onderzoek kwam naar voren dat een kwart van de medewerkers naar een ander bedrijf zou overstappen als ze daar meer waardering krijgen. Dat is iets om goed over na te denken; zeker in een tijd waarin vooral jongere werknemers veel meer geneigd zijn tot jobhoppen.

Meer informatie www.bouwendnederland.nl/ontwikkelen

Contactpersoon Marieke van der Post Adviseur Onderwijs en Programmanager m.vanderpost@bouwendnederland.nl

“ Complimenten geven is niet gebruikelijk in de bouw, er wordt vooral gekeken naar wat niet goed gaat in plaats van wat wel goed gaat.”

14 | BNL | OKTOBER 2021 | PRIJSSTIJGINGEN

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

Prijsstijgingen en leveringsproblemen

GA IN GESPREK, BLIJF IN GESPREK Prijsstijgingen en leveringsproblemen zetten de bouwproductie momenteel zwaar onder druk. Dat ziet ook Arno Duijverman van Bouwend Nederland: “We zitten als bouwer nu even aan de verkeerde kant van de keten, maar dat betekent niet dat we de huidige lasten alleen kunnen of moeten dragen.”

Lange levertijden tot enkele maanden en extreme prijsstijgingen op gebied van hout, staal en kunststof zijn momenteel schering en inslag.

“Het leidt tot ongewenste situaties voor zowel opdrachtgever als bouwer”, stelt adviseur Bouw- en Aanbestedingsrecht Arno Duijverman. Bouwend Nederland biedt de leden volop directe en indirecte ondersteuning om door deze moeilijke periode heen te komen. Zo verschijnen er artikelen in bouwkrant Cobouw en is er een vodcast met de tien meest gestelde vragen beschikbaar. De koepelorganisaties van opdrachtgevers waaronder Aedes, Vereniging Eigen Huis en VNG kregen een brief over de invloed van prijsstijgingen en levertijden op bouw- en infraprojecten. Duijverman: “Wij vragen opdrachtgevers om het gesprek met opdrachtnemers aan te gaan en coulance te tonen waar het de effecten van prijsstijgingen en leveringsproblemen betreft. Tegelijkertijd hebben we voor onze eigen achterban een conceptbrief beschikbaar om zelf het gesprek te starten. Je bent als aannemer verplicht de opdrachtgever te waarschuwen voor prijsstijgingen en uitloop in bouwtijd. In dat geval kan de opdrachtgever ervoor kiezen versnellingsmaatregelen te treffen, het werk te beperken of te vereenvoudigen of dat (gedeeltelijk) te staken. Alleen de directie van het werk daarover informeren is onvoldoende.”

Aanneemovereenkomst Meestal worden de voorwaarden opgesteld door de opdrachtgever en heeft die eventuele verrekening van prijsstijgingen en bouwtijdverlenging uitgesloten. Duijverman: “Ik raad bouwers aan daarnaar te kijken. De clausule is gewoon te vinden op het ledengedeelte van onze website. Ook is er een Aanwijzing met in

hoofdlijnen de wettelijke en contractuele (verhaals)mogelijkheden bij prijsstijgingen, leveringsproblemen en bouwtijdverlenging. Een aanneemovereenkomst is op dit onderdeel niet gebeiteld in steen.

Volgens art. 7: 753 van het Burgerlijk Wetboek kan de rechter worden gevraagd de overeengekomen prijs (aanneemsom) aan te passen als zich na het sluiten van de aanneemovereenkomst prijsverhogende omstandigheden voordoen, die niet aan de aannemer zijn toe te rekenen en waarmee de aannemer bij het aangaan van het contract geen rekening hoefde te houden.”

‘Tijdelijk’ Wat Duijverman zeker weet, is dat de huidige situatie tijdelijk is.

“Opdrachtgevers en -nemers zullen er samen doorheen moeten. Voor bouwers is het ook een leermoment voor de toekomst om contractueel serieus rekening te houden met dit soort fenomenen. In zoverre je het nog niet hebt gedaan, laat je als bouwer de mogelijkheid van verrekening van prijsstijgingen niet ontnemen. Nu niet, en straks niet.”

Meer informatie www.bouwendnederland.nl/prijsstijgingen Contactpersoon Arno Duijverman Adviseur Bouw- en Aanbestedingsrecht a.duijverman@bouwendnederland.nl

TEKST | PETRICK DE KONING

NU BOUWEN AAN MORGEN | OKTOBER 2021 | BNL | 15

“ AFWACHTEN IS ECHT GEEN OPTIE MEER” ALS MKB’ER AAN DE SLAG MET DE TOEKOMST We staan voor een enorme opgave. Als land moeten we verduurzamen op alle fronten. Nederland wil in 2030 namelijk 49% minder en in 2050 zelfs 95% minder CO2 uitstoten. In Europa pleiten we zelfs voor een broeikasgasreductie van 55% in 2030. De huidige energiesystemen en -infrastructuren gaan daardoor sterk veranderen. Maar kun je als mkb-bedrijf nu al inspelen op deze ontwikkeling? Lidbedrijf Sturm uit Zaandam leverde het bewijs. Met de oprichting van Four Energy zette deze infra-aannemer een uiterst succesvolle werkmaatschappij op, gespecialiseerd in de levering van duurzame warmtenetten.

Verduurzaming is een passie én een zorg voor Erik Kemink, directeur van Four Energy. De urgentie is volgens hem wel duidelijk. “Het is tijd om door te pakken. Om de klimaatdoelen te halen, moeten in 2030 een miljoen gebouwen van het gas af. Dit heeft directe impact op onze energie-infrastructuur. We zullen moeten overstappen op andere, duurzame oplossingen voor warmte en warm water. Maar dan wel met minimale en het liefst geen enkele CO2-uitstoot. Four Energy wil hier aan bijdragen met duurzame warmtenetten.”

Duurzame warmte Er zijn voldoende alternatieven voor aardgas. Warmtebronnen zoals de zon, warmtepompen en aqua- of geothermie kunnen ook gebouwen verwarmen. Maar restwarmte van een datacenter of fabriek zijn ook opties. Hierbij brengt een slim warmtenet duurzame warmte vanuit de lokale warmtebron naar aangesloten woningen, appartementencomplexen of bedrijven. Hierbij neemt Four Energy het ontwerp, financiering, realisatie en het onderhoud uit handen. Zo zijn gebruikers verzekerd van een comfortabele en duurzame leef- of werkomgeving.

Integrale aanpak De kennis voor deze transitie is volgens Kemink vaak al in de markt aanwezig, maar de stap naar een integrale aanpak moet nog worden gemaakt. In Four Energy zijn de kennis en kunde van Kemink gebundeld met die van lidbedrijf Sturm en installatiebedrijf Schouten Techniek. “Ik heb ervaring met financiering, exploitatie en levering van

warmte. In combinatie met de kennis van het aanleggen van warmtenetten én installatie en onderhoud, kunnen we in elke situatie een passende, duurzame oplossing voor bestaande en nieuwe gebouwen ontwikkelen en realiseren.”

Kennis delen Het is volgens Kemink belangrijk om de koppen bij elkaar te steken en actie te ondernemen. “Four Energy is ambitieus en ondernemend en dat geldt voor meer initiatieven in de bouw en infra. Door specialistische kennis en ervaring te delen, creëren we samen de totale mix van oplossingen die nodig is. Die kunnen we omzetten naar concrete projecten waarmee we de ambitieuze klimaatdoelstellingen kunnen invullen.

Nu Bouwen aan Morgen Met Four Energy bewijst infra-aannemer Sturm dat ook mkb-bedrijven met succes kunnen inspelen op trends en ontwikkelingen die in toenemende mate de toekomst van de bouw en infra bepalen.

Bouwend Nederland wil lidbedrijven helpen om zich op die toekomst voor te bereiden. Want welke kansen ontstaan er straks? En op welke zaken moet je je als bedrijf voorbereiden? In de verkenning Nu Bouwen aan Morgen zijn mooie initiatieven, zoals Four Energy, gebundeld en kunnen lidbedrijven inspiratie opdoen om zelf aan de slag te gaan. Want, in de woorden van Kemink: “De tijd van afwachten is echt voorbij.”

Meer informatie Wil jij ook met de toekomst van je bedrijf aan de slag? Kijk dan eens op www.nubouwenaanmorgen.nl.

Contactpersoon Hanneke van Eijndhoven Projectleider Nu Bouwen aan Morgen h.vaneijndhoven@bouwendnederland.nl

Verzekeren doe je niet alleen voor jezelf

Bouwend Nederland Verzekeringen wordt uitgevoerd door Aon.

Werken in de bouw is niet geheel zonder risico’s. Koninklijke Bouwend Nederland heeft daarom samen met verzekeringsmakelaar Aon verzekeringen ontwikkeld die uniek zijn in de markt. Deze verzekeringen zijn namelijk afgestemd op de behoeften en eisen van bouw- en infrabedrijven. Met Bouwend Nederland Verzekeringen bieden wij niet alleen de verzekeringen zelf, maar ook een passend advies over de verschillende risico’s die je in de bouw en infra loopt.

Want goed verzekerd zijn is niet alleen belangrijk voor jezelf, maar ook voor je familie en je personeel.

Bekijk onze website bouwendnederlandverzekeringen.nl voor meer informatie.

Gratis adviesgesprek Wil je meer weten over de mogelijkheden van Bouwend Nederland Verzekeringen? Of wil je optimaal gebruik maken van de Bouwend Nederland verzekeringsmantels? Maak direct een afspraak voor een vrijblijvend adviesgesprek, via 088 343 4735 of bnlverzekeringen@aon.nl.

TEKST | RENÉ MEYBOOM

BRIEF UIT BRUSSEL | OKTOBER 2021 | BNL | 17

FIT FOR 55 We hebben een zomer met veel natuurgeweld achter de rug. Extreme temperaturen, bosbranden en overstromingen waren aan de orde van de dag. Gek genoeg waren deze uitzonderlijke en dramatische omstandigheden voor Brussel niet onwelkom.

Want in juli werd daar een uitgebreid pakket aan maatregelen voorgesteld om in 2030 55% minder CO2-uitstoot te genereren dan in 1990. Een ambitieuze doelstelling als tussenstop naar het uiteindelijke doel van 0% in 2050. Dat is de klimaatdoelstelling van Parijs en de eerder beschreven uitzonderlijke weersomstandigheden benadrukten het belang en de noodzaak van fors ingrijpen.

En fors ingrijpen is het. Voor iedereen, maar zeker ook voor onze sector. Niet verwonderlijk wanneer je je realiseert dat de gebouwde omgeving verantwoordelijk is voor 40% van het totale energieverbruik.

En kort gezegd betekent dat een prijsverhoging op fossiel energiegebruik. Het Emissie Trading System (ETS) dat nu nog alleen geldt voor de zware industrie wordt uitgebreid naar de gebouwde omgeving en het transport. Vanaf 2035 mogen er geen nieuwe benzine of dieselbusjes worden verkocht en natuurlijk gaan de energieprestatie eisen voor gebouwen strenger worden.

De grote zorg van ons maar zeker ook van de Europese Unie is wie dat allemaal moet gaan betalen. In de plannen is veel aandacht ingeruimd voor ‘energiearmoede’ en hoe je kan voorkomen dat mensen hun energierekening om te verwarmen of te koelen niet meer kunnen betalen. Timmermans, eurocommissaris voor klimaat, wil energie­ armoede voorkomen door de opbrengsten van dat ETS te gebruiken om mensen te compenseren voor de hogere energierekening.

Dat rondpompen van geld stuit vooralsnog op veel kritiek.

Mét onze Europese koepelorganisatie FIEC ondersteunen we de ‘Fit for 55’-plannen maar waarschuwen we ook nadrukkelijk om de betaalbaarheid in het oog te houden. Niet alleen de betaalbaarheid van de energierekening, maar ook de rekening van het energiezuiniger maken van bestaande en nieuwe gebouwen én de overstap op andere dan fossiele energiebronnen.

Contactpersoon René Meyboom Adviseur Europese Zaken r.meyboom@bouwendnederland.nl

18 | BNL | OKTOBER 2021 | FUWA

TEKST | KEES DE VRIES

Voortgang nieuw functie- en loongebouw

HET SPEL KOMT OP DE WAGEN

Hij wil ervoor waken om op zijn 63ste cynisch te worden, maar op de man af gevraagd en diep in zijn hart vindt directeur Frank Castricum van Kennemer Betonbouw en lid van de cao-onderhandelings­ commissie het verbazingwekkend. “We praten sinds 2010 over een, bij de bouw van nu, passend modern functiegebouw. Het huidige systeem staat sinds de jaren tachtig, maar het lukt al die tijd maar niet om overeenstemming te krijgen over het bijbehorend loongebouw. Je zou bijna vermoeden dat de druk tot verandering niet hoog genoeg is.

Maar waarom niet? Eenduidigheid en helderheid geven perspectief en helpen de sector verder.”

loonschalen: uta- en bouwplaatspersoneel. Functies die toen zijn opgenomen in de cao zijn aanzienlijk gewijzigd of bestaan zelfs niet meer. Over het nieuwe functiegebouw bestaat al een akkoord.

Werkgevers en werknemers zijn echter al jaren bezig met het formuleren van het bijpassende uniforme loongebouw. Bouwend Nederland wil op dit onderdeel graag doorpakken. Castricum legt uit waarom. “Met goede duidelijke arbeidsvoorwaarden haal je mensen over de streep. En uiteraard met een goed salaris. Meer en meer bedrijven zijn, net als Kennemer Betonbouw, momenteel bezig de flexibele schil te verkleinen en het eigen personeelsbestand uit te breiden. Dat is niet eenvoudig, want je moet het leukste bedrijf zijn om voor te werken. Maar als je moet schipperen met functies, salarissen en prestatietoeslagen wordt het er niet eenvoudiger op. Ik leg mijn oor wel te luisteren bij diverse collega’s en bij loonadministrateurs die het allemaal moeten uitvoeren. Die willen gewoon een eenvoudig loongebouw hebben, waarbij de functies in lijn zijn met de kaders die cao-partijen daarvoor stellen. Nu moet er geknutseld worden omdat de stekkertjes niet op elkaar passen.”

Stekkertjes De huidige systematiek voor het functie- en loongebouw dateert uit 1978. Deze herbergt twee stromingen in zich met twee verschillende

Vergaarbak Zijn eigen bedrijf zit naar eigen zeggen in de specifieke markt van meer dan vijftig tinten grijs (beton). “Het werk is zeer divers en

In de dit jaar lopende cao-onderhandelingen wordt gesproken over het nieuwe functie- en loongebouw dat de huidige uit 1978 stammende systematiek moet gaan vervangen. Werkgevers voelen de noodzaak nu door te pakken. Directeur van Kennemer Betonbouw en lid van de cao-onderhandelingsdelegatie Frank Castricum zet zich in om over dit onderwerp afspraken te maken. “We zijn een nieuwe auto aan het maken, maar sommigen willen de oude motor erin hebben.”

FOTO | JOSINE VOOGT

gespecialiseerd. Maar de functie tunnelgietbouwer bestaat nu helemaal niet. Dus maak je er ‘betonwerker’ van. Dat improviseren op de functies zie je bouwbreed. Als je een uniform systeem hebt dat aansluit bij de huidige tijd, dan heb je beleidstechnisch ook je gegevens beter op orde. Gevolg nu is dat je een vergaarbak met verkeerde data van de sector aan het opbouwen bent. Je zingt jezelf los van de praktijk. Gevolg is dat het steeds moeilijker wordt om gericht beleid te formuleren en uit te voeren, bijvoorbeeld op gebied van zware beroepen en vervroegde uittreding. Als iemand zwaar werk doet, maar zijn huidige functieomschrijving sluit daar niet op aan, dan wordt hij uiteindelijk op achterstand gezet. Voor de sector hebben we ook daarvoor een goed functie- én loongebouw nodig. Met het nieuwe functiegebouw hebben we een nieuwe auto gemaakt, maar sommigen willen de oude motor erin hebben.”

‘Sommigen’ zijn met name de vakbonden, zo geeft Castricum aan.

De ‘oude motor’ is het huidige salarisgebouw. “De interface tussen het oude en het nieuwe maakt het problematisch. De huidige beloningssystematiek hangt van garantie-uurloon en prestatie­ toeslagen aan elkaar. Voor de voorman, voor de leermeester, et cetera.

Daar zijn nu allerlei nieuwe modellen voor bedacht, maar het model waar iedereen de schouders onder wil zetten is er nog niet. De druk is

FUWA | OKTOBER 2021 | BNL | 19

momenteel wellicht nog niet groot genoeg om dit nu eindelijk eens te regelen.”

Bijvangst Castricum blijft toch optimistisch. “Er zal wel een tussenmodel uitrollen.” De afspraak tussen cao-partijen is dat het een en ander in januari 2022 geregeld moet zijn. “Dat vind ik een mooie ambitie.

Maar de huidige cao-afspraak is nog geen uitgewerkt geheel.

Onderwerpen die nog niet rijp blijken, moeten nu worden uitgewerkt.

Maar ik zeg altijd dat onder druk alles vloeibaar wordt. Ook dit onderwerp. In afwachting van de nieuwe bolide, hobbelen we tot die tijd met de oude auto in de rondte.”

Meer informatie www.bouwendnederland.nl/fuwa

Contactpersoon Fenneken Lamaker Adviseur Duurzaam Inzetbaarheid f.lamaker@bouwendnederland.nl

20 | BNL | OKTOBER 2021 | DIGITALISERING

TIPS TEGEN CYBERCRIME • Inventariseer welke bestanden en systemen het meest waardevol zijn. Dan kun je deze beter beschermen.

• Zorg dat je back-up losstaat van je productiesystemen.

Dan kun je in het geval van een cyberaanval jouw systemen snel herstellen.

• Gebruik geen standaardinstellingen voor IT zoals routers en andere randapparatuur.

• Voer updates meteen uit, daarmee dicht je beveiligingslekken.

• Zorg dat wachtwoorden periodiek gewijzigd worden en niet iedereen bij alle gegevens kan.

• Maak medewerkers bewust van de gevaren. Jouw security is zo sterk als de zwakste schakel.

• Gebruik antimalware-software. Daarmee stop je al veel malware aan de poort.

