ÏÎÑËÀÍÍß ÀÏÎÑÒÎËÀ ÏÀÂËÀ ÄÎ
ÔÈËÈÏ’ßÍ
1 Ïàâëî ³ Òèìîô³é, слугè ²ñóñà Õðèñòà, − óñ³ì ñâÿ òèì â ²ñóñ³ Õðèñò³, ÿê³ ó Ôèëèïàõ, ç ºïèñêîïàìè ³ äèÿêîíàìè: 2 ëàñêà âàì ³ ìèð â³ä Áîãà, Îòöÿ íàøîãî, ³ Ãîñïîäà ²ñóñà Õðèñòà! 3 ß äÿêóþ ìîºìó Áîãîâ³ ïðè êîæ í³é çãàäö³ ïðî âàñ 4 ³ çàâæäè, ó êîæí³é ìî¿é ìîëèòâ³ çà âàñ, ç ðàä³ñòþ ïðèíîøó ïðî õàííÿ 5 çà âàøó ó÷àстü ó ïîøèðåíí³ ªâàíãå볿 ç ïåðøîãî äíÿ ³ àæ äî ñüîãîäí³, 6 âïåâíèâøèñü, ùî Òîé, Õòî ðîç ïî÷àâ ó âàñ äîáðå ä³ëî, çä³éñíþâà òèìå éîãî àæ äî Äíÿ ²ñóñà Õðèñòà. 7 À äóìàþ òàê, áî âè é ñïðàâä³ є â ìîºìó ñåðö³; ³ íå ò³ëьêè, êоëè ÿ â êàéäàíàõ, àëå ³ òîä³, êоëè çàõèщàю ïðàâäó ªâàíãå볿, áî âс³ âè ïîä³ëÿ єòå ç³ ìíîю ëàñêó Áîæó. 8 Áîã ñâ³äîê ìåí³, ÿê ÿ òóðáóþñü ïðî âàñ ëþáîâ’þ ²ñóñà Õðèñòà. 9 ² ìîëþñÿ, ùîá âàøà ëþáîâ çðî ñòàëà ó ïðàâèëüíому ï³çíàíí³ òà ãëèáîêîму ðîçóì³íí³, 10 ùîá âè ðîçï³çíàâàëè âñå êðа ùå òà áóëè ÷èñòèìè ³ áåçäîãàííè
1
311
ìè â Äåíü Õðèñòà, 11 ñïîâíåí³ ïëîäàìè ïðàâåäíîñò³ ÷åðåç ²ñóñà Õðèñòà äëÿ ñëàâè ³ ïî õâàëè Áîãà. 12 Áàæàþ, áðàòè, ùîá âè çíàëè: òå, ùî ñòàëîñÿ ç³ ìíîþ, ñïðèÿëî óñï³õîâ³ ªâàíãå볿, 13 áî êàéäàíè ìî¿ çà Õðèñòà ñòà ëè â³äîì³ ³íøèì â óñ³é îêðóç³, 14 ³ öå äîäàëî áàãàòüîì áðàòàì ó Ãîñïîä³ ñì³ëèâîñò³ ç â³äâàãîþ òà áåç ñòðàõó çâ³ùàòè Ñëîâî. 15 Дåÿê³, ïðàâäà, ïðîïîâ³äóють Õðèñòà ÷åðåç çàçäðîù³ òà ñóïåð íèöòâî, à ³íø³ − ùèðî; 16 äåÿê³ − çâ³ùàþòü Õðèñòà ç ëþ áîâ³, çíàþ÷è, ùî ÿ ïîñòàâëåíèé äëÿ çàõèñòó ªâàíге볿, 17 à ³íø³ − ï³äñòóïíî, íåùèðî, ïðàãíó÷è çá³ëüøèòè ìî¿ ìóêè â íåâîë³. 18 Òî ùî æ? ßК áè âîíè íå ïðî ïîâ³äóâàëè Õðèñòà − óäàâàíî ÷è ïðàâäèâî − ÿ ³ òîìó ðàä³þ. 19 ² áóäó ðàä³òè, áî çíàþ, ùî öå ïðèíåñå ìåí³ çâіëüíåííÿ çàâäÿêè âàøим ìîëèòâам та ï³äòðèìö³ Äó õà ²ñóñà Õðèñòà, 20 çã³äíî ç ïåðåä÷óòòÿì ³ ìîºþ íà䳺þ, ùî í³ â ÷îìó íå áóäó çàсо
ФИЛИП'ЯН 1- 2
