Jurisprudentie Arbozorg

Ontslag op staande voet terecht gegeven

Wanneer gaat een grapje van de ene werknemer ten koste van de andere werknemer te ver?

Een werknemer trekt in het gezelschap van zijn collega’s met beide handen de korte broek van een vrouwelijke collega naar beneden, zodat zij daar ineens in haar blote billen staat. Dat was wel grappig, vindt hij, en zelf kon zij er destijds toch ook wel om lachen? De werkgever ziet dat anders en ontslaat de werknemer op staande voet. Want dit is zó respectloos, zo ga je niet met je collega’s om. Dat vindt de werkneemster ook, die erg door het incident is aangeslagen.

De werknemer vindt de reactie van zijn baas erg overtrokken: een waarschuwing, overplaatsing of dergelijke had toch ook wel kunnen volstaan? Bovendien: ‘bedrijfscultuur’, andere collega’s hebben ook zulke geintjes uitgehaald zonder zulke zware repercussies – een ontslag op staande voet is duidelijk niet eerlijk.

Op grond van artikel 7:677 lid 1 BW is ieder van partijen bevoegd de arbeidsovereenkomst onverwijld op grond van een dringende reden op te zeggen, onder onverwijlde mededeling van die reden aan de wederpartij. Artikel 7:678 lid 1 BW licht dit nader toe: zo’n dringende reden kan bijvoorbeeld een daad, eigenschap of gedragingen van de werknemer zijn, die ten gevolge heeft dat van de werkgever redelijkerwijze niet gevergd kan worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. De rechter gaat volledig mee met het standpunt van de werkgever: hier is inderdaad sprake van een dringende reden in de zin der wet, want zulk onbetamelijk gedrag op de werkvloer is niet te tolereren. Van ‘bedrijfscultuur’ of oneerlijke bejegening is niets gebleken (en dat zou waarschijnlijk ook geen verschil hebben gemaakt, YW).

Het ontslag op staande voet heeft wel zware consequenties voor de werknemer: een veroordeling in de proceskosten, geen vergoeding, geen getuigschrift en waarschijnlijk ook geen WW-uitkering, want hij heeft dit ontslag aan zichzelf te danken. (YW)

Bron: Rechtbank Limburg 16 februari 2023, ECLI:NL:RBLIM:2023:1230

Causaal verband tussen psychisch leed en werkzaamheden

Komt psychisch leed van het werk of van privéfactoren? Dat is de vraag die hier moet worden beantwoord.

Een werknemer van het COA heeft gedurende een half jaar als woonbegeleider gewerkt in de noodopvang voor asielzoekers. In de uitvoering van zijn werkzaamheden werd hij voortdurend geconfronteerd met het leed, suïcidepogingen en ernstige trauma’s van de bewoners. Hij heeft als gevolg daarvan ernstige psychische klachten ondervonden.

In eerste instantie oordeelde de rechter dat het COA tekortgeschoten was in haar zorgplicht als werkgever en daarom voor zijn schade aansprakelijk is. Het COA is in deze zaak in hoger beroep gegaan van dit vonnis. Want, zo stelt het COA, hoe was het eigenlijk met de (geestelijke) gezondheid van de werknemer voordat hij bij ons kwam werken? Dat weten we niet… Ook voert het COA aan dat zijn gezondheidsklachten multicausaal van aard zijn en ‘dus’ mogelijk door andere oorzaken dan de werkomstandigheden kunnen zijn ontstaan. Met andere woorden, het is niet overtuigend dat de gezondheidsklachten door het werk zijn veroorzaakt.

Op 24 januari 2023 heeft een mondelinge behandeling bij het hof plaatsgevonden, waarna de partijen het hof hebben gevraagd om arrest (vonnis) te wijzen.

De werknemer moet conform de jurisprudentie en tekst van artikel 7:658 BW stellen en zo nodig bewijzen dat a) hij is blootgesteld aan belastende arbeidsomstandigheden en b) dat hij gezondheidsklachten heeft die door deze arbeidsomstandigheden kunnen zijn veroorzaakt. Gelijktijdig moet de werkgever stellen en bewijzen dat aan de zorgplicht is voldaan. Indien de zorgplicht is geschonden, wordt in beginsel aangenomen dat er causaal verband is tussen de gezondheidsklachten en de werkomstandigheden. Maar indien het causaal verband tussen de gezondheidsschade en de arbeidsomstandigheden te onzeker of te onbepaald is, dan draagt de werknemer de volle bewijslast van het causaal verband.