• Toch de dupe van cybercrime? Meld dit dan direct bij de Autoriteit Persoonsgegevens.

TEKST | JOOST HANRAETS

DIGITALISERING | OKTOBER 2021 | BNL | 21

“VAAK DENKEN MKB’ERS DAT HUN BEDRIJFSGEGEVENS NIET INTERESSANT GENOEG ZIJN” De afgelopen twee jaar is het aantal cybercrime-aanvallen in Nederland met 700 procent gestegen. Niet alleen grote organisaties, maar ook mbk’ers zijn steeds vaker de dupe. Hoe maak je jouw organisatie weerbaarder tegen cybercrime?

Geregeld zien en horen we dat grote organisaties getroffen zijn door cybercrime. Bekende voorbeelden zijn de Universiteit Maastricht, Mandemakers Keukens en de gemeente Hof van Twente. Ook mkb’ers zijn steeds vaker de dupe. Zo werd afgelopen juli softwareleverancier Kaseya gehackt. Niet alleen hun eigen IT-omgeving, maar ook hun software bij klanten werd besmet. Daardoor konden honderden Nederlandse gebruikers van Kaseya-software niet bij hun gegevens.

Ransomware Vaak krijgen slachtoffers te maken met ransomware. Hackers breken dan in digitale systemen in en versleutelen bedrijfsgegevens. Wil je weer toegang tot bestanden en applicaties? Dan moet je losgeld betalen. Vaak start een aanval met een e-mail, soms verstuurd vanuit een gehackt mailaccount. De mail bevat een link. Klikt iemand daarop, dan opent hij een achterdeur naar zijn device, wachtwoorden en de IT-omgeving van zijn werkgever. Hackers laten ook een bestandje achter waarin ze hun eisen kenbaar maken. Vaak willen ze losgeld.

Slachtoffers staan dan voor de keuze: wekenlang wachten tot hun systemen vanuit de back-up hersteld zijn, of betalen en weer snel aan de slag?

Misverstand De laatste tijd focussen hackers zich vaker op kleine ondernemers.

Hoe komt dat? “Vaak denken mkb’ers dat hun bedrijfsgegevens niet interessant genoeg zijn. “Dat is een misverstand. Het gaat er namelijk om hoeveel jouw bestanden jou waard zijn. Ligt jouw business weken plat en kan je daardoor niet meedoen aan een aanbesteding? Dan zijn ondernemers geneigd om snel losgeld te betalen”, zegt Dennis Mollet, adviseur Digitalisering bij Bouwend Nederland. Daarnaast richten hackers hun aanvallen vaker op mkb’ers, omdat zij hun security niet allemaal op orde hebben. “Cybercrime is een businessmodel. Dus hackers maken een kosten-batenafweging: waar kan ik met zo min mogelijk inspanning zoveel mogelijk verdienen?”

Valkuil Mollet wil bouwbedrijven waarschuwen. “Ik hoor vaak: we hebben ons IT-beheer uitbesteed, dus met de beveiliging zit het wel goed. Een veelvoorkomende valkuil, want meestal is alleen het functioneel beheer uitbesteed en security valt daar nauwelijks onder.” Bedrijven

moeten meer verantwoordelijkheid nemen om hun security te verbeteren. “Bewustwording is belangrijk daarin. Weten jouw medewerkers wel dat ze hun wachtwoorden geregeld moeten veranderen? Worden inloggegevens niet bewaard op een geeltje dat op de monitor geplakt is?” Als je regels hebt opgesteld en medewerkers kennen de gevaren, maken hackers minder kans.

Verdachte systeemactiviteit op zondag Een bouwbedrijf uit omgeving Nijmegen werd onlangs getroffen door ransomware. De eigenaar vertelt: “Mijn IT-beheerder zag verdachte systeemactiviteit op zondag. We hebben meteen alles stilgelegd en onze IT-partner ingelicht. Maandag bleek inderdaad dat we gehackt waren: alle bestanden waren versleuteld en de daders eisten losgeld.

Ze waren zelfs al begonnen met onze back-ups te versleutelen.

Gelukkig hebben we dat kunnen afbreken, waardoor we onze systemen konden herstellen. Het duurde twee dagen voordat we weer normaal konden werken. Ook waren we een week van de back-up kwijt. Onze administratie is twee weken bezig geweest om alle info weer terug te vinden en op te slaan.” De oorzaak? Een thuiswerkende medewerker had op een schadelijke e-maillink geklikt. “Om dit voortaan te voorkomen, hebben we striktere wachtwoordregels en tweestapsverificatie ingesteld.”

Mail in het Duits Bij een Zeeuws aannemersbedrijf kon opeens niemand meer inloggen.

“Onze systemen zaten op slot. We moesten binnen een dag losgeld betalen. Deden we dat niet, dan verdubbelde het bedrag om de twee uur”, vertelt de directeur. “Gelukkig konden we de verloren data van onze back-up halen en programma’s opnieuw installeren.” Daardoor had de aannemer binnen drie dagen alles weer op de rit. Maar hoe kwam dit? “Toen bleek dat iemand een Duitse mail had gekregen van een partner, met daarin en bijlage die hij niet kon openen. Dat gehackte mailaccount was de bron. Om dit voortaan te voorkomen, hebben we onze mensen geïnstrueerd en onze programma’s plus data geback-upt op een aparte locatie.”

Meer informatie www.bouwendnederland.nl/computercriminaliteit Contactpersoon Dennis Mollet Adviseur Digitalisering d.mollet@bouwendnederland.nl

22 | BNL | OKTOBER 2021 | INSTROOM

TEKST | BARBARA HOOGSTEDEN

“ Van de zorg naar de bouw is een verschil”

JE GAAT HET MAKEN: VAN RADIOTHERAPEUTISCH LABORANT NAAR WERKVOORBEREIDER Wat hebben Jennifer de Graaff (voormalig grafisch ontwerper) en Hiske Plemp (voorheen radiotherapeutisch laborant) met elkaar gemeen? Beiden hebben een carrièreswitch gemaakt naar de bouwwereld. De één als BIM-modelleur, de ander als werkvoorbereider.

Mede mogelijk gemaakt dankzij het tv-programma Je Gaat Het Maken.

je denkt. Kandidaten worden vooraf gescreend. Naar kennis kijken we niet, die kun je opdoen. De leuke ontdekking is vaak dat je vaardigheden van je voorgaande beroep ook kunt toepassen in de bouw. Kandidaten lopen een dag mee bij een bouwbedrijf, zodat ze op de werkvloer meemaken wat de functie inhoudt.”

Dat de bouwwereld op zoek is naar personeel, is geen nieuwtje. Maar waar vind je deze mensen, buiten de schoolbanken om, nog meer? Met de tv-serie Je Gaat Het Maken en het pilotproject Van Bank naar Bouw ging Bouwend Nederland op zoek bij andere branches. En met succes.

Simone van Wilgen, projectleider zij-instroom: “De insteek was om te laten zien dat een overstap naar een andere branche geen gekke gedachte is. Beide initiatieven sloegen aan. De tv-serie start nu met het derde seizoen. Het project Van Bank naar Bouw is uitgebreid met de sector installatietechniek.”

Dankbaar Jennifer de Graaff is van huis uit kunstenaar. Daarnaast werkte ze als grafisch ontwerper bij een bedrijf dat Lego-bouwsteentjes verkoopt.

Tot zover de link met de bouwwereld. “Als kunstenaar is het moeilijk om aan werk te komen. Ik vond al een tijdje dat ik wat anders moest gaan doen, maar wat? Toen ik het eerste seizoen van dit programma zag, werd ik enthousiast, maar ik vond het ook spannend. Kan ik dat wel? Ik heb veel ervaring met computers en ik vind het leuk. Hierdoor werd de link met BIM-modelling gelegd. Ik raakte er steeds meer van overtuigd dat ik dit zou kunnen. Dat kwam ook door de begeleiding.

Alles werd goed uitgelegd. Inmiddels werk ik als BIM-modelleur bij Vlassak. Natuurlijk moest ik wennen. Een van 9-tot-5-baan is nieuw voor mij. Maar nu werk ik samen met een team. Ik heb onlangs een huis dat Vlassak vaker bouwt, in 3D nagebouwd. Bij een komend project

Je Gaat Het Maken en Van Bank naar Bouw en Techniek maken onderdeel uit van het programma Stimulering Behoud Vakkrachten van de sector bouw en infra. Van Wilgen begeleidt de kandidaten bij het tv-programma. “We laten zien dat er meer mogelijkheden zijn dan

FOTO | JOHN SONDEYKER & RENÉ VAN DEN BURG

ga ik van het begin tot het eind meewerken. Echt gaaf. En ook niet onbelangrijk: ik heb nu een vast inkomen en een vaste baan waarin ik verder kan groeien. Ik ben dankbaar dat ik deze kans heb gekregen.

Wat dat betreft was 2020 voor mij, ondanks corona, een topjaar.”

Verder groeien Hiske Plemp heeft zo’n tien jaar bestralingen uitgevoerd bij kankerpatiënten. “Een mooi beroep, en ik had leuke collega’s, maar ik zat vast en kon niet verder groeien. Toen ik een nieuwbouwhuis kocht, besefte ik hoe leuk ik dat bouwproces vond. Ik zag de oproep van Je Gaat Het Maken en ik ben er vervolgens volledig blanco ingestapt.

Tijdens een assessment kwam de functie werkvoorbereider naar voren. Dat is het ook geworden. Tijdens mijn opleiding merkte ik dat ik graag datgene wat ik leerde meteen ook in de praktijk wilde zien.

Na overleg met Simone heeft zij een oproep gedaan onder de leden van Bouwend Nederland. Ik werk sinds kort als junior werkvoorbereider bij Van Venrooij Bouw. Eén avond per week ga ik naar school. Het leuke is dat ik door mijn eerste opleidingsjaar en mijn eerdere opgedane werkervaring meteen mee kan doen op de werkvloer. Van de zorg naar de bouw is echt wel een verschil. Werkte ik voorheen met tachtig procent vrouwen, nu zijn mijn collega’s vooral mannen. Ach, ik ben opgegroeid met twee broers, ik ben wel wat gewend.” Simone is trots op alle kandidaten die hebben meegedaan.

INSTROOM | OKTOBER 2021 | BNL | 23

“Het is niet niks, zo’n overgang naar een andere baan in een andere sector waar je ook nog eens een opleiding voor moet volgen. Maar het is mooi om te zien dat het uiteindelijk voor alle partijen een succes is.

In februari starten we met een nieuw seizoen van de tv-serie Je Gaat Het Maken. Overigens gaan we nu alle mensen, die zich aanmelden maar niet worden geselecteerd voor het tv-programma, toch begeleiden bij een overstap naar de bouwwereld. Er is zo’n personeelstekort dat het zonde zou zijn om deze enthousiaste, potentiële werknemers te laten gaan.”

NIEUWE TV-SERIE VAN JE GAAT HET MAKEN VANAF ZATERDAG 5 FEBRUARI TE ZIEN OP RTL4 Meer informatie www.jegaathetmaken.nl/televisie www.bouwendnederland.nl/instroom Contactpersoon Kathelijne Koster Coördinator Meerjarenprogramma’s k.koster@bouwendnederland.nl

“ 2020 was voor mij een topjaar”

EEN KNAP STAALTJE HOUTWERK

24 | BNL | OKTOBER 2021 | INNOVATIE

FOTO | TEAM V / ZWARTLICHT / JANNES LINDERS

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

INNOVATIE | OKTOBER 2021 | BNL | 25

Met een hoogte van 73 meter en 21 verdiepingen wordt HAUT in Amsterdam het hoogste houten gebouw van Nederland. De betekenis van HAUT heeft in dezen meerdere betekenissen. Zo is niet alleen het Franse woord voor ‘hoog’ maar ook de fonetische manier van schrijven van ‘hout’, een van de toegepaste bouwmaterialen. Als laatste is het een verwijzing naar haute couture: er zijn geen concessies aan de architectuur gedaan en wordt HAUT 100% volgens de richtlijnen van de architect gerealiseerd.

“Met het oog op duurzaamheid is bouwen met hout booming”, zegt Jeroen Dunnebacke, projectmanager bij J.P. van Eesteren. “Zo’n vijf jaar geleden werden de eerste contouren van dit hybride gebouw aan de Amstel vormgegeven. Het is geweldig dat HAUT een veel lagere CO2-uitstoot kent dan dat met beton en staal het geval is. Daarnaast slaat hout CO2 op en wordt dit ook vastgehouden, duurzaamheid ten top. Met de realisatie van HAUT zetten we het hoogste hybride gebouw met een woonfunctie ter wereld neer.

Uiteraard zijn de fundering en kelder van beton en kent HAUT een betonnen kern en stalen verbindingen om het onder winddruk stijf te houden. Al met al is HAUT een uniek fenomeen.”

Haute couture komt tot uitdrukking in de rijke gevel met hoge ramen van vloer tot plafond. Dit levert toekomstige bewoners veel woonkwaliteit op. Daarnaast hebben de woningen binnen houten plafonds, dat geeft een natuurlijke warmte. “Vanaf de buitenkant is goed te zien dat stenen gevelranden en balkons elkaar afwisselen. Karakteristieke eigenschappen van een waar landmark.”

Het hout wordt op dit moment nog uit Oostenrijk geïmporteerd, maar in de toekomst is het de bedoeling om ook ‘Nederlands’ hout in bouwprojecten als HAUT toe te passen. “Dit baanbrekende project toont temeer aan dat bouwen met hout de toekomst heeft”, besluit Dunnebacke.

HAUT is een initiatief van projectontwikkelaar Lingotto, architectenbureau Team V Architectuur en ingenieursbureau Arup. De realisatie is in handen van TBI-onderneming J.P. van Eesteren.

Bouwinnovatieshop Meer innovaties uit de bouw en infra? Bekijk ze in de bouwinnovatieshop van Bouwend Nederland: www.debouwmaakthetslim.nl

Passen je verzekeringen bij de risico’s die je loopt?

Adviesgesprek Verzekeringen via Aon of In-Staet Alleen bouwspecialisten kunnen goed beoordelen of de kwaliteit van jouw verzekeringen past bij jouw organisatie. Onze partners Aon en In-Staet adviseren je graag.

Meer informatie?

Neem dan contact op via voordeel@bouwendnederland.nl of bel naar 079 3 252 166.

REGIOKATERN NOORD | OKTOBER 2021 | BNL | 27

REGIO NOORD

BIJEENKOMSTEN

ANTICYCLISCH DENKEN Sinds enkele maanden vertegenwoordig ik Regio Noord in het algemeen bestuur van Bouwend Nederland. Het is zeker niet mijn eerste of enige bestuurlijke ervaring. In het verleden ben ik jarenlang bestuurslid geweest van Stichting Bouwtalent en voorzitter van de Bouwsociëteit. Daarnaast ben ik al lange tijd voorzitter van een regionale sportvereniging om ook maatschappelijk mijn steentje bij te dragen. Als nieuw bestuurslid zie ik met name de instroom van nieuwe mensen in onze bedrijfstak als een belangrijk aandachtspunt om ons op te richten.

bouwendnederland.nl/regios/regio-noord Oktober 5 Netbeheerdersoverleg 5 Brainr Experience 5 + 12 Training Praktisch Personeelsbeleid 7 Contactbijeenkomst Platform Infra Noord 12 Overleg met Rijkswaterstaat 13 Bijeenkomst stedelijke logistiek Groningen 26 Themabijeenkomst JBN 27 Algemene ledenvergadering/netwerkbijeenkomst afdeling Groningen 28 Bijeenkomst noordelijke bestuurders November 4 InnovatieAtelier 4 Initiatiefcommissie 8 Bijeenkomst Bevingen 9 Bijeenkomst WKB afdeling Drenthe 9+10 Workshops Promotiedagen Noord-Nederland 13 Culturele bijeenkomst Platform Infra Noord 16 Regiodag 19 Feestavond JBN 26 Algemene ledenvergadering afdeling Friesland 30 Infra Innovatie Marktdag December 7 Contactbijeenkomst Platform Infra Noord 9 Contactgroep Personeel en Financiën 9 Ledenbijeenkomst met partners afdeling Drenthe 10 Diner regiobestuur met partners 10 Diner bestuur afdeling Friesland met partners 14 Contactgroep Veiligheid

Bijeenkomsten vinden doorgang indien mogelijk en volgens de RIVM-richtlijnen

Mijn opa en vader hadden een bouwbedrijf waardoor ik als kind in en om een werkplaats ben opgegroeid. Ik vond het leuk en daardoor ben ik zelf ook al vroeg in ‘het vak’ beland.

Zo ging dat destijds. Maar tijden zijn veranderd: tegenwoordig is er meer (of zijn er andere zaken) voor nodig om de jeugd te laten toetreden tot onze prachtige bedrijfstak. Het geven van gastlessen, het aanbieden van stageplaatsen en traineeships en het meedenken over nieuwe onderwijsprogramma’s bijvoorbeeld. Niet alleen in goede, maar zeker ook in economisch mindere tijden moeten we hier als sector volle aandacht voor hebben om een tekort aan vaklieden te voorkomen. We moeten als sector anticyclisch denken om de instroom weer op peil te krijgen en te houden.

De bouwnijverheid is in de volle breedte een van de belangrijkste bedrijfstakken van Nederland. Er gebeurt ontzettend veel en is altijd in beweging. Persoonlijk vind ik het leuk om al die (nieuwe) bewegingen te volgen en een volgende generatie te enthousiasmeren voor een betekenisvolle rol in onze sector.

Jan Emmo Hut Algemeen directeur Bouwbedrijf Kooi Appingedam Algemeen bestuur namens Regio Noord

28 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN NOORD

NOORDNEDERLAND VERWACHT MILJARDEN­ INVESTERINGEN IN SCHONE ENERGIE

Bouwbedrijven in regio willen de waterstofboot niet missen

In het noorden zijn ze wel wat gewend als het gaat om plannenmakerij voor de regio Delfzijl-Eemshaven. Maar nu is het menens: het noordelijke puntje van ons land wordt een speerpunt in de Europese waterstofeconomie. Dit betekent dat er een miljardenindustrie neerstrijkt die het economische landschap ingrijpend gaat veranderen.