ðîìëåíèé, àëå ö³ëêîì ïåâíèé, ùî òåïåð, ÿê ³ çàâæäè, Õðèñòîñ áóäå çâåëè÷åíèé ó ìîºìó ò³ë³ − ÷è òî æèòòÿì, ÷è то ñìåðòþ. 21 Áî äëÿ ìåíå æèòòÿ − Õðèñòîñ, à ñìåðòü − òî íàäáàííÿ. 22 Æèòòÿ â ò³ë³ äຠçìîãó ïðèíå ñòè ùå á³ëüøå ïëîäів. Òîìó âàãà þñü, ÷îìó íàäàòè ïåðåâàãó? 23 Âàáèòü ìåíå ³ îäíå, ³ äðóãå: çâ³ëüíèòèñÿ â³ä ò³ëà ³ áóòè ç Õðè ñòîì − öå êðàùå äëÿ ìåíå, 24 à çàëèøàòèñÿ â ò³ë³ − êðàùå äëÿ âàñ. 25 Òà ç ïåâí³ñòþ çíàþ, ùî çàлèøóñÿ ³ ïåðåáóâàòèìó ç óñ³ìà âàìè äëÿ óñï³õó âàøîãî ³ ðàäîñò³, ïîâ'ÿ çàíîї з âàøою â³ðîþ; 26 ùîá ÷åðåç ìåíå, êîëè çíîâó ïðèéäó äî âàñ, âàøà ïîõâàëà ïðè ìíîæèëàñÿ â Õðèñò³ ²ñóñ³. 27 Ò³ëüêè æèâ³òü çã³äíî ç ªâàíге 볺þ Õðèñòà! Ùîá, ÿê ïðèéäó і ïî áà÷у âàñ, ÷è íå ïðèéäó, à ò³ëьêè ïî÷óю ïðî âàñ, çíàâ, ùî âè ñòî¿òå â îäíîìó äóñ³, îäíîäóøíî â³äстоюю ÷è â³ðó ºâàíãåëüñüêó. 28 І í³ â ÷îìó íå á³éòåñÿ âàøèõ ïðîòèâíèê³â, çíàþ÷è, ùî äëÿ íèõ − öå äîêàç çàãèáåë³, à äëÿ âàñ − äî êàç ñïàñ³ííÿ. ² îöå â³ä Áîãà: 29 âàì äàíî ÷åðåç Õðèñòà íå ò³ëüêè â³ðóâàòè â Íüîãî, àëå é ñòðàæ äàòè çà Íüîãî, 30 çä³éñíþþ÷è òîé ïîäâèã, ÿêèé âè áà÷èëè â ìåí³, à òåïåð ÷óºòå ïðî ìåíå.
312
2
1 Îòîæ, êîëè º ÿêà âò³õà â Õðèñò³, êîëè º ÿêà â³äðàäà â ëþáîâ³, êîëè º ÿêà ñï³ëüí³ñòü дó õà, ñåðäå÷í³ñòü òà ñï³â÷óòòÿ, − 2 äîïîâí³òü ìîþ ðàä³ñòü: áóäüòå îäíî¿ äóìêè, ìàéòå òó ñàìó ëþ áîâ, îäíó äóøó òà îäíå ðîçóì³ííÿ; 3 íå ðîá³òü í³÷îãî íàïåðåê³ð àáî ç ìàðíîñëàâñòâà, àëå â своєму ïîíè æåíí³ ââàæàéòå ³íøîãî âèùèì çà ñåáå, 4 äáàþ÷è êîæåí íå ò³ëüêè ïðî ñå áå, àëå é ïðî ³íøèõ. 5 Äóìàéòå ³ ïîñòóïàéòå òàê, ÿê Õðèñòîñ, 6 ßêèé, ìàþ÷è Áîæó ïðèðîäó, íå ââàæàâ çà ïîñÿгàííÿ áóòè ð³âíèì Áîãу, 7 àëå ïîíèçèâ Ñàìîãî Ñåáå, ïðè éíÿâøè âèãëÿä ðàáà, ³ ç âèãëÿäó ñòàâ, ÿê ëþäèíà. 8 Á³ëüøå òîãî, ìàþ÷è ïîäîáó ëþ äèíè, ³í óïîêîðèâ Ñåáå òàê, ùî áóâ ñëóõíÿíèì àæ äî ñìåðò³ ³ ñìåðò³ õðåñíî¿. 9 Òîìó Áîã çâåëè÷èâ Éîãî ³ äà ðóâàâ Éîìó ³ì’ÿ âèùå â³ä óñÿêîãî ³ìåí³, 10 ùîá ïåðåä ³ìенем ²ñóñà ñõè ëèëîñÿ êîæíå êîë³íî тих, õòî íà Нåá³, íà Çåìë³ ³ ï³ä çåìëåþ, 11 ùîá êîæíîþ ìîâîþ áóëî âè çíàíо, ùî ²ñóñ Õðèñòîñ º Ãîñïîäü íà ñëàâó Áîãà Îòöÿ. 12 Îòîæ, ëþá³ ìî¿, òàê ÿê âè çàâ æäè áóëè ñëóõíÿí³, − íå ò³ëüêè êî ëè ÿ áóâ ïðèñóòí³é, àëå çíà÷íî á³ëüøå òåïåð, êîëè ÿ â³äñóòí³é,
