Nýjasta nýtt í birgðastýringu Thomas Möller Rými Ofnasmiðjan
Hvers vegna að stýra birgðum? Hvernig stýrið þið birgðum ? Lærum hvert af öðru !
19.10.2011
Birgðastýring • • • •
Mikilvægi birgðastýringar Áhrif samkeppnishæfni Fjárbinding í birgðum. „trend“ í innkaupastjórnun – „lead time gap“, – „bullwhip effect“ – „postponement“.
• ofl ofl ofl 19.10.2011
Birgðastýring • • • • • •
Að áætla eftirspurn Upplýsingatækni og birgðastýring „private labels“ Miðstýrðir lagerar Helstu mælikvarðar árangurs Nýjasta tækni í vörugeymslum og flutningum
19.10.2011
Er birgðastýring mikilvæg? • • • •
Innkaupastjórnun = birgðastjórnun ? Birgðastjórnun = upplýsingatækni ? Eru söluspár nákvæmar ? Birgðir á Íslandi eru um 375 milljarðar !
• • • •
Veltuhraði birgða eða hlutfall af sölu á Íslandi ? Birgðir = fjárbinding = kostnaður (ca 30%) Birgðir = þjónusta = samkeppnistæki Hver á birgðirnar ?
19.10.2011
Innkaup og birgรฐastjรณrnun koma
viรฐ sรถgu รก hverjum degi
19.10.2011
Lykilhugtök í birgðahaldi Sala - velta Veltuhraði Vörunotkun (KVSV) Framlegð og álagning Afhendingarhlutfall ABC-greining Öryggislager Sölusaga/söluspá, óvissa í sölu Þjónustustig Afhendingartíðni Afhendingartími GMROI 7
Worldwide logistics costs 2002
Worldwide logistics expenditures represent about 10-15% of the total world GDP. Source: Adapted from P.O Roberts, Supply Chain Management: New Directions for Developing Economies 19.10.2011
Vรถrustjรณrnunarkostnaรฐur er breytilegur milli landa
Logistics Costs and Economic Development Logistics costs can amount to 30% of delivered costs in less advanced economies. Comparatively, in advanced economies it can be as low as 9.5%. The differences are attributed to the nature of the economy as well as to the efficiency of the distribution system. 19.10.2011
Áherslur í vörustjórnun hafa breyst
19.10.2011
Innkaup eru mikilvæg...þau hafa áhrif á ..... –Veltuhraða birgða –Fjármagnsþörf (Working capital) –Afhendingartíma –Þjónustustig –Umhverfið –Heildarkostnað
Hvað er verið að kaupa?? -Hráefni og hálfunnar vörur til framleiðslu -Íhlutir í framleiðslu, festingar ofl -Rekstrarvörur -Þjónusta, ráðgjöf, gæsla, þrif ofl -Innéttingar og smávörur
-Vörur til endursölu – -Í heildsölu -Í smásölu -Fjárfestingarvörur: Vélar fyrir framleiðslu Stuðningsvélar – flutningatæki – geymslutæki -Ferðaþjónusta, bílar, flug, hótel, ráðstefnur, sýningar
Árangur í birgðastjórnun Veltuhraði birgða
Er fyrirtækið að stjórna birgðum og hámarka fjárfestingu í birgðum?
Öryggisbirgðir (Days of supply)
Hvert er núverandi birgðastig megin vöruflokka og er það í samræmi við eftirspurn?
Birgðir sem hlutfall af sölu eða framlegð
Er fjárbinding fyrirtækisins í birgðum í samræmi við sölu? Ath að framlegðarháar vörur þola meiri birgðakostnað sbr GMROI
19.10.2011
MikilvĂŚgi innkaupa Wages, salaries, and employee benefits 20.8%
Cost of materials and equipment purchased Other Expenses 18.9%
Profit before Taxes 3.6%
Matl. Eqpt.
