Boekblad #4/5 2020

JAARGANG 187 APRIL/MEI 2020

4/5

Vakblad voor het boekenvak w ww.b oek blad.nl

Jurriaan Rammeloo (KVB Boekwerk):

‘De enorme ondernemingszin geeft deze branche grote dynamiek’ april/mei 2020  jaargang 187

00

Wij drukken

uw boeken

Kanaaldijk OZ 3 8102 HL Raalte 0572 - 34 97 00

info@veldhuis.nl www.veldhuis.nl

IN DIT NUMMER: Jurriaan Rammeloo (KVB Boekwerk):

‘De enorme ondernemingszin geeft deze branche grote dynamiek’

10

COLOFON Redactie Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) Geraldine te Gussinklo (webredacteur) Frank Hockx (eindredacteur).

Redactieadres Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T (072) 531 49 78 E redactie@boekblad.nl Persberichten welkom op bovenstaand mailadres.

4

Medewerkers aan dit nummer Janny Beima, Maarten Dessing, Inge van Es, Monique Eskens, Anthoni Fierloos, Nelie Groenendijk, Henk Groenewegen, Eric Herni, Jesse Keff, Eric Oosthoek, Merijn Schipper, Feline Streekstra, Mik Vaes, Enno de Witt, Joni Zwart.

Foto omslag Blueyard

Uitgeverij Boekblad verschijnt 10 keer per jaar en is een uitgave van Stip Media.

Adres: Louise de Colignystraat 15, 1814 JA Alkmaar.

Advertenties Vincent van de Vrede T (072) 531 49 78 E vincent@stipmedia.nl

www.boekblad.nl

Vormgeving colorscan – Den Haag – Alphen aan den Rijn – Doetinchem – Deventer (basisontwerp) Jan Scholtus Druk Veldhuis (Raalte)

© 2020 Stip Media Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na overleg met de uitgever. Voor het kopiëren van artikelen is reprorecht verschuldigd. Zie voor meer informatie www. reprorecht.nl.

INHOUD

22

Faillissement Veldboeket ‘Bij de uitgevers staan grote vorderingen open’

26

EN VERDER 06 Vooraf

Vincent van de Vrede: 'Omstandigheden'

08 Over het nieuws

Feline Streekstra, Anthoni Fierloos, Joni Zwart

20 In beeld

Boekenvak en coronavirus

34 Boekverkoper schrijft

Regisseur, schrijver en uitgever Eric Oosthoek Uitgeven, een kwestie van volhouden

Eric Herni (The Read Shop,

Almere-Haven): Hoerekami

35 Boekverkopers lezen Recensies

30

65 jaar nijntje Een wereldberoemd konijntje

© Mercis bv

Abonnementen BOEKBLAD COMPLEET onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 10 x Boekblad magazine | € 261, eerste jaar € 179.

BOEKBLAD ONLINE onbeperkt toegang tot Boekblad.nl | € 201, eerste jaar € 119.

BOEKBLAD COMPLEET ZZP/STUDENT onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 10 x Boekblad magazine | € 141,

eerste jaar € 108 (kopie KVKinschrijving/studentenkaart opsturen).

BOEKBLAD ONLINE ZZP/ STUDENT onbeperkt toegang tot Boekblad.nl | € 81, eerste jaar € 59,- (kopie KVKinschrijving/studentenkaart opsturen).

PROEFABONNEMENT 6 maanden onbeperkt toegang tot Boekblad.nl + 5

Boekblad magazines | loopt automatisch af | € 49,50.

MEER INFORMATIE Boekblad.nl/abonneren.

Opzeggingen Uw opzegging dient minimaal één maand voor het verschijnen van het eerstvolgende nummer te worden doorgegeven bij onze klantenservice.

april/mei 2020  jaargang 187

Adreswijzigingen Uw adreswijziging dient minimaal één maand voor het verschijnen van het eerstvolgende nummer te worden doorgegeven bij onze klantenservice.

Klantenservice Stip Media Louise de Colignystraat 15 1814 JA Alkmaar T +32 (0)72 531 49 78 (ma t/m vr 13-17 uur) E info@stipmedia.nl www.stipmedia.nl ISSN 1586-2897

5

VOORAF

Omstandigheden

Vincent van de Vrede (hoofdredacteur) vincent@stipmedia.nl

Foto Fred de Bruijne

‘Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan’: die uitdrukking van oer-Hollandse nuchterheid lijkt na de eerste schok omtrent de heftige gevolgen van het coronavirus toch van toepassing op een groot deel van het boekenvak. De situatie waarin we ons nu al weken bevinden, maakt creativiteit los, vanuit de wens c.q. de commerciële noodzaak om de consument van boeken te blijven voorzien. Op Boekblad. nl hebben we, behalve veel meer nieuwsberichten van onze redacteuren, columns van boekverkopers en enkele extra nieuwsbrieven, veel foto’s kunnen publiceren van bezorgdiensten van boekhandels, aanpassingen in de winkels en thuiswerkende medewerkers van uitgeverijen. In dit nummer vindt u een selectie van die beelden, waarmee we deze bijzondere tijd ook in druk vastleggen. Een ereplaats verdient de spectaculaire rode bolide van De Drvkkery in Middelburg, die hiernaast is afgebeeld.

‘Voorspellen is moeilijk, vooral als het om de toekomst gaat’, is een aan talloze orakels toegeschreven uitspraak die we nu regelmatig vertaald zien als ‘wanneer de omstandigheden het toelaten’. Meer valt er vaak niet te zeggen over zaken die in de planning stonden. Dat voorbehoud van ‘omstandigheden’ merken we ook bij Boekblad: artikelen waarin we boekenvakkers aan het woord laten over hun toekomstplannen hebben we moeten uitstellen. Dat heeft ertoe geleid dat we de nummers van april en mei hebben samengevoegd. We hopen uiteraard die bijdragen op een later moment te publiceren. Als de omstandigheden…, afijn, u begrijpt wat ik bedoel.

Waar we juist meer van kunnen publiceren: de bijdragen van ons eigen boekverkoperspanel. Daarbij ook een unicum: twee van hen bevelen dezelfde roman aan. De titel: Omstandigheden van Koos van Zomeren. 

Home Magazine Boekblad was erbij

Vacatures Agenda

Over het nieuws

Boekenvakkers reageren op de voor hen belangrijkste en opvallendste nieuwsberichten van Boekblad.nl.

Foto Hielke Grootendorst

FELINE STREEKSTRA Sinds 1 maart Redacteur Buitenland bij Uitgeverij Podium Lichtpuntje voor bezorgde schrijvers: Passionate Bulkboek betaalt De dagelijkse realiteit van de coronacrisis had ik nog maar een paar weken geleden nooit voor mogelijk gehouden. Voor veel mensen staat het leven even in de wacht. Dat geldt zeker ook voor zzp’ers, onder wie veel schrijvers. Het moment waarop je debuutroman dan eindelijk verschijnt is wel iets minder feestelijk als de geplande boekpresentatie niet door kan gaan. En dat alle evenementen worden afgelast is ook financieel een enorme tegenvaller voor zoveel schrijvers van wie het inkomen grotendeels afhankelijk is van het geven van optredens, interviews en lezingen. Dat een grote literaire organisatie als Passionate Bulkboek geboekte schrijvers wel gewoon doorbetaalt en de Schrijverscentrale andere organisaties oproept dit ook te doen vind ik heel goed en belangrijk. Organisaties voor wie het mogelijk is moedig ik aan dit voorbeeld te volgen.

Laatste DWDD Boek van de Maand: Johan Harstad Wanneer iedereen thuis zit en we allemaal op afstand met elkaar moeten werken is het een gek moment om een onverwacht succes te kunnen vieren. Maar dat het meesterwerk van Johan Harstad, Max, Mi-

8

scha & het Tet-offensief, dat Podium in 2017 uitgaf, bij DWDD als laatste en ultieme ‘Boek van de Maand’ gekozen werd, is toch wel het vieren waard. Het zijn auteurs als Johan Harstad die me trots maken nu onderdeel van de redactie van Podium te zijn. Niet zozeer vanwege het ongekende verkoopsucces dat een gevolg is van de DWDD-uitzending, maar vooral omdat het een fantastische en ontzettend bijzondere auteur is. Het fonds van Podium bevat nog zoveel meer parels en ik vind het geweldig om daar vanaf nu als redacteur aan bij te dragen.

Belangstelling voor relevante oudere titels leeft op Max, Mischa & het Tet-offensief werd door het DWDD-boekenpanel al bestempeld als het ‘ultieme quarantaine-boek’ (met de meer dan 1200 pagina’s ben je wel even zoet), maar het is zeker niet het enige boek dat als ideaal quarantaine-boek nu regelmatig genoemd wordt. Ik kan me goed voorstellen dat thuiszitten en niet naar de bioscoop, het theater, de sportschool of uit eten kunnen voor veel mensen een misschien wel overweldigende zee aan tijd oplevert. Dat blijkbaar veel mensen ervoor kiezen om die tijd te besteden aan boeken lezen is wat mij betreft goed nieuws. De belangstelling voor juist oudere titels is wel opvallend.

Blijkbaar is er behoefte aan verhalen over enigszins vergelijkbare crisissituaties of pandemieën uit het verleden. Met de kennis van nu dat we die crises ook doorstaan hebben.

www.boekblad.nl

ANTHONI FIERLOOS Moest het aantreden van Jan Vantoortelboom als huisschrijver bij De Koperen Tuin in Goes uitstellen door de coronacrisis Corona Hoe kun je anders beginnen dan te reageren op alle artikelen op Boekblad.nl over corona. Deze crisis raakt iedereen. Het moment van schrijven is in de tweede week met de ingrijpende maatregelen, maar winkels zijn nog open. Hoe de situatie is ten tijde van verschijning van dit nummer is onbekend. Zijn we nog open? Wat weer opvalt is de enorme creativiteit van de boekhandelaren. Na eerst een soort gevoel van lamgeslagen, zo voel ik dat tenminste, borrelen er weer ideeën op. Je leest over vele diverse soorten van thuisbezorging, het aantal vervoermiddelen is legio en de bezorgers idem, van kinderen en ouders van de boekhandelaar tot sportieve klanten en uiteraard het personeel zelf. Blogs, vlogs, you-tubefilmpjes, alles wordt uit de kast gehaald om zichtbaar te blijven bij de klant en te proberen omzet te halen. Het fijne aan het boekenvak is toch ook het onderling contact. We zitten met z’n allen in hetzelfde schuitje.

Samen verhalen delen helpt.

Geen evenementen tot 1 juni Dat was toch even schrikken. Geen lezingen, geen signeersessies, geen

Lees de besproken artikelen op boekblad.nl

Boekenvak eert Matthijs van Nieuwkerk als Vriend van het boek Ongelooflijk wat deze man heeft betekend voor het boekenvak.

Hoeveel boeken zijn er wel niet besproken tijdens DWDD, met als hoogtepunt het panel. Een stoet aan auteurs is langsgekomen. Een prachtige mix aan oude bekenden en nieuwe auteurs. Iedereen heeft wel een herinnering aan een auteur met een bepaald boek. Bij mij was dat bijvoorbeeld Bart Van Loo. Een optreden dat zoveel reacties opriep en mensen naar de boekhandel trok. In mijn boekhandelsloopbaan was het nog nooit voorgekomen dat we zoveel van een geschiedenistitel verkochten. Dan moet ik terug naar de hoogtijdagen van het programma van Adriaan van Dis met Simon Schama. En ook van Dis is weer

één van die mensen die in DWDD waren te zien. Terecht dus dat Matthijs geëerd wordt als ‘Vriend van het boek’. Hij zal terugkomen met een nieuw programma, en het zou mij niets verwonderen als ook in dat programma aandacht voor boeken zal zijn. De liefde voor het boek is immers voor eeuwig.

