Burak Cukrowy Wiosna 2024 Südzucker Polska by Verlag Dr. Albert Bartens

Wiosna 2024 Gazeta dla Plantatorów

Wydawana przy współpracy z Sekcją Surowcową Stowarzyszenia Techników Cukrowników w Warszawie

Zmiany klimatu i związane z nimi coraz częściej występujące zjawiska takie jak susza czy ulewne deszcze, stawiają ...

Mątwik burakow, czyli pasożytniczy nicień Heterodera schachtii ma bardzo szeroki zakres roślingospodarzy. ...

Rozpylacze używane podczas zabiegów herbicydowych są ostatnim elementem, po doborze mieszaniny zbiornikowej, ...

Czytaj na stronie 22

Czytaj na stronie 25

Czytaj na stronie 28

Aktualności Spis treści

Kalendarium Imprez Rolniczych

Aktualności Kalendarium Imprez Rolniczych Aktualności z Unii Europejskiej – Michał Gawryszczak DLF Seeds i właściciel SESVanderHave ogłosili utworzenie spółki joint venture Ceny cukru w Polsce, Unii Europejskiej i na świecie – Michał Gawryszczak Wiadomości z Cukrownictwa Podsumowanie kampanii cukrowniczej 2023/24 w Polsce

Data

2 3 8 10 11 12

Skup surowca i przebieg kampanii 2023/24 w Krajowej Grupie Spożywczej S.A.

32 Cukier cynamonowy 39 Niekorzystna pogoda wpłynęła na zbiory buraków i kampanię cukrowniczą w Europie 40 Zakończenie kampanii cukrowniczej i przygotowanie do nowego sezonu 2024 w Südzucker Polska S.A. – Zbigniew Izdebski 42 Karpatka 45 Zakończenie kampanii i przygotowanie do sezonu 2024 w Nordzucker Polska S.A. – Marek Drzewiecki 46 Krzyżówka plantatora 47

Agrotechnika Co warto wiedzieć o technologii Conviso Smart? – dr Marcin Łukomski, Andrzej Rybarczyk 4 Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych (PDO) 2023 roku – Joanna Kierończyk-Łukaszyk 18 Rolnictwo regeneratywne to realne korzyści dla rolników – Katarzyna Jórga, Dobromiła Domaszewska 22

Miejsce

Impreza

2024 16.02.2024

Toruń, organizator Forum Branży Związek Producen- Cukrowniczej w Torutów Cukru w Polsce niu

08-10.03.2024

Kielce

Agrotech

23–24.05.2024

STC więcej na www.stc.pl

Konferencja Techniczno-Surowcowo-Anlaityczna w Warszawie

07-09.06.2024

Lotnisko Kamień Ślą- Opolagra ski k. Opola

20.06.2024

Gospodarstwo Rolne Dzień Buraka CukroPaweł Ankurowski, wego Südzucker PolWłostów, woj. świę- ska S.A. tokrzyskie

19-22.09.2024

Bednary k. Poznania

Agroshow

Cukier, Skrobia, Biopaliwa

Cukier, Skrobia, Biopaliwa Cukr, skrob, biopalivo Цукор, крохмаль, бioпаливо

Cukr, škrob, biopalivo

2024

Цукор, крохмаль, біопаливо

200 złotych + koszty przesyłki i VAT

2024

Bartens

Zamówienia: Wydawnictwo Bartens Sp. z o. o. burak@bartens.com

Bartens

Ochrona Praktyczne rady dotyczące zwalczania chwastów, rekomendowane programy na 2024 rok – Maciej Skwierz, Łukasz Kamuda 6 Sezon odchwaszczania – zacznij z herbicydami marki Roundup 9 Jak poradzić sobie w ochronie buraków cukrowych bez triflusulfuronu metylowego – dr inż. Wojciech Miziniak 16 Mątwik burakowy – zwalczanie – najnowsze badania i spostrzeżenia – dr hab. Ewa Moliszewska, prof. UO 25 Dobór rozpylaczy do zabiegów herbicydowych – jako to zrobić najlepiej? – Adam Wachowski 28 Możliwości ochrony plantacji buraka cukrowego w nadchodzącym sezonie wegetacyjnym – dr inż. Wojciech Miziniak 33