Noordelijke bouwbedrijven maken zich op om op tijd aan boord van het H2-schip te stappen. In 1973 opende koningin Juliana de Eemshaven. De open zeehaven moest de werkgelegenheid in de drie noordelijke provincies aanzwengelen. Pas na decennia kwakkelen ontwikkelde het havengebied zich recent tot ‘energiegebied’.

Offshorebedrijven gebruiken het als werkhaven voor de grote windmolenparken op de Noordzee.

TEKST | HANS SMIT

FOTO | ALWIN KOOPS

REGIOKATERN NOORD | OKTOBER 2021 | BNL | 29

Green Deal pionier In het kader van de energietransitie (Green Deal) heeft de Europese Unie de Eemshaven aangewezen als Europese Waterstofvallei. Met deze titel en de bijbehorende financiële injectie van 90 miljoen euro wordt noordelijk Nederland pionier op het gebied van de Europese waterstofeconomie. De komende tien jaar zullen particuliere en publieke partijen naar verwachting negen miljard euro in het gebied investeren om de productie en distributie van waterstof mogelijk te maken. Dit kan tot 2050 zo’n 100.000 vaste en 100.000 eenmalige FTE’s opleveren. De keuze voor de Eemshaven is logisch omdat de regio al een kruispunt is van internationale pijpleidingen. Ook liggen de windmolenparken en industrieparken (Delfzijl, Emmen) dichtbij en het noorden heeft met de Gasunie en NAM veel kennis van en ervaring met gasbehandeling in huis.

Marcel Eilering Zichtbaar Kees Vianen, beleidsadviseur duurzaamheid en Onderwijs bij Regio Noord van Bouwend Nederland, volgt vanuit Groningen de ontwikkelingen op de voet. Hij is optimistisch, maar ook voorzichtig.

“We moeten wel degelijk het wiel opnieuw gaan uitvinden,” stelt hij onomwonden. “Alles is nieuw. Nieuwe technieken, nieuwe spelers op de markt en dat alles in een omvang die we niet gewend zijn. We moeten in Friesland, Groningen en Drenthe nauw samenwerken zodat we zichtbaar en vindbaar zijn voor de internationale opdrachtgevers.”

Optimistisch Roel van den Berg, directeur van KWS Infra in Leek, beaamt dit. “Ik ben super optimistisch, maar zelfs voor ons moederbedrijf VolkerWessels is dit groot. Mijn angst is dat er straks ineens heel veel opdrachten tegelijk op de markt komen, die allemaal morgen klaar moeten zijn. Zoiets gebeurt er ook geregeld bij windmolenparken.” Een kleinere speler is Fuhler Wegenbouw in Emmen. Directeur Marcel Eilering ziet de ontwikkelingen aan en is niet van plan zich gek te laten maken. “Wij worden nu bijvoorbeeld uitgenodigd in te schrijven voor een groot waterstofstation en dat geeft ons het idee dat we een graantje kunnen meepikken. Wij werken al veel samen met andere bouwbedrijven en dat zullen we moeten opschalen om aan te vraag te kunnen voldoen.”

Roel van den Berg

Schaalgrootte Van den Berg van KWS ziet ook de risico’s. “We moeten voorkomen dat de werken worden verdeeld via grote internationale contractorganisaties, want dan zien we straks allemaal witte nummerborden in de provincies rijden.” Vianen van Regio Noord ziet dat gevaar ook, maar zet daar de uitkomsten van onderzoeken tegenover die aangeven dat veel werk aan windmolenparken en in de Eemshaven toch bij Nederlandse partijen terecht komen. “We profiteren er dus vrijwel zeker wel van.” Eilering van Fuhler merkt in de praktijk het nut van schaalgrootte door samenwerking. “Je kunt grotere werken aan en meer specialisten inzetten.”

Community Toch wil Vianen graag een stap vooruitzetten. “Ik zou graag iets als een community van noordelijke bouwbedrijven zien ontstaan. Dat kan online en ook fysiek. We moeten kennis uitwisselen, ongehinderd ideeën spuien, met elkaar sparren en zo samen beter worden. We moeten zeker schaalgrootte en knowhow ontwikkelen, want anders mogen we straks alleen de omhulsels van de installaties bouwen.” Van den Berg zegt dat binnen het moederbedrijf al wordt gekeken hoe VolkerWessels zoveel mogelijk zijn capaciteiten op het gebied van industriebouw kan bundelen.

Opleidingen Een van de organisaties die actief is, heet de New Energy Coalition.

Het is een samenwerkingsverband van zo’n honderd overheden, bedrijven en ngo’s die de energietransitie ondersteunen. De ‘NEC’ richt zich met onderwijs, seminars en masterclasses op hbo- en universitaire studenten om hen extra te scholen en/of enthousiast te maken voor een opleiding in de wereldwijde energietransitie. Voor mensen die vanuit een opleiding of baan hun kennis en vaardigheden willen upgraden, bestaat het Energy Delta Institute, waar masterclasses, mini-mba’s of incompany-trainingen worden gegeven.

De coalitie heeft zijn basis in het noorden, maar denkt en werkt intensief samen met andere Europese regio’s. In de regio zelf is het Alfa College bezig met het opleiden en bijscholen van mbo’ers voor de energietransitie (zie ook editie #2 van BNL dit jaar).

Contactpersoon Kees Vianen Adviseur Duurzaamheid k.vianen@bouwendnederland.nl

30 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN NOORD

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

KADEINSPECTIE: EEN TOTAALBEELD BOVEN- ÉN ONDER­WATER

Lieuwe van der Meer, de founding father van Kade-Inspectie in het Friese Lemmer, kreeg vanuit de gemeente Alkmaar waar hij destijds werkte de vraag de staat van de kade onderwater te onderzoeken. Waar kades bovenwater in goede staat lijken te zijn, kan de situatie onderwater te wensen overlaten. Met een GoPro-camera aan een stok, gekoppeld aan een laptop met coördinaatbepaling, plantte Van der Meer een aantal jaren geleden het zaadje voor zijn latere bedrijf: in januari 2016 was de oprichting van de V.O.F. Kade-Inspectie een feit.

“Inmiddels is de GoPro voor onderwater voor een sonar ingewisseld”, licht Van der Meers dochter Carolien Meinders toe, die in januari 2019 tot het bedrijf is toegetreden. “Troebel water of hoge stroomsnelheden hebben geen negatief effect op de sonarbeelden. Werken met sonarapparatuur geeft een ontzettend gedetailleerd beeld van de situatie onderwater. Werkelijk iedere oneffenheid is te zien.”

Naast het inspecteren van kademuren behoren inspecties van damwanden, sluizen en bruggen tot de core business van Kade-Inspectie. “Waar onze sonar onderwater alles vastlegt, doet onze High Resolutioncamera, bevestigd aan een statief op de boot, dit bovenwater. De beelden van de HRcamera en de sonar, inclusief alle GPScoördinaten, worden uiteindelijk samengevoegd. Aan de hand van deze beelden wordt door ons een rapport met een gedegen advies opgesteld en aan onze opdrachtgever overhandigd.”

3D Sinds kort heeft Kade-Inspectie twee werkzaamheden aan de dienstverlening toegevoegd om het product completer te maken. “De beelden bovenwater kunnen wij nu ook in 3D opnemen. Hiervoor werken wij samen met onze toeleverancier Eyefly. Hierna interpreteren wij de opnames zelf voordat we ze in de rapportage opnemen. Deze 3D-opnames kunnen we met een drone vastleggen, maar in stedelijk gebied wordt veelal gekozen voor het bevestigen van deze camera op het statief aan boord.”

Totaaloplossing Als tweede dienst beschikt Kade-inspecties sinds kort over de mogelijkheid van singlebeam opnames. Hierdoor kunnen bodemhoogten vlak voor de kade in beeld worden gebracht om ze vervolgens naast ontwerptekeningen te leggen en te kunnen vergelijken. Meinders: “Bij problemen aan kades is deze informatie een aanvulling op onze sonarbeelden. Waar wij problemen opsporen op de sonarbeelden, kunnen we zien of de bodem daar ook afwijkingen laat zien. Dit zou kunnen betekenen dat er bijvoorbeeld te diep gebaggerd is, waardoor paalfunderingen bloot zijn komen te liggen met uitspoeling en daardoor mogelijk verzakkingen achter de kade tot gevolg.

Kortom: wij leveren een totaaloplossing met een gedegen advies waarbij we altijd naar de nieuwste ontwikkelingen zoeken.”

TEKST | NAAM

FOTO | NAAM

REGIO OOST

BIJEENKOMSTEN

REGIOKATERN OOST | OKTOBER 2021 | BNL | 27

WERKEN AAN HET TOTAALPLAATJE Corona heeft een grote impact gehad en kent nog steeds diverse uitdagingen. Voor onze sector is dat niet anders: het is en blijft ingewikkeld om in onze bouwkolom met zo veel verschillende stakeholders alles goed georganiseerd te houden. Gelukkig konden we wel blijven doorbouwen.

Natuurlijk hebben we zaken als de anderhalvemeter­ maatregel doorgevoerd en hebben we de nodige investeringen gedaan op en rond de bouwplaats, maar al met al hebben we ons erdoorheen geslagen.

Bouwendnederland.nl/regios/regio-oost Oktober 12 Financial (Cotad) bijeenkomst 14 Mijn Hein bijeenkomst 15/16 Afdeling Stedendriehoek/ Salland (ledenuitje met overnachting) 25 Afdeling Lingestreek Ledenvergadering 25 Afdeling Zuid-West Veluwe ledenvergadering met UTA 29/30 Afdeling Regio Twente Excursie November 2 IPO Algemene Ledenvergadering 5/6 IPO Excursie 11 Afdeling Zwolle/ Genemuiden WKB sessie 16 Afdeling Flevoland Ledenvergadering 16 IPO InfraCafé 17 Afdeling Stedendriehoek/ Salland Ledenbijeenkomst met excursie 18/19/20 JBN Excursie 25 Afdeling Zuid-Oost Gelderland Ledenvergadering 29 Afdeling Achterhoek Ledenvergadering December 9 Afdeling Regio Twente Algemene Ledenvergadering 10 Strategische HR bijeenkomst

Bijeenkomsten vinden doorgang indien mogelijk en volgens de RIVM-richtlijnen

Een aantal maanden geleden ben ik benaderd om in het regiobestuur plaats te nemen. Binnen de regio Oost was men op zoek naar expertise op het gebied van grootbouw.

Hier wil ik graag een bijdrage aan leveren. Door de pandemie heb ik mijn bestuursleden alleen nog maar via Teams kunnen spreken, maar hopelijk komt hier snel verandering in.

Naast mijn visie over de bouw zal circulariteit hoog op onze agenda staan, maar ook veiligheid in de bouw en hoe we efficiëntie in de totale bouwkolom kunnen optimaliseren.

Vat je alles samen, is het belangrijk dat we als gehele kolom nadenken over de maatschappelijke impact, de rol die wij in de bouwwereld hebben om hier invulling aan te geven en hoe wij deze kunnen vergroten. Hierbij valt te denken aan de impact op het klimaat, een gezonde werk- en leefomgeving én het opleiden van mensen: stuk voor stuk zaken waarover we ons in de komende periode gaan buigen.

Ik kijk ernaar uit!

Roel Wijlens Directeur Koopmans Regiobestuurder regio Oost

28 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN OOST

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

FOTO | GERBERT VOORTMAN (123PIX.NL)

Van links naar rechts: Wethouder Bert Tijhof van gemeente Rijssen-Holten, directeur Nico Haase en commissaris van de Koning Andries Heidema.

OOK ROELOFS & HAASE ONTVANGT PREDICAAT HOFLEVERANCIER Was het in de vorige BNL nog HEUTBOUW uit Genemuiden het bouwbedrijf dat met trots vertelde over het in ontvangst nemen van het predicaat Hofleverancier, valt in deze editie de eer ten deel aan Roelofs en Haase. Ook voor dit bedrijf dat dit jaar zijn 100-jarig jubileum viert, krijgt het coronajaar 2021 toch een feestelijk tintje.

Roelofs en Haase uit Rijssen werd in 1921 opgericht. Het was de overgrootvader van de huidige directeur Nico Haase die de basis legde van het bedrijf dat op dit moment zo’n zestig medewerkers telt en gespecialiseerd is in projectontwikkeling, utiliteits- en woningbouw.

“Vanuit Rijssen werken we niet alleen in de regio, maar zijn we in een groot deel van het land actief. Ons werkgebied is altijd groot geweest: een oud krantenartikel is een stille getuige dat we in de jaren zestig al flatgebouwen in Haarlem hebben gebouwd.”

Wendbaarheid De Tweede Wereldoorlog, verschillende economische crises en de recente pandemie: Roelofs en Haase heeft the test of time met verve doorstaan. “Het is voor een bedrijf belangrijk om je te kunnen aanpassen. Dat doen wij door in verschillende segmenten actief te zijn, waaronder klantgerichte bouw, villabouw, conceptuele bouw en projectontwikkeling. Wij stappen nog steeds in op het moment dat

zich een kans voordoet, zowel bij projectontwikkeling als bij andere gelegenheden. Zo hebben wij de afgelopen jaren meerdere bedrijven overgenomen en kunnen we ons voorstellen dat zich dat vaker gaat voordoen. Bedrijven overnemen deed mijn opa ook al. Naast het goed onder controle houden van kosten is wendbaarheid dus belangrijk om 100 jaar te kunnen bestaan. Wij vonden het een grote eer om hiervoor beloond te worden met het predicaat Hofleverancier. We ontvingen deze uit de handen van de Commissaris van de Koning. Ook de locoburgemeester memoreerde zijn herinneringen aan het bedrijf in vroegere jaren. Een bijzonder moment, in meerdere opzichten. Immers: het is niet vanzelfsprekend dat elke 100-jarige onderneming dit ontvangt. We voelen ons daarom meer dan trots.”

Bewaren voor toekomstige generaties Wanneer de situatie het toelaat, is Nico van plan om in dit lustrale jaar nog iets voor zijn personeel te organiseren. “Wij beschikken over een monumentaal fabriekscomplex in Hengelo waarin onder meer een museum en een horecagelegenheid zijn gevestigd. Het restaureren van monumentale panden maakt onderdeel uit van ons dagelijks werk.

We vinden het belangrijk dat dit soort monumenten ook voor de generaties na ons bewaard blijven. Daarom is het extra mooi om daar een feest te kunnen geven.”

TEKST | MARTINE VAN DER LINDEN

FOTO | SJORS EVERS

REGIOKATERN OOST | OKTOBER 2021 | BNL | 29

VERMAKELIJK GENERATIETHEATER TIJDENS REGIODAG

Hilarisch en herkenbaar. Dat was het Generatietheater tijdens de regiodag Oost op vliegveld Teuge op 9 september. Tijdens het theater schetsten professionele acteurs verschillende scenario’s op het werk, waarbij de verschillen tussen de jongere en oudere generatie werden uitgebeeld. Hoe benut je die generatiediversiteit en zorg je ervoor dat jong en oud elkaar begrijpen? Bekende vragen binnen tal van sectoren, ook in de bouw.

Ook het nieuwe werken was onderwerp tijdens het Generatietheater.

“Het meisje kon op een ochtend niet werken, maar wel in de avond.

Dat werd door de senior niet echt goed ontvangen.” Andersom toonde de voorstelling dat de oudere generatie eveneens een verfrissende kijk op zaken kan hebben voor de jongere generatie. “Er werd bijvoorbeeld een calamiteit uitgebeeld waarbij de jongere leerde van de oudere collega’s.”

Het nuttige met het aangename verenigen. Dat heeft sociaal psycholoog en generatie-expert Aart Bontekoning gedaan. Hij is gepromoveerd in ‘Generaties in organisaties’ waarbij hij onderzocht wanneer samenwerken tussen de jonge en oudere generatie wel en niet goed gaat. En hoe je ervoor zorgt dat ze elkaar begrijpen. Zijn bevindingen brengt hij met het Generatietheater. Tijdens de regiodag woonden 50 van de 140 aanwezigen Bontekonings voorstelling bij.

Omgaan met verschillen In het publiek zaten volgens Mayra vooral HR-medewerkers en directeuren die affiniteit hebben met HR. “Ik merkte dat veel aannemers de voorstelling grappig vonden. Ze zien de generatieverschillen ook in hun eigen bedrijf. Jonge mannen en vrouwen die bijvoorbeeld vier dagen willen werken in plaats van vijf.

Niet omdat ze een kind hebben, maar omdat het financieel kan en ze liever meer dagen vrij hebben. Of neem een metselaar die vóór zijn werk nog even zijn kind naar school wil brengen. Dat zie je steeds meer. Dat terwijl de bouw wel een traditionele sector is. Dus de vraag hoe je met deze verschillen omgaat, leeft wel.”

Herkenbare scenario’s Mayra Schoolen, adviseur sociale zaken bij Regio Oost, zat in het publiek en heeft veel gelachen. “Er werden verschillende scenario’s gespeeld door de acteurs, die herkenbaar en vaak hilarisch waren.

Daarna ging Bontekoning in gesprek met het publiek over wat ze zagen en wat hun eigen ervaringen zijn.”

In een van de scènes ging een jong meisje aan de slag bij een groot bouwbedrijf. Ze groette amicaal en kreeg van de senior de nuchtere reactie of ze een pasje had. Het meisje ging naar beneden om er een te halen, maar had hem vervolgens nergens nodig. “‘Zo doen we dat hier altijd’, zei de senior over de pas”, vertelt Mayra, die het treffend vond.

“Die uitspraak hoor je in de praktijk vaak.”

Toch was het Generatietheater vooral bedoeld ter vermaak. En niet zozeer als educatieve bodem om als HR-medewerker of directeur verder op te bouwen binnen eigen bedrijf. “De voorstelling was vooral grappig, écht een succes.”

Contactpersoon Mayra Schoolen Adviseur Sociale Zaken m.schoolen@bouwendnederland.nl

30 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN OOST

IN GESPREK MET… TEUS VELTHUIZEN, DIRECTEUR MANUPRO

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

FOTO | RENÉ VAN DEN BURG

“WERKEN VOOR DE ZORG HEEFT EEN VOORSPRONG GEGEVEN” In de vorige editie van BNL legde Henk Leenhouts de vraag voor over hoe kleinere bedrijven in het MKB zich voor op de naderende Wet kwaliteitsborging kunnen voorbereiden. “Door het werk voor de zorg is het specificeren van gebruikt materieel bij ons al heel lang de norm”, stelt Teus Velthuizen, directeur van ManuPro in Ede. Al vanaf zijn zestiende is Teus Velthuizen (56) werkzaam in de bouw.