Foto Joost Weddepohl

Bookstore Day… geen beleving in de boekhandel. Het toverwoord van de laatste jaren is verboden.

Niet proeven, ruiken of aanzitten.

Sinds januari ben ik tevens eigenaar van De Koperen Tuin, een grote, ruime winkel die zich nu juist zo prachtig leent voor allerlei activiteiten. De periode tot juni zat eigenlijk helemaal volgeboekt met alles wat er valt te organiseren. Slikken en doorgaan. Er komt vast wel weer een periode waarin we weer verder kunnen gaan het boek op deze manier aan de man te brengen. Zelf heb ik het huisschrijverschap van Jan Vantoortelboom doorgeschoven.

Daar gaan we later verder mee.

Voorlopig staat er in de winkel een bureau met een eerste versie van zijn eerste manuscript, een nu nog lege stoel en een vitrinekastje met persoonlijke familiefoto’s en de bronzen uil die Jan won met zijn eerste boek. Een stilleven dat tot leven gaat komen.

JONI ZWART Coördinator van de tiende editie van de Europese Literatuurprijs (ELP) Boekenvak eert Matthijs van Nieuwkerk als Vriend van het boek ‘Kan die sticker er niet af?’ vroegen klanten in de boekhandel waar ik werkte. Sommigen lieten elk boek met een rode stip liggen (#ikbepaalzelfwelwatiklees). Maar de meerderheid liet zich graag adviseren door Matthijs van Nieuwkerk en zijn boekenpanels. Het aanbod is zo groot dat veel mensen behoefte hebben aan een soort houvast: met dit boek zit ik goed (#ikleesdwdd). En het kopen van een DWDD-boek was niet per se het volgen van de kudde. Het was ook: je laten aansteken door het enthousiasme van een andere boekenliefhebber (#ikleesthuis). Mooi dat Van Nieuwkerk voor zijn aanstekelijk enthousiasme is geëerd.

En heel mooi dat Max, Mischa & het Tet-offensief Boek van de Maand is geworden. Dat wordt een tweede sticker, want de aanbeveling ‘winnaar ELP 2018’ had de roman al gekregen (#ikleeseuropees).

De Bezige Bij komt ook met een coronatitel De haast achter deze titel is terecht. Bewonderenswaardig hoe snel Paolo Giordano en zijn uitgevers hebben gehandeld. Het essay

april/mei 2020  jaargang 187

Nel contagio verscheen drie weken nadat het werd geschreven. Sinds 7 april is In tijden van besmetting hier beschikbaar in vertaling van Pietha de Voogd. Zij stond (samen met Mieke Geuzenbroek) drie keer met een roman van Giordano op de ELP longlist en verdient ook complimenten voor de vertaling van dit essay. Giordano doet uiterst helder verslag van zijn denken over de epidemie en wisselt wetenschappelijke inzichten af met persoonlijke ervaringen. Na lezing kun je niet anders dan beamen: dit is wat het is. En hopen dat velen zijn uitnodiging aanvaarden om mee te denken over de situatie. Hoe zijn we hier beland? Hoe pakken we straks de draad weer op?

Lampje haalt ook shortlist Carnegie Medal Weer een mooie erkenning voor de kwaliteit van onze vertalers Nederlands-Engels. Het is mede dankzij hen dat onze literatuur steeds beter haar weg naar een Engelstalig publiek vindt. Laura Watkinson vertaalde Lampje van Annet Schaap, dat nu kans maakt op de belangrijkste Britse prijs voor jeugdliteratuur, een unieke nominatie. Watkinson vertaalde ook De brief aan de koning dat nu op Netflix te zien is. Met The Discomfort of Evening maken Marieke Lucas Rijneveld en vertaler Michele Hutchison samen kans op de International Booker Prize. Tien jaar geleden werkte ik als scout en redacteur in Londen en zag toen al hoe Engelse uitgevers zich steeds meer voor Europese literatuur openstelden. Die ontwikkeling heeft zich doorgezet en ik hoop dat zij zich door geen virus of Brexit laat stoppen. 

9

JURRIAAN RAMMELOO 1974 Geboren te Amstelveen 1999 Kunstgeschiedenis, Universiteit Utrecht 1998-2000 Adviseur GLP Brandworlds 2000-2001 Medewerker sponsoring, Stedelijk Museum Amsterdam 2002-2006 Marketing & communicatie, Federatie Kunstuitleen 2006-2011 Senior management consultant, Andersson Elffers Felix 2011-2013 Zakelijk leider, Cinekid Festival 2013-2015 Zakelijk leider, Nederlands Film Festival 2015-heden Partner, adviesbureau Blueyard

10

www.boekblad.nl

DE VISIE

Jurriaan Rammeloo (KVB Boekwerk):

‘DE ENORME ONDERNEMINGSZIN GEEFT DEZE BRANCHE GROTE DYNAMIEK’ De financiering van KVB Boekwerk wordt – na goedkeuring van de Tweede Kamer – gecontinueerd.

Reden voor een gesprek met programmaleider Jurriaan Rammeloo. Over de vliegende start, het slim omgaan met een innovatie-agenda en het aandragen van inzichten.

Tekst Maarten Dessing Beeld Blueyard

K

VB Boekwerk, het kennis- en innovatieplatform voor de boekensector, is een succes. Voor minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) is het zonneklaar. ‘In de afgelopen jaren heeft KVB Boekwerk ruimschoots aangetoond [zijn] taken, kwalitatief goed en aansprekend te kunnen uitvoeren’, schreef zij half maart aan de Tweede Kamer. En: ‘De toegevoegde waarde van KVB Boekwerk staat voor mij niet ter discussie.’ De ondersteuning van de organisatie wordt daarom wat haar betreft tot en met 2022 voortgezet, wanneer de lopende evaluatieperiode van de Wet op de vaste boekenprijs eindigt.

Een groot deel van dat succes mag op het conto van programmaleider Jurriaan Rammeloo worden geschreven. De afgestudeerd kunsthistoricus was als partner van adviesbureau Blueyard, dat exclusief voor de culturele en creatieve sector werkt, vanaf het prille begin betrokken bij de organisatie. Hij werkte mee aan het verkennend onderzoek dat zijn collega Margot Gerené eind 2015 opstelde, was daarna kwartiermaker en kwam vervolgens zelf aan het hoofd van KVB Boekwerk te staan toen er bij een sollicitatie geen geschikte kandidaat werd gevonden en het te lang dreigde te duren voor de plannen konden worden gerealiseerd.

‘Het was niet de bedoeling dat ik het zou doen’, beaamt Rammeloo. ‘Maar ik moet zeggen dat ik snel de smaak te pakken heb gekregen. Het is mooi om te zien hoe ondernemend het boekenvak is. Ik kende

april/mei 2020  jaargang 187

11

‘GEEN BOEKHANDEL OF UITGEVER KAN MARKETING BEDRIJVEN MET ONZE INFORMATIE. DAN RAAK JE OOK NIET VERZEILD IN GEVOELIGE DISCUSSIES TUSSEN BEDRIJVEN’

het niet, ik had me binnen de cultuursector vooral met andere kunstvormen beziggehouden. Maar de enorme ondernemingszin geeft deze branche grote dynamiek. Ik vind het mooi dat ik een bijdrage heb kunnen leveren aan het duidelijk maken van wat de cultureel-maatschappelijke waarde van het boekenvak is, die te weinig werd gezien. Aan het vertalen van de ondernemende kracht van het vak naar het perspectief van cultuurbeleidsmakers.’

Bewijzen De minister constateert ook een ‘breed draagvlak’ voor KVB Boekwerk. Dat moet je deugd doen.

‘Het draagvlak was geïncorporeerd. KVB Boekwerk, zeiden we, wordt een programma, geen instituut. Het wordt een netwerkorganisatie. Dat betekent dat wij vanaf het begin heel veel samenwerken. Allereerst met de kernpartners: de Groep Algemene Uitgevers (GAU), de Koninklijke Boekverkopersbond (KBb), CPNB, Stichting Lezen en Nederlands Letterenfonds.

Maar ook met de leveranciers van data: GfK, CB en de Koninklijke Bibliotheek (KB). KVB Boekwerk zelf heeft maar een heel klein team: drie mensen die er anderhalve dag tot twee dagen per week de tijd voor hebben. Dus 1 fte en een beetje. Wij doen zelden eigen onderzoek. Wij gebruiken data van anderen, die we met elkaar verbinden en vervolgens ontsluiten.’

12

www.boekblad.nl

DE VISIE

De opmerking van Van Engelshoven was dus geen verrassing?

‘Nee. Of laat ik zeggen: inmiddels niet meer. Aan het begin waren er best kritische geluiden. Als je iets nieuws opstart denken mensen toch: waarvoor is dat dan? Wat moet dat gaan doen? Het kost ook geld, al betaalt OCW mee voor KVB Boekwerk en valt het daarom in de praktijk mee. We moesten onszelf bewijzen. Dat was echt een opdracht. De stelling van de Raad voor Cultuur was immers: het boekenvak heeft zijn cijfers niet op orde. Gelukkig is het ons redelijk snel gelukt.’

Er waren ook sceptische ondernemers in het vak die twijfels hadden of hun – indirecte – investering in KVB Boekwerk wel zou renderen.

‘Natuurlijk. Je moet eerst je meerwaarde aantonen voordat men daarin gelooft. Zeker over onze rol op het gebied van innovatie hoorde je toen de terechte opmerking: hoe kan een collectief programma als KVB Boekwerk voor mij als ondernemer bepalen hoe ík met innovatie omga? Begrijpelijk. Wij kunnen ook niet op de stoel van de ondernemer gaan zitten. Wij kunnen alleen trends en ontwikkelingen duiden en in zijn algemeenheid laten zien hoe boekhandelaren en uitgeverijen omgaan met innovatie: welke kansen ze zien, waar ze tegenaan lopen. We kunnen alleen kennis daarover verspreiden.’

Scherpe focus Was het lastig om het programma op te zetten?

‘We hadden juist een vliegende start. Ik begon als kwartiermaker in het jaar dat Nederland en Vlaanderen gastland waren op de Frankfurter Buchmesse.

Het zou een goed idee zijn, bedachten we, om dan de eerste monitor van de boekenmarkt te presenteren aan de minister. Dat betekende: enorm veel werk in korte tijd. Het bleef lang spannend of we het wel op tijd af zouden krijgen. Maar dat presentatiemoment werkte ook als een drijvende kracht. Er bleken veel partijen bereid om mee te doen, omdat iedereen er belang bij had om het boekenvak in Frankfurt goed neer te zetten. En dat lukte ook. Je merkte aan de eerste reacties: “O, maar wacht, dit is goed, dit laat helder zien hoe het boekenvak ervoor staat, dit toont aan wat de waarde kan zijn van het boekenvak.” En dat op een onafhankelijke manier. We bleken niet de spreekbuis van een van de ketenpartners, maar van de hele markt. Zo konden we verder.’

Lukte het goed om data boven tafel te krijgen? Want precies zoals de Raad voor Cultuur zei: er bestond al lang het gevoel dat het boekenvak over weinig data beschikte.

‘Toch waren er best veel harde data. Je moet alleen de juiste informatie uit alle bronnen halen om de verbanden te kunnen leggen. De crux was eerder: hoe krijg je toestemming om die data te gebruiken?