B ura k cukro w y Gazeta dla plantatorów Wydawana przy współpracy z Sekcją Surowcową Stowarzyszenia Techników Cukrowników w Warszawie Redakcja i Wydawnictwo: Wydawnictwo Bartens Sp. z o. o., ul. Sienkiewicza 11, 69-100 Słubice, Tel.: +48 95-758 83 90, bartens@cbl.net.pl, burak@bartens.com Redakcja: Dr. Jürgen Bruhns, Maria Gothan Kolegium Redakcyjne: Michał Gawryszczak, Marek Drzewiecki, Zbigniew Izdebski, Paweł Łepkowski Wydanie regionalne Südzucker Polska S.A. redaguje Zbigniew Izdebski Ogłoszenia: Aktualny cennik nr 31 z 01.10.2023 Marketing i Ogłoszenia: Maria Gothan, Gartenstraße 52, 15749 Mittenwalde (Niemcy), Tel.: +49 33764 62 668, burak@bartens.com, Tel. kom.: +48 608 029 526 Skład: Dr Jürgen Bruhns, Tornows Idyll 49, 15755 Teupitz (Niemcy); Tel.: +49 30 80 35 678 Cena: 39,00 zł Druk: Drukarnia Beyga, Nowy Tomyśl ISSN 0947-8469 Wszelkie prawa zastrzeżone są Ustawą Prawo Autorskie, także do rozpowszechniania przez filmy, radio i telewizję, fotomechanicznego odtwarzania, wszelkiego rodzaju nośników dźwięku, przedruku w wyjątkach lub gromadzenia danych we wszelkiego rodzaju maszynach do przetwarzania danych. Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń.

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Aktualności

Aktualności z Unii Europejskiej Michał Gawryszczak, Związek Producentów Cukru w Polsce

Średnioterminowe perspektywy dla rynków rolnych UE Komisja Europejska zaprezentowała najnowsze średnioterminowe perspektywy dla rynków rolnych UE, obejmujące lata 2023–2035. Opracowanie pokazuje, że odporność rolników w UE będzie w dalszym ciągu poddawana próbie ze względu na zmieniające się warunki pogodowe i rynkowe. W raporcie wskazano, że koszty energii i innych środków produkcji prawdopodobnie utrzymają się powyżej poziomu sprzed 2021 r. w perspektywie średnioterminowej. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo żywnościowe, w raporcie stwierdza się, że UE pozostanie eksporterem netto i nadal będzie przyczyniać się do światowego bezpieczeństwa żywnościowego.

Podsumowanie dla cukru: – przyszłość produkcji buraków cukrowych w UE będzie dużym wyzwaniem, ze względu na przewidywany spadek produkcji i konsumpcji, – do tego spadku przyczyniają się takie czynniki, jak: zmiana diety konsumentów oraz ograniczone plony, – oczekuje się, że powierzchnia użytków rolnych przeznaczonych pod uprawę buraków cukrowych będzie stopniowo zmniejszać się do 1,43 mln ha do 2035 r. ze względu na konkurencję innych upraw oraz niższe ceny cukru. Oczekuje się również, że plony spadną ze względu na problemy pogodowe i ograniczoną dostępność środków ochrony roślin, chociaż ulepszenia w za-

Michał Gawryszczak

kresie substytutów zakazanych substancji mogą spowolnić ten spadek, – szacuje się, że produkcja cukru w UE spadnie z 15,7 mln ton w latach 2024–2026 do 15,3 mln ton w 2035 r., – aby zrównoważyć ten spadek, produkcja izoglukozy wzrośnie prawdopodobnie do 0,8 mln ton do 2035 r., jednak wzrost ten może zostać ograniczony przez zmniejszone zapotrzebowanie na żywność i konkurencję ze strony innych substancji słodzących, – konsumpcja cukru stale spada, ponieważ konsumenci decydują się na diety o niższej zawartości cukru. Oczekuje się, że będzie spadać w tempie 0,7% (0,6% na mieszkańca) rocznie i osiągnie 15,3 mln ton w 2035 r., – UE od czasu zakończenia obowiązywania systemu kwot produkcyjnych stała się importerem netto cukru, – oczekuje się, że import spadnie do poziomu poniżej 1,0 mln ton do 2035 r. ze względu na szybszy spadek konsumpcji w porównaniu do spadku produkcji.

