Huwelijk van hout op hout

Deuvelproducent en -leverancier WooX

Fabrikant en leverancier van houten deuvels WooX in Beek en Donk heeft sinds de oprichting in 2018 en bestelplatform houtendeuvels.nl het marktaandeel drastisch zien groeien. De ambities zijn dan ook hoog, zo vertellen oprichters Eric Cousin en Wilco van Berlo. “We willen binnen drie jaar Nederlands marktleider in deuvels zijn.” Over de wereld achter de belangrijkste bijzaak van een goede houtverbinding.

TEKST Kees de Vries FOTO’S Kees de Vries, Woox

Wie als timmerfabrikant moet schatten hoeveel deuvels hij jaarlijks verwerkt, zal na een rekensommetje snel versteld staan over het aantal. Toch zal de inkoop van deuvels niet bij elke timmerfabrikant altijd op nummer 1 van het prioriteitenlijstje staan. Directeur Eric Cousin van deuvelfabrikant en -leverancier WooX in Beek en Donk zegt: “Een deuvel kun je als kozijnonderdeel alleen al door zijn afmetingen gemakkelijk over het hoofd zien maar het is een heel belangrijk onderdeel van de houtverbinding. Een deuvel wordt pas op waarde geschat als er bij het opsluiten van

2

3

onderdelen een keer mis wordt gegrepen en de productie stilligt. Belangrijkste voorwaarde voor succes op dit vlak voor ons is dan ook dat je behalve een maatvast product, als leverancier ook een continue aanvoer weet te creëren. Hoe klein het product ook is, misgrijpen heeft grote gevolgen.”

Robinia

Robinia en acacia zijn twee namen voor dezelfde houtsoort. We hebben het dan over de boomsoort Robinia pseudo-acacia. Deze Europese hardhoutsoort is bijzonder duurzaam en leent zich daarmee zeer goed voor deuvels. Cousin weet waar hij het over heeft. Hij werkt al bijna dertig jaar in de nationale en internationale handel in houtproducten voor de timmerindustrie. Toen Eric in 2001 als agent voor Timmerfabriek Doornenbal ging werken met robinia leerde hij Wilco van Berlo kennen, eigenaar van RobiniaWood. Mededirecteur Wilco van Berlo heeft al meer dan twintig jaar ervaring met robinia. RobiniaWood heeft als specialist in deze Europese hardhoutsoort een breed assortiment op voorraad, met een eigen zagerij/productiebedrijf in Hongarije. Afzetmarkten zijn de tuin- en landschapsinrichting, gww, maar ook de bouw (gevelbekleding) en interieurbouw. De samenwerking verliep al snel zo goed, dat Eric en Wilco besloten de krachten te bundelen. Cousin: “We hebben een klik en vullen elkaar goed aan. Hij selecteert het rondhout voor de zagerij en zorgt voor de orderafhandeling en ik stuur de productie aan en doe de verkoop”.

Komo en FSC

De timmerindustrie is een snel veranderende, dynamische markt, die een moderne groei doormaakt. Vanuit Cousin’s contacten met de timmerindustrie kwam naar voren dat er

1 WooX produceert de acacia deuvels in vier kopmaten (8, 14, 14,2 en 16 mm) en in circa vijftien lengtematen. 2 Eric Cousin en Wilco van Berlo. 3 Al het acacia, ook voor de deuvels is na het zagen eerst minimaal drie tot vier maanden aan de lucht gedroogd voordat het de droogkamer ingaat. 4 Deuvelstokken vormen de basis van de deuvelproductie.

een grote behoefte was aan acacia deuvels. Cousin: “We lieten al beuken deuvels maken in Duitsland en toen is het idee ontstaan om daar ook acacia deuvels te gaan produceren. We kennen de markt en wisten dat er vraag naar was. Van Berlo vult aan: “De aanvoerlijn en productie waren al opgezet en daar is WooX uit voortgekomen. We zijn in 2017 al begonnen met proefproductie en -orders, daarnaast regelden we de certificeringen Komo en FSC. Vanaf januari 2018 zijn we volledig gecertificeerd en is WooX officieel opgericht en toen ging het hard.”

