edebiyat yazı: Melis Mine Şener
Turgut Uyar:
Yalnızların Başucunda Renklerden söz ederken bile gizli bir hüzün varsa işin içinde, o işin altındaki imza başucumuzda duran Büyük Saat’in tıkırtısıdır, Kayayı Delen İncir’dir, Turgut Uyar’dır.
A
lenen kıskanç değilimdir ben, gizli gizli kıskanırım. Çoğunlukla da saklı tutarım kıskançlığımı, belli etmem, zapturapt altına alırım hislerimi, kimseye demem, kimseye sorumluluk yüklemem elimden geldiğince. Bu işin tek istisnası vardır alenen her yerde ifşa ettiğim: Tomris Uyar. Cemal Süreya, Turgut Uyar ve Edip Cansever’in hayatlarının ortasında duran ama onların sadece “arasında” kalmamış, onların “yanında” yer almış kadın; Tomris Uyar. İşte onu çok, ama çok kıskanırım ben. Hiç de saklamam bu kıskançlığımı. Ne mutlu bu büyük şairlerin kıymetlisi olana! Cemal Süreya’ya olan bağlılığımı eski okurlar bilirler, yeniler de merak ederlerse eski sayıları karıştırıp görebilirler tabii ve fakat diğerlerini de burada ifşa etmenin vakti gelmiştir artık. En sona en kıskandığımı bırakmak niyetiyle (yani Tomris Uyar’ı), en korunaklı yere de en güzel âşık, en güzel yalnız Turgut Uyar’ı anlatmak istiyorum bu sefer size. Aşkın, ayrılığın ve ölümün hüzünlü şairini.
İkinci Yenilerin Nizami Şairi
Ayların en güzeli, Mayıs’tan sonra Ağustos’tur bence. Sevdiğim adamların dünyaya geldiği aylar, sevilmez mi? Güzide
54
bir 4 Ağustos günü, çiçeği burnunda Cumhuriyetin 4. yılında, çiçeği burnunda başkenti Ankara’da doğar Turgut Uyar. Asker çocuğu olmanın genelgeçer kuralı ile il il, bucak bucak, geze geze okur okullarını. 1946’da Bursa ışıklar Lisesi’nden, 1947’de Askeri Memurlar Okulu’ndan mezun olur. Babası gibi asker olur bir nevi. 1958’e kadar askeri görevlerde çalışır. Arkasından Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları, Sanayi Bakanlığı görevleri gelir. 1968’de emekli olunca İstanbul’a yerleşir ve “yazar”lığı meslek edinir. Bu demek değil ki, o zamana dek edebiyatla haşır neşir değil ama kısa tarihçesini vermek istedim ki hayatının, uzun uzun şiirlerini anlatmaya yerim olsun. Ve biraz da, Tomris’ini… 1969’da Tomris Uyar’la evlenene kadar bir kez evlenmiş, boşanmıştır. Tomris Uyar’ın hayatına yoldaş ettiği bir diğer büyük şair Cemal Süreya’dır (Bir üçüncüsü de Ülkü Tamer ama şimdi konumuza dönelim,
en iyisi). Bu ikisi pek çok kadının Tomris Uyar’ı kıskanmasına sebep olacak yoldaşlardır, diğer tüm güzelliklerinin yanında Uyar’ın. Yıllarını şiirlerle, Tomris’le ve oğlu Turgut’la geçirir. Oğlunun deyişiyle sevmek ve içmekle bir de… Yine bir Ağustos’un, 1985’in Ağustos’unun, 22’sinde de İstanbul’da göçer hayattan. İçtiği için ölür, sevdiği için değil de… Sirozdan.
Gençliktir Aşka Düşüren
1947’nin Haziran’ında Yedigün dergisinde bir şiir yayınlanır, “Yâd”. “Güzel günlerim vardı yağmurlarla ıslanan” diye başlayıp, bütün o güzel eski günleri yâd eden birini anlatan ilk şiir bile kafiyeyle bezeli olmasına rağmen Turgut Uyar’ın kendisini anlatmaktadır esasen. Garip akımının etkilerinin görüldüğü ilk şiirlerini, sembolizm etkisinde yazdığı ikinci yeni dönemi şiirleri takip eder. Şehir yaşamını, zorlukları, kişisel sarsıntıları, aşkı, ayrılığı,