The Bournemouth Protocol on Mass Grave Protection and Investigation - Georgian translation

შესაძლო ზომა უგზო-უკვლოდ დაკარგული პირების შესახებ ინფორმაციის გასავრცელებლად’. საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის დაღვევების შედეგად სისხლის სამართლის გამოძიების 2019 წლის სახელმძღვანელოს მითითებები მოითხოვს41 საგამოძიებო სტანდარტების შესაბამისობას დამოუკიდებლობისა და მუკერძოებლობის (სახელმძღვანელო 7); საფუძვლიანობის (სახელმძღვანელო 8); სისწრაფისა (სახელმძღვანელო 9) და გამჭირვალობის (სახელმძღვანელო 10) პრინციპის დაცვით, საერთაშორისო სისხლის სამართლის სასამართლოს საგამომძიებლო პროცესების ‘მთლიანობისა და ქცევის უმაღლესი სტანდარტების’ დაცვასთან ერთად.42 მასიური სამარხის გამოძიებამ შეიძლება შექმნას პოტენციურად უკანონო სიკვდილიანობის ეფექტური, უფრო ფართო გამოძიების განუყოფელი ნაწილი. მოწმეების, საზოგადოების წევრებისა და გადარჩენილთა მიერ მასიური სამარხ(ებ)ის შესახებ მოწოდებული ინფორმაცია შესაძლოა იყოს სამარხების დაცვისა და შესწავლისთვის მაღალი მნიშვნელობის მატარებელი.43

(2) საზოგადოებრივი ხელმისაწვდომობის გაზრდისა და უარყოფითი ზემოქმდების შემამსუბუქებელი გეგმები • აუცილებელია ურთიერთობების დამყარება და ნდობა საგამოძიებო მიზნისა და პროცესების განხილვისა და რეალისტური მოლოდინის მართვის საშუალებით. ეს ხელს შეუწყობს შემთხვევის ადგილების, კონტექსტის, ინფორმაციისა და პრაქტიკაში მიღების ფაქტების დაცვას.

• დაგეგმვის პროცესი უნდა ითვალისწინებდეს საზოგადოების გავლენის შემსუბუქებას და საგამომძიებო მთლიანობის შენარჩუნებას.

(3) რესურსების, გუნდისა და შესყიდვების გეგმები საჭიროა შედგეს მკაფიო ბიუჯეტი და გეგმა, თუ რა რესურსია ხელმისაწვდომი და საჭირო კვლევების ჩასატარებლად. ეს ასევე მოიცავს მომუშავე გუნდის ზომასა და შემადგენლობას, პერსონალის როლებს (საადაც შესაძლებელია უნდა იყოს უზრუნველყოფილი უწყვეტობა) და დაქირავების ეტაპს.47 გრძელვადიანი შესაძლებლობების განვითარების მიზნით, საჭიროების შემთხვევაში, გათვალისწინებული უნდა იყოს ადგილობრივი გამომძიებლების დაქირავების ეტაპი (ტრენინგის საჭიროებების ჩათვლით).

პოტენციურად უკანონო გარდაცვალების ფაქტების გამოსაძიებლად მინესოტას ოქმები განსაზღვრავს შემდეგ მინიმალურ მოთხოვნებს: ‘(ა) დაზარალებულ(ებ) ის იდენტიფიცირება; (ბ) სიკვდილის გამომწვევი მიზეზების, დანაშავის(დამნაშავეების) ვინაობისა და გარდაცვალების გარემოებების გამომჟღავნებისთვის საჭირო დამადასტურებელი და მნიშვნელოვანი მონაცემების დაცვა; (გ) შესაძლო მოწმეების იდენტიფიცირება და მათი მტკიცებულებების მიღება სიკვდილთან და გარდაცვალების გარემოებებთან დაკავშირებით; (დ) გარდაცვალების მიზეზის, წესის, ადგილის, დროისა და მასთან დაკავშირებული ყველა გარემოების დადგენა. (...) და (ე) სიკვდილზე პასუხისმგებელი მონაწილე პირების იდენტიფიცირება და მათი ინდივიდუალური პასუხისმგებლობის განსაზღვრა’ (D.1.25. გვერდი 7, სქოლიოები უგულებელყოფილია).

(4) დაცვისა და უსაფრთხოების გეგმები

განსაკუთრებული საკითხები, რომლებიც გასათვალისწინებელია მასიური სამარხების საგამოძიებო პრაქტიკაში:

გამოძიების ჩასატარებლად, ვადებისა და პარამეტრების ჩათვლით, გათვალისწინებული იქნება მასშტაბური მოსაზრებები და მასიური სამარხევის გათხრების თანმიმდევრულობა და ანალიზის მექანიზმები.

დაგეგმვის ეტაპი (1) დაგეგმვისას გასათვალისწინებელი საკითხები • რომელ სუბიექტს ეკისრება საერთო პასუხისმგებლობა მასიური სამარხების საკითხში, უგზო-უკვლოდ დაკარგული პირების ფართო სპექტრის არსებობისას?44 • ვინ უნდა დაგეგმოს მასობრივი საფლავის ექსჰუმაციის, იდენტიფიცირებისა და ადამიანის ნეშტის დაბრუნების პროცესი?