Levertijd

Wie meent dat een deuvel wordt geproduceerd uit resthout van andere producten heeft het mis. Van Berlo: “Dat kan ook niet. Een deuvel is een hoogwaardig houtproduct met specifieke eisen op het vlak van onder andere draadverloop. Ook mogen er geen defecten of spint in zitten. Dat betekent dat bij de selectie van de stammen al rekening wordt gehouden met het eindproduct en als zodanig specifiek voor de deuvelproductie worden gezaagd. Doordat we als WooX de hele keten van stam tot eindproduct in eigen hand hebben, kunnen we niet alleen de gevraagde kwaliteit, maar ook de verlangde hoeveelheid leveren. We hebben hier in Beek en Donk een ruime voorraad waarmee we de dagelijkse orders uitleveren. In Duitsland staat de bulkvoorraad.”

Vier kopmaten

Al het acacia, ook voor de deuvels, is na het zagen eerst minimaal drie tot vier maanden aan de lucht gedroogd voordat het de droogkamer ingaat. WooX produceert de deuvels in vier kopmaten (8, 14, 14,2 en 16 mm) en in circa

5 6

vijftien lengtematen. Cousin: “Omdat we de productie in Duitsland zelf aansturen, kunnen we ook speciale deuvels produceren. Bijvoorbeeld voor de houtbouw. Maar het meest gebruikt zijn 14 x 80 mm voor kozijnen en 16 x 120 mm voor deuren.” De geproduceerde deuvels worden in een sorteerstraat aan een kwaliteitsscan onderworpen. Ziet deze bij afwijzing en nieuwe invoering opnieuw een defect, dan verdwijnt de deuvel in de houtgestookte energieketel van de producent, familiebedrijf Mai & Sohn Sägewerk in Oberelsbach, Duitsland. Van Berlo: “Met bijna negentig jaar ervaring en een fabriek met zestig personeelsleden is dit ook een gerenommeerde fabrikant die met productie onder Komo geen enkele moeite heeft.” De deuvels worden aan de klant uitgeleverd in handzame zakken.

5 De stokken worden op de gewenste lengte afgekort. 6 Voor de sortering wordt elke deuvel in een sorteerstraat aan een kwaliteitsscan onderworpen. 7 Dagelijkse orders worden vanuit een ruime voorraad in Beek en Donk uitgeleverd. In Duitsland staat de bulkvoorraad.

Connecting Wood

WooX heeft een duidelijke marktstrategie om het verschil te maken. Cousin: “Je kunt je klant als toeleverancier aan een productieproces en zeker in de timmerindustrie maar één keer verliezen. Het is tenslotte maar een klein wereldje. We doen er alles aan om een betrouwbare, voorraadhoudende en meedenkende partner te zijn. Dat betekent een persoonlijke benadering met de insteek om een langdurige samenwerking met de klant op te bouwen en hem te ontzorgen. Bestellen maken we met onze webshop ook zo eenvoudig mogelijk. Wil de klant andere afmetingen, dan kan dat. Aan de groei in de afgelopen jaren zien we ook dat we met die benadering op de goede weg zitten. We willen binnen drie jaar marktleider in Nederland zijn. Daarnaast zijn we begonnen met exporteren en het produceren van spijlen voor de trappenindustrie.” Van Berlo: “We weten wat er speelt in de timmerindustrie, ook aan de zagerijkant. We zijn flexibel en hebben onze productie geheel in eigen hand.” Cousin: “We zijn daarom goed in staat om met onze klanten mee te denken. We kennen de markt en vullen als professionals in waar nodig. WooX staat voor ‘Connecting Wood’, wij doen wat een deuvel doet; verbinden. Wij verbinden de keten van zagerij tot eindverwerker.”