Eerst in loondienst totdat hij twaalf jaar geleden ManuPro oprichtte.

Niet alleen (ver)bouwprojecten en onderhoud zijn bij hen in goede handen, ook projecten binnen de zorg zijn aan Teus en zijn team toevertrouwd.

Veiligheid op #1 “We hebben een vaste ploeg van vijf man, maar in totaal heb ik dagelijks tien tot vijftien personen aan het werk. Toen ik voor mijzelf startte, ben ik in de behoeften van de zorg gedoken. Daar bleek een inhaalslag geen overbodige luxe en ontbrak het daar aan kennis van wat er gebouwd moet worden en of dat vervolgens ook goed gebeurt.

Met name in deze sector dient de kwaliteit 100% te zijn.

Zorginstellingen zijn net iets anders dan de woningbouw of de verbouwing van een woning. De veiligheid van zowel medewerker als cliënt staat daarbij op nummer één. Niets kan en mag aan het toeval worden overgelaten.”

Nog negen maanden Vanaf volgend jaar zal de Wet kwaliteitsborging zijn intrede doen, en dit zal het werk voor alle MKB-bedrijven, zoals dat van Teus, aanzienlijk veranderen. Of toch niet? Velthuizen: “Toen ‘Wkb’ een aantal jaar geleden voor het eerst van zich liet horen, hebben we onze medewerkers op een speciale cursus gestuurd. Vooruitzien is regeren.

Het klinkt raar maar er was voor ons niet veel nieuws onder de zon. In onze offertes voor de zorg gaan wij altijd gespecificeerd te werk. Dat is nu eenmaal een vereiste van beiden kanten. Voorbeeld: betegelen wij in de zorg een badkamer, kunnen we uitsluitend R11-tegels gebruiken. Deze omschrijvingen die we ook in onze offertes opnemen, gelden ook voor zaken als brandveiligheid, ventilatie en isolatie.

Wanneer een opdrachtgever ons om specificaties vraagt, heeft hij deze binnen vijf minuten op zijn bureau. Door deze manier van werken voor de zorg hebben wij met het oog op de Wkb een enorme voorsprong opgebouwd. Voor ons zal het nu finetunen en optimaliseren worden om op 1 juli 2022 volgens de Wkb-normen te opereren. Andere bedrijven kan ik aanraden hun personeel een training te laten volgen.

Over negen maanden is er namelijk geen ontkomen aan.”

Voor de volgende editie vraagt Teus Velthuizen aan Geurt Kampert van Kampert Bouw uit Wekerom: “Hoe zie jij de toekomst van luchtdicht bouwen ten opzichte van de corona-adviezen?”

REGIOKATERN RANDSTAD NOORD | OKTOBER 2021 | BNL |27

REGIO RANDSTAD NOORD

BIJEENKOMSTEN Bouwendnederland.nl/regios/regio-randstad-noord Oktober 14 Afdeling IJmond Kennemerland ledenvergadering 14 Infraplatform excursie ‘Kademuren en Bruggen’ November 12 Infraplatform Excursie ‘Pal-V’ 16 Ledenbijeenkomst afdeling Midden-Holland 18 Regiodag 30 Ledenbijeenkomst afdeling Amsterdam (‘Wonen, werken en recreëren in 2030’)

Bijeenkomsten vinden doorgang indien mogelijk en volgens de RIVM-richtlijnen

KLIMAATADAPTIEF BOUWEN Het klimaat verandert en dat heeft onder meer een ander weertype tot gevolg. Flinke hoosbuien zorgen voor wateroverlast, soms binnen korte tijd gevolgd door de negatieve effecten van langdurige droogte en hitte. Samen moeten we aan de slag om onze woonomgeving aan te passen. Dat doen we samen met inwoners, waterschappen, gemeenten, maatschappelijke organisaties en de bouwsector.

Maar ook het Rijk hebben we hier keihard bij nodig.

We hebben als provincie Utrecht het initiatief genomen om met zoveel mogelijk partners in de bouwketen regionale afspraken te maken over klimaatadaptief bouwen. Meer dan veertig partijen hebben afgesproken dat zij bijdragen aan klimaatrobuust bouwen en onderschrijven de gezamenlijke afspraken. Deze gaan bijvoorbeeld over de opvang van regenwater en het vaker toepassen van groen. Het opvangen van regenwater zorgt voor waterberging en meer groen zorgt voor een koelere omgeving.

Met drie andere ambitieuze provincies en meer dan 100 gemeenten, elf waterschappen, twee metropoolregio’s en vele ketenpartners uit de markt en maatschappij aan dezelfde doelen willen we werken met dezelfde uitgangspunten op het gebied van klimaatadaptief bouwen.

Een gelijk speelveld met een ambitieuze generieke aanpak in deze regio’s. En nu is het van belang dat ook het Rijk hierbij wil aansluiten; dat is ook de aanbeveling van de Deltacommissaris.

In de provincie Utrecht willen we met eenzelfde aanpak: een regionaal convenant Duurzaam Bouwen. Naast klimaatadaptatie ook een gelijk speelveld creëren op het gebied van energie, klimaatadaptatie, circulariteit, natuurinclusiviteit en gezondheid. We verwachten dat er dan efficiënt, sneller en toekomstbestendig kan worden gebouwd.

Rob van Muilekom Gedeputeerde Binnenstedelijke Ontwikkeling, Wonen, Cultuur en Gezonde Leefomgeving Provincie Utrecht

28 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN RANDSTAD NOORD

REGIOBESTUUR RANDSTAD NOORD: UITBREIDEN, VERNIEUWEN & VERJONGEN Een bestuur is een organische aangelegenheid, ongeacht de branche. Dit geldt ook voor de regiobesturen van Bouwend Nederland waarbij bestuursleden na een bepaalde periode het bestuur verlaten om hun werkzaamheden aan iemand over te dragen. In de afgelopen periode heeft het regiobestuur Randstad Noord een aantal nieuwe gezichten mogen verwelkomen.

Maak kennis met het ‘nieuwe’ bestuur!

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

ONDERWERP | OKTOBER 2021 | BNL | 29

Roel Scholtens, afdeling Zaanstreek Waterland: “Het belangrijkste in ons bestuur is het behartigen van de regionale belangen over aangelegenheden die bouwers in hun dagelijkse werk ervaren. Daarnaast hebben we vanuit de regio een verbindende taak tussen de verschillende afdelingen onderling én richting het hoofdbestuur. Ook het onderhoud met gemeenten en provincies is zeer belangrijk: met het logo van Bouwend Nederland onder de arm kom je net iets makkelijker aan tafel. Ten slotte: regionale ondernemers beschouwen ons als eerste aanspreekpunt voor allerlei zaken en zien ons als de regionale ‘hub’ naar Zoetermeer. Daar willen we invulling aangeven.”

Dave Baart, afdeling Veenendaal: “Als afdelingsvoorzitter ben je het aanspreekpunt voor de leden én de brug naar de regio. Het is belangrijk dat je er voor hen bent en ondersteuning biedt. Toetreding tot het regiobestuur verruimt je netwerk, geeft meer betrokkenheid met de regio, zorgt voor verbreding van kennis én zorgt voor draagvlak voor de wederzijdse belangen. Omdat iedere afdeling is vertegenwoordigd, heeft eenieder een gelijke stem.

Persoonlijk vind ik het prettig om kennis en ervaringen te delen met collega-voorzitters om mijzelf te kunnen verbeteren. Door elkaar regelmatig te ontmoeten, gaat dit makkelijker.”

Yolanda van Rijswijk, afdeling Midden-Nederland: “Op landelijk niveau wordt er door Bouwend Nederland hard gewerkt voor onze branche, maar hoe vertaal je dat concreet naar de dagelijkse praktijk en behoefte van de leden van onze afdelingen en andersom? Hiermee ontstaat nog meer waarde voor de leden, en daarom wil ik mij hier in de komende periode op richten. Daarnaast denk ik dat Bouwend Nederland en de regio ervoor staan om ons de toekomst in te brengen met alle uitdagingen zoals onderwijs en verduurzaming. Op persoonlijke titel geloof ik dat ook het vergroten van diversiteit goed is voor de bouw.”

Dennis Beumkens, afdeling Texel: “Het vorige bestuur heeft in twaalf jaar goed werk verricht. Wij zijn vorig jaar begonnen en hebben elkaar nog niet fysiek ontmoet. Het is ons voornemen om als verjongend bestuur de saamhorigheid te behouden, deze uit te bouwen en de band met de regio aan te halen. Omdat we op Texel op een eiland zitten, is het belangrijk meer met elkaar op te trekken. Onder saamhorigheid versta ik dat we elkaar op de hoogte houden van ontwikkelingen in de branche. Zo staan we aan de vooravond van het gasloze tijdperk en de Wkb: zaken waar we allemaal mee te maken krijgen. Als je met elkaar kunt sparren, zal iedereen hier beter van worden. Dus meer klankbord en minder concurrentie.”

Dick Min, afdeling Noord-Holland Noord: “Ik vind het jammer dat we door corona als vereniging niet bij elkaar hebben kunnen komen. Wanneer de situatie het toelaat, willen we als bestuur op korte termijn een aantal activiteiten opzetten, ook met de regio, waar onze leden elkaar ontmoeten en spreken. Het is te lang geleden geweest.

Een vereniging als Bouwend Nederland heeft niet alleen een belangenbehartigende functie maar ook een sociaal aspect. Beide zijn even belangrijk.”

Martin Eman, afdeling Amsterdam: “Wat ik als regiobestuurder met name wil, is het benutten van de grote voordelen van de geïntegreerde afdeling met een verenigings­ manager die onderdeel uitmaakt van het regiosecretariaat. Daardoor ontstaat er verbinding tussen de afdeling en het regiobestuur. Vroeger waren dit meer eilandjes en werd nuttige informatie lastiger gedeeld. Nu ontstaat er meer verbinding. Klinkt wat raar, maar de pandemie heeft bijgedragen aan de verandering hoe wij als regio en geïntegreerde afdeling Amsterdam samenwerken. Door oplossingen als Teams zijn we nader tot elkaar gekomen en nemen mensen de tijd om samen te werken.

Ook al blijft het leuk om elkaar in het echt te ontmoeten, maar automatisering in de coronacrisis heeft de efficiency aanzienlijk verhoogd.

Nu is het zaak nog meer uit de integratie te halen. Ook kan het beleid van de afdeling en de regio beter op elkaar worden afgestemd.”

Robert van der Meer, afdeling Midden-Holland: “Het is belangrijk om de lijnen tussen het afdelings- en regiobestuur zo kort mogelijk te maken. Dit kan door als lid van het afdelingsbestuur ook in het regiobestuur deel te nemen. De vereniging verbindt, we hebben namelijk een gedeeld DNA. De basis is meedoen én samen organiseren door een actief lidmaatschap. Door te verbinden en te delen, betrekken we onze verenigingsleden en stimuleren we hen tot een actieve inbreng. Daarnaast is heldere communicatie nodig over wat het regiobestuur wel of niet uitvoert. Als laatste moeten we duidelijk zijn over elkaars verwachtingen.”

Contactpersoon Jan Overtoom Manager Regio Randstad Noord j.overtoom@bouwendnederlnad.nl

30 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN RANDSTAD NOORD

TEKST JACOB-JAN ESMEIJER

Pak je kans!

Op dinsdag 12 oktober aanstaande vindt er bij het Van Der Valk Hotel Sassenheim een voorstelling plaats van het Generatietheater. Inloop vanaf 14:15 uur, aanvang om 14:30 uur.

Er zijn nog plekken beschikbaar! Aanmelden kan via evenementen@bouwendnederland.nl.

Grote uitdaging Iedere volgende generatie binnen een organisatie vernieuwt het samenwerken, het leiden en het communiceren. Het toelaten hiervan houdt organisaties scherp en bij de tijd. “Het klinkt kinderlijk eenvoudig, maar het is écht een grote uitdaging om bij de tijd en aantrekkelijk voor iedereen te blijven. Zaken die tijdens het Generatietheater de revue passeren.”

Veel organisaties vergrijzen de komende decennia. Hoe houd je medewerkers dan vitaal, je organisatie ‘bij de tijd’ én aantrekkelijk voor jongeren? Het zijn vragen waar veel organisaties mee worstelen, en met het Generatietheater vind je spelenderwijs antwoorden op deze vragen.

Van advocatenkantoren tot ingenieursbureaus: het Generatietheater raakt een herkenbare snaar. “De laatste tijd verwelkomen we veel groepen uit de gezondheidszorg, waar het een dagelijkse uitdaging is om zowel jong als oud ‘aan boord’ te houden.”

Aart Bontekoning is sociaal psycholoog en is in 2007 op ‘Generaties in Organisaties’ gepromoveerd. Hij heeft honderden generatieonderzoeken uitgevoerd om zo te ontdekken wanneer het samenwerken tussen jonge en oudere generaties wel en niet goed verloopt. En hoe kun je dit nu beter uitbeelden dan met acteurs?

Naspelen van scènes Twaalf jaar geleden speelde Bontekoning met de gedachte om zijn ontdekkingen te visualiseren. ”We zijn toen met acteurs uit alle werkende generaties scènes gaan naspelen waarin organisaties zich zouden moeten herkennen. De jongste acteur is 20 jaar en de oudste 60+. Tijdens een voorstelling worden korte inleidingen van mij afgewisseld met herkenbare scènes, een quiz en een dialoogsessie.

Hierdoor is het programma levendig, afwisselend én verdiepend.”

Het publiek krijgt tijdens een voorstelling verschillende situaties voorgeschoteld. “Wanneer het niet goed gaat met het bedrijf of juist wel, bijvoorbeeld. Door de interactie kan het publiek vragen stellen en scenario’s aandragen. De inhoud van het Generatietheater is wetenschappelijk onderbouwd, puilt uit van de humor en kenmerkt zich door soms tenenkrommende situaties. Met name de vergaderscene waarbij de jongste acteurs wegdommelen, scoort goed.”

Sociale aspect “Bij Bouwend Nederland ervaar ik een sterke focus op technologische ontwikkelingen waardoor het sociale aspect in de verdrukking kan raken. Vindt er veroudering in de besluitvorming plaats, haken jongeren als eerste af. Als je vijftig jaar bent, denk je en maak je beslissingen als een vijftigjarige. En dit strookt niet altijd met de gedachtegang van jongere collega’s. Een jongere tegenwind is daarom zo goed. Onze voorstelling kun je zien als een vehikel om leeftijdsgroepen te verbinden en van elkaar te laten leren. De vernieuwingskracht van de jongste generatie is net zo belangrijk als de rijke ervaring van de oudere.”

Deze bijeenkomst is de afsluiting van de serie regionale bijeenkomsten binnen het meerjarenprogramma ‘Blijven Investeren in Ontwikkelen’.

Meer informatie is terug te vinden op de website van Bouwend Nederland.

Contactpersoon Fenneken Lamaker Adviseur Duurzaam Inzetbaarheid f.lamaker@bouwendnederland.nl

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID | OKTOBER 2021 | BNL | 27

REGIO RANDSTAD ZUID

BIJEENKOMSTEN

WAARMAKEN VAN AMBITIES In het dagelijks leven ben ik bedrijfsleider bij Dura Vermeer Bouw Heyma BV, een grote gespecialiseerde bouwer op het gebied van renovatie, transformatie en groot onderhoud.

Daar ligt ook mijn kennis en specialisme. Onze visie ‘een comfortabele en gezonde leefomgeving creëren voor iedereen, nu en in de toekomst’ sluit goed aan bij die van Bouwend Nederland. Als bestuurslid vind ik het belangrijk om van de leden te horen wat er speelt en welke aandachtspunten er zijn op het gebied van marktomstandigheden, personeel en wet- en regelgeving.

Bouwendnederland.nl/regios/regio-randstad-zuid Oktober 08 12 27 28 28

Opening Bouw Academy Waddinxveen Generatietheater (met Aart Bontekoning) Algemene Ledenvergadering afdeling Midden Zuid-Holland Marktdag Rotterdam Algemene Ledenvergadering afdeling Drechtwaard

November 02 BNL Academy Training: Praktisch Personeelsbeleid 1 09 Regio-dag RRZ 11 Marktdag Den Haag 15 Sterk in je Werk – leven lang ontwikkelen.

16 BNL Academy Training: Praktisch Personeelsbeleid 2 23 BNL Academy Training: Wegwijs in de cao bouw & infra 24 Algemene Ledenvergadering afdeling Rijnmond 29 Algemene Ledenvergadering afdeling Duin en Rijn-Streek December 7 BNL Academy Training: Praktisch Personeelsbeleid 3 9 Marktdag Infra 14 BNL Academy Training: Praktisch Personeelsbeleid 4

Bijeenkomsten vinden doorgang indien mogelijk en volgens de RIVM-richtlijnen

Op 1 juli 2022 is de Wet Kwaliteitsborging een feit. Als bouwers krijgen we er flink wat taken bij. Hoe zorg je voor de juiste bewijslast en een goed as build-dossier om over te dragen aan de gemeente? Vanuit een werkgroep bereiden we ons bij Dura Vermeer hierop voor. We startten met een proefproject in Zoetermeer (een renovatie van 300 woningen) en stelden een kwaliteitsborgingsplan op dat is getoetst door een externe kwaliteitsexpert. Het baart me zorgen dat nog relatief weinig aannemers hiermee bezig zijn. Ik roep daarom alle leden op om hier actief mee aan de slag te gaan. Als bestuur denken we hier natuurlijk graag over mee.

De krapte in de woningmarkt, het tekort aan grondstoffen, een tekort aan goede vakspecialisten: genoeg uitdagingen in onze branche. De positieve impact die ik wil realiseren binnen Bouwend Nederland is die van verbinder en inspirator; verbinding met de leden, kennis delen en krachtenbundeling.

Laten we elkaar opzoeken voor het waarmaken van onze ambities. Samen komen we zoveel verder.

