DOSSIER - Waterbeheer
Voor biodiversiteit in wateren De biodiversiteit in onze wateren staat onder druk door o.a. overbevissing en het gebruik van onnatuurlijke waterbouwstructuren zoals betonnen taluds en metalen damwanden. Daarom heeft ReefSystems Moses en Specter ontwikkeld, twee systemen ter bevordering van de biodiversiteit in oceanen en waterwegen. Het verhaal van ReefSystems begon toen Max Dijkstra in zijn vroege jaren de ambitie ontwikkelde om zich in te zetten voor natuurherstel. Hij groeide op aan zee en lag ook ’s winters vaak in het water. Hij studeerde cum laude af aan de ArteZ Hogeschool voor de kunsten en met zijn opgedane kennis besloot hij zich fulltime te focussen op het ontwerpen van natuurinclusieve producten. In 2019 zag medeoprichter Jesse de Bont een link naar het bouwen van functionele maritieme structuren, waarna de twee hun bedrijf oprichten. In de ontwerpvisie van ReefSystems staat de natuur op nummer één. Bouwbedrijven kunnen de producten van ReefSystems meenemen in projectvoorstellen, waardoor de kans op het winnen van tenders toeneemt. Zo zullen deze bedrijven een positieve impact teweegbrengen met hun toekomstige bouwprojecten. Moses en Specter zorgen ervoor dat waterschappen, gemeenten en overheden de Kaderrichtlijn Water (KRW)- en duurzaamheidsdoelstellingen kunnen behalen. Op die manier creëert ReefSystems een nieuwe, natuurinclusieve weg in de bouwsector. In het afgelopen jaar is de startup een project gestart met Boskalis en komend jaar worden er natuurinclusieve dijkverstevigingsplannen
IN ‘T KORT - Biodiversiteit In de ontwerpvisie van ReefSystems staat de natuur op nummer één Moses is een systeem voor de aanleg van natuurinclusieve maritieme constructies De Specter-bakken zijn te bevestigen op bestaande en nieuwe damwanden Boven water zal Specter een groener, aangenamer straatbeeld genereren
18
nr. 1/2 - februari 2021
Moses biedt een vestigingsplaats voor tal van waterorganismen. Het kan bijvoorbeeld zorgen voor herstel van koraalriffen.
uitgewerkt in samenwerking met bouwbedrijf Heijmans. Moses Het Modular Sealife System (Moses) is een modulair bouwsysteem voor de aanleg van natuurinclusieve maritieme constructies zoals golfbrekers, bescherming voor windmolens op zee, kustbescherming en oeverversteviging. De bouwelementen functioneren na installatie als kunstmatige riffen, waarin verschillende vormen van onderwaterleven terecht kunnen voor het vinden van voedsel, schuilplek en voortplantingsgebied. De riffen creëren nieuwe habitats voor lokale en migrerende vissoorten, schaal- en schelpdieren. De buitenkant van de modules heeft een grove structuur die functioneert als hard substraat, waardoor koraal, schelpdieren, planten en andere organismen gemakkelijk kunnen hechten. De binnenkant heeft een gladdere structuur, waardoor de modules niet dicht groeien en toegankelijk blijven voor het onderwaterleven. De modules kunnen deels worden afgesloten, waardoor de doorgangen van maat verschillen. Hierdoor ontstaan diverse microhabitats voor kleinere dieren, waar grotere roofdieren niet bij kunnen. Zo kan één Moses-installatie succesvol schuilgelegenheid bieden aan een grote diversiteit aan soorten. Glasvezelbewapening De modules worden momenteel geproduceerd van beton met glasvezelbewapening, waardoor er geen oxidatie van het bewape-
ningsijzer optreedt. Binnenkort beschikt het bedrijf over een machine, waarmee het mogelijk wordt om gerecycled beton te gebruiken in het productieproces. Zo kan er in hoog tempo worden geproduceerd, terwijl de CO2-uitstoot laag blijft. De individuele modules wegen +/-15 kg per stuk. Hierdoor zijn ze eenvoudig te transporteren, ook naar moeilijk bereikbare locaties. Kleinere rif-installaties kunnen onderwater worden opgebouwd, grotere installaties kunnen boven water worden opgebouwd op een frame of een stelconplaat, waarna ze in het water kunnen worden getakeld. De modules worden aan elkaar bevestigd met marine epoxy. In samenwerking met Wageningen Universiteit & Research (WUR), Sportvisserij Nederland en Bureau Waardenburg zijn de eerste riffen in 2019 te water gegaan bij het Haringvliet en bij de Brouwersdam. De installaties worden vier jaar lang periodiek gemonitord door onderzoekers van de WUR. Watersamples worden gefilterd, waarna er met moderne moleculaire technieken (eDNA) kan worden aangetoond welke vissen er in het gebied rondom het rif zwemmen. Een aantal maanden na de installatie bleken al zeventien verschillende vissoorten actief gebruik te maken van het kunstmatige rif. Een jaar na de installatie was het rif volledig opgenomen door de natuur (zie foto 1). Aangetroffen soorten bij het kunstmatige rif bij de Brouwersdam (visuele conformatie door Reindert Nijland op één jaar na installatie): Japanse oesters, zeepokken, zeesterren, kolonievormende zakpijpen (botryllus