Het hof maakt hele korte metten met het beroep. Hij overweegt dat het vaststaat dat de arbeidsomstandigheden psychosociaal (zeer) belastend waren.

Ook heeft het COA geen, althans onvoldoende maatregelen genomen om te voorkomen dat de werknemer door die arbeidsomstandigheden schade zou lijden. De schade staat vast: PTSS en een depressie. Deze psychische gezondheidsklachten kunnen door de psychisch belastende arbeidsomstandigheden zijn veroorzaakt. Sterker nog, gelet op de benardheid van de arbeidsomstandigheden, de medische informatie, de eensgezindheid van de medische behandelaren en het gebrek aan aanknopingspunten die naar een andere oorzaak wijzen, ligt dit er dik bovenop.

Toepassing van de arbeidsrechtelijke omkeringregel brengt naar het oordeel van het hof dan ook mee dat het causaal verband hier gegeven is. Daarmee staat de aansprakelijkheid van het COA als werkgever voor de schade van de werknemer vast. (YW)

Bron: Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 14 februari 2023, ECLI:NL:GHARL:2023:1287

Arbozorg

De Wet Werken waar je wilt komt eraan

Werknemers krijgen meer zeggenschap bij de keuze tussen werk op kantoor of thuis. Daarnaast krijgen werkgevers meer mogelijkheden tot maatwerk bij de invulling van hybride werken die past bij de organisatie. De Wet werken waar je wilt is in aantocht. Wat betekent dat?

De Wet werken waar je wilt is een aanpassing op de bestaande Wet flexibel werken. Het wetsvoorstel is op 5 juli 2022 aangenomen door de Tweede Kamer, en ligt nu ter goedkeuring bij de Eerste Kamer. De verwachting is dat die het wetsvoorstel ook zal goedkeuren, omdat er een grote meerderheid voor de nieuwe wet is in de Tweede Kamer.

Het doel van de wet is een kleine wijziging in de Wet flexibel werken (WFW). Nu kan een werknemer zijn baas op grond van de WFW al vragen om aanpassing van de arbeidsduur of de werktijden. Met de nieuwe wet geldt dat ook voor een verzoek om aanpassing van de werkplek. Zo’n verzoek van een werknemer moet de werkgever in principe accepteren. Zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen zijn de enige grond waarop werkgevers een dergelijk verzoek mogen weigeren. Dat geldt nu nog niet voor een verzoek tot aanpassing van de werkplek. In de WFW staat nu alleen dat de werkgever het verzoek van de werknemer moet overwegen en over een afwijzing met de werknemer moet overleggen.

De wet geldt alleen voor bedrijven met meer dan tien werknemers. De reden hiervoor is dat werken op afstand grote impact kan hebben op kleine werkgevers. Denk daarbij aan de werkplanning, administratieve lasten en kosten voor thuiswerken. Grotere werkgevers zijn dus wel verplicht de wet toe te passen.

De titel Werken waar je wilt is nogal misleidend, want een werknemer kan niet overal werken waar hij wil. Alleen als hij een verzoek indient voor werken vanaf zijn thuisadres is de werkgever verplicht die te honoreren.

Dat woonadres mag overigens buiten Nederland liggen, maar niet buiten de Europese Unie. Daarnaast geldt de wet ook voor werknemers die nu veel thuiswerken en meer op kantoor willen werken.

Een verzoek tot een andere arbeidsplaats moet voldoen aan een aantal eisen: l De werknemer moet minimaal 26 weken (een half jaar) in dienst zijn l Het verzoek moet schriftelijk worden ingediend l Het verzoek moet minimaal 2 maanden van tevoren worden ingediend l De werkgever moet minimaal 1 maand vóór de ingangsdatum schriftelijk reageren op het verzoek.