Er zijn drie redenen waarom we die kregen. Ten eerste hielp het dat we een scherpe focus kozen. Wij beschrijven alleen informatie over de keten als geheel.

Of zoals ik het altijd uitleg: informatie over de markt, en geen marketinginformatie. Geen boekhandel of uitgever kan marketing bedrijven met onze informatie. Dan raak je ook niet verzeild in gevoelige discussies tussen bedrijven.’

En ten tweede en derde?

‘Wij hebben heel goede afspraken gemaakt met de dataleveranciers over wat wij wel en niet publiceren.

Wij brengen niets naar buiten dat op een of andere manier andere bedrijven beconcurreert. Onze publicaties ondergraven bijvoorbeeld niet de positie van GfK als marktonderzoeksbureau. Ook de boekenmonitor van CB kan prima naast onze onderzoeken blijven bestaan. En ten derde hielp het wellicht om ieders medewerking te krijgen dat de Raad voor Cultuur het destijds zo scherp verwoordde. Het vak heeft zijn cijfers niet op orde? Ja, dát laten we ons niet zeggen.’

Hoe konden jullie verbanden tussen alle ongelijksoortige data leggen?

‘Eigenlijk door heel strak te kijken: welke data heb je nodig om het uitgeversdeel te beschrijven, welke data voor het boekhandelsdeel, enzovoort? Dan kom je er al gauw achter dat bepaalde data geschikter zijn voor het een dan voor het ander. Boekhandels kun je bijna niet beschrijven met GfK-data, maar wel met CB-data. Maar als je de markt beschrijft kun je beter verkoopdata dan logistieke data gebruiken. En de KB is eigenlijk de beste bron om te kijken naar wat er gebeurt met auteurs en vertalers, omdat die bijhoudt van welke auteurs een eerste druk verschijnt en zij als enige een en dezelfde naam voor een auteur gebruiken. Daar was nog nooit naar gekeken als bron van data. Zo zijn we uitgekomen op een monitor met vier losse pijlers naast de overkoepelende “markt” die we door het jaar steeds publiceren: makers, uitgevers, boekhandels en consument.’

Rol van de consument Bij publicatie van de eerste monitor werd gezegd: hij wordt uitgebreid. Is hij nu af?

‘Zo goed als. Nu en dan voegen we een indicator toe, soms laten we ook iets vallen. Het is in ieder geval niet de bedoeling dat de monitor uitdijt en uitdijt. Dat voegt weinig toe.’

‘ONZE ROL IS: OP NEUTRALE WIJZE LATEN ZIEN HOE DE KETEN WERKT’

april/mei 2020  jaargang 187

13

Wat zou je willen toevoegen?

‘Een van de dingen waar we naar kijken is de rolverdeling tussen on- en offline. De online boekhandel is goed in longtail: zorgen dat titels die al langer uit de roulatie zijn, toch beschikbaar blijven. Terwijl de offline boekhandel juist heel goed een titel kan maken. Daar zitten immers de frequente lezers, die fan worden van een titel en vervolgens andere mensen aansteken. De monitor laat nu al goed zien hoe complementair ze zijn, maar dat kunnen we nog beter duiden. Wat is bijvoorbeeld de rol van de on- en offline boekhandel bij debutanten? Bij de top 100 van titels? Of bij het stimuleren of afremmen van bestsellerisering?’

En wat nog meer?

‘Ik zou de rol van de consument verder uit willen diepen, hoe ingewikkeld dat in de praktijk ook uit te voeren is. Daar heeft de markt echt wat aan: door te laten zien dat je niet meer kunt spreken van dé consument, maar dat die divers en gesegmenteerd is.

We moeten uitkijken dat we niet te diep gaan, want anders leveren we marketinginformatie. Dan gaan we alsnog concurreren. Maar het is wel hartstikke zinvol als de markt een beter beeld heeft van bijvoorbeeld de light lezer, die hooguit een boek per jaar leest, en de manier waarop je die zou kunnen verleiden om meer te lezen.’

Want als iedereen in die groep één boek per jaar meer koopt, zei CPNB-directeur Eveline Aendekerk ooit, groeit de markt enorm.

‘Het grappige is dat ze dat zegt op basis van onder-

zoek van ons. Dat is heel leuk om terug te horen: dat zulke inzichten gemeenschappelijke kennis worden.’

Winkelsluitingen Naast de monitor publiceert KVB Boekwerk incidentele onderzoeken. Stemt de oogst van de afgelopen vier jaar tevreden?

‘De onderzoeken zijn effectief gebleken. Kijk bijvoorbeeld naar het onderzoek naar de inkomenspositie van auteurs. Hoe zijn de royalty’s verdeeld? Dat groeide vervolgens uit tot een indicator van de monitor. Ook het onderzoek naar consumentengedrag, waar het boekenvak een lange traditie in heeft, was heel verhelderend. Daar kwam het inzicht vandaan dat er een grote groep lichte lezers is die wel degelijk in aanraking komt met de boekhandel en daarom in principe is te verleiden. We zijn nu bezig met een onderzoek naar de ontwikkeling in de antwoorden die de consument de afgelopen decennia heeft gegeven op vragen als: Wat waardeer je in een boekhandel, zowel een fysieke winkel als webwinkel? Wat in een bibliotheek?’

Heeft de organisatie genoeg onderzoeken verricht?

‘Het is een klein team. We moeten prioriteren. Maar dat helpt om echt duidelijke keuzes te maken. En als we een goed idee hebben, is het mogelijk om capaciteit te organiseren, zoals is gebeurd bij de studie naar de impact van het boekenvak. Dan is daar ook budget voor. We hebben in ieder geval alles kunnen onderzoeken wat we willen. Misschien waren niet alle uitgevers even blij met het onderzoek naar de inkom-

14

Foto Janiek Dam

Tijdens de presentatie van het KVB-rapport De impact van het boek, geflankeerd door minister Van Engelshoven en CPNB-directeur Eveline Aendekerk. Links auteur Alex Boogers.

www.boekblad.nl

DE VISIE

sten van auteurs. Misschien was niet iedere boekverkoper blij met het onderzoek naar de rolverdeling tussen de on- en offline handel. Toch hebben we het gedaan omdat we het nodig vonden dat inzichtelijk te maken.

Dat is immers onze rol: op neutrale wijze laten zien hoe de keten werkt.’

De grote studie naar de impact van het boekenvak stemt je waarschijnlijk het meest trots?

‘Onder andere ja. Die studie is goed ontvangen, binnen en buiten het boekenvak, vooral door de minister.

Ik ben er blij mee dat KVB Boekwerk – samen met Eerde Hovinga, een collega van Blueyard en expert in impactstudies – daarmee echt de waarde van het boekenvak heeft kunnen laten zien. Ik ben ook heel blij met de manier waarop we de monitor hebben neergezet. En dat we de nuances hebben kunnen aanbrengen – én dat die zijn overgekomen, wat met nuances lang geen vanzelfsprekendheid is – in het denken over innovatie. En ik ben er trots op dat sectorinstituten als SCP, Raad voor Cultuur en Boekman Stichting voor hun onderzoeken varen op data van KVB Boekwerk.

In hun publicaties worden wij geregeld aangehaald.

Sterker: ik kreeg laatst terug van OCW en SCP dat het boekenvak tegenwoordig voor hen een van de meest inzichtelijke sectoren is.’

‘IK KREEG LAATST TERUG VAN OCW EN SCP DAT HET BOEKENVAK TEGENWOORDIG VOOR HEN EEN VAN DE MEEST INZICHTELIJKE SECTOREN IS’

april/mei 2020  jaargang 187

15

Is er nog genoeg te onderzoeken?

‘Er dienen zich altijd trends en ontwikkelingen aan die de moeite van het onderzoeken waard zijn. In deze huidige crisis hebben we bijvoorbeeld veel aan een internationaal onderzoek waar we aan meedoen.

Een onderzoek van de Justus Liebig Universiteit Giessen, in samenwerking met hoogleraar Boekhandel Jaap Boter van de UvA, naar het effect van winkelsluitingen. Daaruit komt naar voren dat er tot 33,4 procent vraaguitval kan ontstaan als een boekwinkel sluit. Die vraag gaat dus niet naar boekhandels in de omgeving of webwinkels. Nee, die verdwijnt. Het toont de waarde van de infrastructuur zoals we die in Nederland hebben opgebouwd. Je kunt ook sommige onderzoeken na enige tijd herhalen. In het begin hebben we gekeken naar start-ups in het boekenvak. Zien die deze markt als een kans? En wat doen ze dan?

Omdat bijvoorbeeld technologie zich snel ontwikkelt, is het interessant daar nog eens naar te kijken.’

Innovatie De derde activiteit van KVB Boekwerk is het aanjagen van innovatie. Hoe ging dat?

‘Dat hebben we niet direct gedaan. Dat kan ook helemaal niet. Zoals ik eerder zei: wij kunnen de directie van boekhandels en uitgevers niet zeggen wat ze moeten doen. Het is hún bedrijf. De oorspronkelijke vraag van de minister was: maak een innovatie-agenda. Maar terugblikkend denk ik: zo kun je het alleen noemen zolang je geen route bepaalt waarlangs de ondernemer moet lopen. Onmogelijk.’

Wat hebben jullie wel gedaan?

‘We hebben gekeken naar de manier waarop het boekenvak aankijkt tegen innovatie en hoe het daar

mee bezig is. Ten eerste hebben we context geboden door aan te tonen hoe de boekenmarkt werkt. Het is nogal makkelijk om, zoals een aantal jaren geleden onder andere de Raad voor Cultuur deed, te roepen: “Je moet innoveren!”. Maar de boekenmarkt is een geconsolideerde markt, van een beperkte omvang, die niet enorm groeit, en waarin de marges dun zijn. Dus wie wil investeren in innovatie, zal dat niet snel in de boekenmarkt doen. Van de start-ups die in deze markt actief zijn, hoef je ook geen disruptieve kracht te verwachten. Gelukkig heeft de minister dit standpunt overgenomen en ziet de Raad dat nu ook. Dat creëert lucht voor iedereen in de keten.’

Ook hebben jullie onderzocht wat het vak deed aan innovatie.

‘Zeker. We hebben de kansen aangedragen die men zag, de drempels die men ervoer, de gedachten over de criteria die maken dat een innovatie succesvol is.

En al die kennis hebben we gedeeld, zodat iedereen er zijn voordeel mee kon doen.’

En gebeurde dat ook?

‘Bij sommigen wel. Maar ik weet natuurlijk niet van iedereen wat er allemaal daadwerkelijk mee gedaan is.’

Kun je een concreet voorbeeld geven van een innovatie waarvan je dacht: daar heeft KVB Boekwerk een bijdrage aan geleverd?

‘Nee. Onze bijdrage zit meer in duidelijk maken: wat kan voor jou als ondernemer een motivatie zijn om te innoveren. Of: wat kan de urgentie zijn. Misschien is het in deze markt ook helemaal niet mogelijk om echt te innoveren. Omdát het een geconsolideerde markt is, is het in innovatief opzicht reactief. Misschien zal een uitgever of boekhandelaar daarom eerder iets

16

Foto Jean-Pierre Jans

Als presentator van het KVBseminar Zet AAN tot lezen in januari 2020

www.boekblad.nl

DE VISIE

jatten uit een andere markt, wat daar goed werkt, dan helemaal zelf iets bedenken.’

Het jaarlijkse seminar zet het boekenvak toch ook op een spoor – zoals dit jaar over het thema gedragsverandering.