• რა არის დაგეგმილი გამოძიების მოქმედების სფერო?

• რა სახის მულტიდისციპლინური გუნდების შეკრებაა საჭირო და რა დონის ანგარიშვალდებულებით?45 • რომელი დამატებითი სუბიექებისა და ორგანოების ჩართვა იქნება შესაძლებელი და როგორ მოხდება მათი კოლექტიური კოორდინაცია?

• როგორი თავსებადობაა მასიური სამარხების გამოძიებასა

შემთხვევის ადგილია და პერსონალის ფიზიკური და ფსიქოლოგიური უსაფრთხოება უპირველესია. ზოგი შემთხვევის ადგილი შეიძლება ძალიან საშიში იყოს გათხრებისთვის48 ან სახიფათო ამინდის არასასურველი პირობების გამო. შესაძლოა საჭირო გახდეს სპეციალისტის დახმარება ისეთი საშიშროების არსებობის დროს, როგორიცაა ტოქსინები, ნაღმები და თვითნაკეთი ასაფეთქებელი მოწყობილობები (IED). დაცვის გარდა, გათვალისწინებული უნდა იყოს უსაფრთხოება პერსონალის შემთხვევის ადგილზე და ადგილიდან ტრანსპორტირების დროს და მეკავშირე სამუშაოების ჩატარებისას.

(5) მასშტაბის, მოქმედების არეალისა და თანმიმდევრულობის გეგმები

(6) სტანდარტული საოპერაციო პროცედურებისა და ანგარიშგების გეგმები პროცედურების, საყოველთაოდ აღიარებული მტკიცებულების სტანდარტებისა და ოქმების გამოყენება, მტკიცებულებათა შენახვა/დამუშავება და აღრიცხვა უზრუნველყოფს პროცესების ხარისხს, თანმიმდევრულობას, გამჭვირვალობას და სწორედ ამიტომ საჭიროა მათი შეთანხმება. გარდა ამისა იმპლემენტირებისათვის უნდა მომზადდეს ხარისხის კონტროლის სისტემა.

(7) გარე ფაქტორებთან დაკავშირებული გეგმები დაბინძურებამ, კომლინგმა და მესამე მხარის მიერ ჩატარებულმა ‘გათხრებმა’ შესაძლოა გავლენა იქონიოს დაგეგმვის ეტაპზე.

(8) განკარგვის, მონაცემთა შენახვის, შენარჩუნებისა

ჟენევის აკადემია და წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტი (ICRC) (2019), სახელმძღვანელო მითითებები საერთაშორისო ჰუმანიტარული სამართლის დარღვევების გამოსაძიებლად: კანონი, პოლიტიკა და კარგი პრაქტიკა.

42 "სისხლის სამართლის საერთაშორისო სასამართლო (2008 წ.), გამომძიებელთა ქცევის კოდექსი, ICC / AI / 2008/005, პუნქტი 4.1.

43 მაგალითად, მინესოტას ოქრმს გააჩნია განყოფილება დაკითხვებისა და მოწმეთა დაცვის შესახებ, დაკითხვების დეტალური სახელმძღვანელო მითითებების ჩათვლით(V, B. განყოფილებებში, გვერდები 33-35).

44 ეს დამოკიდებულია ინსტიტუციონალურ წყობაზე, იურისდიქციასა და მანდატზე.

45 იხილეთ დანართი 2, დისციპლინებისა და ექსპერტების შესახებ, რომლებიც შეიძლება წარმოადგენდნენ გუნდის ნაწილს. უბედური შემთხვევის შედეგად დაზარალებულთა იდენტიფიცირების ფარგლებში მენეჯმენტის როლების შესახებ ინფორმაცია იხილეთ მე-8 დანართში: ინტერპოლის მსხევრპლთა იდენტიფიცირების სახელმძღღვანელოს DVI მენეჯმენტის როლები.

46 პოტენციურად უკანონო გარდაცვალების ფატზე გამოძიების ჩატარების ზოგადი დებულებულებები შეგიძლიათ იხილოთ გამოძიების ჩატარების შესახებ მინესოტას ოქმის IV ნაწილში (12-15 გვერდებზე). დამატებითი სახელმძრვანელო მითითებები დანაშაულის ადგილზე გამოძიების შესახებ შეგიძლიათ იხილოთ მინესოტას ოქმების V განყოფილებაში, 30-32 გვერდებზე.

47 ‘’ამის ნაწილი ასევე შესაძლოა იყოს შესაბამისი გამოცდილების, ექსპერტიზისა და შესაბამისობის, აგრეთვე სარეზერვო მომარაგების ჯაჭვების დაცვის პროცედურები.

48 UNAMI და OHCHR (2018) აღმოჩენილი დანაშაულები: მასიური სამარხები იმ ტერიტორიაზე, რომელსაც ადრე ISIL აკონტროლებდა.

41

10

და სხვა/უფრო ფართო საგამოძიებო მოქმედებებს შორის?46