ФИЛИП'ЯН 2- 3
òî çі ñòðàõîì òà òðåïîòîì äáàéòå ïðî ñâîº ñïàñ³ííÿ. 13 Òîä³ Áîã çðîáèòü òàê, ùî âè áó äåòå ³ áàæàòè, ³ ïîñòóïàòè òàê, ÿê ïîäîáàºòüñÿ Éîìó. 14 Óñå ðîá³òü áåç íàð³êàíü ³ сóïå ðå÷îê, 15 òîä³ âè áóäåòå ÷èñòèìè òà áåç äîãàííèìè ä³òüìè Áîæèìè, ÿê³ ñÿ þòü ñåðåä ç³ïñîâàíîãî òà çáî÷åíî ãî ïîêîë³ííÿ, íåìîâ ñâ³òèëà â òåì íîìó ñâ³òі, 16 çáåð³ãàþ÷è ñëîâî æèòòÿ, äëÿ ïîõâàëè ìåíі â Äåíü Õðèñòà, ùî ÿ íåäàðåìíî á³ã ³ íåäàðåìíî òðóäèâ ñÿ. 17 Òà õî÷ ÿ ³ æåðòâóþ ñîáîþ ó ñëóæ³íí³ â³ð³ âàø³é, àëå òèì ðàä³þ ³ ò³øóñÿ ç óñ³ìà âàìè. 18 Òèì ñàìèì ³ âè ðàä³éòå òà âå ñåë³òüñÿ ç³ ìíîþ. 19 Ìàþ íàä³þ â Ãîñïîä³ ²ñóñ³ íå çàáàðîì ïðèñëàòè äî âàñ Òèìî ô³ÿ, ùîá çàñïîêî¿òèñü äóõîì, äî â³äàâøèñü, ùî ç âàìè âñå ãàðàçä. 20 Áî í³êîãî ³íøîãî íå ìàþ ç òà êîþ äóøåþ, õòî á òàê ùèðî äáàâ ïðî âàñ. 21 Âñ³ øóêàþòü ñâîãî, à íå òîãî, ùî äî âïîäîáè ²ñóñó Õðèñòó. 22 À â³ääàíí³ñòü Òèìîô³ÿ âàì â³ äîìà, â³í, ÿê ñèí áàòüêîâ³, ïîñëó æèâ ìåí³ äëÿ ªâàíãå볿. 23 Íàä³þñÿ éîãî ïðèñëàòè ùå, ÿê ò³ëüêè äîâ³äàþñü, ùо áóäå ç³ ìíîþ. 24 Íå âòðà÷àþ íà䳿 â Ãîñïîä³, ùî é ñàì íåçàáàðîì çìîæó ïðèéòè. 25 À ïîêèùî ïîñèëàþ äî âàñ Еïà ôðîäèòà − ìîãî áðàòà, ïîì³÷íèêà ³ ñïîäâèæíèêà, à âàшого ïîñëàíöÿ ³ 313
ñëóæèòåëÿ â ìî¿õ ïîòðåáàõ. 26 Áî â³í ïðàãíå áà÷èòè óñ³õ âàñ ³ ñóìóº ç ïðèâîäó òîãî, ùî âè ïî ÷óëè ïðî éîãî õâîðîáó. 27 Â³í ³ ñïðàâä³ õâîð³â ñìåðòåëü íî, òà Áîã ïîìèëóâàâ éîãî; ³ íå ò³ ëüêè éîãî, àëå é ìåíå, ùîá íå до áàâèëîñü äî ìî¿õ ïåðåæèâàíü ñìó òêó. 28 Òîìó, íå çàòðèìóþ÷è, ÿ ç³áðàâ éîãî â äîðîãó, ùîá âè, ïîáà÷èâøè éîãî, âò³øèëèñü. Öå çàñïîêî¿òü ³ ìåíå. 29 Ïðèéì³òü æå éîãî â Ãîñïîä³ â³ä äóø³ ³ òàêèõ ìàéòå â ïîøàí³, 30 áî â³í çà ñïðàâó Õðèñòîâó áóâ áëèçüêèé äî ñìåðò³, íàðàæàþ÷è ñâîº æèòòÿ íà íåáåçïåêó, ùîá çà ïîâíèòè â³äñóòí³ñòü âàøîãî ñëó æ³ííÿ äëÿ ìåíå.