‘Zeker. We hebben ook, in samenwerking met Stichting Lezen en CPNB, aandacht gevraagd voor het Lees:tijd-onderzoek. Of denk aan ons impactonderzoek. Dat zijn allemaal onderzoeken die aangeven waar kansen liggen. Voor de instellingen rondom het boekenvak, de grote bedrijven of de individuele boekhandelaar en uitgever. Al zijn zij in hun dagelijkse praktijk toch ook met heel andere dingen bezig, die veel tijd kosten. Dan zie je de krappe ruimte die er is om te innoveren.’

Inzicht toevoegen Hoe gaat KVB Boekwerk de komende jaren verder?

‘Goede vraag, zeker in deze crisisperiode. Het plan is in ieder geval om de monitor te behouden, waarbij we er vooral voor zorgen dat hij actueel en toepasbaar blijft. We blijven ook onderzoeken uitvoeren die tot inzichten kunnen leiden bij onze verschillende partners. En we zullen, op het gebied van innovatie, trends en ontwikkelingen blijven aandragen. Op

‘WIE WIL INVESTEREN IN INNOVATIE, ZAL DAT NIET SNEL IN DE BOEKENMARKT DOEN’

dezelfde voet verdergaan, kun je zeggen, maar met nadruk op consolideren en het toevoegen van inzicht, niet op uitbreiden.’

Zal dat onder jouw leiding blijven?

‘Het gaat er mij om dat de functies van KVB Boekwerk goed worden doorgezet, ongeacht wie daar verantwoordelijk voor is. Inmiddels heb ik een team om mij heen verzameld dat zelfstandig aan allerlei projecten kan werken. Aan de andere kant zijn er nog genoeg – voor het boekenvak – interessante onderwerpen om nader te onderzoeken. Dat motiveert me. Maar ik vind het óók leuk om als onderdeel van Blueyard me bezig te blijven houden met een grote diversiteit aan onderwerpen binnen de culturele sector.

Dus: we zien wel hoe het loopt.’ 

april/mei 2020  jaargang 187

17

Altijd op de hoogte van het laatste boekenvaknieuws?

Gerard Keijsers (De Vrije Uitgevers):

JAARGANG 187 JANUARI 2020

JAARGANG 187 FEBRUARI 2020

1

2

ww w.b oek blad

3

Vakblad voor het boekenvak

Vakblad voor het boekenvak

Vakblad voor het boekenvak ww w.b oek blad

JAARGANG 187 MAART 2020

ww w.b oek blad

.nl

‘Bedenk wat een uitgeverij nodig heeft en je kunt het bij ons krijgen’

.nl

.nl

Jannes Hessels d): (Royal Jongbloe

Jannes Hessels ): (Royal Jongbloed

‘2020 wordt n Coevorden t ja vaar he Philip sser Vi roei’ es Ke de g en n va k):

‘2020 wordt het jaar van de groei’ 187 januari 2020  jaargang

(Managementboe

‘Onze markt rden’ is groter gewo 187 februari 2020  jaargang

00

00

187 maart 2020  jaargang

00

Neem nu een abonnement op Boekblad!

Boekblad Online

Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl v.a. p/j

Boekblad Compleet

€ 59,-

18 34

www.boekblad.nl maart 2020  jaargang 187

10 x Boekblad Magazine Onbeperkt toegang tot Boekblad.nl v.a. p/j

€ 108,-

35

DE VISIE

Het blad voor échte boekenliefhebbers Jaarent m e n n o ab 95

€ 26,

Neem een abonnement! Bel 072 531 49 78 of ga naar www.boekenpost.nl/boekblad april/mei 2020  jaargang 187

19

1

2

18

3

4

6

7

10

14

8

9

11

20

5

12

15

13

www.boekblad.nl

16

17

IN BEELD

Boekenvak en coronavirus

19

Het coronavirus overheerste alles de afgelopen weken. En dat blijft waarschijnlijk nog wel even zo. Ook het boekenvak werd geraakt en moest zich aanpassen. In praktische zin concentreerde zich dat voor boekhandels en uitgeverijen op drie zaken: bezorgdiensten, winkelaanpassingen en thuiswerken. Boekenvakkers stuurden ons foto’s die de situatie op deze punten illustreren.

Op Boekblad.nl treft u de volledige fotoseries aan, met een selectie daaruit leggen we deze onrustige tijd ook vast in het papieren archief van Boekblad.

20

21

22

23

25

Legenda Bezorgdiensten 1. Aankondiging door Wagenaar & van Halem, Noordwijkerhout 2. Godert Walter, Groningen 3. Boekscooters bij Hendriks, Eerbeek 4. Het Paard van Troje, Goes 5. Alles onder controle: Het Verboden Rijk, Oosterhout 6. Kiekeboekkoerier, Haarlem 7. Team Lovink, Lochem 8. Rebers Boek & Buro, Zevenaar 9. Roodbeen, Nijkerk 10. Savannah Bay, Utrecht 11. Ex-boekverkoper van het jaar Margreet de Haan, ’t Spui, Vlissingen 12. En nog een: Nadine Mussert, Van der Meer, Noordwijk 13. Sara van Van Someren & Ten Bosch, Zutphen 14. Veenendaal Boeken, Amersfoort 15. Wijs advies van de Bilthovense Boekhandel

24

Winkelaanpassingen 16. Athenaeum Spui, Amsterdam 17. Boekenschep bij Hijman Ongerijmd, Arnhem 18. Buitenkassa bij Los, Bussum 19. Riemer en Walinga, Ermelo 20. Athenaeum Nieuwscentrum, Amsterdam 21. ’t Spui, Vlissingen 22. Boekenbalie bij Van Piere, Eindhoven

26

Thuiswerkers 23. Emilie Franse (Pluim): Kantoor op driehoog 24. Joris van de Leur (De Fontein) 25. Meelezen met uitgever Jurgen Maas 26. Marianne Slagter (BookSpot) 27. Just Houben (Marmer): Outdoor werkplek 28. Eindelijk rust: Thille Dop (Luitingh-Sijthoff) april/mei 2020  jaargang 187

27

28

21

Verwarring na faillissement Veldboeket

‘ Bij de uitgevers staan grote vorderingen open’ Faillissementsverslagen zijn meestal niet de meest opwindende lectuur. Wat cijfers en bedrijfsgegevens, daar houdt het meestal wel mee op. Bij het faillissement van distributeur Veldboeket ligt dat totaal anders. Zelfs de rechter kan er niet echt chocola van maken, de komende maanden moet duidelijk worden wat er precies is gebeurd en wie de meeste klappen moet opvangen.

Eddie van der Beek

E

Tekst Enno de Witt

22

www.boekblad.nl

erst even wat geschiedenis. Veldboeket Lektuur werd in 1972 met twee compagnons opgericht door Wim van der Beek, nadat diens werkgever, een boekendistributeur, failliet was gegaan. Het bedrijf heette eerst Boeket, maar moest van naam veranderen vanwege de Bouquet-reeks. Klanten waren in die tijd vooral supermarkten.

Zoon Eddie van der Beek begon op zijn negentiende in het bedrijf, dat hij in 2007 van zijn vader overnam.

Het groeide onder zijn leiding als kool. In 2013 betrok het een veel groter pand in Numansdorp, van waaruit circa zesduizend winkels werden bevoorraad; naast boekhandels een grote variëteit aan detaillisten, ook in het buitenland. In 2017, toen alles nog halleluja was, liet Van der Beek zich in het AD portretteren als de succesvolle zakenman, die in zijn loods niet minder dan twaalf miljoen boeken had opgeslagen. De afgelopen jaren deden echter ook geruchten de ronde die minder positief klonken en werd steeds duidelijker zichtbaar dat boven het bedrijf een grote zwarte wolk hing.

ACHTERGROND

Ramsjverkoop Boekenfestijn

Boekenfestijn Het werd concreet in januari 2019, toen Van der Beek na drie jaar al de stekker uit Grand Theatre moest trekken, de boekwinkel in een oude Bredase bioscoop die veel boeken en beleving zou brengen. Het werd een deceptie, de combinatie leverde te weinig op en voor het project ook Veldboeket zou meesleuren deed Van der Beek voorgoed de deur dicht. Met openlijk veel spijt in het hart, dat wel. Winkelmanager Grietje Braaksma, die vol vuur de droom die Van der Beek had, waar aan het maken was, vertrok naar Broese in Utrecht.

Daarna ging het hard. In augustus ging het reizende ramsjcircus Boekenfestijn failliet, met direct ook consequenties voor Veldboeket, dat een klant kwijtraakte.

Boekenfestijn werd in 1981 opgericht als De Centrale Boekhandel en was in Nederland en Vlaanderen actief. In 2013 werd de naam gewijzigd. Drie jaar later stevende het ook al op een faillissement af, toen het door Van der Beeks EMB Holding werd overgenomen, nadat Van der Beek eerder al assistentie had verleend bij het op peil houden van de voorraad. Dat het slecht ging had hij al in de gaten, Veldboeket had grote vorderingen uitstaan. Dat kon hem niet weerhouden van een kostbare reddingspoging. Ondanks de belofte twee miljoen in Boekenfestijn te stoppen bleef het bedrijf kampen met miljoenen schuld.

Wettelijke plichten verzaakt Het faillissementsverslag van Veldboeket Lektuur begint zoals gebruikelijk met het opsommen van

Grand Theatre Breda

de droge feiten, maar al snel gebeuren er vreemde dingen. De rechtbank spreekt van een ‘feitelijk zeer bewerkelijke en juridisch complexe aangelegenheid.

Dat laatste met name vanwege bijzondere afspraken die er zijn gemaakt met afnemers, maar zeker ook vanwege de diverse geconstateerde onregelmatigheden, die veel onderzoek vergen.’ Wel wordt meteen geconstateerd dat van een doorstart geen sprake kan zijn, daarvoor staat het bedrijf er te beroerd voor.

De omzet over 2017 bedraagt volgens de stukken een

Van een doorstart kan geen sprake zijn, daarvoor staat het bedrijf er te beroerd voor

april/mei 2020  jaargang 187

23

haal van crediteuren te houden. Deze gelden zijn dus ook buiten de administratie van gefailleerde gebleven.

Al met al is (sic) de boekhouding en administratie niet betrouwbaar en kunnen daaruit niet (eenvoudig) de rechten en verplichtingen van de vennootschap worden gekend (…) Er zal dus nogal wat verwarring zijn en er zal wat uitgelegd moeten worden.’

De puur formele oorzaak van het faillissement is in ieder geval het verzaken van de wettelijke plichten waar het gaat om boekhouding en administratie, maar daar schieten we in de praktijk weinig mee op. Het bestuur is daarvoor verantwoordelijk, en niet bekend is wie feitelijk het bestuur heeft gevoerd.

Reizend ramsjcircus Boekenfestijn

kleine vijftien miljoen euro, waarover een winst van ruim anderhalve ton wordt genoteerd. Maar de laatste goedgekeurde jaarrekening stamt uit een jaar eerder.

‘Daarna zijn er diverse omstandigheden opgetreden die maken dat er twijfel kan bestaan over de juistheid van bepaalde gegevens, met name cijfers. (…) Bovenstaand omzetcijfer heeft curator gehaald uit een aan hem verstrekt historisch omzetoverzicht doch niet duidelijk is in hoeverre dat overzicht betrouwbaar is.’