Bron: Arbo-online, 22 februari 2023

Internetconsultatie subsidie duurzame inzetbaarheid van start

Op 20 februari is de internetconsultatie voor de verruiming van de subsidie duurzame inzetbaarheid van start gegaan. Deze regeling heeft tot doel om zoveel mogelijk mensen gezond werkend hun pensioen te laten halen of vervroegd te laten uittreden. Het is de bedoeling dat deze regeling vanaf september 2023 ook wordt opengesteld voor individuele bedrijven en dat het drempelbedrag voor een subsidie wordt verlaagd. Reageren op de aangepaste regeling kan tot 20 maart.

De subsidie volgt uit het pensioenakkoord van 2019. Sectoren konden al subsidie aanvragen voor activiteiten die de duurzame inzetbaarheid van werknemers vergroten. Bijvoorbeeld voor een nieuwe aanpak om zware werkomstandigheden te verlichten, slimmer roosteren bij nachtwerk of financiële adviesgesprekken. Daarnaast is er tijdelijk subsidie beschikbaar om werknemers met zwaar werk eerder te laten stoppen. Het kabinet heeft bijna 1 miljard euro beschikbaar gesteld en financiert tot de helft van de kosten. De rest wordt door de bedrijven zelf betaald.

De huidige regeling wordt nu uitgebreid zodat ook individuele bedrijven een aanvraag kunnen doen. Het minimaal aan te vragen subsidiebedrag wordt verlaagd naar 75.000 euro. Daarmee wordt het ook makkelijker voor kleinere sectoren om subsidie aan te vragen. De wijzigingsregeling die nodig is voor deze wijziging is nu vier weken in internetconsultatie: van 20 februari 13:00 uur tot en met 20 maart. Daarna zal de ontvangen inbreng worden verwerkt en de regeling worden vastgesteld. Bron: SZW, 20 februari 2023

Gevaarlijke stoffen en biologische agentia

Arbeidsinspectie gaat handhaven bij ProRail om gebruik stenen

De Arbeidsinspectie kan aan ProRail een boete opleggen of het werk stilleggen als het bedrijf blijft doorgaan met het gebruik van stenen met het kankerverwekkende kwartsstof tussen spoorrails. Minister Karien van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) heeft de bezwaren van ProRail tegen de eis van de Arbeidsinspectie om daar onmiddellijk mee te stoppen, van tafel geveegd. “Wij gaan ervan uit dat ProRail nu gaat stoppen”, zegt de woordvoerder van de Arbeidsinspectie.

In een brief aan ProRail van eind januari heeft de minister alle bezwaren van het bedrijf ongegrond verklaard, zegt de woordvoerder. Het ministerie zelf wil daar niets over zeggen en wil ook de brief niet vrijgeven “omdat de zaak nog loopt”, zegt een woordvoerder van het ministerie van SZW. Tv-programma Zembla heeft de brief in handen en bericht daar over.

Naar aanleiding van eerdere onthullingen door Zembla heeft de Arbeidsinspectie tijden geleden een controle uitgevoerd bij ProRail. Daarbij werd het gebruik van stenen met kwartsstof vastgesteld. “Kwartsstof is een gevaarlijke en kankerverwekkende stof”, zegt de woordvoerder van het ministerie. Het gebruik daarvan is volgens de Arbowet verboden. De Arbeidsinspectie eiste stopzetting van het gebruik van de stenen, dat tot 1 januari dit jaar werd gedoogd.

“Iedereen in Nederland moet gezond en veilig zijn werk kunnen doen”, zegt de SZW-woordvoerder. “Blootstelling aan gevaarlijke stoffen is een belangrijk risico voor werkenden. ProRail heeft als opdrachtgever en werkgever een zorgplicht voor de bescherming van mensen die werken aan het spoor.”

Op de Europese markt zijn kwartsloze stenen te koop, zegt de woordvoerder van de Arbeidsinspectie. Hij kan niet aangeven of die duurder zijn. “Maar gezondheid gaat boven economisch belang.”