= 53.2 % = 3.5%
Total
= 56.7%
Source: Dobler and Burt, 1996
ler and Burt, 1996
Kostnaรฐarverรฐ seldrar vรถru Industry
Purchased materials (in millions)
Food and kindred product $242,480.7 Tobacco products 7,551.4 Textile mill products 38,752.8 Apparel and other product 31,949.8 Lumber and wood products 43,466.0 Furniture and fixtures 19,348.8 Paper and allied products 70,605.0 Printing and publishing 52,936.2 Chemical and allied products 138,060.3 Petroleum and coal products 132,389.0 Rubber and miscellaneous products 50,082.7 Leather and leather products 4,817.6 Stone, clay, and glass products 27,628.0 Primary metal industries 84,849.6 Fabricated metal products 80,126.9 Industrial machinery and equipment 118,886.2 Electronic and other electric equipment 89,766.1 Transportation equipment 209,737.0 Instruments and related products 43,241.6 Miscellaneous manufacturing industries 17,250.1 All industries 1,503,925.4
Gross sales (in millions) $387,600.9 32,031.7 65,705.9 65,345.0 70,568.9 40,027.3 128,824.1 156,684.6 292,325.8 158,076.4 100,667.9 9,142.2 59,610.6 132,836.6 157,077.3 243,479.4 197,879.5 364,032.1 127,159.7 37,131.4 2,826,207.3
Materials to sales ratio 62.6% 23.6 59.0 48.9 61.6 48.3 54.8 33.8 47.2 83.8 49.8 52.7 46.3 63.9 51.0 48.8 45.4 57.6 34.0 46.5 53.2
Birgðahaldskostnaður = 25 til 35% ? – Fjármagnskostnaður • Vaxtastig
– Upplýsingakostnaður – Skráning – Rýmiskostnaður • Fastur / Breytilegur
– Þjónustukostnaður birgða • Tryggingar og skattur
– Birgðaáhættukostnaður • Áhætta og úrelding
19.10.2011
16
Hvers vegna að hafa birgðir ? 1. Vörn gegn óvissu
2. Gerir stærri lotur mögulegar..BATCHING 3. Að dekka breytingar í framboði og eftirspurn
4. Vegna flutninga (pipeline inventory) 5. Til að gera markaðssetningu mögulega (stuttur afhendingartími – short lead time) Source: Schroeder, 2000:306 and Ballou, 1999
17
Innkaupastjórnun – helstu áherslur í dag • Innkaupastjórnun – “strategist” svið í fyrirtækjum • Innkaupaákvörðun: með stærstu ákvörðunum • Betri innkaupastjórnun: – Hefur áhrif á kostnað um allt fyrirtækið – Getur bætt þjónustu og samkeppnishæfni – Getur bætt nýtingu fjármagns og minnkað fjárþörf
• Langtímasamband við birgja – “partnership”
Kostir góðra birgja samskipta • Hægt að fá exclusivity í landinu • Hægt að forðast að aðrir selja í landinu • Sérkjör sem aðrir fá ekki sem eru að selja sömu vörur til landsins • Fá vinsælar vörur sem skortur er á • Langtímasamband byggist upp á mörgum áraum. Dæmi: • IKEA vinnur mjög náið með sínum birgjum við þróun og framleiðslu, gæðaeftirlit ofl. • Aldi er í mjög nánu sambandi við sína birgja, ef fyrirtæki eru á Aldi 1000 listanum lengi, eru þau í góðum málum.
Partnerships
�...an ongoing relationship between two organizations which involves a commitment over an extended time period, and a mutual sharing of the risks and rewards of the relationship� (Hendrik and Ellram, 1993 quoted in Ellram, 1995).
Strategíst samband „partnering relationship“ • • • • • • •
Langtímasamband Fjárfesta í tækifærum sem báðir hagnast á Sambandið bætir samkeppnisstöðu beggja Skammtímafórnir – langtímahagur „Win win – creating a stream of values“ Sameiginleg markmið + traust + upplýsingagjöf Eins og hjónaband: skilningur og lærdómur!
Að byggja upp langtímasamband • Awareness • Áhugi myndast, áhugaverðar vörur og fólk
• Exploration • Kanna hugsanlegan hag af samstarfi, prufukaup, testa vöruna og eftirspurnina. Safna uppl um samstarfsaðilann
• Expansion • Nægar uppl komnar til að stefna að langtímasambandi. Sameiginlegar vörukynningar – sala eykst – traust eykst
• Commitment • Söluáætlanir gerðar, samningar gerðir, samskipti aukast • Margir birgjar – einn smásali: samkeppni milli vörutegunda
Að viðhalda langtímasambandi • Traust ( mutual trust) • Heiðarleiki, hagur beggja, persónuleg tengsl mikilvæg
• Opin samskipti • Skiptast á upplýsingum, söluspám og afhendingaráætlunum
• Sameiginleg markmið • Báðir hagnist=framlegð í lagi hjá báðum, mistök leyfð ofl
• Skuldbindingar • Fjárfesting í tækjum og búnaði til að bæta hag beggja
Hvernig höldum við í góða birgja • Hittum þá reglulega • Sendum upplýsingar um markaðinn og samkeppnisaðila • Gerum reglulegar söluáætlanir • Sendum sölutölur • Látum vita um breytingar, „trends“ og þróun • Fjárfestum í þjálfun, „product training“ og góðu sölufólki - framlínufólki
Logistics – Helstu áherslur í dag
• • • • • •
“Time based competition” The “Synchronous Supply Chain” Quick Response / Agility The “Global Logistics Pipeline” Risk management in the supply chain – disruptions planning Supply chain orchestration: from 3PL to 4PL
AGILE: Basic principles 1. Synchronize activities thru shared information 2. Work smarter...not harder 3. Partnership with Supplier=shorter inbound lead times 4. Reduce complexity – SIMPLIFY EVERYTHING ! 5. POSTPONEMENT 6. Manage PROCESSES., not just functions 7. Utilize performance metrics