Rob Lansbergen Bedrijfsleider Dura Vermeer Bestuurslid Bouwend Nederland regio Rijnmond

28 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN RANDSTAD ZUID

TEKST | JAN WILLEM KOMMER

“ Je weet pas of het werkt als je er mee werkt.”

SAMENWERKING HÉT FUNDAMENT ONDER ROTTERDAMSE WONINGBOUW 50.000 nieuwe woningen in 2030 is de opgave voor Rotterdam. Het huidige college legde de lat in 2018 nog wat hoger: 18.000 woningen gedurende de zittingsperiode, oftewel 4.500 in plaats van 3.500 per jaar. Forse aantallen, en dan zijn er ook nog eens diverse hobbels te nemen om deze doelstellingen te halen. Maar waar een wil is, is een weg. Zeker in Rotterdam.

Capaciteit, locaties, stapeling van regelgeving, betaalbaarheid van woningen. Uitdagingen te over, maar in plaats van het over problemen te hebben, praten bouwregisseur Mattijs Rommelse van de gemeente Rotterdam en Marco Dijkshoorn, directeur projectontwikkeling van ontwikkelende bouwer Van Omme & De Groot, liever over mogelijke oplossingen. De sleutel ligt volgens beiden in de samenwerking tussen markt en gemeente. “Van oudsher is er al veel overleg tussen de marktpartijen en de gemeente”, zegt Dijkshoorn. Hij doelt op het Gemeentelijk Bouw en Infra Overleg en op Platform Ontwikkeling Rotterdam (POR) dat in 2014 is geformeerd. In POR zitten zo’n 45 partijen zoals ontwikkelaars en beleggers, corporaties, makelaars die elkaar geregeld treffen en afspraken maken hoe de ontwikkelambities kwalitatief, kwantitatief en programmatisch waar te maken. “Eén van de succesfactoren waarom er zoveel in Rotterdam gebouwd wordt.”

Afspraken vooraf Het Bouwakkoord van 2018 om de woningbouwproductie te versnellen, komt voort uit de samenwerking met marktpartijen. Er zijn afspraken specifiek voor de huidige collegeperiode in vastgelegd, bijvoorbeeld Vuistregels voor het bouwen. “Marktpartijen gaven aan dat stapelen van regelgeving een enorme belemmering is,” zegt Mattijs Rommelse. “Daarom hebben we voor alle wijken in kaart gebracht welke regels er gelden, zodat marktpartijen aan de voorkant weten wat er wel en niet kan. De realiteit is namelijk dat je niet op elke plek alle regels kunt stapelen: bijvoorbeeld de duurzaamste toren van Nederland bouwen én álles bereikbaar maken. Bouwers en ontwikkelaars moeten dus voor de start van het ontwikkelplan in gesprek met de gemeente over welke plussen je wél en niet kunt realiseren.”

In het Bouwakkoord zijn ook eisen van de gemeente opgenomen.

Betaalbare woningen is een heel belangrijk aspect, maakt Rommelse duidelijk. “Als we niet oppassen, vergeten we te bouwen voor de doelgroepen die het hardst door de wooncrisis worden getroffen. Wil je van de totale productie 20% sociaal en minimaal 30% middencategorie realiseren, moet en moet je daar aan de voorkant afspraken over maken.”

FOTO | RENÉ VAN DEN BURG

Praten moet Er zijn inmiddels aardig wat mogelijke bouwlocaties in Rotterdam. Er daadwerkelijk op gaan bouwen is een ander verhaal. Dijkshoorn: “Op de foto sta ik bij woningen die we drie jaar geleden hebben opgeleverd. De grond hadden we alleen 35 jaar geleden al gekocht.”

Het illustreert hoe moeilijk het is om locaties rijp te krijgen voor woningbouw. Door de lange en intensieve samenwerking met de gemeente lukt het inmiddels goed om per locatie afspraken te maken.

“Je kent elkaar, daar begint het mee”, zegt Dijkshoorn. “En loopt het onverhoopt niet goed, kunnen we opschalen. Het Bouwakkoord bevat namelijk ook een escalatiemodel.” Onderdeel daarvan is de Kopgroep, een handvol vertegenwoordigers van bouwers, ontwikkelaars, woningcorporaties en de gemeente die maandelijks bijeenkomt om te kijken of wat in het bouwakkoord is afgesproken, daadwerkelijk wordt nagekomen en hoe problemen te lijf kunnen worden gegaan. “We hanteren de stelregel dat je alles moet zeggen wat dwars zit”, vult Rommelse aan. “Als je problemen wilt oplossen, moet je van je hart geen moordkuil maken.”

Gastvrije stad En dan is er natuurlijk ook nog ‘capaciteitsprobleem’, het veelkoppig monster. De opgave is bijvoorbeeld te groot voor alleen de huidige marktpartijen. De gemeente doet zijn best om Rotterdam zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor ontwikkelaars en bouwers,

REGIOKATERN RANDSTAD ZUID | OKTOBER 2021 | BNL | 29

bijvoorbeeld met de site bouwenaanrotterdam.nl. Geïnteresseerde partijen kunnen daar terecht voor informatie over locaties, de vuistregels voor de verschillende gebieden en wijken en kunnen op een simpele manier in contact komen met de juiste personen binnen de gemeente. Zo worden drempels weggehaald voor partijen die interesse hebben in Rotterdam. De totale structurele oplossing voor het capaciteitsprobleem is echter complexer. Ontwikkelingen als fabrieksmatige modulaire bouw en verdere digitalisering van ontwerpprocessen kunnen daar onderdeel van uitmaken. Van Omme & De Groot bouwt al tien jaar met prefabcasco’s met beglaasde kozijnen.

“Dat bouwt snel”, weet Dijkshoorn. Maar over volledig fabrieksmatig geproduceerde woningen heeft hij zijn twijfels. “Zulke fabrieken gedijen alleen als de vraag naar bouw op een blijvend hoog niveau ligt.” “Ik kan me zeker voorstellen dat dergelijke ontwikkelingen bijdragen aan de betaalbaarheid van woningen en zullen helpen bij het capaciteitsprobleem op de bouwplaats”, besluit Rommelse. “Het blijven deeloplossingen die niet voor elke situatie toepasbaar zijn. En uiteindelijk weet je pas of het werkt als je er mee werkt.”

Contactpersoon Hessel Heins Wunderle Manager Regio Randstad Zuid h.heins@bouwendnederland.nl

“ Je kent elkaar, en daar begint het mee.”

30 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN RANDSTAD ZUID

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

FOTO | RENÉ VAN DEN BURG

“DOOR SAMEN TE WERKEN STA JE STERKER IN JE SCHOENEN” In de vorige editie vroeg Jan de Boer van de Versluys Groep aan Joris van der Meer hoe MKB-bedrijven een aantrekkelijke partner kunnen blijven voor overheidsopdrachtgevers. “Eigen mensen opleiden, inzetten op duurzaamheid én samen de aanbesteding ingaan”, aldus Joris van der Meer van Aannemingsbedrijf Van der Meer uit Benthuizen.

IN GESPREK MET… JORIS VAN DER MEER

Samen met zijn broer Rob is Joris van der Meer sinds begin dit jaar directeur-eigenaar van het familiebedrijf Van der Meer dat in 1953 werd opgericht. Cultuurtechnisch werk en het aanleggen van sportvelden vormden in de beginjaren de basis, waarna infraprojecten als riool- en straatwerk volgden. “Per dag zijn er zo’n 90 man met onze werkzaamheden in de weer. Straatwerk vormt nog steeds de hoofdmoot, aangevuld met riolering, waterwerken, damwanden én de aanleg en het onderhoud van (kunstgras)sportvelden. 95% van onze opdrachten voeren we voor gemeenten ‘in de buurt’ uit: de gemeenten in de provincie Zuid-Holland vallen binnen onze actieradius.”

Overheidsopdrachtgevers binnen deze Zuid-Hollandse regio kunnen kiezen tussen kleine en grote aannemers. De hamvraag hierbij: hoe blijf je als kleine MKB-bedrijf op hun radar? “In mijn optiek is dat meerledig. Om te beginnen: we leiden onze eigen mensen op. Op deze manier houd je kennis en kwaliteit binnenshuis en kunnen deze intern worden doorgegeven. Daarnaast beschikken we over eigen materieel waardoor we snel kunnen schakelen. De focus ligt op continuïteit en dat behaal je alleen door kwaliteit, flexibiliteit en oplossingsgerichtheid. Dit leidt tot een hoge klanttevredenheid en onderscheidt ons van grote partijen.”

Schaalvergroting Daarnaast vindt Joris het essentieel om de kruisbestuiving met andere MKB-bedrijven op te zoeken. “Er wordt steeds meer nadruk op duurzaam materieel gelegd. Onze R&D-kosten reiken niet tot de hemel. Daardoor moet je slim handelen en andere partners opzoeken die bijvoorbeeld duurzaam materieel in huis hebben. Samen sta je sterker. Ook ontstaat er kans op schaalvergroting en kun je voorkomen dat je in aanbestedingen kansloos blijft ten opzichte van de grote bedrijven.”

Behoeften uit de markt Van der Meer zal in de komende periode de markt met aandacht blijven volgen. “Niet alleen via Bouwend Nederland, maar ook via andere brancheorganisaties waarvan wij lid zijn, houden wij de marktontwikkelingen bij. Belangrijk, omdat we daar ook onze opleidingen op afstemmen. De behoeften die wij uit de markt oppikken, stemmen we af met onze gecertificeerde leermeesters die de nieuwe aanwas opleiden. En mocht het over zaken gaan zoals BIM waarmee we innoveren en wat niet meteen binnen ons werkveld ligt, zoeken we externe specialisten op die ons hierbij kunnen helpen.”

Voor de volgende editie BNL vraagt Joris van der Meer aan Frank Agterhof van Vink+Veenman in Nieuwkoop: “Hoe hij kijk jij aan tegen de bouwopgave in relatie tot de stengere duurzaamheidseisen en het huidige stikstofbeleid?”

REGIOKATERN ZUID | OKTOBER 2021 | BNL | 27

REGIO ZUID

BIJEENKOMSTEN Bouwendnederland.nl/regios/regio-zuid Oktober 04-16 Afslag Zuid. Richting jou! Divers programma met digitale sessies en fysieke bijeenkomsten 06 Bijeenkomst Infraplatform Brabant 06 Nu Bouwen aan Brabant, Afslag Zuid. Richting jou!

(Afdeling Brabant Mid-West en Oost-Brabant e.o.)

07 Nu Bouwen aan Limburg, Afslag Zuid. Richting jou!

(Afdeling Limburg) 14 Nu Bouwen aan Limburg, Afslag Zuid. Richting jou! |(Afdeling Zeeland) 18 Contactgroep Personeel (Oost-Brabant) 19 Contactgroep Personeel (Oost-Brabant) 21 Contactgroep Personeel (Oost-Brabant) 21 Kennissessie (Zeeland) November 04 Ledenbijeenkomst Duurzaamheid/circulariteit (Brabant Mid-West) 10 Contactgroep personeel (Zeeland) 15 Contactgroep Personeel (Brabant Mid-West) 17 Contactgroep personeel (Brabant Mid-West) 17 Kennissessie (Zeeland) 18 Generatietheater 23 Klankbordgroep Markt & Overheid (Oost-Brabant) 25 Klankbordgroep Onderwijs & Arbeidsmarkt (Oost-Brabant) 25 Contactgroep Personeel (Limburg) 25 Kennissessie (Infra Brabant) December 01 Ledenbijeenkomst Innovatie (Brabant Mid-West) 01 Kennissessie (Zeeland) 02 Jong Bouwend Nederland 09 BouwCafé (Oost-Brabant) 09 Provinciale commissie wonen (Zeeland)

Bijeenkomsten vinden doorgang indien mogelijk en volgens de RIVM-richtlijnen

Voor meer informatie: www.bouwendnederland.nl/afslagzuid

HOUD ONS SCHERP! Vorig jaar werd het Schone Lucht Akkoord tussen Rijk, provincies en gemeenten ondertekend. Hierin werd afgesproken om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren waarbij wordt gestreefd naar een gezondheidswinst van minimaal vijftig procent in 2030 ten opzichte van 2016.

De gemeente Bernheze tekende als een van de eerste gemeenten in Nederland dit Schone Lucht Akkoord. Wij zijn een agrarische gemeente met veel veehouderijen en daarom is ons er veel aan gelegen om de luchtkwaliteit in de regio te verbeteren. Niet alleen voor Bernheze, want lucht kent nu eenmaal geen grenzen. Samen met de gemeente Uden hebben we in september een regionale bijeenkomst georganiseerd waarin ondernemers de gelegenheid kregen om duurzame ideeën en oplossingen aan te dragen. Het is fantastisch dat een aantal bedrijven al bezig is met ‘schonere lucht’: zo is er een ondernemer uit Oss die elektronische hijskranen produceert.

Daarnaast ben ik van mening dat gemeenten in het aanbesteding- en inkoopbeleid meer aandacht dienen te besteden aan ondernemers die rondom het schone luchtdossier duurzame mobiele voertuigen inzetten. Dit soort bedrijven dient beloond te worden wat ook andere ondernemers zal stimuleren om de overstap naar dergelijke mobiele voertuigen te maken.

Nog een ding: in Het Nieuwe Draaien gaat het met name om het terugbrengen van de CO2-uitstoot door mobiele werktuigen. Hierbij doe ik een oproep aan alle ondernemers: houd gemeenten scherp. Houd ons én opdrachtgevers in hun aanbesteding- en inkoopbeleid alert zodat Het Nieuwe Draaien door deze opdrachtgevers wordt beloond. Dus: kom in actie en wacht niet te lang, anders loop je mogelijk opdrachten mis.

Rien Wijdeven Wethouder Duurzaamheid Gemeente Bernheze

28 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN ZUID

FOTO | JOHN SONDEYKER

AVANS HELPT MKB-BEDRIJVEN BIJ DUURZAAMHEIDS­ VRAGEN

TEKST | KEES DE VRIES

REGIOKATERN ZUID | OKTOBER 2021 | BNL | 29

EEN FRISSE BLIK DOET WONDEREN Avans Hogeschool, gemeente Breda, PWC, REDview BI en Stichting Breda Circulair werken in het project SustainABLE drie jaar samen aan de verduurzaming van het mkb. De belangstelling is groot, ook onder bouwbedrijven. Er wordt gewerkt aan uitbreiding naar andere regio’s.

Hoe bespaar ik kosten en verlaag ik mijn ecologische voetafdruk? Hoe duurzaam is mijn businessmodel en waar kan ik verbeteren? Hoe ontwerp en implementeer ik innovatieve producten en diensten? Hoe zorg ik voor verbinding onder mijn medewerkers en blijf ik aantrekkelijk als werkgever? “Op die laatste vraag zijn wij aangehaakt”, zegt HR-adviseur Babs Stapelkamp van bouwbedrijf Vrolijk in Breda. “Net als elke onderneming wil je het personeel dat je hebt behouden en wil je aantrekkelijk zijn voor instromers. Maar hoe?

Eerlijk gezegd waren wij aangenaam verbaasd dat de studenten Bedrijfskunde voor ons met meer dan honderd ideeën kwamen.”

Brede basis Vanaf dit jaar gaan honderden studenten van Avans Hogeschool in het driejarige project SustainABLE op aanvraag aan de slag om het bedrijfsleven in Breda te helpen met duurzaam ondernemen. Eerst brengen tweedejaarsstudenten in kaart hoe duurzaam het bestaande businessmodel van de opdrachtgever is aan de hand van zeventien sustainable development goals (SDG’s). Studenten uit het derde en vierde studiejaar werken de oplossingen van de tweedejaars verder uit en vullen deze aan met nieuwe inzichten. Ze ontwerpen de oplossingen, maar kunnen deze ook implementeren. “Het is echter niet gelimiteerd tot bedrijfskunde, zoals bij bouwbedrijf Vrolijk”, zegt coördinator Rian Dirken. “Ook andere studierichtingen zijn betrokken en zorgen voor een brede basis.” Het lectoraat Finance en Accounting heeft twee junior onderzoekers die de match tussen studenten en bedrijven leggen en de studenten begeleiden. Zij buigen zich samen met het afstudeeratelier Circulaire Accounting over onderwerpen als btw (0-tarief voor duurzame grondstoffen), afschrijvingen, restwaarde, waarderen van afval als grondstof en het registreren van CO2-uitstoot.

Dirken: “De vraag van het betrokken bedrijf bepaalt welke opleidingen, studierichtingen of lectoraten meedoen.”

Worstelen Verenigingsmanager Afdeling Brabant Mid-West Petra Landmeter noemt SustainABLE een waardevol initiatief. “De samenleving stelt hoge eisen aan onze sector op gebied van klimaatakkoord en verduurzaming. Veel bedrijven worstelen daarmee. Tegelijkertijd vissen we voor nieuwe instroom in de sector vaak in de vijver van de studierichting bouwkunde. In dit project snijdt het mes aan twee kanten: bedrijven worden ondersteund en geholpen en studenten van allerlei studierichtingen maken zo kennis met de veelzijdigheid in de bouw en hun carrièrekansen daarin.”

Vitaliteitsprogramma Eerder dit jaar gingen al veertig bedrijven met de studenten van Avans in zee. Dat leverde bij driekwart van hen vervolgonderzoeken op. Babs Stapelkamp van bouwbedrijf Vrolijk zegt: “De suggesties waren heel divers. Je houdt ze langs de lijn van wat mogelijk is, realiseerbaar en wat het nu oplevert. We willen een aantal ideeën integreren in ons vitaliteitsplan waarin we ons zowel op fysieke als mentale gezondheid richten. We sluiten niet uit dat we nog meer ideeën oppakken.” Bij Bouwbedrijf Zwaluwe in Hooge Zwaluwe creëerden de Avansstudenten een dashboard van de zeventien SDG’s en formuleerden vier meetbare KPI’s. Dit helpt Zwaluwe bij het bepalen en prioriteren van zijn duurzaamheidsdoelstellingen.