ProRail laat weten al toe te werken naar het gebruik van ballast zonder kwarts, maar dat daarvan nog onvoldoende op de markt beschikbaar is. Het bedrijf heeft daarom meer tijd nodig dan het van de Arbeidsinspectie krijgt, aldus een woordvoerder. Hij zegt daarnaast dat bij de verwerking stofvorming wordt tegengegaan door de ballast nat te houden, en dat werknemers verplicht mondkapjes dragen.

“Over de termijn van die overgang - en de gevolgen daarvan - gaat ProRail verder in gesprek met het ministerie”, aldus de zegsman. “Verder zullen we ook bij de rechter laten toetsen of de termijn die we krijgen voor de overgang uitvoerbaar is.”

ProRail kan nog in beroep bij de bestuursrechter en, als ook die het spoorbedrijf in het ongelijk stelt, bij de Raad van State. Dit heeft echter geen opschortende werking, zegt de Arbeidsinspectie. ProRail mag geen stenen met kwartsstof meer gebruiken.

Bron: ANP, 1 maart 2023

Fysieke belasting

FNV begint rechtszaak om bagageafhandeling Schiphol

De FNV begint een collectieve rechtszaak tegen de bagage- en vrachtbedrijven op Schiphol. Het werk is daar al jaren te zwaar. FNV zegt naast een schadevergoeding vooral te willen dat het werkproces op Schiphol verandert.

Op een (inmiddels gesloten) meldpunt van de vakbond over het werk in de bagagekelders zijn sinds september 1000 klachten binnengekomen. De FNV vraagt afhandelaars met fysieke klachten om een uitgebreide vragenlijst in te vullen, met vragen over de leefstijl. Hiermee wil de vakbond informatie verzamelen om sterker te staan bij de rechter. Tot nu toe werkten 150 mensen de volledige vragenlijst af.

‘Nog steeds is de fysieke belasting te zwaar’, zegt bestuurder David van de Geer in een toelichting op de rechtszaak. Uit onderzoek van de Nederlandse Arbeidsinspectie in september bleek dat ook al. Het grootste probleem is dat de bagageafhandelaars te zwaar moeten tillen. Op het meldpunt van de FNV meldden werknemers zich vooral met klachten aan de rug, schouders, nek en knieën.

‘De klachten zijn ontstaan door een combinatie van zwaar werk en een enorme onderbezetting, met grote werkdruk tot gevolg’, stelt de FNV. Het meldpunt is nog open en de vakbond verwacht dat er meer klagers bijkomen door de nieuwe aandacht voor de zaak. De afhandelaars, Schiphol en de inspectie kwamen al in 2011 overeen dat overmatig zwaar sjouwwerk verleden tijd zou zijn. Op Schiphol is de afhandeling van de bagage in handen van particuliere bedrijven. Dat leidt tot een heftige concurrentiestrijd met kleine marges.

Mede hierom pleit de FNV voor maatregelen die verder gaan. Waaronder een verplichte verzekering tegen ongevallen en beroepsziekten, af te sluiten door de werkgevers. Dan wordt iedere werknemer, die het slachtoffer wordt van ongeval en erkende beroepsziekte, op een gelijke wijze gecompenseerd voor de geleden schade. Daarnaast kan er een financiële prikkel van uitgaan, omdat bedrijven en sectoren met een hoge instroom meer premies moeten betalen voor deze verzekering.

Schiphol laat weten hard te werken aan verbetering van de werkomstandigheden. De luchthaven wijst tevens op de oproep aan luchtvaartmaatschappijen en afhandelingsbedrijven om de lonen te verhogen. Ook stelt de luchthaven dat afhandelaren verplicht zijn tilhulpen te gebruiken.

‘Om diverse redenen is dat nog niet overal en niet met alle bagage mogelijk. Met afhandelaren brengen we nu in kaart welke maatregelen hiervoor getroffen moeten worden.’ In de nabije toekomst wil de luchthaven een nieuwe bagagekelder bouwen. Hier zijn volgens de luchthaven betere werkomstandigheden mogelijk. Schiphol verwacht in 2026 met de bouw te beginnen. Bron: ORnet.nl, 27 februari 2023

Jurisprudentie Ziekte en re-integratie

Ouderschapsverlof geweigerd

Wat gebeurt er wanneer de belangen van een zwangere werkneemster (wel verlof opnemen) en haar werkgever (geen verlof opnemen) met elkaar conflicteren?