Logistics – Helstu áherslur í dag
• • • • • •
“Gaining Competitive Advantage through Logistics” Logistics = “cost effective fulfillment of orders” Supply Chain = “mgmt of relationships for max customer value at min cost” “Supply Chain to Supply Chain“ samkeppni “Total cost of ownership” ...frá innkaupum til innheimtu. „the cash to cash“ cycle....how to minimize working capital
Triple A Supply chain • “the best supply chains are not just fast and cost-effective. They are also agile and adaptable, and they ensure that all their companies´ interests stay aligned: – Agile: Viðbragðsflýtir – Adaptable: aðlögunarhæfur – Aligned: í samræmi við hagsmuni
19.10.2011
28
The best strategy is to be adaptive
„It is not the strongest species that survive, nor the most intelligent, but the ones most responsive to change� Charles Darwin
Upprifjun: Vörustjórnun er.... Stjórnun á FLÆÐI..... ................ Vöruflæði og upplýsingaflæði Helstu viðfangsefni (“supply chain management”): Hámörkun þjónustustigs - lágmörkun heildarkostnaðar Bestun í innkaupum og dreifingu vöru Hámarksnýting fjármagns í birgðum og flutningum Skilvirk skráning upplýsinga í vöruflæðinu Samstarf milli birgja og kaupenda um hagræðingu
Að ná samkeppnisforskoti með VÖRUSTJÓRNUN • Hafa vörur sem kúnninn vill fá hverju sinni • Sjaldan vöruþurrð („stockout“) • Lækkun kostnaðar – Flutningskostnaður – Minni rýrnun – Birgðakostnaður – Minni lager – Minni þörf á afsláttum – Minni þörf á öryggisbirgðum 19.10.2011
Aukin þjónusta
meiri kostnaður
“í hagfræði eru engar lausnir, bara málamiðlanir“ Pedro Videla
Minni birgðir -
meiri hætta á vöruþurrð
Auknar birgรฐir
Aukin fjรกrbinding
meiri upplýsingar -
minni birgĂ°ir
meiri รถryggisbirgรฐir
aukin fjรกrbinding
StĂŚrri pĂśntun
aukinn heildarkostn.
stærri pöntun
stærri lager
Það sem stjórnendur segja um vægi verkefna í birgðastjórnun
19.10.2011
http://www.igd.com/index.asp?id=1&fid=1&sid=3&tid=41&cid=788
Retailers’ three main priorities in managing stock are: •Enhancing service (top priority) – essentially an operational excellence challenge- availability will maximise the customers’ experience •Growing revenue by minimising out-of-stock, and managing stock cover days (second priority) •Containing costs by managing stock holding costs, average stock value and a greater focus on ageing analysis of
stocks
How are we responding to this? • • • •
Managing stock tightly in this increasingly difficult economic environment will be imperative. Forty-three per cent of our industry is reducing stock cover 15% are expecting to increase stocks owing to greater volatility in the market place. Other areas of focus include tighter stock management; change purchasing, reducing waste and improving forecasting.
The key is to build further efficiencies
• Over a third of the retailers we surveyed are focusing on reducing stock, and working with suppliers to improve efficiencies. Their key concern has been to reduce stock holding where possible without adversely impacting availability and sales. • About a fifth of the retailers are looking to find and reduce waste in all areas of business. • A further fifth are concentrating on improved stock management and improving cash availability. • This includes more frequent reviews on stock reports and action if necessary.
19.10.2011
Birgðastýring - 3 megin ákvarðanir 1. Hversu mikið á að panta? 2. Hvenær á að panta? 3. Hvernig á að stýra kerfinu?
19.10.2011
41
Eftirspurn og birgðastaða Birgðastaða Besta pöntunarmagn(Q)
Eftirspurn á tímaeiningu (d)
Meðalbirgðir (Q/2)
T Viljum finna Q (pöntunarstærð) 19.10.2011
Tími 42
Hvenær á að panta -Hugmyndin Birgðastaða
Eftirspurn á tímaeiningu (d)
Q d = Eftirspurn per dag L = Pöntunartími í dögum, þ.e. tími frá því að vara er pöntuð þar til hún er komin í hús
Endurpöntunarstig (ROP)
ROP = Endurpöntunarstig
Pöntunartími (L) 19.10.2011
t 43
Önnur nálgun á birgðastýringu • Pöntun gerð á fastákveðnum tíma • “Fixed period systems”
19.10.2011
– Á ákveðnum tímapunktum er gerð pöntun – Pantað upp í ákveðið target eða skv. spá – Kostur: ekki þarf að fylgjast reglulega með birgðastöðunni – Ókostur: hætta á vöntun => hærri öryggisbirgðir – Hentar þegar reglubundnar heimsóknir birgja eða pantað samtímis fyrir margar vörur 44
Birgðastaða
Hámarks birgðir
Tímabil Tímabil Tímabil 19.10.2011
Tími 45
JUST IN TIME + Kanban • No activity should take place until there is a need • Downstream requirements pull goods into pipeline • KANBAN: driven by the demand of lowest point in chain – aim is to remove all bottlenecks in chain • Minimize batch size- Economic batch size should be 1. • The aim is to minimize setup costs
Push eรฐa pull !