Handvatten Avans zoekt actief contact met het bedrijfsleven, zegt Rian Dirken en haar collega/co-partner in het bedrijven project Fulco Geerlofs. De belangstelling is groot, ook bij de studenten. “Zij kunnen gemotiveerd solliciteren voor de sector waarin ze aan de slag wilden”. Ze is het ermee eens dat het mes aan twee kanten snijdt. “Onze studenten kunnen zo in de praktijk kennis maken wat duurzaamheid voor een onderneming kan betekenen. Maar ook dat daar nog een groot onontgonnen gebied ligt waarin ze kunnen werken en een bijdrage kunnen leveren. De huidige studenten zullen de benodigde duurzaamheidsverandering in de wereld moeten realiseren. Wij merken dat de huidige generatie dat ook graag wil, maar niet precies weet hoe. Wij proberen hen en de bedrijven die met de problematiek worstelen praktische handvatten te geven die verandering te realiseren.”

Dit project is een oproep aan bedrijven om naast de studierichting bouwkunde ook vooral verder te kijken naar nieuw talent. Het verbreedt de keuze en brengt bovendien ‘andersdenkenden’ in je bedrijf met een frisse blik. Landmeter: “Dat is altijd goed. Nieuwe uitdagingen vragen om nieuwe oplossingen.”

Bouw- en infrabedrijven met een onderzoeksvraag die interesse hebben, kunnen zich richten tot de opleidingscoördinatoren van Avans en adviseurs onderwijs & arbeidsmarkt van Bouwend Nederland in hun regio.

Contactpersoon Petra Landmeter Verenigingsmanager Brabant Mid-West p.landmeter@bouwendnederland.nl

30 | BNL | OKTOBER 2021 | REGIOKATERN ZUID

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

FOTO | JOHN SONDEYKER

LID AAN HET WOORD: GERT-JAN VLAANDER VLAANDER GROEP, AXEL

Sinds 2012 werkt Gert-Jan Vlaander (41 jaar) in het bedrijf van zijn ouders. Over een jaar zal Gert-Jan echter geheel zelfstandig leidinggeven aan Vlaander Groep wanneer zijn vader en moeder van hun pensioen gaan genieten.

“Het begon voor mij met een vierjarige bouwopleiding in Zeeland waar ik leren en werken combineerde, tegenwoordig beter bekend als ‘Bouwmensen’. Hierna haalde ik onder meer mijn papieren als assistent-uitvoerder en volgde ik verschillende cursussen. Aan het einde van dit leerzame traject mocht ik mijn aannemerspapieren in ontvangst nemen.”

Vlaander Groep, gespecialiseerd in renovatie, onderhoud, aanbouw en verbouw, is onder te verdelen in de bedrijven Bouw, Elektra en Prefab.

Maar ook de verkoop van bouwmaterialen en schadeherstel behoren tot de kernactiviteiten. “Denk daarbij aan herstel door waterschade en brand die we voor verzekeringsmaatschappijen uitvoeren.

Daarbovenop hebben we in Zeeland ook met stormschade te maken, iets wat minimaal twee keer per jaar voorkomt.”

Prefab in de lift Gert-Jans ouders willen in 2022 rond de bouwvak uit het bedrijf stappen, waarna Gert-Jan de scepter zal zwaaien over de bedrijfseenheden waar in totaal 35 man werken. Overigens is hij niet de enige actieve Vlaander: Gert-Jans zus is ook werkzaam in ‘de zaak’.

En ook al is Vlaander Groep een gerespecteerd bedrijf met Zeeuwse roots, toch beperkt het bedrijf zich niet tot Zeeland en omstreken.

“Met Bouw en Elektra hebben we veel werk in de regio ZeeuwsVlaanderen, maar met Prefab bedienen we heel Nederland. Wanneer iemand op zoek is naar een aanbouw zoals een keuken of badkamer, plaatsen we deze binnen één dag. De gehele voorbereiding van een prefab aanbouw voeren we op eigen locatie uit waarbij een betonplaat de basis vormt. Wanneer de keuken of badkamer gereed is, wordt hij aan de woning geplaatst: zo kunnen mensen dezelfde dag nog douchen of koken zonder rompslomp van een ‘echte’ verbouwing. Ook al is en blijft Bouw onze grootste eenheid, toch zal Prefab in de komende jaren als een speer doorgroeien.”

Kwaliteit blijven leveren Gert-Jan kijkt uit naar de komende jaren als directeur en is niet van plan het roer om te gooien. “Graag werk ik in de geest van mijn ouders. Laten we overigens stellen dat werken met je vader en moeder geen vanzelfsprekendheid is. Maar met een vader die zo nog jong van geest en innovatief is, hoef ik ook niet te veranderen. In de komende jaren wil ik ‘gewoon’ kwaliteit blijven leveren. Daarnaast is het belangrijk om als aannemer iedereen een stap voor te blijven. Ik ben heel tevreden over ons team van medewerkers. Als je te snel groeit, is de kans groot dat dit ten koste van de kwaliteit gaat. En dat wil ik te allen tijde voorkomen.”

Verzekeren via Koninklijke Bouwend Nederland met Aandacht en Expertise.

Verzekeren via Koninklijke Bouwend Nederland met Aandacht en1Expertise.

3 vliegen in klap 3 vliegen en in 1Ontwerp klap CAR, Aansprakelijkheid op 1 polis.

CAR, Aansprakelijkheid en Ontwerp op 1 polis.

Waarom kiezen voor In-Staet?

Profiteer van de voordelen Aandacht –Waarom Persoonlijk contact, vertrouwen en afspraak is kiezen voor In-Staet?

Profiteer van de voordelen afspraak

Aandacht – Persoonlijk contact, vertrouwen en afspraak is afspraak

Expertise – Adviseurs met sectorspecifieke kennis en jarenlange

ervaring

Expertise – Adviseurs met sectorspecifieke kennis en jarenlange ervaring

Dichtbij – Regionale aanwezigheid met vaste adviseurs en contactpersonen

Dichtbij – Regionale aanwezigheid met vaste adviseurs en contactpersonen Bouwend Nederland Integraal Polis – Speciaal voor het MKB ontwikkelde verzekering met unieke dekkingen.

Bouwend Nederland Integraal Polis – Speciaal voor het MKB ontwikkelde verzekering met unieke dekkingen.

Ontwerpdekking voor het MKB – Eindelijk een betaalbare ontwerpdekking voor het MKB, door een minimumpremie van € 1.000,Ontwerpdekking voor het MKB – Eindelijk een betaalbare ontwerpdekking voor het MKB, door een minimumpremie van € 1.000,-

De Bruyn Kopsstraat 15 | 2288 EC Rijswijk | 085 – 0077480 | www.in-staet.nl | info@in-staet.nl

De Bruyn Kopsstraat 15 | 2288 EC Rijswijk | 085 – 0077480 | www.in-staet.nl | info@in-staet.nl

32 | BNL | OKTOBER 2021 | INNOVATIE

SNELLER EN FLEXIBELER BOUWEN MET ROBOTS

TEKST | PETRICK DE KONING

Het bouwproces is in essentie al jaren onveranderd. Hoewel er zeker efficiency­ slagen gemaakt zijn, blijft de bouw een vrij traditionele sector. Automatisering en robotisering bieden kansen om sneller, efficiënter en goedkoper te bouwen.

En dat is nodig met een opgave van een miljoen extra woningen in 2030. Met verregaande digitalisering en integratie van bouwprocessen wil Chris Aerts van AplusV solutions de adoptie van gerobotiseerd bouwen versnellen.

INNOVATIE | OKTOBER 2021 | BNL | 33

Een veelgehoord kritiekpunt op gerobotiseerd bouwen is dat de output steeds hetzelfde is.

“Het klopt dat robotisering zoals bijvoorbeeld in de autoindustrie niet direct toepasbaar is in de bouw”, zegt Aerts. Zo is in stedelijke gebieden de situatie bijvoorbeeld elke keer anders. Bovendien willen mensen niet allemaal in dezelfde huizen wonen. “Voor effectieve robotisering is het dus zaak om bouwsystemen te ontwerpen die off-site door robots te produceren zijn én flexibel genoeg zijn om aan verschillende contexten en woonwensen te voldoen.”

Flexibel configureren Effectieve inzet van robots vraagt volgens Aerts om slimme software en bouwsystemen die robots flexibel kunnen aansturen.

“We spreken dan van zogenaamde ‘mass customization’.” Om dit te realiseren, richt Aerts zich met zijn bedrijf op het ontwerp

van digitale bouwsystemen en de koppeling met robots. “Door koppelingen met BIM en het opzetten van parametrische modellen is het mogelijk om flexibel digitale configuraties te maken, inclusief het benodigd materiaal, tekeningen en productieplanning. Met deze informatie kunnen robots in de fabriek snel aan de slag.”

Stapsgewijs Aerts is ervan overtuigd dat gerobotiseerd bouwen de toekomst is. Maar dat betekent niet dat alles in één keer anders moet. “De verschuiving van de traditionele bouwprojecten naar het maken van bouwproducten met robots kan stapsgewijs.

Bijvoorbeeld door te kijken waar robots nu het meeste effect in het proces hebben.

Daarom is het van belang dat Bouwend Nederland intermediair is tussen innoverende partijen en de bouwers. Zo kunnen we de kansen die gerobotiseerd bouwen biedt, samen slim benutten.”

Bouwinnovatieshop Meer innovaties uit de bouw en infra? Bekijk ze in de bouwinnovatieshop van Bouwend Nederland: www.debouwmaakthetslim.nl

VOOR ONDERNEMERS

ZO REGELT U HET GOED VOOR UW MENSEN! Een ongeluk of langdurige ziekte kan grote financiële gevolgen hebben voor uw werknemers en hun gezinnen.

De WGA-gatverzekering Plus voor leden van Bouwend Nederland sluit aan op de verplichte verzekering vanuit de cao.

U verzekert uw werknemers van inkomen bij gehele of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Plus persoonlijke ondersteuning van een WIA-coach.

Zo biedt u uw mensen optimale inkomenszekerheid.

goudse.nl/bouwend-nederland

Rodny Heemskerk - Two-o, Amsterdam

TEKST | ROBIN VAN ESSEL

BEDRIJFSVOERING | OKTOBER 2021 | BNL | 35

10 MANAGEMENTVRAGEN AAN…

Na een financiële carrière bij Defensie, een ministerie en de politie stapte Laurens Potters op veertigjarige leeftijd over naar de bouw. Zo kwam hij in 2007 vol in de storm terecht bij VDR Bouwgroep in Deventer. Een financiële crisis en meerdere ingrijpende reorganisaties later geeft hij als controller medeleiding aan een in bedrijfshuisvesting gespecialiseerde, verregaand geautomatiseerde en duurzame organisatie.

Mét een unieke, platte bedrijfsstructuur: alle circa zestig werknemers zijn mede-eigenaar.

LAURENS POTTERS

Het beste advies ooit gekregen Meer delegeren en loslaten; medewerkers zijn heel goed in staat om het zelf te doen. Het geeft mij veel rust en tijd om me met andere ontwikkelingen bezig te houden.

De belangrijkste eigenschappen voor succes als manager in de bouw Een uitsproken visie hebben en blijven innoveren. Het kan elke dag beter en efficiënter. Je moet elke dag weer de uitdaging opzoeken.

Medewerkers motiveren is een kwestie van…

Vertrouwen bieden en ervoor zorgen dat medewerkers met plezier werken. VDR is een heel plat bedrijf, we betrekken elkaar overal in. De kernwaarden van VDR zijn dan ook ‘plezier, ambitie en verantwoordelijkheid’.

De belangrijkste ontwikkeling voor de toekomst van de bouw De mogelijkheid om gebouwen te realiseren die volledig circulair en duurzaam zijn. We hebben zelf een volledig circulaire en duurzame bedrijfshal ontwikkeld, het Nexteria-gebouw. Daarmee laten we zien dat we dit echt kunnen maken.

Het meest trots op tot nu toe Wat we samen bereikt hebben bij VDR. Het is een prachtig bedrijf met een bijzondere eigendomsconstructie. We zijn in financieel opzicht een heel solide bedrijf en zowel opdrachtgevers als leveranciers en onderaannemers zijn bijzonder tevreden over de samenwerking. We zijn allemaal trots op ons bedrijf.

1 2

3 4

Het onderscheidend vermogen van mijn bedrijf Onze medewerkers zijn de eigenaar van VDR via een stichting. We keren geen dividend uit, maar de winst die het bedrijf maakt, vloeit zo deels terug naar onze medewerkers als winstuitkering en reservering voor duurzame inzetbaarheid. Dat past bij onze cultuur: wij willen het samen doen. Niet alleen intern, maar ook extern met opdrachtgevers, leveranciers en onderaannemers. Hier zorgen we voor iedereen.

Het lastigste aan management in de bouw Het is niet lastig, het is erg leuk.

5 6 7

8

Wat betekent corona voor het bedrijf?

In het begin van de coronacrisis viel een aantal projecten in voorbereiding stil, maar al gauw kon op bouwplaatsen het werk met in achtneming van alle maatregelen doorgaan.

Medewerkers van kantoor hebben veel thuisgewerkt. We zijn gelukkig verregaand geautomatiseerd, dus iedereen beschikt bij ons over meerdere beeldschermen en docking stations, een iPhone en een iPad. We besparen daar niet op, dus het werk kon goed doorgaan.

Mijn grootste angst als manager Dat we overvallen worden door een hack.

9 10

Het woord dat ik niet meer kan horen ‘Kan niet’.

36 | BNL | OKTOBER 2021 | JURIDISCH

TEKST | BARBARA HOOGSTEDEN

BOUWEND NEDERLAND ADVIES: JURISTEN DIE HET BOUWRECHT EN DE BOUWWERELD KENNEN

“ Ons uurtarief is lager dan dat van een gemiddelde advocaat”

FOTO | RENÉ VAN DEN BURG

JURIDISCH | OKTOBER 2021 | BNL | 37

“ Elke procedure heeft een eigen fixed-fee bedrag”

Sinds jaar en dag kunnen leden van Bouwend Nederland met hun juridische vragen terecht bij de juristen van Bouwend Nederland Advies. Dat kan gaan om een korte vraag, maar ook bijstand bij een procedure. Sinds kort is de service aangevuld met fixed-fee pakketten. Peter Vermeij, adviseur Bouwrecht bij de afdeling Advies, legt uit wat deze juridische dienstverlening precies inhoudt.

“Ondernemers in de bouw en infra lopen regelmatig tegen vragen aan waarop direct een antwoord nodig is. Onze leden vinden het prettig om bij hun eigen brancheorganisatie te kunnen aankloppen voor juridische kwesties. Binnen Bouwend Nederland Advies staan drie bouwrecht juristen voor hen klaar. Wij beschikken over de nodige juridische kennis, maar hebben ook ervaring met de bouwwereld in de breedste zin van het woord.”

Eenvoudig of complex?

De dienstverlening van Bouwend Nederland Advies bestaat uit drie pijlers. Juridische vragen die snel per telefoon of mail kunnen worden beantwoord, regelen de juridisch adviseurs kosteloos. Ligt het complexer en kost het de juristen meer tijd? Of gaat het om advies op maat of persoonlijke bijstand? Dan wordt een uurtarief van 135 euro gevraagd. Als laatste zijn er de fixed-fee pakketten waarvan gebruik kan worden gemaakt als één van de leden in een procedure is betrokken.

Vermeij: “Los van het feit dat ons uurtarief lager is dan dat van een gemiddelde advocaat, merken wij in de praktijk dat het voor leden prettig werkt om via het vertrouwde huis van Bouwend Nederland te worden bijgestaan. Het werkt laagdrempelig dat onze leden gratis bij ons terecht kunnen met juridische vragen die wij snel kunnen beantwoorden. Denk aan vragen als: ik wil opleveren, maar mijn opdrachtgever vindt dat het nog niet opleveringsgereed is. Wat zijn mijn rechten? En welk modelcontract kan ik het beste voor mijn project gebruiken? De vragen zijn heel divers. Sommige leden bellen af en toe, en andere bellen iedere week. Wij zijn goed bereikbaar en makkelijk benaderbaar.”

“Wanneer de vraag complexer is, maken we een dossier aan en gaat het uurtarief in. Zo’n dossier wordt gestart voor veel van onze leden wanneer een opdrachtgever niet wil betalen. De redenen om niet te betalen zijn vervolgens zeer uiteenlopend. Denk aan het te laat opleveren, aanwezige gebreken, meer en minder werk en schade.

Wat in eerste instantie een simpele zaak lijkt, kan na het

opvragen van nadere informatie toch veel complexer blijken. Het is verbazingwekkend hoe dik een dossier soms kan worden. Het is belangrijk om zoveel mogelijk informatie op te vragen en de juiste vragen te stellen.

Dat is ook onze kracht. Pas dan kan je de leden zo goed mogelijk adviseren en bijstaan.”

Als voorbeeld noemt Vermeij een zaak die nu loopt van een aannemer inzake een verbouwing van een woning.

“Een opdrachtgever heeft voor zijn vloer in de woning zelf natuurstenen tegels uitgekozen. Over een paar was ze bij de oplevering niet tevreden. Maar dat werden er in de loop der tijd steeds meer, inmiddels gaat het over het vervangen van 75 tegels. De zaak ligt nu bij de Raad van Arbitrage in Bouwgeschillen voor een uitspraak. Ik ben heel benieuwd hoe de uitkomst zal zijn.”

Fixed-fee pakketten Bouwend Nederland Advies biedt sinds kort verschillende fixed-fee pakketten aan waarbij leden zich tegen betaling van een vast tarief kunnen laten bijstaan in procedures.

Dat kan een procedure voor de Raad van Arbitrage in Bouwgeschilllen zijn, voor de Geschillencommissie Verbouwingen en Nieuwbouw of Garantiewoningen of voor de kantonrechter. Elke procedure heeft een eigen fixed-fee bedrag. Vermeij: “Alle informatie is online te vinden. Maar op onze website staan ook casussen beschreven. Best handig om dit eens te lezen. Maar bellen of mailen kan uiteraard ook, dan kunnen leden meteen hun vraag stellen.”

Ten slotte heeft hij nog een laatste advies aan lidbedrijven. “Als je een processtuk hebt ontvangen, neem dan zo snel mogelijk contact met ons op. Er staan vaak termijnen in, dus je moet snel actie ondernemen. Omdat wij veel ervaring hebben met procedures, zijn wij hier de aangewezen persoon voor. En dat geldt ook voor ieder ander geschil.”