Zakaz importu ukraińskiego cukru do Słowacji

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Rząd Słowacji podjął decyzję o przedłużeniu na czas nieokreślony zakazu importu produktów rolnych z Ukrainy i rozszerzeniu go na kilka innych produktów. Słowacki zakaz importu objął dotychczasowe cztery produkty: pszenicę, kukurydzę, Ciąg dalszy na str. 8

Co warto wiedzieć o technologii Conviso Smart? dr Marcin Łukomski, Andrzej Rybarczyk – Südzucker Polska S.A. Obecnie w świecie rolnictwa efektywność i łatwość produkcji staje się kluczowym czynnikiem, dlatego też technologia Conviso Smart w wielu gospodarstwach traktowana jest jako jedyne narzędzie do kontroli chwastów. Dużo osób zapomniało, że ten system ochrony miał być przede wszystkim doskonałym rozwiązaniem dla plantatorów, którzy musieli wyłączyć z płodozmianu pola ze względu na dużą ilość burakochwastów oraz to, że przynajmniej według zaleceń firm nasiennych powinien być stosowany wymiennie z tradycyjnymi możliwościami zabezpieczania plantacji przed chwastami. Zalety Smart

technologii

Conviso

Pierwszą fundamentalną zaletą technologii Conviso Smart jest chemiczne zwalczanie burakochwastów odmian klasycznych (Rys. 1), które pojawiły się na polach w wyniku wcześniejszych zaniedbań. Brak mechanicznego usuwania pojedynczych burakochwastów w poprzednich latach sprawił, że jedna roślina mogła wytworzyć nawet kilka tysięcy nasion, kiełkujących w kolejnych latach. Często z powodu burakochwastów pola pod buraki cukrowe musiały być wyłączone z płodozmianu. Nowa technologia umożliwiła plantatorom powrót do uprawy buraków na zagrożonych polach. Jednak warto pamiętać, że w przypadku pojawienia się burakochwastów z nasion w technologii Conviso Smart w następnych latach, chemiczne zwalczanie ich, ze względu na odporność na sulfonylomoczniki będzie bardzo trudne

dr Marcin Łukomski

Andrzej Rybarczyk

zarówno w uprawie buraków, i innych roślin. Następną zaletą, która spowodowała zainteresowanie tą technologią jest szerokie spektrum działania herbicydu Conviso One zarówno na chwasty dwuliścienne i jednoliścienne. Można go stosować na chwasty w bardziej zaawansowanej fazie rozwojowej co przedłuża okres ich zwalczania. Niemniej jednak zbyt późno wykonany zabieg powoduje tak samo w uprawie klasycznej brak skuteczności działania (Rys. 2, 3). Dodatkowo w tym miejscu należy wspomnieć o niskiej wrażliwości herbicydu na przetaczniki (Rys. 4). Technologia Conviso Smart pozwala również na zmniejszenie ilości używanej substancji aktywnej, co przekłada się na oszczędności i korzyści dla środowiska. Mniejsze

stosowanie herbicydów zmniejsza ryzyko zanieczyszczenia gleby i wód gruntowych, a także obniża emisję CO2 w uprawie buraków cukrowych. Dzięki tej technologii rolnicy mogą ograniczyć liczbę przejazdów i skrócić czas potrzebny na pielęgnację upraw. Wady Smart

technologii

Conviso

Jednym z głównych problemów, który już teraz jest widoczny w uprawach Conviso Smart, a który może się nasilić, jeśli ta technologia będzie nadal stosowana zamiennie, a nawet w niektórych gospodarstwach jako podstawowa i jedyna metoda uprawy buraków, jest znaczne ryzyko wykształcenia się odporności chwastów. Substan-