Veiligheid is meer dan de som der delen

Identificatie, reductie en oplossen van brand- en explosierisico’s

Met de hoge brand- en explosierisico’s in de houtbewerkingsindustrie is het geen makkelijk taak om up-to-date te blijven met de laatste wetten en te voldoen aan de regelmatige veiligheidschecks. Ontwerper, bouwer en installateur van filtersystemen Modesta in Putten krijgt vaak vragen over Atex en EN-standaarden. Wat houden deze wetten en regels in en waarom zijn ze nodig?

TEKST Nico Nieuwenhuize FOTO’S Modesta, Giuseppe Toppers/Danto

Stelt u zich eens voor: het loopt tegen het einde van de werkdag in uw fabriek en iedereen is zich aan het klaarmaken om naar huis te gaan. Terwijl de laatste plank door de zaagmachine gaat, wordt plots een heet deeltje mee omhoog gezogen de filterinstallatie in, waar het begint te smeulen. Inmiddels is al het personeel naar huis, dus het brandje dat ontstaat door vlamvattend zaagsel kan zich gemakkelijk verspreiden. Hoe naar het idee ook is dat uw filterinstallatie ’s nachts zou afbranden, het zou nog erger zijn als de brand zich ook naar de fabriek zelf verspreidt. Er zijn in het productieproces tal van situaties die brand- en explosiegevaar op kunnen leveren. Gelukkig zijn er ook minstens zoveel manieren om die risico’s zoveel mogelijk te beperken. Naast het inperken van de risico’s, is het net zo belangrijk om de juiste brandwerende maatregelen te nemen, mocht er toch brand ontstaan. Het kan het verschil betekenen tussen ‘slechts’ een beschadigde filterinstallatie en een compleet afgebrande fabriek. Het gebeurt meerdere keren per jaar in timmerfabrieken door heel het land: een filter dat voldoet aan de wetten en regels voorkomt dat een brandje of explosie de rest van de fabriek in vuur en vlam zet. Zo wordt de schade enorm beperkt. Het indammen van brand- en explosiegevaren is dus van vitaal belang in een werkomgeving waar alle elementen

1 Stofafzuiging met explosiepanelen op de luchtretourkanalen conform Atex-regelgeving. 2 Bij deze timmerfabriek ontstond het vuur in de houtopslag.

Door de veiligheidsmaatregelen is het filtersysteem behouden gebleven. 3 Het QEX-keurmerk garandeert dat de installatie voldoet aan alle wet- en regelgeving.

die nodig zijn om vuur te laten ontstaan – hitte, brandstof (zoals zaagsel) en zuurstof – van nature aanwezig zijn. Een fabriek moet ook voldoen aan Europese en lokale wetgeving. Directeur Wyboud Kloppenburg van Modesta Filters: “We begrijpen dat het bijhouden van en voldoen aan deze regelgeving ingewikkeld is en niet bovenaan het prioriteitenlijstje van het management staat. Daarom gebruiken wij graag onze expertise en jarenlange ervaring in stofafzuiging om een duidelijk overzicht van de regels, potentiële gevaren en mogelijke oplossingen te geven.”

Wetten en regelgeving

Om lokale wetten te begrijpen, is het handig om eerst te weten op welke Europese regelgeving deze zijn gebaseerd. Alle machines die in de EU worden gebruikt, moeten een CE-markering hebben. Deze verzekert dat de machine is ontworpen in overeenstemming met de nodige veiligheidsrichtlijnen die relevant zijn voor de apparatuur. Atex, de verzamelnaam voor Europese richtlijnen over explosieve atmosferen, speelt een rol in industrieën waar brandbare stoffen of brandstoffen worden gebruikt of vrijkomen tijdens de productie. Om Atex begrijpelijker te maken hebben verschillende instituten EN-standaarden ontwikkeld: een praktisch hulpmiddel voor de machineontwerper om met de wetgeving om te kunnen gaan. Een