3
1 Íàðåøò³, áðàòи ìî¿, ðà ä³éòå â Ãîñïîä³! Òå ñàìå ïèñàòè äëÿ âàñ ìåí³ íå âàæêî, àëå ââàæàþ çà íåîáõ³äíå, áî âîíî äëÿ âàñ ïîâ÷àëüíå: 2 ñòåðåæ³òüñÿ ïñ³â, ñòåðåæ³òüñÿ ëóêàâèõ ïðàö³âíèê³â, ñòåðåæ³òüñÿ í³êîìó íåïîòð³áíîãî îáð³çàííÿ! 3 Áî ñïðàâæíº îáð³çàííÿ − öå ìè, ÿê³ Äóõîì ñëóæèìî Áîãó ³ õâàëè ìîñÿ ²ñóñîì Õðèсòîì, à íå ò³ëîì. 4 Õòî−õòî, à ÿ òàêè ì³ã áè ïîõâà ëèòèñÿ ò³ëîì! Áî ÿêùî õòîñü íà ìàãàºòüñÿ õâàëèòèñÿ íèì, òî òèì á³ëüøå ÿ: 5 îáð³çàíèé âîñüìîãî äíÿ, ç ðîäó ²çðà¿ëåâîãî, ç ïëåìåí³ Âåí³àì³íî âîãî, ³çðà¿ëüòÿíèí ç ³çðà¿ëüòÿí; ùîäî Çàêîíó − ôàðèñåé,
ФИЛИП'ЯН 3- 4
6 ùîäî ðåâíîñò³ − ãîíèòåëü Öåð êâè, ùîäî ïðàâåäíîñò³ â³ä Çàêî íó, − áåçäîãàííèé! 7 Îäíàê, çàðàäè Õðèñòà ÿ ç ãîòîâí³ñòþ â³äìîâèâñÿ â³ä óñüîãî, ùî áóëî äëÿ ìåíå íàäáàííÿì. 8 І ÿ íå øêîäóþ çà òèì, ùî âòðà òèâ, áî îòðèìàâ íàáàãàòî ö³íí³øå: ï³çíàííÿ моãî Ãîñïîäà ²ñóñà Õðèñ òà, çàðàäè ßêîãî ÿ â³äð³êñÿ â³ä óñüîãî, ââàæàþ÷è âñå çà ñì³òòÿ, àáè äîñÿãíóòè Õðèñòà! 9 Ùîá â³äíàéòèñÿ â Íüîìó íå ç ñâîºþ ïðàâåäí³ñòþ, ÿêà â³ä Çàêî íó, àëå з ò³ºþ, ÿêà ÷åðåç â³ðó â Õðèñòà, − ç ïðàâåäí³ñòþ â³ä Áîãà ÷åðåç â³ðó, 10 ÿêà äຠìîæëèâ³ñòü ï³çíàòè Éîãî ³ ñèëó Éîãî âîñêðåñ³ííÿ, ùîá áóòè ñï³âó÷àñíèêàìè ó Éîãî ñòðà æäàííÿõ,óïîä³áíþ÷èñü Éîãî ñìåð ò³, 11 àáè ò³ëüêè äîñÿãòè âîñêðåñ³í íÿ ç ìåðòâèõ! 12 Íå òîìó, ùî ÿ âæå äîñÿгíóâ àáî âäîñêоíàëèâñÿ, àëå áîðþñÿ, ùîá äîñÿãíóòè òîãî, äëÿ ÷îãî, âëàñíå, ³ çäîáóâ ìåíå Õðèñòîñ. 