İskelet ve Kas Sistemi * Hayvanlarda iskelet ve kas, bitkilerde destek doku ve turgor basıncı diklik ve direnci sağlar. A) Bitkilerde * Basit yapılı bitkiler ile karmaşık yapılı olanların otsu bölümleri, dikliği turgor ile sağlar. * Yüksek yapılı bitkilerin dikliğini destek doku sağlar (Pek Doku – Sert Doku)
3) Kısa Kemikler * Dışı sert kemik dokudan oluşmuş bu kemiklerin içinde süngerimsi kemik doku bulunur. * Omurlar, el ve ayak bilek kemikleri kısa kemiktir. * Periost burada da mevcuttur. Ancak yassı kemik ve uzun kemikteki gibi işlevleri gelişmiş değildir. NOT: İnsanda baş(22), gövde(65) ve üyeler(120) olarak kemikler gruplara ayrılır.
B) Hayvanlarda B.1) İskelet Sistemi İç İskelet Vücudun içinde bulunur. Kemik + Kıkırdak Omurgalılarda Mezoderm orjinli Kaslar dıştan bağlı Üzerinde örtü bulunur. Kan hücrelerini üretir. Ca, D vitamini ve P depolar. Ömür boyu değişmez
Dış İskelet Dışında bulunur. CaCO3, Silisyum ve Kitin Omurgasızlarda Ektoderm orjinli Kaslar içten bağlı Bulunmaz Vücudu korur. Su kaybını önler. Büyüme ve hareketi kısıtlar. Midye, istiridye gibi kabuklular dışında değişir.
Not: Süngerlerde (Silisten), Mürekkep balığında (CaCO3) iç iskelet bulunur. İNSANDA İSKELET SİSTEMİ 1. Vücuda desteklik ve direnç sağlar. 2. Hareketi kolaylaştırır. 3. İç organlarımızı korur. 4. Kaslarımıza ve iç organlarımıza tutunma yüzeyi oluşturur. 5. Fazla madensel tuzları depo eder. 6. Kırmızı kemik iliklerinde alyuvar yapılır. İskelet yapısına Katılan Kemik Çeşitleri 1) Uzun Kemikler * Kol ve bacaklarda bulunur. Uzunluğu genişliğinden küçük olan kemiklerdir. * Gövdesi sert kemik dokudan oluşmuştur. * İçinde sarı ve kırmızı kemik iliği bulunur. * Dışında “periost” bulunur. Bu zar kemiğin büyümesini sağlar. * Kemiğin uçlarında süngerimsi kemik doku vardır. 2) Yassı Kemikler * Kalınlığı, uzunluğundan ve genişliğinden küçük olan kemiklerdir. * Levha şeklindeki iki sert kemik arasında süngerimsi kemik dokusu bulunur. * Kafatası kemikleri, kürek ve kalça kemikleri, kaburga kemikleri yassı kemiktir. * Süngerimsi dokunun gözeneklerinde kırmızı kemik iliği bulunur. * Periost bu kemiklerde de mevcuttur.
Biyoloji Öğretmeni Gökhan KARATAŞ
Eklemler * İskeleti oluşturan kemiklerin birbirlerine bağlandıkları yere “eklem” denir. * Eşlem yapan kemiklerin uçlarında bulunan kıkırdak tabakalar da kemiklerin “eklem sıvısı” vardır. Bu sıvı kemiklerin birbirine değmesini ve aşınmasını engeller. * Eklem yapan kemikler birbirine “eklem kirişi” ile bağlanır. * Eklem yapan kemiklerin birbirine bağlanmasını kısmen kaslarda da olur. Kaslar eklemi bir kapsül gibi sardığından “eklem kapsülü” olarak adlandırılır. 1) Hareketsiz (Oynamaz) Eklemler * Bunlar kafatası kemiklerinin birbirlerine sıkıca kenetlenmelerini sağlayan eklemlerdir. 2) Az Hareketli (Yarı Oynar) Eklemler * Aralarında kıkırdak yastıklar vardır. * Omurga eklemleri bu türdür. 3) Hareketli (Oynar) Eklemler * Kemikler aralarında boşluk bırakmalarıyla oluşur. Kemikler arasındaki boşlukta eklem sıvısı vardır. Bu sıvı kemiklerin birbiri üzerinde kaymasını sağlar. * Kol ve bacak kemiklerinin arasında bulunur. Yeni Kemik Yapımı ve Kırımı * Memeli bir hayvanın, kemik zarı altına yerleştirilen platin iğnenin, daha sonra kemik iliği içinde bulunması, kemik zarının yeni kemik hücresi oluşturduğunu gösterir. * Kan hücreleri gibi, yaşamımız boyunca sürekli bir biçimde yeni kemik hücreleri oluştururuz. * Gelişimini tamamlamış bir bireyde kemik yapım ve yıkım hızı eşittir. * Kemik yapım hızı, kemiğin taşıdığı fiziksel yükün artması ile artar. Ör: Atletlerin kemikleri aynı ağırlıkta olup spor yapmayan kişilerden daha ağırdır. Kemik Büyümesinin Denetimi * Kemik büyümesini hipofiz bezi denetler. Hipofiz bezinin salgıladığı STH ile kontrol edilir. B.2) Kas Sistemi * Bir hücreli canlıların bazılarında çizgisiz fakat kasılabilen telcikler bulunmuştur. * Hidra, Solucan ve Salyangoz; Düz kaslar bulunur ve yavaş hareket ederler. * Böcek gibi eklembacaklılarda çizgili kaslar bulunur ve hızlı hareket ederler. * Tüm canlılarda düz kaslar çizgili kaslardan daha yavaş kasılır.