Wat het daarbij ook niet makkelijker maakt is de structuur van het bedrijf, met een overkoepelende holding, zusterbedrijven en een stichting waarin de aandelen zijn ondergebracht. ‘De lezingen over wie nu daadwerkelijk (feitelijk) de onderneming van gefailleerde bestuurd heeft en wie nu voor wat verantwoordelijk zou zijn geweest, lopen uiteen. Curator zal dienaangaande nog nader onderzoek doen.’ Evenmin is de precieze oorzaak van het faillissement duidelijk.

Zelfs van wie de kasten en bureaus op het hoofdkantoor zijn, kan nog niet worden uitgemaakt.

Strafvervolging mogelijk In oktober vorig jaar werden de debiteuren overgedragen aan een factoringbedrijf, dat daarvoor de nominale waarde betaalde, minus vergoedingen voor geleverde diensten. Al het geld dat bestemd was voor Veldboeket werd overgemaakt naar de holding. Alle activa van Veldboeket werden als zekerheid gegeven in geval er vorderingen voor het factoringbedrijf zouden komen. Naar aanleiding daarvan meldt het faillissementsverslag: ‘Ergo, gefailleerde moest al haar vorderingen overdragen en al haar zekerheden weggeven terwijl de inkomsten naar de holding gingen. Deze overeenkomsten werden gesloten op een moment dat al sprake was van een situatie van insolventie. Er werd regelmatig gemaand, gesommeerd en gedreigd door crediteuren. Leveringen en dienstverleningen werden regelmatig opgeschort. De bankrelatie was vanwege de financiële problemen beëindigd. Er was al langere tijd bodembeslag gelegd door de belastingdienst en op het moment van het sluiten van de overeenkomsten met deze factormij werden er ook derdenbeslagen gelegd onder de grote en belangrijkste debiteuren, gevolgd door dagvaardingen. (…)’

‘De factormij wist of behoorde in ieder geval te weten dat zij door het sluiten van bedoelde overeenkomsten de crediteuren benadeelde. Deze konden eerst nog verhaal nemen op alle activa, maar na de gewraakte overeenkomsten hadden zij in het geheel geen verhaalsmogelijkheden meer. Het omleiden van de gelden zoals hiervoor bedoeld is jegens de gezamenlijke crediteuren ook onrechtmatig geweest. Er kunnen mogelijk dan ook acties uit onrechtmatige daad worden ingesteld tegen de partijen die hierbij betrokken zijn geweest.’

Het gaat hierbij om paulianeus handelen, de juridische term voor het bij een naderend en onontkoombaar faillissement voortrekken van de ene schuldeiser boven de andere. Dat mag niet en de curator heeft daarom alle afspraken die in dit kader door Veldboe-

Er werd regelmatig gemaand, gesommeerd en gedreigd door crediteuren

Aan de wettelijke deponeringsplicht is niet voldaan, en dat is niet het enige. Het verslag meldt: ‘Als het gaat om de boekhoud- en administratieplicht is de eerste indruk bepaald niet positief. Curator zijn diverse stukken getoond die tegenstrijdig zijn met elkaar dan wel tegenstrijdig zijn aan bepaalde informatie die hem verstrekt is. (…). Uit verschillende mededelingen heeft curator afgeleid dat, met name als het om transacties tussen groepsmaatschappijen ging, er niet goed werd omgegaan met de voorraadadministratie. Deze administratie wijkt dan ook af van de werkelijkheid.

Zeker in de laatste fase zijn geldstromen omgeleid, in die zin dat aan gefailleerde toekomende gelden op rekeningen van groepsmaatschappijen werden gestort.

Dit gebeurde wellicht om deze gelden buiten het ver-

24

www.boekblad.nl

ACHTERGROND

ket zijn gemaakt, vernietigd. Wanneer blijkt dat door paulianeus handelen een strafbaar feit is gepleegd, dan kan strafvervolging worden ingesteld. De curator sluit dat in dit geval niet uit.

De ramsj moet ergens naartoe en juist Veldboeket gaf toegang tot nieuwe marktsegmenten

Forse boekwaarde Naar het aantal boeken dat ligt opgeslagen in Numansdorp kan de rechter slechts een slag slaan, hij komt uit op twee miljoen. Dat is, ter vergelijking, het nog: uitgeverijen kunnen het zich zo langzamerhand dubbele van wat het failliete Libridis in 2012 acheigenlijk niet meer veroorloven om die kanalen te terliet. Bovendien had Veldboeket nog elf loodsen, negeren. Dat zette ze als het om Veldboeket ging voor verspreid over het hele land, waar een onbekende een duivels dilemma. voorraad ligt, bestemd voor de vertegenwoordigers.

Dan hebben er nog niet nader genoemde afnemers Megalomanie boeken in consignatie. Al met al gaat het om een Inmiddels dient Book & Service zich nadrukkelijk aan forse boekwaarde, maar wie daarvan de bulk voor zijn als plaatsvervanger. Het bedrijf van Rian den Oudsten rekening neemt is niet bekend. Uitgevers houden, op doet al zaken met uitgeverijen, door wie het juichend een enkele uitzondering na, de kaken stevig op elkaar zal zijn binnengehaald, en met Primera. Hoe dat zolang de zaak nog niet is afgerond. Wellicht dat – zich zal ontwikkelen is afwachten, maar uitgeverijen opnieuw – een vergelijking met Libridis enig houvast kunnen zich simpelweg niet veroorloven de functie kan bieden. Uitgeverijen hadden toen in totaal acht die Veldboeket had in de keten weg te laten vallen. miljoen euro tegoed, een klein deel daarvan werd De ramsj moet ergens naartoe en juist Veldboeket door de verzekering gedekt. Met een berekening gaf toegang tot nieuwe marktsegmenten. achterop een oude sigarendoos en enige slagen om Als Book & Service het goed speelt, de arm zou je dan uitkomen op tenminste zestien liggen daar volop kansen, mits wordt miljoen euro. geleerd van wat met Veldboeket Een enkele blik op het assortiment van de klangebeurde. ten van Veldboeket laat zien dat het om vrijDe grootste fout lijkt daar een wel alle algemene uitgeverijen moet gaan die gebrek aan focus te zijn geweest, boeken aan het bedrijf leverden. Een klein deel in combinatie met een zekere van de voorraad bleef in bezit van een aantal megalomanie. Die zorgde ervoor uitgeverijen, die een rechtsgeldig eigendomsdat Van der Beek in twee grote voorbehoud hadden en hun boeken tegen betaprojecten stapte waarvan hij kon ling van 350 euro konden ophalen. ‘Een en ander weten, of in ieder geval vermoeden, wil niet zeggen dat nagenoeg alle uitgevers geheel dat het zeer moeilijk, zo niet onmobetaald waren, integendeel’, zegt curator Thielen. ‘Bij gelijk zou worden om ze winstgevend te Rian de uitgevers staan grote vorderingen open.’ maken. Daardoor moest geld van de ene BV den De rest is verkocht, maar niemand weet of wil zeggen Oudsten naar de andere worden geschoven en creatieve oplosaan wie, of wat ermee gaat gebeuren. Het ligt voor de (Book & singen bedacht die alleen op de korte termijn soelaas hand dat de boeken de ramsj ingaan, maar dat zou Service) boden, waarna weer een gat met een ander gat moest een ernstige verstoring van de markt kunnen beteworden gevuld. Dat kon niet goed aflopen en dat kenen. Desgevraagd laat Steven Sterk, eigenaar van deed het dan ook niet. ramsjmarktleider Tialda, weten dat hij niet de koper is, maar ook hij kan slechts gissen naar wie dan wel.

Eddie van der Beek wil geen nader commentaar geven. Hij heeft niets toe te voegen aan de woorden Dat lang niet alle uitgeverijen de signalen serieus van spijt die hij na het faillissement van Veldboeket namen en tegen beter weten in boeken bleven leveren in Boekblad liet optekenen: ‘Je mag noteren dat ik me aan Veldboeket klinkt vreemder dan het is. Uitgevedoodschaam voor de schade die Veldboeket heeft rijen hebben al lang niet meer genoeg aan de goede veroorzaakt. Ik voel me zeer verantwoordelijk, dit had oude boekhandel als verkoopkanaal, ze zijn allemaal nooit mogen gebeuren. Ik ben de uitgevers ontzettend op zoek naar alternatieven. Nu Bol.com de grote windankbaar voor de tijd die ze me gegeven hebben.’ naar is in de online retail is daar niet veel meer extra te Zoals hij ook vorig jaar na het faillissement van SLXC, halen, dus wordt de blik gewend naar andere verkoopde besloten vennootschap achter Boekenfestijn, zijn punten, van kookwinkels tot supermarkten en tuinexcuses uitsprak. Hij wist toen ook te melden dat bij centra. Zo kan Primera steeds belangrijker worden, Veldboeket Lektuur en de andere bedrijven van de zeker nu er wordt samengewerkt met Libris. Sterker groep de verlieskraan dicht was. 

april/mei 2020  jaargang 187

25

Schrijver, uitgever, regisseur Eric Oosthoek over zijn passie

Uitgeven, een kwestie van volhouden Eric Oosthoek (1948) regisseerde sinds 1977 voor diverse Nederlandse publieke omroepen een groot aantal dramaproducties en televisieseries. Het vertellen van verhalen doet hij sinds vorig jaar ook als schrijver van misdaadromans. Die brengt hij zelf op de markt, omdat hij hecht aan zelfstandigheid.

‘Ik geef uit in eigen beheer omdat ik wil dat inhoud en vormgeving van mijn boeken worden zoals ík dat bedacht heb.’

Tekst Eric Oosthoek

V

erhalen vertellen is mijn passie, altijd geweest, als theatermaker, als drama-regisseur, als scenarioschrijver, als fictieschrijver en als uitgever. Van de eerste keer dat ik tijdens mijn studietijd een toneelstuk uit het Amerikaans-Engels vertaalde, tot de radiodramaserie die ik kortgeleden in opdracht van AVRO-TROS schreef, ging het om het vertellen van verhalen. Het is een passie, net als de afgewogen vormkeuze voor ieder project. Theater, film, televisiedrama: beeld en geluid. Boeken: taal en tekst. Spannender combinaties zijn er voor mij niet.

Authenticiteit Een heftige toneelervaring had ik op mijn vijftiende.

Who’s afraid of Virginia Woolf met Ank van der Moer en Han Bentz van den Berg kwam aan als een mokerslag.

Jaren later, bij de Amerikaanse speelfilm Kramer vs.

Kramer, rolden de tranen over mijn wangen. In beide

26

gevallen had ik het gevoel dat het over mij ging. Ik heb dertig jaar televisiedrama gemaakt om dat soort emoties bij kijkers op te roepen. Het verlangen is gebleven om verhalen die ertoe doen zélf te kunnen vertellen.

Kernwoorden daarbij zijn voor mij: dichtbij, emotie, inhoud en vorm. Je moet bij jezelf blijven. Authenticiteit is belangrijk. Een verhaal moet iets teweegbrengen bij de lezer. Ik wil werk en persoonlijk leven van de karakters in de serie die ik schrijf, combineren met actuele, maatschappelijke thema’s. Severyn & Govaert, een negendelige serie over het werk van politie en justitie gebaseerd op waargebeurde zaken, moet ontspanning brengen, uitnodigen tot reizen in je hoofd.