Voor meer informatie: bouwendnederland.nl/advies bouwendnederland.nl/bouwrechtadvies

Contactpersoon Bouwend Nederland Advies 079 – 3 252250 advies@bouwendnederland.nl

DUURZAAM BOUWEN AAN VEILIGHEID EN KWALITEIT.

Inspectie-app Aboma Check!

Haal meer uit je werkplekinspecties

6716 BX E d e

• Bedrijfseigen inspectiepunten

P ost b us 141

• Module voor het melden van

6710 BC E d e T

• Zelfinspectie

0 318 691920 i n fo@a b oma .nl w w w.ab oma .nl

onveilige situaties • Beheersing van de actiepunten DE NU NV M OO ET RD EE L

M a xw el l st ra a t 49 a

De voordelen op een rij

LE

A b oma b v

TEKST | JACOB-JAN ESMEIJER

FOTO | JOSINE VOOGT

VEILIGHEID | OKTOBER 2021 | BNL | 39

Drie vragen aan:

MICHEL SCHENK, INSPECTEUR ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN VAN DE INSPECTIE SZW Wat doet een (bouw)inspecteur precies?

“Ik bekijk op de bouwplaats of er veilig en gezond gewerkt wordt.

Daarbij controleer ik of werkgevers en -nemers aan de Arbowetgeving voldoen. Worden regels niet nageleefd, dan treed ik handhavend op.

Zo kan het voorkomen dat werknemers direct ernstig gevaar lopen.

Dan leg ik het werk ter plekke stil en maak ik een boeterapport op.

Het werk kan pas worden hervat wanneer het gevaar is geweken.

Tijdens een inspectie ga ik het gesprek aan met de aanwezige partijen waarmee ik de bewustwording van de verantwoordelijkheden rondom veilig en gezond werken wil verhogen. Op een bouwplaats zijn arbeidsomstandigheden een samenloop van meerdere werkgevers die invloed op elkaars werk hebben. Ik zal daarom de coördinator uitvoeringsfase aanspreken over de situatie en, waar nodig, handhaven. Ook kan er opgeschaald worden naar de coördinator ontwerpfase of de opdrachtgever.”

Waar wordt het komende jaar met name op gelet?

“Veilig werken begint bij de opdrachtgever, daar zit momenteel onze aandacht. We doen dit door of bij de opdrachtgever of vanaf de bouwplaats te beginnen. Dan nemen we de opdrachtgever mee in de rol die van hem wordt verwacht. Hoe wordt er omgegaan met de coördinatoren? Welke keuzes zijn er vanuit de opdracht gemaakt die gevolgen hebben voor veilige arbeidsomstandigheden? Deze keuzes mogen de werknemers uiteindelijk nooit in veilig werken beperken.

Vanuit de ontwerpfase kan al nagedacht worden over de arbeidsomstandigheden van werknemers op de bouwplaats. De opdrachtgever heeft een belangrijke rol bij gezond en veilig werken in de uitvoeringsfase. De Inspectie SZW controleert ook of er eerlijk

wordt gewerkt. Risico’s die we op dit gebied zien, zijn bijvoorbeeld illegale tewerkstelling of onderbetaling.”

Welke gevaarlijke situatie komt (te) vaak bij controles voor, en hoe zou men daar beter mee om moeten gaan?

“Vallen van hoogte is het meest voorkomende arbeidsongeval in de bouw. Je kunt tegen een werknemer blijven zeggen dat je moet aanlijnen, maar je kunt ook vanuit het ontwerp al nadenken en dit risico hoger in de arbeidshygiënische strategie oplossen door vaste hekken te plaatsen. Het uitreiken van een harnas met lijn is een keuze waarbij aandacht voor voorlichting en toezicht hoort. De handleiding voor aanlijnen is best dik, terwijl er geen handleiding bestaat voor het voorkomen van vallen als je achter een vaste leuning werkt. Ik zie steeds dat de keuzes vanuit de ontwerpfase gemaakt worden.

Hierdoor worden de werknemers geconfronteerd met een voldongen feit en kunnen zij niets anders meer dan aanlijnen. Met vaak onvoldoende voorlichting, onderricht en toezicht, met alle gevolgen van dien.”

Meer informatie www.debouwmaakthetveilig.nl

Contactpersoon Clemens van den Enden Adviseur Veiligheid c.vandenenden@bouwendnederland.nl

“ Bij gevaarlijke situaties kan ik het werk stilleggen”

Pak je telefoon!

Bouwend Nederland Telefonie heeft een video bericht voor ...

...

leden die op hun telecom willen besparen

SCAN MIJ

helpdesktelefonie.nl 0348 – 49 50 41

TEKST | JOOST HANRAETS

ELEKTRONISCH FACTUREREN | OKTOBER 2021 | BNL | 41

E-FACTUREREN VOLGENS DICO (VERSIE SALES005): COMMUNICEREN IN DEZELFDE TAAL E-factureren volgens DICO versie SALES005 is een initiatief van materiaal- en softwareleveranciers, Ketenstandaard Bouw en Techniek en de grote bedrijven en uit de bouw en infra. Denk aan TBI, Koenders Totaalbouw, BAM, Dura Vermeer, Heijmans en meer.

Anderhalf jaar geleden zijn zij samen met stichting Ketenstandaard en Bouwend Nederland gestart met de voorbereidingen om de factuurstroom in de hele sector te digitaliseren. Doel is dat iedereen vanaf 1 januari 2022 de XML-facturatiestandaard DICO versie SALES005 gebruikt.

“ 25 tot 50 procent besparen op facturatiekosten”

Honderdduizenden facturen invoeren Hoe meer e-facturen je stuurt en ontvangt, hoe groter de voordelen.

“Een groot bouwbedrijf krijgt honderdduizenden facturen per jaar binnen. Op papier of als pdf, in verschillende formats. Stel dat je die allemaal moet invoeren in jouw administratief systeem”, zegt Joppe Duindam, adviseur Brancheontwikkeling bij Bouwend Nederland.

Bij elkaar opgeteld gaat dit in de hele sector over miljoenen facturen per jaar. “Niet zo gek dat de grote bouwbedrijven het initiatief hebben genomen om elektronisch factureren volgens een vaste standaard verplicht te gaan stellen.”

Sneller met minder fouten Maar ook voor bedrijven die factureren, levert deze stap flinke voordelen op. Vanaf de eerste factuur. Met de juiste software factureer je veiliger, want rekeningen worden automatisch gecontroleerd op fouten. Maar ook geautomatiseerd, zonder menselijke handelingen. Duindam legt uit: “Dat betekent meer efficiëntie en minder fouten. De ontvanger kan jouw factuur bovendien sneller verwerken, waardoor ze gemiddeld een week eerder betalen.” Opgeteld bespaart een bouwbedrijf met e-facturatie 25 tot 50 procent op facturatiekosten. Daarnaast kunnen bedrijven ook andere processen volgens de DICO-standaard inrichten. Op deze manier kunnen ze bijvoorbeeld orders, prijslijsten en pakbonnen automatisch verwerken.

Juiste software Niet alleen de grote bouwbedrijven, maar ook materiaal- en softwareleveranciers doen mee met e-factureren. “We werken goed samen met materiaalleveranciers aan passende (facturatie)software, zodat alle partijen ook dezelfde taal kunnen spreken”, zegt Duindam.

Heb je niet de juiste software in huis? Of verstuur je maar een paar facturen per jaar? “In dat geval kun je tegen geringe kosten een abonnement op Banqup nemen. Binnen dit online portaal kun je volgens de DICO-standaard elektronisch factureren.”

Meer weten over dit initiatief?

Er is een speciale website in het leven geroepen waarop leden alle informatie over elektronisch factureren volgens DICO versie SALES005 vinden: www.e-facturerenindebouw.nl.

Contactpersoon Joppe Duindam Adviseur Brancheontwikkeling j.duindam@bouwendnederland.nl

E-learning van BNL Academy Een goede fundering voor je bedrijfsvoering Bouwend Nederland Academy.

Volg onze trainingen waar en wanneer het je uitkomt

Naast de trainingen op locatie, worden ook steeds meer trainingen van Bouwend Nederland Academy ook (gedeeltelijk) online aangeboden. Houd onze website goed in de gaten voor het laatste nieuws!

Bekijk hier ons trainingsaanbod

Meer informatie?

Wil je meer weten over onze trainingen?

Neem dan contact op via academy@bouwendnederland.nl of bel 079 3 252 159.

EXTERNE COLUMN | OKTOBER 2021 | BNL | 43

FOAM September is de tijd van het jaar voor het plukken van al dan niet rijpe of overdachte ambities. Met Prinsjesdag worden diep gekoesterde wensen hardop uitgesproken en ad hoc coalities van samenwerkende partijen gesmeed om die wensen om te zetten in plannen. Het is een terugkerend patroon, dat hoort bij een samenleving waarin het gewoon is samen te werken aan een gemeenschappelijk gevoeld doel. Zoals de lokale vrije Friezen al samenwerkten met schiere monniken aan dijken en terpen om iedereen maar de natte voeten te besparen, zo werken nu maatschappelijke organisaties graag samen met politieke partijen en met marktpartijen.

Kortgeleden heb ik als voorzitter van Techniek Nederland steun betuigd aan een initiatief vanuit politieke partijen in de Tweede Kamer. Het bijbehorende Manifest Nationaal Isolatieprogramma richt zich op het isoleren van huizen. Twaalf beknopt geformuleerde en concrete voorstellen om snellere, slimmere en sociale woningisolatie mogelijk te maken. Ook Bouwend Nederland doet mee aan dit programma dat een bijdrage kan leveren aan de versnelling van de energietransitie.

De aanpak van isolatie van woningen moet vooral een voorbeeld nemen aan de in mijn ogen veelbelovende ontwikkeling voor het ‘hybride spoor’. Hybride warmtepompen voor woningen zijn een toegankelijke en haalbare

technische bijdrage voor de snelle afname van CO2-uitstoot. Techniek Nederland werkt sinds het voorjaar voortvarend samen met de HR Hybride Partners en de betrokken ministeries van Binnenlandse en Economische Zaken. In de komende maanden werken we aan de concrete uitwerking van het eerder gelanceerde plan in een actieagenda.

Met de aangescherpte Europese reductiedoelstelling om voor 2030 de uitstoot te verlagen met tenminste 55% ten opzichte van 1990 moet Nederland wel nu aan de slag.

Om de beoogde afname van de uitstoot versneld mogelijk te maken, moeten we in die agenda concrete afspraken maken over wat de sector gaat doen op aanjagers zoals productinnovatie, kwaliteitsborging en opleiding van nieuw personeel of bijscholing.

Alle handtekeningen van voorzitters op gekleurd foam board of onder actieagenda’s ten spijt, de bedrijven in de technische en de bouwsector zullen het werk moeten doen en de burgers moeten open willen staan voor verandering.

Burgers direct betrekken in de energietransitie is dus, zoals dat heet, een ‘no-brainer’. Willen wij als samenleving de uitstoot van CO2 hard naar beneden brengen tot aan 2030, dan zullen in Nederland minimaal één miljoen hybride warmtepompen geplaatst moeten worden.

Met het vervangen van de cv-ketel door een hybride warmtepomp kan het aardgasverbruik sterk verminderd worden.

Vóór 2030 een tot twee miljoen hybride warmtepompen installeren zal al een besparing opleveren van 1,3 tot 2,6 megaton CO2. Zo’n besparing is een substantiële bijdrage aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord en de aangescherpte, Europese CO2-eisen.

Belangrijk onderdeel van het hybride spoor is daarom een eenvoudige, laagdrempelige subsidieregeling, die aantrekkelijk genoeg is om een grotere groep bewoners over de streep te trekken.

Voor het veelbelovende hybride spoor had het demissionaire kabinet op Prinsjesdag een goed bericht. Om al die hybride warmtepompen te kunnen plaatsen is jaarlijks structureel minstens 100 miljoen euro begroot voor onder meer subsidie aan woningeigenaren. Een positieve stimulans!

Elke tijd is overgangstijd, zo stond in de Troonrede. Transitie naar hybride vergt een lange adem. Woonwijken aardgasvrij maken, daar gaan we mee door. Maar als we op koers willen blijven van het Klimaatakkoord en de Parijs-doelstellingen zijn hybride warmtepompen een onmisbare tussenstap in de overgang.

Doekle Terpstra Voorzitter Techniek Nederland

44 | BNL | OKTOBER 2021 | BOUWTOTAAL

TEKST | FRANK DE GROOT

WAT DOEN WE MET OUD GEREEDSCHAP?

Sinds 2019 moeten producenten van onder meer elektrisch gereedschap minimaal 65% van de op de markt gebrachte elektrische apparaten inzamelen om hoogwaardig te laten recyclen en zo grondstoffen terug te winnen. Dat blijkt een lastige opgave: in 2020 is er 220.237 ton aan elektrisch apparaten ingezameld. Ondanks een stijging in de inzameling van tien procent, is de inzameldoelstelling van 65% niet behaald.

Het behaalde inzamelingspercentage komt uit op 44%, exclusief zonnepanelen op 57%.

De stijging van het aantal elektrische apparaten dat op de markt komt gaat zelfs harder dan de stijging van de inzameling.

Daar ligt dus nog een flinke uitdaging voor de professionele en consumentenmarkt.

Inmiddels valt de categorie elektrisch en elektronisch gereedschap (uitgezonderd grote, niet-verplaatsbare industriële installaties) sinds 2019 onder een nieuwe categorie in de nieuwe Regeling AEEA (Regeling afgedankte elektrische en elektronische apparatuur). Elektrisch gereedschap valt nu grotendeels onder categorie 5 ‘Kleine apparatuur’ (zonder buitenafmeting van meer dan 50 cm).

We moeten dus meer gebruikte elektrische apparaten inleveren, waaronder ook elektrisch gereedschap. Er komt echter nog steeds oud elektrisch gereedschap bij de metaalhandel terecht, die alleen de winstgevende onderdelen eruit halen en de rest alsnog ongebruikt afvoeren. Producenten

van elektrische apparaten hebben een noodzakelijke stap voorwaarts gezet met de oprichting van Stichting OPEN om met de hele markt samen dit soort lekstromen te verminderen. Sinds 1 maart 2021 is Stichting OPEN (Organisatie Producenten­ verantwoordelijkheid E-waste Nederland) verantwoordelijk voor de inzameling en recycling van e-waste in Nederland.

Binnen twee jaar naar 65% “De aandacht voor inzameling van afgedankt elektrisch gereedschap blijft belangrijk. Het doel is daarom binnen twee jaar de wettelijke 65%-inzameldoelstelling te realiseren en te bouwen aan een circulaire e-wastesector”, zegt Rob de Koning, bestuurslid Stichting OPEN en algemeen directeur Benelux van Flex Power Tools. Hij is tevens voorzitter van de SVEG, voluit Stichting Verantwoord Recyclen van Elektrische Gereedschappen, die dus vertegenwoordigd is in Stichting OPEN. Al op 17 augustus 1999 werd de stichting, toen onder de naam Stichting Verwijdering Elektrische Gereedschappen, opgericht op initiatief van de VIFEG (Vereniging Importeurs en Fabrikanten Elektrisch Gereedschap). Het doel was het organiseren van het inzamelen en verwerken van elektrisch en elektronisch gereedschap.

De uitvoering was toentertijd in handen van de uitvoeringsorganisatie Wecycle.

“Alleen samen kunnen we materialen op waarde houden, CO2-uitstoot verminderen en kansen benutten om voorop te lopen in

duurzaam ondernemerschap. Daarnaast vraagt de aanpak van lekstromen om het zo snel mogelijk invoeren van de afgifteplicht.

Daarmee worden inzamelpartijen en handelaren die e-waste ontvangen van consumenten of bedrijfsmatige ontdoeners, verplicht om het af te geven aan CENELECgecertificeerde verwerkers. Hierdoor kan e-waste gerecycled worden met optimale terugwinning van grondstoffen, zoals de Regeling AEEA nu al van recyclers vereist.”

Inzameling Er zijn inmiddels 13.000 inzamelpunten voor afgedankte apparaten, zoals elektrisch gereedschap, verspreid over heel Nederland.

De Koning: “Daarin werken we nauw samen met de stichting LightRec, een initiatief van de producenten en importeurs van energiezuinige verlichting in Nederland. De inzamelpunten voor afgedankt elektrisch gereedschap en energiezuinige verlichting vinden we bij onder meer bouwmarkten, tuincentra, technische groothandel - zoals de Technische Unie - en professionele bouwmaterialenhandelaren.

Helaas is er ook inzameling van gebruikt gereedschap buiten ons inzamelsysteem om.

Dat gaat naar be- of verwerkers met louter winstoogmerk. Dat zijn bedrijven die bijvoorbeeld alleen waardevolle materialen als koper uit de machines winnen. De rest gaat alsnog in de afvalbak. Op die wijze heeft inzamelen weinig zin.”

Meer informatie www.stichting-open.org en www.wecycle.nl

TEKST | FRANK DE GROOT

ONMISBAAR… VOOR ONDERNEMERS EN MANAGERS IN DE BOUW SIMPEL UW DAKEN VERGROENEN We zien steeds meer groene daken in de gebouwde omgeving. Groene daken hebben veel voordelen, dus u wilt uw daken van de bedrijfshuisvesting ook wel vergroenen. Maar ja, hoe doe je dat? Dat is simpeler dan u denkt! MobiRoof ECO is een kant-en-klaar lichtgewicht groendaksysteem dat bestaat uit een plantcassette gevuld met substraat en 6-8 verschillende soorten Sedum. Dit systeem is geschikt voor platte daken en daken met een hellingshoek tot 10 graden (20%) en blijft altijd herplaatsbaar. De cassettes zijn ook nog gemaakt van gerecycled materiaal en zijn zelf ook volledig recyclebaar.

BOUWTOTAAL | OKTOBER 2021 | BNL | 45

STEVIGE STRETCHJEANS U moet als ondernemer natuurlijk ook regelmatig projecten bezoeken. Dan komt u natuurlijk niet in uw nette pak de bouwkeet binnenwandelen. Een aanrader is een stretchjeans waarmee u zelfs de steiger op kunt. De nieuwe jeans van Carhartt is ijzersterk en onverslijtbaar. De volledige naam (die hebben wij ook niet verzonnen) is een mondvol: Carhartt Rugged Flex® Low Rise Relaxed Fit 5-Pocket Tapered Jeans. Deze broek is uitgevoerd in een zware kwaliteit stretchdenim. De ruime pasvorm geeft veel bewegingsvrijheid en is ontworpen om optimaal te kunnen bewegen.