Rys. 1. Skutecznie zwalczone burakochwasty odmian tradycyjnych (Foto: M. Łukomski) BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Rys. 2. Zbyt późno wykonany pierwszy zabieg herbicydowy powoduje brak skuteczności działania (Foto: M. Łukomski)

cje czynne, które wchodzą w skład preparatu Conviso One są uważane za grupę o największym ryzyku tworzenia się odporności i to właśnie w tej grupie pośród wszystkich grup chemicznych wyodrębniono największą liczbę biotypów odpornych. Dzieje się tak dlatego, że preparaty chemiczne oparte na inhibitorach biosyntezy aminokwasów ALS są stosowane w ochronie takich upraw jak zboża czy kukurydza. Ochrona kolejnej rośliny w płodozmianie za pomocą praktycznie tych samych środków chemicznych spowoduje jedynie przyspieszenie tworzenia się kolejnych odporności i jeszcze bardziej trudniejszą

Rys. 3. Słaba skuteczność zwalczania komosy białej i bylicy (Foto: M. Łukomski)

walkę z chwastami. W skrajnych wypadkach takie burakochwasty w tradycyjnej uprawie, pojawiające się odporności mogą doprowadzić do wyłączenia niektórych pól pod buraki cukrowe z płodozmianu. Odmiany Conviso Smart niosą ze sobą nie tylko ryzyko pojawiania się kolejnych biotypów odpornych na herbicydy, ale także wiążą się z wysokimi kosztami ochrony przy stosunkowo niskiej efektywności działania produktu Conviso One, co potwierdzają doświadczenia herbicydowe przeprowadzone przez Südzucker Polska. Porównując z najtańszymi i bardziej skutecznymi rozwiązaniami, różnica w kosztach

wynosi 468 złotych (Rys. 5). Wielu plantatorów w rozmowach bezpośrednich przyznaje, że ze względu na niższą skuteczność technologii Conviso Smart często stosują dodatkowy oprysk, co finalnie przekłada się na jeszcze większą ekonomiczną przewagę standardowych metod uprawy buraka cukrowego. Ponadto, producent nasion w swojej instrukcji stosowania zaleca rozważenie zastosowania dodatkowych substancji czynnych lub nawet unikania systemu Conviso Smart, szczególnie w przypadku wystąpienia silnej odporności na szarłat szorstki (Tab. 1). Plantatorzy decydujący się na odmiany Conviso ¡

¢ ¢

¢ ¥

£¥

£ ¥ ¤

££ £¥

£¤ £¢

Rys. 4. Problemy w zwalczaniu przetacznika (Foto: M. Łukomski) Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

6 Tab. 1. Instrukcja stosowania technologii Conviso Smart (www.betaseed.com) Rodzaj chwastu

Substancja aktywna herbicydu

Nazwa zarejestrowanego herbicydu

Chaber bławatek

Chlopyralid Metamitron

np. Lontrel 300 SL* np. Goltix 700 SC*

Przetaczniki

Metamitron Chinomerak Dimetanamid-p

np. Goltix 700SC* np. Tanaris* np. Tanaris*

Chwastnica jednostronna

Propachizafop

np. Agil S 100 EC*

Szarłat szorstki

jeśli odporność na ALS występuje w dużym nasileniu nie należy stosować systemu Conviso® Smart

Smart muszą mierzyć się nie tylko z wysoką ceną zakupu nasion i wyższym kosztem ochrony chemicznej, ale również z niższym plonem oraz zawartością cukru. Najnowsze wyniki porejestracyjnych doświadczeń odmianowych, przeprowadzane corocznie przez COBORU, pokazują, że odmiana Conviso Smart w technologicznym plonie cukru zajęła ostatnie miejsce na 18 badanych, osiągając jedynie 92% poziomu wzorca. Taka dysproporcja w plonowaniu może prowadzić do znaczących strat fi-