19.10.2011
Push............. eða pull? • Nota söluspár – – – – – – – –
Ónákvæmni? Hæg viðbrögð Tíska Árstíðir Jöfn sala Nauðsynjavörur Ef langur afgreiðslutími Fyrirsjáanleg eftirspurn
19.10.2011
• Notar sölutölur úr POS – – – – – – –
Nákæmar tölur Hröð viðbrögð Ef erfitt er að spá Ójöfn sala Sveiflukennd sala Stuttur afgreiðslutími Óvissa um eftirspurn
push eรฐa pull
19.10.2011
Hvernig er hægt að bregðast hratt við óskum og þörfum neytenda • Frá barkóda til bóndans ! • Sjáið hvað Walmart og Zara eru að gera ! • Hafa gott upplýsingakerfi og koma upplýsingum upp keðjuna til framleiðenda • Gera nákvæmari söluspár –Spyrja kúnnann • Sjálfvirk aðvörun þegar öryggisbirgðum er náð • Fylgjast með hegðun viðskiptavinarins • Nota EDI, UPC (www.gs1.is), Rfid, ECR ofl. 19.10.2011
Postponement and localization
•Common platforms, componements,modules that can fit into a variety of end products •Few stock keeping variants = less inventory •Forecasting is easier •Mass customizatio possible = higher variety at lower costs •Design for localization by 3PL
Postponement applications by industry 100%
20
90% 80%
43
34
70% 50%
33 39
62
30%
47
20% 10%
32 33
60% 40%
6
33 18
0% Automotive
Electronics
Other
Food
Low level (0-10%)Medium level (11-50%) High level (51-100%)
Afhendingartími vöru • Tíminn frá pöntun til afhendingar • Tíminn frá því peningar berast birgja þar til peningar koma frá viðskiptavini (cash to cash cycle) – getur líka verið „öfugur“ (negative working capital) • Því lengri sem flutningsleiðin er....því meiri er þörfin á öryggisbirgðum • Stjórnun allrar flutningsleiðarinnar „the TOTAL PIPELINE“ = „Lead time management“
Afhendingar gjáin („lead time gap“) heildarafhendingartími Pöntun
framleiðsla
afhending
Tíminn sem kúnninn er tilbúinn að bíða eftir vörunni sinni „Customer order cycle“
afhendingargjáin
How do we cover the lead time gap? • By carrying INVENTORY ! • Be ahead of the Demand • BY DOING FORECASTS
Aðferðir til að bæta birgðastýringu • Meta sveiflu í eftirspurn fyrir hverja vöru • Mikil sveifla kallar á miklar birgðir • Þar sem mikil sveifla – Velja birgja með stuttan afhendingartíma – Velja birgja sem er staðsettur nálægt notkunarstað – Stilla öryggisbirgðir m.v. sveiflu
19.10.2011
56
Spáeiginleikar vara • Æði, vara sem fer óvænt í mjög mikla sölu en salan hrynur jafn harðan aftur – Nánast útlokað að spá fyrir sölu
• Tískuvara, vara með nokkra mánaða líftíma – Hægt að spá út frá sölusögu eldri sambærilegra vara
• Árstíðavara – Auðvelt að spá fyrir
• Stöðug vara 19.10.2011
– Auðvelt að spá fyrir
57
AGR kerfiรฐ
19.10.2011
Forecasts – how accurate?
Spár • Eitt allra mikilvægasta fyrirbæri í verslun er að sjá fyrir sölu framtíðarinnar • Hvaða aðferðir höfum við til að sjá inn í framtíðina – Huglægt mat innkaupamanna – Loforð og væntingar framleiðanda/heildsala – Kannanir – Tölfræðilegar spáaðferðir 19.10.2011
60
Áhrif spáa á birgðahald • Góð spá hefur jákvæð áhrif á birgðir • Léleg spá – Umfram birgðir • Mikill kostnaður
– Of litlar birgðir • Óánægðir viðskiptavinir
19.10.2011
61
Líftímakúrfan
19.10.2011
62
Tegundir líftímakúrfa
19.10.2011
63
Árstíðarvara Dæmi um íslenska árstíðarvöru 700.000 600.000
Sala
500.000 400.000 300.000 200.000 100.000
júl.99
jan.99
júl.98
jan.98
júl.97
jan.97
júl.96
jan.96
júl.95
jan.95
júl.94
jan.94
júl.93
jan.93
0
Tími
19.10.2011
64
Stöðug vara Dæmi um stöðuga íslenska vöru 120.000 100.000
Sala
80.000 60.000 40.000 20.000
júl.99
jan.99
júl.98
jan.98
júl.97
jan.97
júl.96
jan.96
júl.95
jan.95
júl.94
jan.94
júl.93
jan.93
0
Tími
19.10.2011
65
Vara í vexti Vara í vexti 300
250
200
150
100
50
19.10.2011
49
47
45
43
41
39
37
35
33
31
29
27
25
23
21
19
17
15
13
11
9
7
5
3
1
0
66
Bullwhip effect - svipuáhrif • Verða til þegar – birgjar og kaupendur samræma ekki birgðaþörf og eftirspurnaráætlanir – Hver hlekkur í keðjunni kaupir meira en þörf er á ef litlar eftirspurnarupplýsingar liggja fyrir
• Helstu orsakir: – Tafir og óvissa um afhendingartíma leiða til stærri pantana með hærri öryggisbirgðum – þrátt fyrir jafna eftirspurn – „the shortage game“ – pantað meira en þörf krefur – Pantað meira til að gera hverja pöntun ódýrari pr einingu – Útsölur og söluátök, gjafadagar og „kringluköst“ 19.10.2011
Snowball “bullwhip effect” Sale
10% +
Order To wholesaler
25% +
Order to producer
35% +
Produced quantity
50% +
19.10.2011
68
Inventory in the supply chain
- the bullwhip effect !