13 Òîìó, áðàòи, íå ââàæàþ ñåáå òàêèì, ùî äîñÿãíóâ áàæàíå, àëå, çàáóâàþ÷è ïîïåðåäíº і ïîðèâàþ ÷èñü âïåðåä, 14 íàìàгàþñü äîñÿãòè ìåòè îò ðèìàòè íàãîðîäó, ÿêó íåñå ³ç ñî áîþ ïîêëèêàííÿ â ²ñóñ³ Õðèñті! 15 Òàê ïîâèíåí äóìàòè êîæíèé, õòî äîñêîíàëèé ç âàñ. À êîëè õòî äóìຠïî ³íøîìó, òî íåõàé Áîã â³äêðèº éîìó ³ òå, ÿê äóìàºìî ìè. 314
16 Çðåøòîþ, ñê³ëüêè êîìó âäà ëîñü äîñÿãíóòè, ïðîäîâжóéòå é äàë³ ö³ëåñïðÿìîâàíî éòè öèì âèçíà ÷åíèì øëÿõîì. 17 Áóäüòå, áðàòè, ìî¿ìè ïîñë³ äîâíèêàìè, ïðèãëÿäàþ÷èñü ³ äî òèõ, ÿê³ ïîâîäÿòüñÿ çã³äíî ç íà øèì ïðèêëàäîì. 18 Áî ÷èìàëî ç’ÿâèëîñÿ òàêèõ, ïðî ÿêèõ ÿ óæå ãîâîðèâ âàì, à òå ïåð ïîâòîðþþ іç ñëüîçàìè: âîíè âîðîãè õðåñòà Õðèñòîâîãî. (Гал.6:14). 19 ¯õí³é ê³íåöü − çíèùåííÿ, ¿õí³é áîã − ÷åðåâî, ñëàâà ¿õíÿ ñîðîì. Âîíè äóìàþòü ò³ëüêè ïðî çåìíå. 20 À íàøå æèòòÿ − íà Нåá³, çâ³ä êè î÷³êóºì Ñïàñèòåëÿ, Ãîñïîäà ²ñóñà Õðèñòà. 21 ³í ïåðåì³íèòü íàøå ïðèíè æåíå ò³ëî, ùîá âîíî ñòàëî ïîä³áíå äî Éîãî ñëàâíîãî ò³ëà. І çðîáèòü öå ñèëîþ, ßêîþ ³í ï³äêîðþº Ñîá³ âñå!
4
1 Îòæå, áðàòè ìî¿, ÿêèõ ÿ ëþáëþ ³ î÷³êóþ ç íåòåð ï³ííÿì, ÿê³ º ìîºþ ðàä³ñòþ ³ â³í êîì, - òàê і ñò³éòå ó Ãîñïîä³, ëþá³ ìî¿! 2 Çàêëèêàþ Åâîä³þ, çàêëèêàþ òà êîæ ³ Ñèíòèõ³þ: áóäьòå îäíîäóìíі â Ãîñïîä³! 3 Òàê ñàìî ïðîøó ³ òåáå, â³ðíèé ïðèÿòåëþ, äîïîìàãàé òèì, õòî ñï³âïðàöþâàâ ó ïîøèðåíí³ ªâàí ãå볿 ç³ ìíîþ, ç Êëèìåíòîì òà ³í øèìè мî¿ìè ñï³âðîá³òíèêàìè, ÷è¿ ³мåíà â êíèç³ æèòòÿ. 4 Ðàä³éòå çàâæäè â Ãîñïîä³, ³ ùå ðàç êàæó: ðàä³éòå!