NIEUWE LAADOPLOSSING

ELEKTRISCHE STADSTRUCK Steeds meer gemeenten stellen een emissieloze zone in de binnenstad in. Vanaf 2025 mag u in veel steden de binnenstad niet meer in met nieuw materieel dat nog schadelijke stoffen uitstoot. Tijd dus om over te stappen op elektrisch materieel, zoals de elektrische truck D Wide Z.E. Low Entry Cab (LEC) van Renault Trucks. Bijzonder is de nieuwe lage instapcabine. Die maakt het stadswerk extra gemakkelijk en vergroot de veiligheid van bestuurder en medeweggebruikers. De ruime cabine biedt plaats aan de chauffeur en maximaal drie extra bemanningsleden.

Het laadstation Webasto Next is een slim laadstation met connectiviteit. Hiermee kunnen elektrische auto’s bij uw bedrijf slim en efficiënt geladen worden en is er volledig digitaal beheer van de laadstations via het Webasto ChargeConnect backend. Via een app of web-portaal is er onder andere live inzicht in de status van de gekoppelde laadstations en kunnen deze volledig beheerd worden. De Next is beschikbaar in een 11 kW of 22 kW uitvoering en is voorzien van Dynamic load management.

Onze op maat deals voor Bouwend Nederland

Renault Clio

€35

korting p/m

1 Renault Kangoo

€35

korting p/m

Populaire modellen uitgerust met de meest gekozen opties.

2

Sneller geleverd dan wanneer je zelf de opties kiest.

Renault Trafic

Extra scherp geprijsd omdat wij inkopen met hoge kortingen.

€50 korting p/m

Jij kiest alleen de kleur van de auto.

Meer weten?

Neem contact op met één van onze specialisten.

3

Telefoon 036 - 527 04 24

E-mail welkom@leaseplan.com

VERENIGING | OKTOBER 2021 | BNL | 47

FRIES HEINIS OP BEZOEK BIJ… VAN GELDER Met een emissievrije fiets op een emissievrij werk. Kom er maar eens om. Die elektrische fiets is niet meer zo spannend in het huidige straatbeeld, maar een werk dat 100% elektrisch is uitgevoerd is dat vandaag de dag wel. Van Gelder heeft het gedaan in Oostvoorne. Met wethouder Liesbeth van der Pol, CEO Henri van der Kamp en Cobouwredacteur Eric Verweij heb ik het resultaat bekeken op de Natuurboulevard. De lat lag hoog voor Van Gelder. Zeker omdat de boulevard midden in een Natura 2000-gebied ligt. Met dit bijzondere project bouwt de

infrabouwer haar kennis op het gebied van emissievrij werken verder uit. Kennis die hard nodig is om een bijdrage te kunnen leveren aan de klimaatdoelstellingen.

De voortrekkersrol van Van Gelder op het terrein van duurzaamheid komt tot uiting in het Duurzaamheidsverslag 2020 dat ik kreeg uitgereikt. Daarin is onder meer te lezen dat het bedrijf fors investeert in elektrisch materieel en harde doelstellingen aan de verduurzaming koppelt. Het uitgevoerde werk laat ook zien dat het niet alleen bij

woorden blijft. De trotse plaatselijke wethouder onderstreepte dat. Ik heb de gelegenheid aangegrepen om via deze wethouder een oproep te doen aan alle opdrachtgevers om bij aanbestedingen óók de daad bij het woord te voegen. We zien als Bouwend Nederland nog te veel uitvragen waarbij duurzaamheid geen noemenswaardige rol speelt, laat staan dat dit leidt tot onderscheidend vermogen onder de bouwbedrijven. Of het nu woningbouw, utiliteit of infra betreft. Dat moet echt beter.

IMPULS GEMEENTELIJKE INFRASTRUCTUUR LEIDT TOT 1 MILJARD EXTRA INVESTERINGEN De financiële positie van gemeenten is verzwakt door de coronacrisis. In 2020 en 2021 kent de gww-productie hierdoor een daling van 3% respectievelijk 4%. Met een beleidspakket dat gericht is op het stimuleren van infra-uitgaven én dat aansluit op bestaande financiële regelingen wordt, aldus het EIB, in totaal 1 miljard aan investeringen gegenereerd: 350 miljoen in 2021, 450 miljoen in 2022 en 230 miljoen in 2023. Bovendien kan de verwachte krimp in de investeringen in 2021 met dit pakket omgebogen worden in een groei van 1,5%. Ook zorgt dit pakket aan maatregelen voor behoud van 1000 voltijds banen in de gww-sector en ongeveer 500 voltijds banen bij bijvoorbeeld toeleveranciers en ingenieursbureaus.

Meer weten? Lees het rapport met alle maatregelen op www.bouwendnederland.nl/onderzoek-eib of bekijk meer feiten en cijfers www.bouwendnederland.nl/bouwactueel.

Zelfeddendng mett de Smart Frddge De slimme koelkast van Albert Heijn en Selecta is de compacte oplossing om lekker en vers eten en drinken aan te bieden op jouw locatie. Onbemand, 24/7 beschikbaar en makkelijk in gebruik.

De AH to go Smart Fridge is een compacte opstelling van twee koelkasten met in het midden een innovatief betaalsysteem. Je opent de koelkast namelijk met je pinpas, een app of door de QR-code van de koelkast te scannen. Werknemers en bezoekers kunnen op deze manier zichzelf bedienen met het gekoelde assortiment van AH to go, zoals salades, sandwiches, wraps en verse sapjes. Dit houdt in dat je geen kantine en geen personeel nodig hebt om toch op ieder moment lekker en vers eten en drinken aan te kunnen bieden.

De voordelen Innovatieve, onbemande, 24/7 oplossing

Dagelijks volledig verzorgd door SelectÏ

Lekker en vers eten en drinken van Albert Heijn

Assortiment afgestemd op basis van data

Meer weten?

Neem dan vrijblijvend contact met ons op of bekijk de video via de QR code +31 (0)78 654 4544

mark.kuijsters@selecta.com

Ga naar www.selecta.nl voor al onze concepten!

VERENIGING | OKTOBER 2021 | BNL | 49

NIEUWE LEDEN Bouwend Nederland heet onderstaande leden van harte welkom bij de vereniging.

JONG BOUWEND NEDERLAND: THE FUTURE IS OURS! Te veel mensen zijn helaas niet op de hoogte van Jong Bouwend Nederland. Daarom zijn we druk bezig om onze boeiende vereniging in zijn algemeenheid beter te positioneren, te professionaliseren en zichtbaarder te maken.

ORGANISATIE

PLAATS

SECTIE

Bouwgroep Graafschap B.V.

BAAK

Bouw klein

DBMC NL B.V.

BREDA

Bouw midden

Bouwtotaal Brabant

HELMOND

Bouw klein

KlooSterBouw B.V.

OUDE PEKELA

Bouw klein

Simons Bouwgroep B.V.

TERNEUZEN

Infra klein

Prefab B.V.

BIDDINGHUIZEN

Bouw klein

AW Afbouw en Stukadoorsbedrijf

NIJMEGEN

Bouw klein

Locabouw B.V.

SITTARD

Bouw klein

Bouw- en Restauratiebedrijf VAN DIJK B.V.

WOUDENBERG

Bouw klein

Samen Bouwzaken Leek B.V.

LEEK

Bouw midden

Industriebouw Zuid B.V.

DUIZEL

Bouw klein

Schreuder Bouwen Langs Water en Wegen B.V.

WIJCHEN

Infra klein

BouwVast Urk B.V.

Urk

Bouw midden

Refracon B.V.

VELSEN-NOORD

Bouw klein

Gouwe Bouw B.V.

MOORDRECHT

Bouw klein

IVK Bouw

DE ZILK

Bouw klein

Van Voskuilen Woudenberg B.V.

WOUDENBERG

Infra midden

Het vergroten van onze zichtbaarheid pakken we op verschillende manieren aan. Zo willen we ons meer begeven binnen de interne bureauorganisatie. Leden van JBN kunnen bijvoorbeeld meer input leveren op actuele thema’s zoals duurzaamheid en innovatie. Bij JBN zitten de bouwers van de toekomst, hun ideeën en stem zijn onmisbaar voor de sector. Van de 4.800 leden van Bouwend Nederland verwachten we dat minimaal tien procent binnen het jongerenplaatje past, onder hen willen we onze aanwezigheid nog meer promoten: laten zien wie wij zijn en wat onze toegevoegde waarde is.

Bouwbedrijf Regeling Beerzerveld B.V.

VROOMSHOOP

Bouw midden

Kortom: een mooie uitdagende taak voor de komende jaren!

Bouw en Timmerwerken Van Dijk B.V.

RHENOY

Bouw klein

Jelle Hegeman Voorzitter Jong Bouwend Nederland

ABT aannemers Westerhaege

ENSCHEDE

Bouw klein

Geo-Supporting B.V.

NIEUW-VENNEP

Bouw klein

APD Bouw B.V.

APELDOORN

Bouw klein

Bouwbedrijf C. Keizer

WAPENVELD

Bouw klein

RH Prefab B.V.

LUNTEREN

Bouw klein

Monto vastgoed onze zorg B.V.

SASSENHEIM

Bouw klein

Bouwonderneming Hermus

DELFT

Bouw klein

Bos Totaalbouw

LOTTUM

Bouw klein

Lammertink Bouw

MARKELO

Bouw klein

Flotidak

FRANEKER

Bouw klein

Interstijl BV

ENSCHEDE

Bouw klein

Cable Infra B.V.

S-GRAVENHAGE

Infra klein

Techniek compleet BV

WENUM WIESEL

Bouw klein

Wanneer je als jonge ondernemer of manager in bouw en infra nog geen 40 jaar bent, kun je lid worden van ‘JBN’.

Binnen Bouwend Nederland zitten veel ouderen met een berg ervaring. Jong Bouwend Nederland is juist die toegankelijke stap om stap voor stap binnen Bouwend Nederland te komen. Zeker met het oog op de toekomst is onze aanwezigheid gewenst. We worden vaak gezien als een borrelclubje. Een drankje drinken doen we graag, maar we begeven ons in een fase van ons (werkende) leven waar inhoudelijke discussies met soort- en leeftijdsgenoten cruciaal zijn. Wij hebben zakelijk nog niet alles meegemaakt. Daarom is het belangrijk ideeën, ervaringen en uitdagingen met elkaar te delen.

Altijd voordelig en onbezorgd onderweg met de

Tankpas en Fuel en Charge pas van Bouwend Nederland

Meld je nu aan!

En maak kans op bloemenbon t.w.v. € 15,00 www.brandstofcollectief.nl/BNL/

VERENIGING | OKTOBER 2021 | BNL | 51

GRATIS ZONNEBRANDCRÈME VOOR ALLE LEDEN! Deze zomer zijn lidbedrijven verrast met een zonnebranddispenser voorzien van een liter zonnebrandcrème.

Vanuit de nieuwe cao ben je als werkgever namelijk verplicht om op de bouwplaats zonnebrandcrème beschikbaar te stellen voor jouw medewerkers. Bouwend Nederland wil hierbij graag een handje helpen. En het mag dan geen snikhete zomer geweest zijn, je kunt er liever mee dan om verlegen zitten. Heb jij de dispenser opgehangen? Zet je collega’s ernaast en tweet een leuke foto met #debouwsmeerthet en @BouwendNL!

INVOERING OMGEVINGSWET EN WKB UITGESTELD TOT 1 JULI 2022

De invoering van de Omgevingswet wordt zes maanden uitgesteld. De belangrijkste reden is dat het onderliggende ict-systeem nog onvoldoende op orde is. Omdat de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) nauw is verweven met de Omgevingswet zal ook de Wkb later ingaan. De inhoud van de Wkb wordt niet aangepast. Dat geeft lidbedrijven (en gemeenten) de mogelijkheid om zich voor te bereiden op de praktijk. Ben je nog niet gestart met de voorbereiding?

Bouwend Nederland organiseert voorlichtingsbijeenkomsten, biedt WKb-trainingen aan via de Academy en kan leden ondersteunen bij de implementatie. Kijk voor alle informatie op www.bouwendnederland.nl/wkb.

JUBILEA Bouwend Nederland feliciteert de volgende bedrijven:

125 JAAR Bouwbedrijf Kreeft B.V. Ede

100 JAAR Van de Ven Bouw en Ontwikkeling B.V. Tilburg

100 JAAR Roelofs en Haase B.V. Rijssen

50 JAAR Van Rhijn Bouw BV Katwijk

35

JAAR Martens en Van Oord Aannemingsbedrijf B.V. Oosterhout

IN MEMORIAM Bouwend Nederland condoleert familie en vrienden van: Bart Marinus de Wit Directeur Bouwbedrijf de Wit, Wassenaar 21 november 1932 – 31 juli 2021 Bart van der Plas Oprichter en oud-directeur KBM Groep 26 april 1932 – 7 augustus 2021

Vragen over graafschade?

De WIBON helpdesk staat voor je klaar!

1e lijns ondersteuning • Jouw vraagbaak voor al je vragen over WIBON en CROW richtlijn • Uitleg over interpretatie van WIBON verplichtingen • Uitleg over gedrag en verantwoordelijkheid van ketenpartners 2e lijns ondersteuning • Advies en verweer bij principiële kabel- en leidingschade 3e lijns ondersteuning • Selecteren van kansrijke rechtszaken om te komen tot voor leden gunstige jurisprudentie

Meer weten?

Ga naar bouwendnederland.nl/graafschade of bel naar 020 3 018 627 De Bouwend Nederland WIBON Helpdesk wordt uitgevoerd door Aon.

BNL IN DE MEDIA | OKTOBER 2021 | BNL | 53

BNL IN DE MEDIA JULI/SEPT 2021 27 juli

6 augustus

5 augustus 7 augustus 7 augustus

9 september 19 augustus 19 augustus

10 september

10 september 10 september

13 september

16 september

16 september

ALTIJD AAN JE ZIJDE OM JE LEVEN OP HET WERK MAKKELIJKER TE MAKEN OF BUITEN JE KANTOOR

TIJDENS EEN PAUZE OF ALS JE HAAST HEBT

IN EEN VEILIGE OF EEN SCHONE OMGEVING

VERENIGING | OKTOBER 2021 | BNL | 55

COLOFON BNL verschijnt vier tot zes keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren. De pdf van verschenen edities is te vinden op www.bouwendnederland.nl. Naast BNL ontvangen de leden twee­wekelijks de digitale nieuwsbrief met actuele informatie uit de vereniging, de markt en informatie die van belang is voor hun bedrijfsvoering.

Hoofdredactie Alex Nieuwenhuis - Koninklijke Bouwend

5 VOORDELEN VAN UW LIDMAATSCHAP VAN BOUWEND NEDERLAND

Nederland Coördinatie en eindredactie Jacob-Jan Esmeijer - Havana Orange Opmaak Mooijontwerp - www.mooijontwerp.nl Druk

VRAGEN EN ADVIES / DIENSTVERLENING Bouwend Nederland kent jouw sector als geen ander en is dus hét adres voor al je praktische vragen. Heb je vragen of een aanbesteding? Of wil je wat weten over personeelsbeleid? Of heb je een kwestie met een opdrachtgever? Bouwend Nederland staat je bij met raad en daad.

Vellendrukkerij BDU BV, Barneveld

INFORMATIE / BRANCHEONTWIKKELING

Redactieadres

Bouwend Nederland geeft voorlichting en trainingen waar je wat aan hebt en tilt zo je bedrijf en de sector naar een hoger plan. Via de website en via de digitale ledennieuwsbrieven blijf je goed op de hoogte van alle ontwikkelingen in de markt.

Koninklijke Bouwend Nederland T.a.v. redactie BNL Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer redactie@bouwendnederland.nl www.bouwendnederland.nl @BouwendNL

BELANGENBEHARTIGING / LOBBY Bouwend Nederland komt op voor je belangen. Daarom praten we met ministers, gemeenten, scholen, waterschappen etc. Kortom, met jouw opdrachtgevers.

Zodat je kunt doen waar je goed in bent: bouwen!

ISSN 2214-7438 Aansprakelijkheid Bij het samenstellen van de inhoud van deze publicatie streeft Koninklijke Bouwend

FINANCIEEL VOORDEEL / VOORDELEN COLLECTIEF Door slim gebruik van onze financiële ledenvoordelen, kun je jouw lid-maatschapskosten terugverdienen. Of zelfs meer dan dat!

Nederland naar de grootst mogelijke zorgvuldig­heid. Bouwend Nederland sluit iedere aan­­sprakelijkheid uit voor onjuistheden, onvolledigheden en eventuele gevolgen van het handelen op grond van informatie die door deze publicatie

ELKAAR ONTMOETEN / NETWERKEN Via Bouwend Nederland ontmoet je collega-bedrijven uit je buurt of je markt.

Ook kun je ketenpartners en opdrachtgevers ontmoeten op de vele bijeenkomsten.

beschikbaar is.

Copyright De informatie in deze publicatie kan worden ­gekopieerd voor persoonlijk gebruik, met

LID WORDEN?

uitsluiting van elke verdere verveel­

Bouwend Nederland kan je ontzorgen bij jouw dagelijkse bedrijfsvoering. Meld je vandaag nog aan via het aanmeldformulier op bouwendnederland.nl/word-lid-vanbouwend-nederland.

voudiging, distributie, commer­cialiteit of exploitatie onder derden, tenzij voorafgaande toestemming van de auteur en/of Bouwend Nederland.

Adreswijzigingen Adreswijzigingen kunt u mailen naar: ledenadministratie@bouwendnederland.nl

Heb je nog vragen over de mogelijkheden van het lidmaatschap?

Bel dan naar het nummer 079 - 3252 158/59.

Werken aan de gezondheid van uw medewerkers met Aanvullend Bouw Extra Werken in de bouw is fysiek uitdagend. Daarom hebben wij exclusief voor uw medewerkers een nieuwe collectieve zorgverzekering via Bouwend Nederland. Met vergoedingen die passen bij de gezondheidsthema’s in de bouw.

Ga naar zk.nl/bouwendnederland en ontdek de voordelen.