Flow of demand information
P&G
Wholesalers
Kmart, Safeway Etc.
Babies
Information about customer demands becomes increasingly distorted as it moves upward the supply chain 69
ABC greining Hvers vegna aรฐ forgangsraรฐa
19.10.2011
80/20 reglan segir t.d... • að 80% af árangri næst í 20% af verkefnum • 20% af vinnutímanum skilar 80% af árangri • 20% viðskiptavina skila 80% af tekjum 20% AF VÖRUTEGUNDUM SKILA 80% AF FRAMLEGÐ
..að sum mál eru mikilvægari en önnur! 19.10.2011
71
Hjartaáfall og fótbrot ...hvort meðhöndlar þú fyrst ?
19.10.2011
72
ABC greining • Vörur eru flokkaðar í þrjá flokka eftir mikilvægi. A - vörur skipta mestu máli, en C - vörur minnstu. Er ykkar staða önnur? – A vörur - 80 % af veltu og 20 % af fjölda – B vörur - 15 % af veltu og 30 % af fjölda – C vörur - 5 % af veltu og 50 % af fjölda
19.10.2011
73
19.10.2011
74
Á hverju lifum við Hagnaður
145 %
100 %
15 % 55 %
100 % Vörutegundir
Framlag vörutegunda til hagnaðar
19.10.2011
75
ABC greining á fjölda seldra eininga í Aðföngum
ABC-greining
A Vara 80% af magni 20% af vörunúmerum
100% 90%
Hlutfall af seldum einingum
80% 70%
B vara 15% af magni 30% af vörunúmerum
60% 50%
C vörur
B vörur
40% 30%
C vara 5% af magni 50% vörunúmerum
A vörur
20% 10% 0% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Hlutfall vörunúmera
19.10.2011
76
ABC-greining • Hvað segir ABC greining okkur – ABC greining segur okkur hvaða vörur eru að skila okkur mestum tekjum – Hvaða vörur eru að skila okkur litlum sem engum tekjum – Hvernig einstaka vörur eru að standa sig samanborið við aðrar vörur – Notum 80% af tímanum í 20% af vörunum
19.10.2011
77
Tvær leiðir vöru til smásölu
Framleiðandi
Millilager
Smásölu-
Heildsali
smásölu
verslun
Innnes Ölgerðin Isam Asbjörn Ora OJK MS Vífilfell 19.10.2011 ofl
Aðföng Bakkinn Vöruhótelið Vörumiðstöð Samskipa
Hagar Norvik Samkaup FK Melabúðin Kostur
Hvor leiðin er betri..fer eftir: • Eðli vöru • (verðmæti, umfang, ferskvara, fatnaður...)
• Eðli eftirspurnar • Jöfn, ójöfn, árstíðarvara
• Lágmörkun heildarkostnaðar • Flutningur, geymsla, pöntunarkostnaður
• Þjónustukröfum • Tíð afhending á ferskvöru, grunnvara, þjónustuvara Varan skal vera í búðinni þegar kúnninn vill fá hana! 19.10.2011
Lรกgmรถrkun heildarkostnaรฐar
19.10.2011
Vörudreifingarmiðstöðvar
19.10.2011
Kostir miðlægs lagers: • Nákvæmari innkaup • sameinaðar spár fyrir allar verslanir í sömu keðju
• Minni birgðir í kerfinu • Birgðir vöru x á einum stað, dagleg dreifing skv eftirspurn, minni lagerþörf í hverri verslun.
• Minni hætta á vöruþurrð eða yfirbirgðum • Lagerfermetri er ódýrari en búðarfermetri • Söluundirbúningur auðveldari og ódýrari 19.10.2011
Miðlager hentar vel fyrir...... • „non perishable“ vörur – þurrvara – ekki lifandi ! • Vörur með óvissa eftirspurn, tískuvara ofl • Spár verða nákvæmari þegar eftirspurn margra verslana sameinast á einn stað.