ФИЛИП’ЯН 4
5 Íåõàé âàøà äîáðîçè÷ëèâ³ñòü ñòàíå â³äîìîþ óñ³ì ëþäÿì. Ãîñ ïîäü áëèçüêî! 6 Íå âïàäàéòå â æóðáó, à â óñüî ìó ìîëèòâîþ òà áëàãàííÿì ç ïîäÿ êîþ â³äêðèâàéòå ïðîõàííÿ âàø³ ïåðåä Áîãîì, 7 ³ ìèð Áîæèé, ÿêèé ïåðåâèùóº âñÿêå ðîçóì³ííÿ, çáåðåæå âàø³ ñåðöÿ ³ äóìêè âàø³ ó Õðèñò³ ²ñóñ³. 8 Íàðåøò³, áðàòè, ùî ò³ëüêè ïðà âäèâå, ùî ÷åñíå, ùî ñïðàâåäëèâå, ùî ÷èñòå, ùî ëþáå, ùî ã³äíå ïî õâàëè, ùî ñëóæèòü öèì ÷åñíîòàì òà ñëàâ³, − ïðî öå ðîçäóìóéòå. 9 ×îìó íàâ÷èëèñÿ ³ ùî ïðèéíÿ ëè, ùî ÷óëè ³ áà÷èëè â ìåí³, − òå é ðîá³òü, ³ Áîã ìèðó áóäå ç âàìè. 10 ß äóæå çðàä³â ó Ãîñïîä³, ùî âè òåïåð çíîâó ìîæåòå ï³êëóâàòèñÿ ïðî ìåíå. Âè é ðàí³øå äóìàëè ïðî ìåíå, àëå íå ìàëè ìîæëèâîñò³ öå ïîêàçàòè. 11 Êàæó òàê íå òîìó, ùî ÷îãîñü ïîòðåáóþ, áî ÿ íàâ÷èâñÿ áóòè çà äîâîëåíèì òèì, ùî ìàþ, 12 à òîìó âì³þ æèòè â á³äíîñò³, óì³þ æèòè ³ â áàãàòñòâ³; çâèê äî âñüîãî ³ â óñüîìó: ÿê áóòè ñèòèì, òàê ³ ãîëîäíèì, áóòè â äîñòàòêó ³ òåðï³òè íåñòàòêè − 13 âñå ìîæó â ²ñóñ³ Õðèñò³, ßêèé çì³öíþº ìåíå!
315
14 Àëå äîáðå ³ òå, ùî âè çðîáèëè, âçÿâøè ó÷àñòü ó ìî¿õ òðóäíîùàõ. 15 Õî÷ó îñîáëèâî â³äçíà÷èòè âàñ, ôèëèï’ÿí, ùî â³ä ñàìîãî ïî÷àòêó ïîøèðåííÿ ªâàíãå볿, êîëè ÿ âèé øîâ ç Ìàêåäîí³¿, æîäíà öåðêâà íå ïðèéíÿëà ó÷àñò³ ó òîìó, ùîá ïîäà òè ùîñü àáî ïðèéíÿòè êîãîñü. Ò³ ëüêè âè öå çðîáèëè! 16 Íàïðèêëàä, ó Ñàëîí³êè âè óæå äâ³÷³ ïðèñèëàëè íà ìî¿ ïîòðåáè. 17 À êàæó öå íå òîìó, ùî øóêàþ äàð³â, àëå шóêàþ ïëîäó, ÿêèé ïðè ìíîæóº âàøó ñëàâó. 18 ß ³ òåïåð ìàþ âñå ³ ïîâí³ñòþ çàáåçïå÷åíèé. Áî îäåðæàâ â³ä Еïàôðîäèòà âñå, ùî âè ïîñëàëè, ÿê í³æí³ ïàõîù³, ÿê ïðèºìíó æåðòâó, ÿêà ïîäîáàºтьñÿ Áîãîâ³. 19 À ì³é Áîã, çã³äíî Ñâîãî áàãàò ñòâà, çàäîâ³ëüíèòü óñÿêó âàøó ïî òðåáó в ñëàâ³ â Õðèñò³ ²ñóñ³. 20 Íåõàé Áîãîâ³ ³ íàøîìó Îòöåâ³ áóäå ñëàâà íàâ³êè â³ê³â! Àì³íü. 21 ³òàéòå êîæíîãî ñâÿòîãî â Õðèñò³ ²ñóñ³. À âàñ â³òàþòü áðàòè, ÿê³ ç³ ìíîþ. 22 ³òàþòü âàñ óñ³ ñâÿò³, à îñîá ëèâî ò³, õòî ç äîìó êåñàðÿ. 23 Ëàñêà Ãîñïîäà ²ñóñà Õðèñòà õàé áóäå ç äóõîì âàøèì! Àì³íü.
, . ( :
)
. ,
, г
у, , ,
, .
,
, , . ,
енем но небесних, земних і підземних. ( -
).