Elke dag kom ik nieuwe onderwerpen tegen, op internet, in de krant of op straat. Dat blijft doorgaan, verhalen zijn er altijd, en fantasie kun je trainen. Fictie is dé manier om de nauwelijks te verteren werkelijkheid te verdichten tot hanteerbare proporties.

www.boekblad.nl

Foto Goert Giltaij

ACHTERGROND

Eric2020 Oosthoek april/mei î ‰ jaargang 187

27

Illustratie Aloys Oosterwijk

Het aantal moorden in Nederland blijft gestaag dalen. Tegelijkertijd neemt het aantal gewelddadige afrekeningen in het criminele milieu juist toe. De vaak jonge schutters kunnen nauwelijks overweg met de zware, automatische wapens die ze gebruiken. Ze schieten in het wilde weg en vergissen zich regelmatig in hun doelwit. Wat doet dat met mensen die daar beroepshalve mee te maken krijgen? Verandert dat hun kijk op de samenleving?

‘Rechtbanktekening’ van Eric Oosthoek op de omslag van zijn boeken

Schrijven ‘Wanneer je de werkelijkheid gebruikt, moet die kloppen.’

(Jan Brokken) Personages bedenken en karakters ontwikkelen, thema’s kiezen, een seriestructuur en verhaallijnen construeren, het is het eerste wat je doet bij de start van zo’n serieproject. Per deel staat daarna de inhoud voorop: wie, wat, wanneer, waar, waarom en hoe. Pas als het antwoord op die vragen duidelijk is begint het echte schrijven: van feiten fictie maken en vooral het spelen met taal. Voor mij is dat een van de plezierigste onderdelen van het schrijven.

Zo ontstaat het onderliggende verhaal van Maarten Severyn en Lydia Govaert. Hoe is het om in deze steeds harder wordende maatschappij rechercheur en officier van justitie te zijn? Om het rechtsgevoel in onze samenleving te vertegenwoordigen? Om te werken in organisaties waarvan het functioneren regelmatig ter discussie staat? Wat doet het bestrijden van de georganiseerde criminaliteit als mensenhandel, kinderporno en drugsgeweld met je persoonlijk leven?

28

Een zaak van lange adem Mijn grootvader was uitgever, het zit in mijn bloed. Ik geef uit in eigen beheer omdat ik wil dat inhoud en vormgeving van mijn boeken worden zoals ík dat bedacht heb. Niet volgens de sjablonen en ongeschreven wetten van commercieel denkende uitgeefconcerns.

Ik hecht aan zelfstandigheid en een persoonlijke aanpak, wil afwijken van het reguliere aanbod. Een eigen uitgeverij, All Fiction, geeft me die mogelijkheid.

Uitgeven in eigen beheer gaat verder dan de beperkte mogelijkheden die self-publishing-platforms kunnen bieden. Een onafhankelijke uitgever houdt vormgeving en presentatie van zijn boeken van drukker tot lezer in eigen hand. Als uitgever ben ik een verlengstuk van mezelf als schrijver. Op die manier kan ik er als geen ander voor zorgen dat mijn verhalen in de voor mij juiste vorm bij de lezer terecht komen. Dat laatste is voor mij belangrijk. In mijn toneel- en televisiewerk heb ik idee, vormgeving en uitvoering altijd gecombineerd, dat doe ik in mijn schrijfwerk nu ook.

Voor mijn eerste boek, non-fictie uitgebracht in 1990, heb ik zelf het initiatief genomen, de financiering geregeld en in samenspraak met de uitgever het uitgangspunt voor de marketing bepaald. Dat was in die tijd nog mogelijk. Er zijn in twintig jaar tijd meer dan 15.000 exemplaren van dit Basisboek televisie maken verkocht. Er is sindsdien veel veranderd, toch heb ik dat uitgangspunt nooit losgelaten. Nog steeds probeer ik het fundament onder mijn projecten zoveel mogelijk zelf te bepalen. Ik ben nu weliswaar officieel uitgever met een logo, een CB-aansluiting en een boekhouder, ik ervaar dat niet zo. Veel meer voel ik me boekenliefhebber, boekverkoper en vooral boekensjouwer.

Boekhandels en uitgevers vechten om de digitalisering te overleven, het dwingt met name de uitgevers om steeds commerciëler te denken. Uitgeefconcerns werken met stringente beperkingen. Redacteuren?

Wij werken met freelancers. Ontwerpers? We hebben er drie, daar kun je uit kiezen. Marketingstrategie? De sociale mediacampagne ligt al klaar.

Ik moet niet naïef zijn en denken dat ik alles alleen kan. Delegeren moet, maar ik hou zelf in de hand waar het echt om gaat. Eigen keuzes maken. Inhoude-

www.boekblad.nl

ACHTERGROND

lijk, in de verhalen die je vertelt, zeker ook in presentatie en vormgeving. Natuurlijk wil ik dat Severyn & Govaert goed gaat lopen. Radioreclame, indoor-distributie van posters, boekhandelsfolders, persberichten, in-consignatieverkoop en jaarlijkse inkoopbeurzen, ik ben actief op al die onderdelen.

Tegelijk is de vrijheid om mijn eigen beslissingen te kunnen nemen me ook veel waard. All Fiction focust op faction, een jong genre in de categorie misdaaden politieromans. Severyn & Govaert is gebaseerd op waargebeurde zaken. Ik probeer lezers te raken met verhalen over wat er om hen heen in de samenleving gebeurt. Steeds meer mensen zullen Severyn & Govaert gaan lezen als ze weten wie ik ben, wat ik wil, en waarom ik doe wat ik doe. All Fiction gaat uit van eigen kracht, het verhaal verkoopt.

Dieuwertje Blok Als kleine onafhankelijke nieuwkomer is het niet makkelijk een plekje te veroveren in de commerciële markt. De paperbacks gaan goed, maar nog niet hard genoeg. Op internet zijn de recensies positief, zowel bij in het genre geïnteresseerde boekbloggers, als in recensies van individuele lezers. De winacties lopen goed. Mond-tot-mondreclame is de beste reclame die je kunt hebben.

In de eerste maanden na verschijning van Onder verdenking, deel 1 van Severyn & Govaert, bleek dat All Fiction lastig toegang kreeg tot de traditionele media, met name de dag- en weekbladen en de radio, over televisie heb ik het nog maar niet. Het eerste succes was een positieve recensie van Wim Krings in De Limburger, ooit boekverkoper van het jaar en lid van het DWDD-panel. Een tweede bescheiden, maar belangrijke stimulans was dat NBD Biblion 84 exemplaren van Onder verdenking aankocht ten behoeve van de openbare bibliotheken in Nederland.

Digitaal lezen wordt in 2020 – vooral in het genre spanning – een steeds belangrijker distributievorm.

Steeds meer mensen lezen inmiddels een derde van hun totale leestijd digitaal.

Ook luisterboeken worden steeds populairder. Eén op de vijf Nederlanders luistert met regelmaat naar een voorgelezen boek. Luisterplatforms als Storytel, Kobo Plus en natuurlijk de Luisterbieb bieden uitkomst voor mensen die graag meerdere dingen tegelijk doen. Bij de luisterboeken van All Fiction, gelezen door Dieuwertje Blok, valt op hoe betrekkelijk naamsbekendheid van auteur of uitgever is. Veel boekenluisteraars willen gewoon een goed boek en kiezen blind voor ‘de nieuwe Dieuwertje’, in vol vertrouwen dat háár keuze de juiste is. De samenwerking met Thinium, onze luisterboekenproducent, versterkt dat effect. Zij voelen naadloos de tijdgeest aan, zijn goed in hun vak en houden van boeken.

All Fiction is voor lezers een onbekende naam en dat geldt ook, in iets mindere mate, voor mijzelf. Voor fictie-lezers ben ik als auteur nog niet bekend. Wel hoor ik de laatste tijd af en toe van lezers dat ze mijn boeken kopen omdat ze zich mijn naam herinneren uit mijn televisieverleden. Moeten ze vooral blijven doen!

De verkoopcijfers van de paperbacks en de e-boeken van All Fiction zijn, net als de uitleencijfers van de luisterboeken, nog bescheiden. Mijn hoop en verwachting is dat ze omhoog zullen gaan na de verschijning van Dood in opdracht, deel 2 van Severyn & Govaert. Dat komt eind mei uit, net voor de Spannende Boeken Weken. 

All Fiction is een onafhankelijke uitgeverij van Nederlandstalige fictie rond het werk van politie en justitie. De dagelijkse opsporingspraktijk vormt de basis voor een reeks eigentijdse misdaadromans gebaseerd op waargebeurde zaken: Severyn & Govaert. Centraal in de serie staan leven en werk van twee Amsterdamse crime fighters, Maarten Severyn, tactisch rechercheur bij de politie, en Lydia Govaert, officier van justitie bij het Openbaar Ministerie. De afzonderlijke delen verschijnen met halfjaarlijkse regelmaat in de reguliere (internet)boekhandel, als paperback, e-book én luisterboek.

All Fiction is lid van de Vereniging van Zelfstandige Uitgevers (VZU) en aangesloten bij De Vrije Uitgevers (DVU). De vertegenwoordiging naar de boekhandel wordt verzorgd door Huub van Aalst Bookservice.

Website: www.allfiction.nl

april/mei 2020  jaargang 187

29

Deze bijdrage verschijnt buiten verantwoordelijkheid van de redactie van Boekblad

Een wereld­ beroemd konijntje In 2020 is het 65 jaar geleden dat Dick Bruna nijntje voor het eerst tekende. Deze bijzondere gebeurtenis wordt door Mercis, uitgeverij van nijntje, groots gevierd met feestelijke activi­ teiten en speciale producten.

1955

1963

Focus Mercis is het bedrijf achter Dick Bruna. Het is opgericht in 1971 om de rechten op het werk van Dick Bruna te beschermen en exploiteren.

Na bijna 50 jaar ligt de focus van het bedrijf

1986

Illustraties Dick Bruna © copyright Mercis bv, 1953 – 2020

30 20

E

r zijn inmiddels maar liefst drie generaties opgegroeid met nijntje.

Grootouders die vroeger de boeken kochten voor hun kinderen, lezen die nu voor aan hun kleinkinderen. Ouders herinneren zich de boeken uit hun eigen jeugd. De herkenbare avonturen en belevenissen van het beroemdste konijn van Nederland zijn nog steeds onverminderd populair.

www.boekblad.nl www.boekblad.nl

2005

ACHTERGROND

Foto Ferry André de la Porte

‘In 2020 is het 65 jaar geleden dat Dick Bruna nijntje voor het eerst tekende’

© Mercis bv

nog steeds helemaal op Dick Bruna en zijn werk. Daardoor neemt Mercis een bijzondere plek in: alles draait om één auteur en zijn werk. Een hecht team van ongeveer twintig werknemers in Nederland en tien werk nemers in Japan bewaakt het gedachtengoed en werkt in de geest van Dick Bruna.

Sinds 1995 zijn de wereldwijde uitgeefrechten ondergebracht bij Mercis Publishing. De boeken zijn de basis en de ruggengraat van het werk van Dick Bruna. Sinds Dick Bruna in 2011 stopte met werken, zijn er geen nieuwe vierkante prentenboeken meer uitgebracht. Er zijn nog steeds bijna 70 van deze originele prentenboeken in druk en elk jaar staat een aantal in het lijstje met best verkochte titels. Met name kleine pluis, opa en oma pluis, nijntje in de dierentuin, kerstmis en nijntje aan zee blijven populair.

De boekhandel is altijd belangrijk geweest voor de verkoop van Dick Bruna’s boeken en daarom worden zij ook zeker niet vergeten in dit feestjaar. Met extra aandacht door twee nieuwe displays en POS-materiaal. De taartdisplay, gevuld met de originele vierkante boeken, heeft zijn weg inmiddels gevonden naar meer dan 250 boekhandels. Regelmatig is deze op de sociale media van diverse winkels terug te vinden. Binnenkort wordt hetzelfde aantal aan grote maandisplays uitgeleverd, een vloerdisplay met een selectie van 65 boeken.