• Vara sem þarf að fylla á oft • Sparar tíma í vörumóttöku, talningu og eftirliti, einn aðili afhendir í stað margra heildsala og birgja
• Þegar keðjur taka á móti miklu magni í smáum einingum • Lyfjabúðir,
• Keðjur með margar búðir dreifðar um land allt • Verslanir sem eru með litla þjónustu innanbúðar • Matargerð, bökun ofl 19.10.2011
Beint í búð hentar..... • Fáar eða ein verslun (FK, Kostur, Melabúðin...) • Ef allar búðir á litlu svæði (stór Rek svæði) • Fyrir ferskvöru • ávextir, grænmeti, kjötvörur, mjólkurvörur, blóm
• Þörf fyrir mikinn hraða á markað • Tölvuleikir og tískuvörur
• Þörf á framstillingaraðstoð (Wrigley´s tyggjó)
19.10.2011
„The last mile“ of the „global logistics pipeline“
19.10.2011
Vörudreifingarmiðstöð 8 verkefni 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Samræma aðflutninga „inbound transport“ Vörumóttaka – tæma bíla og gáma- vörueftirlit og talning Geymsla vöru og „Krossdokkun“ Gera vörur „búðarhæfar – floor ready“ Tínsla „order picking“ Skipulag dreifingar „outbound transportation“ Vörulista/netverslunar-dreifing „Reverse logistics“ – endursendingar/skil
19.10.2011
Vörudreifingarmiðstöð í Hong Kong
19.10.2011
Dreifingarmiðstöðvar á Íslandi Aðföng er birgða- og dreifingarstöð á matvælamarkaði á Íslandi. Starfsemi fyrirtækisins felst í innkaupum, birgðahaldi og dreifingu fyrir matvöruverslanir Haga.
19.10.2011
Innkaup til smรกsรถlukeรฐju Einkamerki eรฐa framleiรฐendamerki
19.10.2011
Einkamerki –“private label“ á Íslandi • Erlend framleiðsla: – Euroshopper/Hagar – Cow and Gate/Hagar – Coop, Easy, Xtra hjá Samkaupum – Allra hjá Krónunni
• Innlend (framleitt fyrir..) – Bónus • Bónus merkt Gos, ís, páskaegg, lýsi ofl
– Krónuna • ALLRA • Krónu merkt kjöt, ís, ofl.
– Nettó • Sveita.., Kjötsel, Okkar
Þekkið þið fleiri ?
– Kostur - vörur – Hagkaups- vörur • Jói Fel/Hamborgarafabr.
19.10.2011
Þróun einkamerkja • • • • •
Vöruþróun í höndum verslunarkeðjanna Samið við framleiðendur um gæði og merkingu 80-90% af sölu Aldi og Lidl í Evrópu 40-50% af sölu Wal-Mart og Tesco 16% í USA og 22% í Evrópu, ört vaxandi!
19.10.2011
Kostir og gallar (fyrir smásalann) Framleiðendamerki – („national brands“) • Kostir – Þróun, framleiðsla og markaðssetning á kostnað framleiðanda – Auðveldara að ákveða innkaup (þú veist hvað þú hefur: Ariel) – Innkaupafólk ræðir við einn aðila um margar vörur (Hunts, McCain) – Framleiðandi eða heildsali sér um kynningu í verslun 19.10.2011 – Hægt að endursenda
• Gallar – Minni framlegð ? – Verðsamkeppni við aðrar búðir sem bjóða sömu merki – Smásali ræður ekki alfarið með framsetningu í verslun
Kostir og gallar fyrir smásalann Einkamerki – „private label“ • Kostir
• Gallar
– Framleiðandi býr til vöru að kröfu smásalans – Stundum sömu gæði og framleiðendamerkið – Ódýrari markaðssetning – Smásali sér um sölustarf og kynningu (kostnaður?) – Eykur „store loyalty“ – Meira magn- hagkvæmni stærðar í innkaupum – Frelsi í framsetningu 19.10.2011
– Sumir vilja „brands“ og fara annað til að fá þau – Vörumerkið segir til um gæði, status og ímynd (Sony=gæði) – „brand“ gerir innkaupaákvörðun auðveldari – Auglýsingakostnaður lendir á smásalanum – Ekki hægt að endursenda – Kostar að þróa og kynna
Árangur í birgðastjórnun (Hversu vel stend ég mig?) Veltuhraði birgða
Er fyrirtækið að stjórna birgðum á annan hátt en með stjórnun sem byggir á ABC greiningu og þarf af leiðandi að hámarka fjárfestingu í birgðum?
Öryggisbirgðir (Days of supply)
Hvert er núverandi birgðastig megin vöruflokka? Er núverandi birgðastig viðeigandi miðað við eftirspurn?
Birgðir sem hlutfall af sölu eða framlegð
Er fjárbinding fyrirtækisins í birgðum í samræmi við sölu? Framlegðarháar vörur þola meiri birgðakostnað
19.10.2011
Árangursmælikvarðar fyrirtækja • • • •
Markaðshlutdeild Markaðsverðmæti fyrirtækisins Rekstrarhagnaður, Ebitda og fjárstreymi frá rekstri Arðsemi eigin fjár ( vextir af fjármagni í fyrirtæki) – „Return on equity“ = vextir af inneign í fyrirtæki(banka?)
• Veltuhraði birgða og lausafjármagns • GMROI (jim-roy) • Er það sem innkaupafólk og verslunarstjórar geta haft áhrif á: – Aukning á framlegð vörusölu (góð innkaup – gott vöruverð) – Lækkun á birgðum (góð birgðastýring).