2

aantal van die EN-standaarden geldt voor de hout- en meubelindustrie: EN 12779 voor veiligheid van houtbewerkingsmachines en stofafzuiging en EN 16770 specifiek voor filtermachines die binnen staan. Het is belangrijk om te weten dat Atex zich voornamelijk richt op de veiligheid van het personeel, het beperken van schade en binnen de perken houden van een brand of explosie wanneer deze zich voordoet. De richtlijnen zeggen dus weinig over het voorkomen van brand en explosies. Om er zeker van te zijn dat uw filter in overeenstemming is met de regelgeving, kies dan voor de EN 12779-standaard. In Nederland verplicht de Arbowet bedrijven bij wie explosiegevaar bestaat een explosieveiligheidsdocument (EVD) op te stellen. Daarin wordt in kaart gebracht wat de eventuele explosiegevaren zijn, waar die zich bevinden en welke technische maatregelen er zijn genomen om die gevaren weg te nemen of te reduceren. “Een EVD voorkomt discussies met Inspectie SZW en verzekeringsmaatschappijen. Certificatie-instelling Stichting Keuringsbureau Hout (SKH) in Wageningen houdt twee keer per jaar een speciale EVD-dag, waarop u makkelijk en met behulp van specialisten uw eigen EVD kunt samenstellen.” De volgende EVD-dag vindt plaats in het voorjaar. Aanmelden kan via SKH.nl.

PPG Wood Finishes. De nieuwe generatie Acrylaat verfsystemen.

PPG is een wereldwijde producent van hoogwaardige en duurzame verfsystemen. Door de toenemende vraag naar onderhoudsarme verfsystemen heeft PPG onder KOMO een nieuwe generatie acrylaat verfsystemen ontwikkeld. Hiermee zet PPG Wood Finishes een grote stap vooruit in relatie tot duurzame oplossingen waarin een hoog rendement in gebruik, kleur- en glansbehoud, hechting, elasticiteit en vochtregulatie van het gehele verfsysteem vanzelfsprekend zijn. Neem contact met ons team van deskundigen om u te adviseren over de beste oplossing in product en proces.

PPG Industrial Coatings B.V., J. Huddeweg 9, 6827 CA Arnhem, Netherlands Tel.: +31 (0)316 70 01 50 – Email: industrial-coatings-emea@ppg.com www.ppgindustrialcoatings.com

We protect and beautify the world is een handelsmerk en het PPG Logo is een geregistreerd handelsmerk van PPG Industries Ohio, Inc. We protect and beautify the world

TM

DJP ISOFIX DUURZAME, VEILIGE EN SNELLE HEKWERKMONTAGE

DJP PROFIX Mechanische kozijnverbinding DJP ISOFIX Gewaarborgde bevestiging voor hekwerkmontage

DJP PROFILES Prestatie YHUKRJHQGHSURƬHOHQ

EENVOUDIG WAARDE TOEVOEGEN MET BEHOUD VAN GARANTIE De verwerking is eenvoudig en afgestemd op het gangbare proces in de timmerfabriek. +HWV\VWHHPLQFOXVLHIGHYHUELQGLQJRSGHERXZLVJHFHUWLƬFHHUGYROJHQV SKH beoordelingsrichtlijn BRL 0801; waardoor garanties behouden kunnen blijven. DJP OMNI-JOINT Mechanische kozijnverbinding voor Single Part Production

