BLETARI
Feromone për kapjen e rojeve në koshere Shkruan: Irena Gareska
F
eromonet janë substanca kimike të cilat i sekretojnë gjëndrat ekzokrine të kafshëve të cilat shkaktojnë një lloj sjelljeje apo reagimi fiziologjik te kafsha tjetër e të njëjtit lloj. Sekretimi i feromoneve nga bletët është një nga mënyrat më të përparuara të komunikimit te insektet. Feromonet përfshihen pothuajse në çdo aspekt të jetës së familjes së bletëve: zhvillim dhe shumim (duke përfshirë edhe fekondimin e bletës mëmë dhe shumimin), mbledhjen e ushqimit, mbrojtje, orientim dhe në përgjithësi integrimin e tërësishëm të aktiviteteve në familje, nga formimi deri në shkatërrim. Feromonet mundësojnë komunikim midis të gjitha rangjeve të bletëve: bleta mëmë – bletë punëtore; bletë punëtorë – bletë punëtore; bleta mëmë – letë mashkull; dhe midis bletëve të rritura dhe shtratit.
Ndrydhja e instinktit për roitje dhe shkaktimi i roitjes
– kur familja është një amë e vogël shumë lehtë kalon FMA-ja te të gjitha bletët dhe në këtë mënyrë e kontrollon instinktin për roitje, por kur bëhet fjalë për familje të madhe kalimi i feromonit nga bleta në bletë e dobëson sinjalin për bletët në periferi të cilat marrin informacion se feromoni është me intensitet të dobët dhe se nevojitet një bletë mëmë e re. Në këtë mënyrë shkaktohet roitja natyrore. LLOJE TË TJERA TË FEROMONEVE TË CILAT I SEKRETON MËMA:
Feromone të gjëndrës tergale Feromon shenjë: Feromone të gjëndrës tarzale Sinjali i pjellorisë: Feromone të gjëndrës së Dufurit Plakja e sinjalit të bletës mëmë: Feromone të gjëndrës
së plakjes
Kultivimi i bletës mëmë
Komunikimi
LLOJE TË FEROMONEVE TË CILAT I SEKRETON BLETA MËMË
Feromone Riprodhimi i bletëve punëtore
Feromoni mandibular amë Feromoni më i rëndësishëm të cilin e sekreton bleta mëmë, kurse njëkohësisht dhe më i hulumtuari është FMA. Ky feromon sekretohet nga gjëndra mandibulare e bletës mëmë. Organet të cilat e sekretojnë janë një çift gjëndrash që ngjasojnë me qese dhe gjenden në kokë mbi bazën e mandibulës.
Roitja
Aktivitete të bletëve punëtore
Funksionet e FMA-së Tërheqja e bletëve shoqëruese – në varësi nga mosha e
bletës amë ndryshon edhe sasia e FMA-së, kurse kështu ndryshon edhe aftësia e bletës mëmë që të tërheqë shoqëruese. Tërheqja e bletëve meshkuj. Tërheqja e rojit – para se të ndodhë roitja krijohet bletë mëmë e re. Pasi të fekondohet bleta mëmë e re dhe pasi të jetë gati për lindje, bleta mëmë e vjetër e çon rojin në një vend të ri. Ajo e tërheq rojin me ndihmë të FMA-së dhe 5 komponentët e tij.
Ndërtimi i huallit
Tërheqja e bletëve meshkuj për fekondim
Ruajtja
Ushqimi i shtratit
Mbledhja e ushqimit
GUSHT 2017 | 19