19.10.2011
Veltuhraði birgða – hvað segir hann? • Innkaupafólk hefur mest áhrif á hann • Mælir frammistöðu innkaupafólks í að nýta fjármagn bundið í birgðum. Litlar birgðir=lítil fjárbinding=minni vaxtakostnaður. • Hár veltuhraði getur leitt til: • • • •
Aukinnar sölu – stöðugt að koma nýjar vörur, Minnkar áhættu á að vörur verði úreldar Peningar losna til að kaupa nýjar vörur Skemmtilegra að selja nýjar vörur – betri mórall!
• Of litlar birgðir, of fá vörunúmer geta leitt til sölutaps • Að kaupa lítið í einu eykur veltuhraða – en getur hækkað pöntunar- og flutningskostnað (gámataxtar lægri en brettataxtar) • Of miklar birgðir kosta pening (allt að 35%!) 19.10.2011
Áhrif innkaupa og vörustjórnunar á arðsemi Öflug aðfangakeðja Vörunotkun Laun Annað
Sala -
Breytilegur kostnaður -
Afskriftir Stjórnun
Fastur kostnaður
Rekstrarhagnaður Rekstrar Hagnaðar%
: Sala
Arðsemi x
Húsnæði Vélar
Fastafjármunir
:
Aðrar eignir + Birgðir
Kröfur 19.10.2011
Sala Veltuhraði fjármagns
Heildarfjármunir
Veltufjármunir
98
GMROI í % = hvað verður til mikil framlegð fyrir hverja krónu sem við erum með í vörubirgðum GMROI = 250 (%)ein milljón í birgðum búa til 2,5 milljónir í framlegð 19.10.2011
GMROI – mælikvarði sem vörustjórnun getur haft áhrif á Framlegð í kr _______ X
Sala í kr
19.10.2011
Sala í kr ______ = GMROI
meðalbirgðir í kr
HVAÐ SEGIR GMROI ? hvernig getum við notað þennan mælikvarða ? Mælir arðsemi vörutegunda (há framlegð) og hvað þær nýta fjármuni vel (þurfa lágar birgðir) Vörur með hátt GMROI eru A vörur sem ætti að fylgjast sérstaklega vel með Hægt að bera saman vörur með mikla framlegð/lágan veltuhraða (lúxus-gourmet vörur, húsgögn) og vörur með lága framlegð/háan veltuhraða (mjólk, brauð, egg) Mælir þannig raunverulega frammistöðu vörutegunda
Betra en einungis að bera saman veltuhraða vöru eða framlegð v
19.10.2011
Geymslutækni
19.10.2011
Lyftaratækni
Losun /lestun – stöflun – tínsla - flutningar
19.10.2011
FlutningatĂŚkni !!!
19.10.2011
Innkaup snúast um... • • • • • • • • • • • •
Tímasetningu innkaupa Afhendingartíma (lead times) Árstíðasveiflur Eftirspurnaspár Hagkvæmustu pöntunarstærð Samningar við birgja Verð og afhendingarskilmálar Val á réttri flutningaleið og flutningsmáta (aðfangakeðja) Samskipti við birgja, flutningsaðila, þjónustuaðila, toll ofl ofl Öryggisbirgðir, truflanir, tafir, kvartanir, endursendingar Eftirlit við móttöku vöru. Vörumerki (brands) eða eigin vörumerki (private label)
Innkaupastjórnun – algeng mistök • Skortur á grunnupplýsingum um vörur • “Supplier check list” áður en vara er send af stað • Vanmat á erlendum forflutningskostnaði • Ekki gert ráð fyrir breytilegum flutningstíma
• Eftirlit við móttöku vöru ekki nægjanlegt – tékklistar! • Of mikið um ágiskanir við ákvörðun um pöntunarmagn • Ekki passað nógu vel upp á tengsl við helstu birgja Ekki hugað nægilega vel að fjárbindingu við innkaup
Innkaup - algengar brotalamir • Sameiginlegur innkaupamáttur vannýttur • Of mikill fjöldi birgja • Geðþótta innkaup starfsmanna – (eftirlit – vinnureglur – upplýsingar um samninga)
• Röng innkaup (vöntun/umfram birgðir) sökum
– takmarkaðs sýnileika, – vanþekkingar á vöruþörf, – gölluðum eða skorts á spálíkönum – rangra upplýsinga varðandi birgða og pöntunarstöðu • Of miklar öryggisbirgðir og úreltar birgðir. • Ekki fylgt eftir FIFO - reglunni 111
...algengar brotalamir
Innkaupasaga og samanburður á sölu ekki til staðar. Innkaupastefna ekki til staðar né innkaupaferlar Vöntun á skipulagi og stöðluðum fyrirmælum
Þjálfun í innkaupum oft takmörkuð. Flókið, langt og mannfrekt innkaupaferli og rúmar heimildir.