De werkneemster van een notarariskantoor verzoekt of zij haar zwangerschaps- en bevallingsverlof mag aanvullen met de wettelijke termijn van negen weken ouderschapsverlof. Haar werkgever antwoordt ontkennend: nóg langer verlof? Nee, het notariskantoor kan echt niet zo lang zonder haar. Een vervanging voor haar vinden is ook geen optie, want iemand met haar ervaring is erg moeilijk te vinden op de arbeidsmarkt – zij is gewoon onmisbaar! De werkneemster pikt deze weigering niet en spant een kort geding (voorlopige voorziening) aan.

Als uitgangspunt moet de werkgever zo’n verzoek toekennen, tenzij er echt sprake is van zo’n zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang of zo’n uitzonderlijke situatie, dat dit redelijkerwijs niet van hem kan worden gevergd. Het is aan hem om dit goed te motiveren (artikel 6:5 lid 3 Wet arbeid en zorg). De argumentatie van de werkgever moet goed (lees: heel concreet) gemotiveerd zijn, met aandacht voor de wederzijdse belangen.

De rechter overweegt dat het best lastig zal zijn voor de werkgever om op korte termijn een nieuwe, ervaren medewerker te vinden. Dat het ook erg zwaar is voor de andere twee medewerkers om haar functie nog langer samen over te nemen, komt ook wel aannemelijk voor. Maar dat dit leidt tot enorme risico’s of een onaanvaardbare daling van de klanttevredenheid of de omzet, dát is niet gesteld, laat staan aangetoond. De rechter overweegt dat het ‘slechts’ om negen weken extra gaat en dat de werkneemster maar 19,5 uur per week werkt. Dit is nog wel te overzien, zo oordeelt de rechter. De vordering van de werkneemster wordt toegewezen. (YW)

Bron: Rechtbank Rotterdam 16 februari 2023, ECLI:NL:RBROT:2023:1355

Ziekte- en re-integratie

Programma Preventie Beroepsziekten

Beroepsziekten hebben een grote impact op de samenleving. Reden voor het ministerie van SZW om in 2018 het programma Preventie Beroepsziekten te starten. Er is nu een rapportage met een terugblik op de initiatieven.

Het programma Preventie Beroepsziekten (PPBZ) trapte in 2018 af met het thema gevaarlijke stoffen, met de campagne ‘Veilig Werken met (gevaarlijke) stoffen’. In 2020 kwam daar fysieke belasting bij, met de campagne ‘Hoe TOP werk jij? Pak lichamelijke belasting aan’. En in 2021 startte de deelcampagne gericht op fysieke onderbelasting, vooral minder zitten: ‘Elk half uur even bewegen. Zet ook de stap!’

Ruim vier jaar na de start van het programma Preventie Beroepsziekten is er een terugblik op een deel van de initiatieven die uit het programma is voortgekomen. Deze rapportage is geschreven door vhp human performance voor het ministerie van SZW. Maar natuurlijk ook voor andere geïnteresseerden in gezond en veilig werken. In de rapportage komen de drie campagnes over gevaarlijke stoffen, fysieke belasting en fysieke onderbelasting stuk voor stuk aan bod. Van elk van die thema’s staan de campagnecijfers genoemd, gevolgd door een greep uit de campagne-uitingen via social media, website en nieuws- brief. Vervolgens passeren de interventies uitgebreid de revue. Elk thema sluit af met aandacht voor kennis en innovatie.

De rapportage sluit af met lessons learned, de opbrengsten van het programma en advies.

Als het meest waardevol van alle campagnes rondom het programma Preventie Beroepsziekten wordt genoemd dat er een netwerk van betrokkenen is gecreëerd. Door vertegenwoordigers van sectororganisaties, werkgevers, onderzoekers en arboprofessionals. Die zijn met de belangrijke thema’s aan de slag gegaan. Dit netwerk in stand houden en verder uitbouwen, dat is dan ook de missie voor alle betrokkenen.