KIJK VOOR ALLE SLIMME INNOVATIES OP: INNODEEN.NL/KOZIJNINDUSTRIE

Preventieve maatregelen voor elk risico

“In een houtbewerkingsfabriek neemt elk deel van het productieproces zijn eigen specifieke risico’s mee”, zegt Kloppenburg. “Het is belangrijk die te identificeren en voor elk risico een passende oplossing te vinden.” Om te beginnen kan een houtbewerkingsmachine zelf brandgevaar opleveren als er bot gereedschap wordt gebruikt of als er onderdelen aanlopen. Daarom is een regelmatige check en onderhoud ook zo belangrijk om de risico’s laag te houden. Zelfs als een machine goed wordt onderhouden, kunnen er nog kleine vonkjes ontstaan door stukjes metaal en hete deeltjes die in het afzuigsysteem worden gezogen. Zaagsel dat vrijkomt bij de houtbewerking en wordt afgezogen via het filtersysteem kan dan in de buizen vlamvatten. Kloppenburg: “Dit kun je voorkomen door een filtersysteem te kiezen met de juiste afzuigcapaciteit. Dan blijft er geen zaagsel in de buizen achter.” Bij het installeren van een nieuw filtersysteem zit de capaciteit meestal wel goed, maar fabrieken veranderen door de jaren heen en hun productiecapaciteit groeit mee. Daardoor is er soms na een aantal aanpassingen een hogere afzuigcapaciteit nodig. “Als het systeem niet binnen zijn ideale bereik draait, betekent dat niet alleen energieverlies maar ook een potentieel brandgevaar”, legt Kloppenburg uit. “Daarom is het zo belangrijk om de capaciteit van uw afzuigsysteem regelmatig opnieuw

4 Wyboud Kloppenburg: “Als een systeem niet binnen zijn ideale bereik draait, betekent dat niet alleen energieverlies maar ook een potentieel brandgevaar.”

te evalueren, vooral wanneer er veranderingen optreden in de fabriek. Verder kan een speciaal vonkdetectiesysteem, eventueel in combinatie met een automatisch blussysteem, helpen om brand in de buizen te voorkomen.”

8.000 m 3

Het filtersysteem zelf kan ook een gevaar vormen. Als er een vonk vlamvat in het buizensysteem wordt die automatisch in het filter gezogen. Een filtersysteem ontworpen volgens de EN-12779 norm is hier de oplossing: brandkleppen zorgen ervoor dat de brand binnen het filtersysteem wordt gehouden en geen schade toebrengt aan de rest van de fabriek. Volgens Atex-regulering moet de drukgolf van de explosie bovendien veilig de installatie kunnen verlaten. Daartoe dienen explosiepanelen in de filterinstallatie en in de luchtretourvoorziening aangebracht te zijn. Voorwaarde is natuurlijk dat het filter zo is ontworpen dat de drukgolf het systeem via de explosiepanelen verlaat, waardoor het filtersysteem zelf intact blijft. “Brandgevaar zou eigenlijk vanaf het begin meegenomen moeten worden bij het ontwerp van elke fabriek”, zegt Kloppenburg. De positionering van het filtersysteem kan grote schade aan de fabriek voorkomen als er brand ontstaat. Installaties van meer dan 8.000 m 3 per uur moeten buiten de fabriek worden geplaatst en over de juiste blusaansluiting voor de brandweer beschikken. Ook de positionering van opslagruimten voor hout en zaagsel is belangrijk. Zo zou het zaagsel op gepaste afstand van het pand moeten worden opgeslagen om het risico op een overslaande brand te verkleinen. Ook voor verzekeraars is dit vaak een vereiste. Installaties met een capaciteit van minder dan 8.000 m 3 per uur mogen binnen staan, maar moeten wel hun eigen blussysteem hebben (volgens EN 16770). Units die binnen staan moeten bovendien een explosie kunnen overleven.

Bewustwording creëren

Brand- en explosieveiligheid gaat niet alleen om het beperken van risico’s binnen een specifiek systeem. Kloppenburg: “We willen graag bewustwording creëren in elk onderdeel van het productieproces, want wij geloven dat fabrieksveiligheid meer is dan de som der delen.” Van de positionering van de houtbewerkingsmachine tot het buizensysteem: elk onderdeel moet in overweging genomen worden bij het inrichten van een veilige en risicovrije fabrieksvloer. Modesta helpt de juiste brandpreventie- en brandreguleringsmaatregelen te nemen. De onderneming plaatst niet alleen een filterinstallatie die voldoet aan alle regels en wetgeving (alle installaties hebben een QEXkeurmerk, ontwikkeld door SKH), maar denken ook mee over de complete fabrieksinrichting en advisering over de stappen naar een veiligere werkomgeving.