Ekki byggt á tölfræðilegu mati á birgjum við val á þeim
112
The ultimate goal is... That an organization buys or produces only what the marketplace requires Purchasing supplies the company only with what it needs to meet it´s immediate requirements
Martin : L&SCM
Skilvirk neytendasvörun ECR Eftirspurn
Dreifing Neysla
Framleiðsla 19.10.2011
Verslun - Einfalt, samfellt vöruflæði í takt við eftirspurn 114
Internet of Things
Hráefnisframleiðandi
Flutningsaðili
EPC
Framleiðandi
Vörudreifing
EPC
EPC
Verslun
Neytendur
EPC
Innkaupastjórn • • • • ……
GTIN Vörulýsing Vöruflokkun Vottorð / myndir
Útstillingar • • • ……
Birgjar
GTIN Stærðir Lýsingar / myndir
Flutningar • • ……
GLN/GTIN Stærðir/þyngdir
Pantanir / Reikningagerð
EPC
• • • ……
GLN/VAT Vsk Verð
Vöruhús • • • ……
Merkingar Strikamerki Lestun
Matvara • •
Verslanir
19.10.2011
Fyrningar Meðhöndlun
Verslanir
115
RFID • • • • • • • • • •
Útvarpssendir á vörunni Sendir allar upplýsingar um vörur eða hluti „ég er hérna“ segir varan eða hluturinn! Sjálfvirkur aflestur með móttakara Sparar allt að 30% vinnu á lager Sjálfsafgreiðsluborð í verslunum Nákvæmari birgðaskráning – betri birgðauppl. Minnkar vörufalsanir og þjófnað í verslun og lager Minnkar hættu á vöruþurrð í verslun – nákvæmni! Kostar ca 20 kr/stk – fer lækkandi, endar í 6 kr.
19.10.2011
RFID – Radio Frequency Identification
Bar-codes: need a “line-of sight reading”:
• 1/3 of a millimeter across • Passive tags can be a size of a dust particle
Tag as a transpondent (transmitter/responder)
Electronic product capabilities (EPC) 117
RFID • • • • • • • • • •
Útvarpssendir á vörunni Sendir allar upplýsingar um vörur eða hluti „ég er hérna“ segir varan eða hluturinn! Sjálfvirkur aflestur með móttakara Sparar allt að 30% vinnu á lager Sjálfsafgreiðsluborð í verslunum Nákvæmari birgðaskráning – betri birgðauppl. Minnkar vörufalsanir og þjófnað í verslun og lager Minnkar hættu á vöruþurrð í verslun – nákvæmni! Kostar ca 20 kr/stk – fer lækkandi, endar í 6 kr.
19.10.2011
Hvers vegna verslunarfyrirtæki ? Framl.
10
Framl.
Heilds.
heimili
heimili
Heilds.
x 10.000
heimili
heimili
= 100 þúsund „samskipti“ 19.10.2011
119
Verðmætasköpun í verslun 10
Lager
+ 10.000
Birgir
Framl. Heilds.
Verslun
heimili
heimili
heimili
heimili
=10.010 „samskipti“ 19.10.2011
120
Allt gerist 3 svar !...Plan – Do – Evaluate Fyrst gerum við áætlun, markmið, stefnu Síðan framkvæmum við stefnuna Að lokum fáum við svörun og förum við yfir árangurinn. Við metum hvort við getum gert betur næst
Mismunandi markmið Sölustjóri Verslunarstjóri
Lagerstjóri
Fjármálastjóri Þjóna kröfum birgðahalds um að halda birgðum í lágmarki með litlum innkaupalotum og réttum vörunúmerum.
Arðsemi eiginfjár Lágmörkun heildarkostnaðar Lítil fjárbinding Innkaupastjóri Lítil rýrnun 19.10.2011
Þjóna þörfum og kröfum neytenda um margbreytileika vöruvals og stuttan afgreiðslutíma.
Þjóna þörfum og kröfum sölufólks um lágt kostnaðarverð Tryggja nægar birgðir hverju sinni af sem flestum vörutegundum
122
123
124
“cash to cash cycle Dell” Goods sold with creditcard Goods ordered from suppliers with upto 60 days credit time
goods delivered to customer
Cash in
“Negative working capital” 19.10.2011
125
Flutningaheimurinn (”the global supply pipeline”) er drifinn áfram af..... 1.
Verkaskiptingunni í heiminum (...do what you do best, outsource the rest)
2.
Auknum kröfum um þjónustu, tíðni og áreiðanleika
3.
Fjölhæf flutningafyrirtæki sem bjóða ”One-stop shopping”
4.
Styttri líftími vöru krefst hraða og styttri afhendingartíma
5.
Kröfu um minni birgðir, minni fjárbindingu og betri arðsemi
6.
Kröfu um umhverfisvænni flutningakerfi
7.
Kröfum um lægri vöruverð – KRÖFUHARÐIR NEYTENDUR !!
8.
Fjöldaframleiðslu en samt aðlögun að þörfum nærmarkaðarins „Products have components that are sourced worldwide, manufactured offshore and sold in many countries, with local customization. National companies supply local demands (food, housing and entertainment“ LSCM)