Boeken Elk jaar worden door het team van Mercis Publishing nieuwe boeken en verhalen toegevoegd aan het assortiment. Regelmatig worden daarvoor bijzondere samenwerkingsverbanden gezocht, zoals met het Rijksmuseum voor nijntje x rembrandt en met chefkok Samuel Levie voor eten met nijntje (op de shortlist voor het Gouden Kookboek 2019).

Speciaal voor het jubileumjaar geeft Mercis Publishing voor het eerst een verzamelbundel uit: nijntjes voorleesfeest.

Daarin zijn vijf klassieke nijntje-verhalen gebundeld als extra feestelijke uitgave, met spot UV op het omslag en vier leeslintjes. Een andere bijzondere uitgave is Dick Bruna, waarin het leven en werk van Dick Bruna vanuit internationaal perspectief wordt bekeken. Deze uitgave is tot stand gekomen in samenwerking met de Engelse uitgever Thames & Hudson en vanaf mei verkrijgbaar.

Taartdisplay, gevuld met de originele vierkante boeken.

april/mei 2020 jaargang jaargang april 2020 187187

31 21

dick bruna

Een lief verhaaltje over vriendschap.

Met de opbrengst van de verkoop van dit boek steunt nijntje onderzoek naar de behandeling van sikkelcelziekte.

e ntje n nina nij

mercis

be

s te

vrie n d

je

s

Verzamelbundel speciaal voor het jubileumjaar, boekje voor Sikkelcelfonds en het nieuwe boek over Dick Bruna.

De kracht van nijntje De avonturen van nijntje worden niet alleen via de boeken verteld, maar ook op andere dragers. Er is een uitgebreid assortiment van producten, waarvan ook een deel aan de boekhandel wordt aangeboden. Naast speelgoed, kleding en stationery, zorgen ook de musicals (op 18 oktober gaat een nieuwe musical in première), optredens van het nijntje-costume en het nijntje museum in Utrecht voor de goede zichtbaarheid van nijntje.

De kracht van nijntje zet Mercis graag in ter ondersteuning van goede doelen. Bekend zijn waarschijnlijk de samenwerkingen rondom leesbevordering, zoals

met BoekStart en de VoorleesExpress. Sinds 2011 is nijntje het symbool van de internationale Children’s Museum Award. De wisseltrofee is een schaalmodel van het bronzen nijntje-beeld dat in Utrecht staat.

Daarnaast is nijntje sinds 2014 ambassadeur van het Beweegdiploma, ontwikkeld en opgezet als langdurige samenwerking met de KNGU, omdat het belangrijk is dat jonge kinderen goed leren bewegen. In het weekend van nijntjes verjaardag (20 en 21 juni) worden twee grote verjaardagsfeesten georganiseerd in Utrecht en Leiden en zullen veel andere lokale sportclubs daarnaast hun eigen nijntje Beweegfeest organiseren.

Sikkelcelziekte Sinds kort zet nijntje haar bekendheid in ten gunste van het Sikkelcelfonds. Sikkelcelziekte is de meest voorkomende erfelijke bloedziekte ter wereld. Het gaat gepaard met hevige pijnaanvallen. Zonder behandeling wordt 75% van de kinderen niet ouder dan vijf jaar. Toch is deze ziekte bij veel mensen onbekend en daarom is nijntje ambassadeur van het Sikkelcelfonds geworden, met als doel meer aandacht voor deze ziekte te krijgen en geld op te halen voor onderzoek naar de behandeling ervan. De campagne start op TV, social media en met outdoor reclame. Verder zijn er speciale knuffels en een boekje gemaakt (verkrijgbaar voor de boekhandel vanaf juni) waarvan de opbrengst naar het Sikkelcelfonds gaat.

Nijntje is ambassadeur van het Sikkelcelfonds.

32 22

Buitenland Niet alleen in Nederland, maar ook in het buitenland is nijntje bekend. Sinds begin jaren 60, toen de boekjes hun vierkante vorm kregen, worden de nijntje-boeken ook in het buitenland uitgegeven. Eerst in Engeland, waarna in 1964 de Japanse uitgever Fukuinkan Shoten volgde.

Zij zijn nog steeds de Japanse uitgever van Dick Bruna’s www.boekblad.nl www.boekblad.nl

ACHTERGROND

Vanwege het coronavirus staat nijntje alleen op de foto zonder het uitgeefteam.

‘Sinds kort zet nijntje haar bekendheid in ten gunste van het Sikkelcelfonds’ boeken. Inmiddels zijn de boeken in meer dan 50 talen uitgegeven en nog steeds komen er nieuwe uitgevers bij.

Ook in andere landen werkt Mercis samen met sterke partners. In Japan, waar ze bijna beroemder is dan haar geboorteland Nederland, komt vanaf medio april een grote rondreizende tentoonstelling langs acht steden. In Engeland worden rondom het feestjaar met Tate Gallery creatieve workshops georganiseerd. In Amerika is nijntje te vinden in de winkel van MoMA en was ze eerder New York City’s Family Tourism Ambassador, om gezinnen met kinderen na 9/11 weer naar de stad te trekken. In Duitsland is van begin april tot en met eind september

in Bikini Berlin een Miffy Experience te bezoeken, met een tentoonstelling, workshops en een winkel.

Een nieuwe generatie Op de Negenmaandenbeurs, waar elk jaar een nijntje pleintje is, zie je het terug: moeders komen met hun dochters, dochters met vriendinnen, en grootouders voor hun kleinkinderen naar nijntje. Steeds hoor je: ‘Ik ken het nog van vroeger. Ik ken de boekjes uit mijn hoofd.

En het blíjft leuk!’

De ogenschijnlijk eenvoudige illustraties van Dick Bruna hebben ervoor gezorgd dat nijntje tijdloos is. Al 65 jaar is ze een vertrouwd beeld in menig huishouden, maar ze blijft eigentijds. Vol vertrouwen kijkt Mercis uit naar de komst van een vierde generatie die met nijntje opgroeit. Om deze vanaf baby te laten kennismaken met de stoffen boekjes: want met lezen kun je niet vroeg genoeg beginnen! 

april/mei 2020  jaargang 187 april 2020  jaargang 187

33 23

Foto Astrid Joosse

BOEKVERKOPER SCHRIJFT

Hoerekami Eric Herni:

Klanten die auteursnamen of boektitels verhaspelen kunnen een bron van amusement zijn voor boekverkopers. Eric Herni van The Read Shop in Almere-Haven trof een klant die een boek zocht van een van zijn eigen favoriete auteurs.

Op een rustige zaterdagochtend loopt een man de winkel in die vluchtig langs de boekentafels loopt. Overduidelijk op zoek naar een boek maar in de wetenschap dat hij het niet zelf gaat vinden.

Hij vraagt vooralsnog niet om hulp en ik help de klanten die bij de toonbank staan te wachten.

Voornamelijk dikke zaterdagkranten met tussendoor een pakket van PostNL. Gelukkig ook een paar boeken, waarbij Rutger Bregman vandaag duidelijk de favoriet is. De zoekende klant heeft het inmid-

34

www.boekblad.nl

dels opgegeven en loopt nu ook richting de toonbank.

‘Kan ik je helpen? Je bent volgens mij op zoek naar een bepaald boek?’

‘Ja, ik ben op pad gestuurd voor een boek van ene Hanzoeki Hoerekami?’

‘Hoerekami?’

‘Ja, niet voor mijzelf hoor. Voor mijn schoonzusje. Die is vandaag jarig.’

‘Hoerekami?’

‘Of zoiets. Ik ben zelf geen lezer, maar dat merk je vast wel.’

Haruki Murakami is voor mij persoonlijk een literaire grootheid.

Een held, als het ware. Een auteur die inmiddels een groot aantal romans en verhalenbundels heeft geschreven en waarvan verreweg het meeste gelukkig in een Nederlandse vertaling is verschenen.

Meer dan vijftien jaar geleden kwam ik met zijn werk in aanraking bij het verschijnen van De opwindvogelkronieken, een originele en voor mij bijzonder betoverende roman. Het boek heeft mij lange tijd beziggehouden en uiteindelijk een verpletterende indruk gemaakt. Vanaf dat moment ben ik al zijn boeken gaan verzamelen en zag ik met veel plezier dat zijn status in Nederland een enorme vlucht begon te nemen. Van cultheld groeide Murakami uit tot een van de grote namen binnen de wereldliteratuur.

‘Hoerekami is mij onbekend, maar ik ken wel een Haruki Murakami.’

‘Het kan mij geen moerekami schelen hoe die auteur echt heet.’

‘We hebben het denk ik wel over dezelfde auteur.’

‘Heb je daar iets van? Iets over mannen en vrouwen?’

‘Een verhalenbundel. Die heb ik waarschijnlijk nog wel in de kast staan.’

‘Over mannen en vrouwen?’

‘Mannen zonder vrouwen.’

‘Oh. Nou, dat lijkt mij niets. Het is een cadeau.’

In principe heb ik de boeken van Murakami die leverbaar zijn allemaal op voorraad. Sterker nog: we hebben er een speciale boekenkast voor geplaatst waarin niet alleen de boeken van Murakami staan maar ook andere favoriete auteurs van Astrid en mijzelf. Het doet ons dagelijks veel plezier dat onze klanten deze kast inmiddels ook hebben ontdekt en dat de boeken en auteurs die er te vinden zijn gretig aftrek vinden. Op de plank met titels van Haruki Murakami staat ook het boek dat mijn huidige klant aan zijn schoonzusje wil geven.

‘Mannen zonder vrouwen van Murakami.’

‘Gekke naam trouwens, ik kan er geen kaas van maken.’

‘Het is een Japanse auteur.’

‘Een Japanner?’

‘Haruki Murakami. Klinkt niet echt als een Fries.’

‘Nee, het klinkt meer als een of andere enge ziekte.’

‘Het is een geweldige auteur die prachtige boeken schrijft.’

‘Heb je ze zelf allemaal gelezen?’

‘Niet allemaal, maar wel heel erg veel.’

‘Een boelekami.’

‘Inderdaad.’

‘Ik heb geen idee hoe die boeken zijn, maar ik vind het nu al een moordwijf!’

Ik denk niet dat mijn klant een liefhebber van Murakami gaat worden, maar voor zijn schoonzusje is nog hoop. 

BOEKVERKOPERS LEZEN

RECENSIES

Monique Eskens van De Drvkkery (Middelburg) Na diverse tegenvallende ‘thrillersensaties uit Scandinavië’ had ik aanvankelijk zo mijn bedenkingen bij de enthousiaste aankondiging van dit boek, maar ten onrechte. Dit is er echt weer eens een die zich kan meten met de toppers uit het genre: veel sfeer, erg spannend, goed geschreven en natuurlijk een geweldige plot.

Ik moet bekennen dat ik ook enige scepsis had met betrekking tot de hoofdpersonen, een zeer fanatieke vrouwelijke rechercheur en een wat oudere mannelijke die ook een wat problematisch privéleven heeft en weggepromoveerd is naar een buitengewest. Maar ook dit ten onrechte: ze zijn sympathiek door hun sterktes en zwakheden. Over dit duo wil ik zeker meer lezen.

Het boek gaat vliegend van start met een brute moord en een aanslag op een kerstmarkt in een Deense stad. Het is echt een eigentijds verhaal over terrorisme en geweld. Spannend tot de laatste bladzijde! Een prima aanrader voor liefhebbers van het genre.