Bron: Arbo-online, 22 februari 2023

Honderden werknemers met langdurige corona arbeidsongeschikt

Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) heeft in het afgelopen jaar 1883 keer iemand met langdurige coronaklachten beoordeeld of die (voorlopig) niet meer of niet meer zo lang kan werken. “In het merendeel van de gevallen zijn zij volledig arbeidsongeschikt verklaard”, aldus de organisatie.

“In de zorgsector is het aandeel WIA-beoordelingen vanwege corona groter dan in andere sectoren”, voegt de uitkeringsinstantie toe.

In ruim 83 procent van alle gevallen is een gedeeltelijke of volledige arbeidsongeschiktheidsuitkering toegekend. In 9 procent gaat het dan om een zogeheten IVA-uitkering vanwege volledige én duurzame arbeidsongeschiktheid. De helft betreft een zogeheten WGA 80-100-uitkering waarbij iemand op dit moment volledig arbeidsongeschikt is, maar verbetering mogelijk is. Bij 24 procent van de mensen wordt een uitkering toegekend vanwege gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid.

Het UWV is niet verbaasd. De cijfers over heel 2022 zijn in lijn met de eerdere cijfers die de organisatie al bekendmaakte. “De cijfers laten over het hele jaar een vrij constant beeld zien”, voegt Chantal Gielen, directeur Arbeid en Gezondheid bij het UWV, toe.

In de sector Zorg en welzijn is bij 6,2 procent van de WIAbeslissingen sprake van corona, in de overige sectoren geldt dat gemiddeld bij 3,7 procent van de beslissingen. Corona is in Zorg en welzijn tevens vaker ook echt de hoofddiagnose dan in de overige sectoren.

Het UWV verwacht ook dit jaar nog veel beoordelingen van mensen met coronaklachten te moeten doen, ook omdat de uitkeringsinstantie nog met achterstanden kampt. De wachttijden kunnen “behoorlijk” oplopen, schat de organisatie.

Bron: ANP, 1 maart 2023

Ziekteverzuim blijft hoog

In januari is het gemiddelde percentage ziekteverzuim met 4,9 procent vrij hoog gebleven. Dat melden de arbodiensten ArboNed en HumanCapital Care. Er waren 2 hoofdoorzaken: aanhoudende griep, en psychisch verzuim door werkstress. Dat zorgt voor meer langdurig verzuim.

Het gemiddelde verzuim ligt al sinds november net onder 5 procent. Daarbinnen zijn de verschillen tussen de bedrijfstakken vrij groot. De hoogste percentages komen uit de gezondheidszorg (6,9%), industrie (5,8%) en het onderwijs met 5,2 procent ziekmeldingen. Grote bedrijfsorganisaties met meer dan 250 werknemers zitten ook op 5,8 procent, in het midden- en kleinbedrijf blijft het ziekteverzuim met 4,4 procent duidelijk lager. Onderlinge binding en afhankelijkheid zijn de belangrijkste redenen voor het lagere verzuim daar, stellen arbodiensten.

Wie zich in januari ziek meldde, gaf waarschijnlijk griep op als reden. Meer dan de helft van de ziekmeldingen waren terug te voeren op die oorzaak. Corona was goed voor 10 procent van het verzuim. Het overgebleven derde aan oorzaken is vrij divers, maar een oorzaak springt er toch nog altijd uit: langdurig verzuim, vooral door psychische oorzaken.

Dan gaat het dus vooral om mentale klachten die te maken hebben met het werk. Vooral werkdruk, werkstress en grote emotionele belasting zijn risicofactoren voor werknemers. Waaronder allerlei vormen van geweld en agressie, ongewenst gedrag en intimidatie. Ook wel psychosociale arbeidsbelasting (psa) genoemd. Het kan allerlei mentale klachten veroorzaken.

Werkgevers moeten extra alert zijn bij thuiswerken en hybride werken, omdat dit kan leiden tot een toename van psychosociale problemen. Maar soms kan wat meer thuiswerken mensen betere mogelijkheden geven om de balans tussen werk en privéleven optimaal af te stemmen. De beste oplossing verschilt per werknemer en werkplek. Bron: Mediawatch, 24 februari 2023