WINTERLAND KIM FABER & JANNI PEDERSEN (HARPERCOLLINS, € 21,99)

april/mei 2020  jaargang 187

35

BOEKVERKOPERS LEZEN

Janny Beima van Broese Boekverkopers (Utrecht) Een boek over herinneringen die vervolgens weer nieuwe herinneringen oproepen.

Herinneringen die symbool staan voor een leven dat niet geleefd is, dat afwezig was. Herinneringen van de hoofdpersoon, aan zijn relatie met zijn pleegbroer met wie hij zo graag vriendschap wilde sluiten, aan zijn jeugdliefde Martha die vroeg uit zijn leven verdween.

Muziek speelt een verbindende rol, Bob Dylan en Bach brengen de momenten uit het verleden naar het heden. De korte hoofdstukken zijn geschreven in de kenmerkende stijl van Thomas Verbogt: melancholisch, gevoelig, en de mooie zinnen maken dat je dit boek langzaam moet lezen. En zeker niet in één keer uitlezen. Een voorbeeld: ‘Je vergeet veel, maar het meeste laat zich niet vergeten, het is er, je weet het niet, maar het is er, het wacht af, het wacht op jou, het wacht op het moment dat je je afvraagt wie je toch bent, wat je met jezelf moet.’

ALS JE DE STILTE ZIET THOMAS VERBOGT (NIEUW AMSTERDAM, € 20,99)

36

Jesse Keff van Athenaeum Boekhandel (Amsterdam) Als een soort work-out voor zijn geheugen loopt Maarten Asscher minutieus door zijn grootouderlijk huis in Engeland in de hoop hierdoor van zijn slapeloosheid af te komen. Het resultaat van deze nachtelijke dwalingen en de vele vragen die dit oproept bij hem zijn prachtig op papier gezet in Een huis in Engeland.

Het boek valt in twee delen uiteen: enerzijds volgen we de jonge Maarten in het huis in Londen waar hij en zijn broer vele zomers hebben doorgebracht, iedere vierkante meter van iedere kamer beschrijvend en tegelijk een liefdevol portret schetsend van zijn grootouders. Tegelijk begint de auteur alle vragen die uit deze overpeinzingen voortvloeien na te lopen in brieven en andere archiefstukken, op zoek naar antwoorden die bijna niemand meer kan geven.

Hun oorlogservaringen, het snelle vertrek naar Londen na de oorlog en, misschien nog wel het meest interessant: heeft mijn broer dezelfde herinnering aan die tijd als ik?

Dit alles maakt het boek tot een rijke leeservaring.

EEN HUIS IN ENGELAND MAARTEN ASSCHER (DE BEZIGE BIJ, € 21,99)

Nelie Groenendijk van boekhandel Mondria (Mijdrecht) Noa, Robbe, Kees, Dook en kleuter Tibbe zijn onafscheidelijk en het maakt ze niet uit dat ze niet allemaal dezelfde ouders hebben.

Ze horen bij elkaar, wat er ook gebeurt. Als Noa op een dag een paarse envelop ziet liggen met de naam van een advocaat erop, roept hij een broeralarm uit. Met z’n vijven gaan ze op zoek naar de brief, waarvan ze gewoon weten dat het slecht nieuws betekent: omgangsregeling, nieuwe woonsituatie, voogdij, ouderschapsplan…. De vijf jongens besluiten dat ze niet zonder elkaar kunnen, maar wél zonder ouders. Samen lopen ze weg, het bos in, in de hoop dat ze zo bij elkaar kunnen blijven.

Een prachtig jeugdboek over een samengesteld gezin en de band die daardoor ontstaat. Genoten heb ik van de wijze waarop de schrijfster de gedachten van de broers in woorden weet uit te drukken. Een ijzersterk boek voor kinderen vanaf 9 jaar.

ELKE DAG BROERDAG TINEKE HONINGH (VAN HOLKEMA & WARENDORF, € 13,99)

www.boekblad.nl

Inge van Es van Boekhandel Kooyker (Leiden) In deze nieuwe roman van Koos van Zomeren vanzelfsprekend aandacht voor wandeltochten en honden, en de herinneringen daaraan. Maar in Omstandigheden spelen ook verstoorde familierelaties, verlies en ouderdom een rol.

Aan het woord is de tachtigjarige, gepensioneerde boekhandelaar Walraven. In het eerste deel vertelt hij over een reisje naar Augsburg met zijn volwassen dochter. Hij manipuleert de herinnering; ze blijkt onbereikbaar ver weg. Het tweede deel is een brief aan zijn zoon Leo met wie hij geen contact meer heeft. Walraven lijkt niet de intentie te hebben de banden aan te halen, daarvoor zijn er te veel verwijten. Walraven blijkt een gelaten, soms verbitterde, oude man. En toch ga je van hem houden.

Want de manier waarop hij reflecteert op zichzelf is bescheiden. Dat heeft Van Zomeren knap gedaan. Tel daarbij op de prachtige stijl waarin Omstandigheden geschreven is en je hebt een zéér geslaagde roman in handen!

OMSTANDIGHEDEN KOOS VAN ZOMEREN (DE ARBEIDERSPERS, € 21,50)

RECENSIES

Mik Vaes van boekhandel Savannah Bay (Utrecht) Wij schrijven in deze woelige tijden niet alleen geschiedenis maar ook literatuur. Iemand wil iets, dat gaat mis en dan gebeurt er iets anders. De basiswet voor elk goed verhaal en letterlijk wat er nu in het echt gebeurt.

De grote wil is het eerste boek over schrijven waarbij ik regelmatig in de lach schoot. Mizee schrijft altijd in eenzelfde stijl, droogkomisch en licht ironisch, zonder dat het gaat vervelen. In dit boek deelt ze tips verpakt in verhaaltjes over de schrijflessen die ze geeft. Ze behandelt de teksten van de cursisten en de cursisten zelf en stelt daarbij vragen die hen laat nadenken over wat ze geschreven hebben. En hoe dat beter kan.

Hoewel je kunt lachen om de personages maakt zij hen nooit belachelijk. Ook al omdat ze haar eigen onzekerheid en onkunde net zo makkelijk etaleert. En passant leer je hier een hoop van. Over jezelf en over andere mensen. En hoe je daar als schrijver een verhaal van maakt.

DE GROTE WIL EN ANDERE SCHRIJFLESVERHALEN NICOLIEN MIZEE (NIJGH & VAN DITMAR, € 14,99)

Merijn Schipper van Boekhandel Bijleveld (Utrecht) Dat iets kleins alles radicaal kan veranderen, is sinds de vroege maanden van 2020 weinig abstract meer. Plots zijn we kwetsbaar, op onszelf teruggeworpen en afhankelijk; de wereld zoals we hem kenden, bestaat niet meer.

Dit thema speelt ook in het bijzonder rake Restmens van psycholoog en antropoloog Marjolein Visser, die in een even koddig als schrijnend filmpje bij wijze van presentatie haar romandebuut op ruime afstand toegeworpen kreeg. We volgen Pim, de verstandelijk beperkte 16-jarige, die tot zijn immense verdriet uit huis geplaatst moet worden, en de zwaar invalide geraakte en door hevige pijnen geplaagde socioloog David.

In toenemende eenzaamheid groeit het verlies aan grip hen boven het hoofd.

Die even nuchter als inlevend opgeroepen omstandigheden, personages te los(geraakt) ‘om volledig mens te zijn’ – met droeve zucht sloot ik het boek en denk dagen later nog altijd aan hen. En besluit dat het tevens licht hoopvolle boek een pleidooi is voor grotere betrokkenheid.

Anthoni Fierloos van boekhandels De Koperen Tuin en Het Paard van Troje (Goes) Een nieuwe roman van Dan Sleigh! Ik las de aankondiging en dacht meteen, dat is iets voor mij. Met veel plezier denk ik terug aan zijn debuut Stemmen uit zee. Ook het nieuwe boek is weer zeer de moeite waard. We volgen gouverneurszoon William van Reede van Oudshoorn op Kaap de Goede Hoop.

De Nederlanders worden bedreigd door de Engelsen.

Een verhaal vol intriges, moorden, onrecht maar ook liefde. Je leeft met de hoofdpersoon mee, in zijn toch wel eenzame strijd. Auteur Sleigh is historicus en dat maakt dit verhaal inhoudelijk extra bijzonder. Als lezer kom je veel over de Zuid-Afrikaanse geschiedenis te weten en wat Sleigh goed kan is verbanden leggen. Zo had ik nog nooit zo duidelijk in een roman gelezen over de gevolgen van de Franse revolutie en de Amerikaanse vrijheidsstrijd voor de verdrijving van de Nederlanders uit Zuid-Afrika en de ondergang van de VOC. Een aanrader voor alle liefhebbers van historische romans.

RESTMENS MARJOLEIN VISSER (PODIUM, € 21,00)

1795 DAN SLEIGH (MANUZIO, € 24,95)

april/mei 2020  jaargang 187

Henk Groenewegen van boekhandel De Tribune in Maastricht Lang voor de huidige coronacrisis werd het omslag al ontworpen, maar het sluit er, door de afbreking in de titel, helemaal op aan, want net als de hoofdfiguur leven wij in een omstandig heden.

Wij zijn ons dat misschien niet zo bewust, maar dat is natuurlijk altijd zo. Ik gebruik het woord ‘natuurlijk’ hier bewust. De hoofdfiguur lijkt qua preoccupaties op zijn schepper: fervent wandelaar, natuurbeschouwer, hondeneigenaar. Er wordt dan ook veel bewogen in dit boek. Daarnaast heeft de hoofdfiguur iets met landkaarten, die hem overigens niet behoeden voor verdwalen. Wanneer hij zijn dochter vraagt wat zij van hem geleerd heeft, is haar antwoord: ‘Dan zeg ik dat ik van jou heb geleerd: pas op voor een man met een landkaart.’ Kernzin van het boek: ‘De natuur kent geen verwondingen, de natuur kent uitsluitend omstandigheden, de natuur doet wat zij altijd en in elke situatie doet, ze functioneert.’

De jongste van Van Zomeren is een cadeau van een roman.

OMSTANDIGHEDEN KOOS VAN ZOMEREN (DE ARBEIDERSPERS, € 21,50)

37

GELUKKIG THUIS OOK BELEVEN #ikleesthuis

38

www.boekblad.nl

KUN JE VEEL Zoveel binnen blijven. Dat is even wennen. Juist in moeilijke tijden verlangen we naar verbinding met de wereld om ons heen, naar troost, naar ontspanning.

Juist dan maken boeken het verschil. Even ontsnappen aan de werkelijkheid, of je verdiepen in de achtergronden van de actualiteit – je doet het met een boek. Elkaar heerlijk voorlezen, of bijblijven met vakliteratuur – je doet het samen met een boek.

Zorg voor jezelf, zorg voor elkaar. En zorg voor je favoriete boekhandel. Door ook nu dáár te kopen.

Er is een boek voor iedereen. Welk boek lees jij?

Deel het met #ikleesthuis.

Bezoek (online) je favoriete boekhandel of ga naar onlinebibliotheek.nl

Bent u op zoek naar een topper in het boekenvak?

Plaats dan nu uw vacatures op Boekblad!

Uw vacature:

 Staat 4 weken online op boekblad.nl  Wordt gedeeld op onze sociale media  Wordt doorgeplaatst in onze nieuwsbrief  G a meteen naar www.boekblad/vacatures voor meer informatie of mail naar verkoop@stipmedia.nl