nansowych dla plantatorów. Warto również zauważyć, że patent na technologię Conviso Smart jest w posiadaniu jednego producenta nasion oraz jednej firmy chemicznej. Przeszłość pokazała już przypadki, gdzie podobne sytuacje doprowadziły do monopolizacji rynku i w przypadku braku konkurencji zdecydowanego wzrostu cen. Podsumowanie Technologia Conviso Smart stanowi innowacyjne rozwiązanie w

rolnictwie, oferując efektywne metody zwalczania chwastów w uprawie buraków cukrowych. Głównym wyzwaniem jest ryzyko wykształcenia się odporności chwastów na substancje czynne zawarte w preparacie Conviso One, co może prowadzić do komplikacji w przyszłych latach i uprawach. Ponadto, zwiększone koszty ochrony przy stosunkowo niskiej efektywności działania produktu oraz konieczność stosowania dodatkowych oprysków mogą wpływać na ekonomiczną nieefektywność tej technologii w porównaniu do tradycyjnych metod. W obliczu tych faktów, ważne jest, aby plantatorzy podejmowali świadome i zrównoważone decyzje dotyczące stosowania tej technologii. Należy brać pod uwagę nie tylko korzyści krótkoterminowe, ale również potencjalne długoterminowe konsekwencje ekonomicznej efektywności prowadzonego gospodarstwa.

Praktyczne porady dotyczące zwalczania chwastów, rekomendowane programy na 2024 rok Maciej Skwierz, Łukasz Kamuda – Südzucker Polska S.A. Walka z chwastami nigdy nie należała do łatwych zadań. Długi czas potrzebny na zwarcie międzyrzędzi i tym samym wyeliminowanie dostępu światła dla chwastów sprawia, że utrzymanie czystej plantacji buraków jest zadaniem szczególnie trudnym w porównaniu z innymi uprawami. Stojąc w obliczu wyzwań jakie niosą ze sobą kolejne wycofania substancji aktywnych należy coraz większą uwagę zwracać na: właściwą identyfikację konkretnych chwastów i terminowe wykonanie poszczególnych zabiegów ich zwalczania.

Maciej Skwierz

Stosowanie herbicydów to bezpośredni sposób na wyeliminowanie niechcianych roślin z plantacji. Musimy mieć jednak na uwadze fakt istnienia szeregu czynników sprzyjających rozwojowi zachwaszczenia. Poprzez właściwe działania prewencyjne i odpowiednie decyzje,

Łukasz Kamuda

świadomy zagrożeń plantator jest w stanie znacząco ograniczyć ilość chwastów na swoim polu (Rys. 1). Wykonując zabiegi agrotechniczne należy również mieć świadomość tego, że i od ich prawidłowego wykonania zależy stan zachwaszczenia na naszych plantacjach. ZwalBURAK CUKROWY Wiosna 2024

Rys. 1. Czynniki sprzyjające rozwojowi zachwaszczenia (Foto: M. Skwierz)

czanie chwastów w przedplonach, zespół uprawek pożniwnych, orka zimowa czy uprawa przedsiewna przyczyniają się do zmniejszenia liczby chwastów kiełkujących wiosną po obsianiu plantacji burakami. Działania prewencyjne nie są w stanie zastąpić jednak stosowanej powszechnie ochrony herbicydowej, a ta w ostatnich latach staje się coraz trudniejsza. Wycofywanie substancji czynnych zwalczających uciążliwe chwasty dwuliścienne komplikuje budowę optymalnych programów ochrony. Rok 2024 jest ostatnim, w którym możliwe będzie stosowanie triflusulfuronu metylu. Zagrożony wycofaniem jest także fenmedifam

– w przypadku braku jego dostępności jedyną dostępną substancją aktywną o działaniu typowo nalistnym pozostanie chlopyralid. Pozostałe substancje mają działanie doglebowe lub mieszane tylko z częściowym działaniem nalistnym (np. metamitron). Musimy mieć jednak na uwadze fakt, że substancje aktywne dopuszczone do zwalczania chwastów w uprawie buraków cukrowych mają działanie selektywne, a ich skuteczność jest zależna od chwastu jaki mają za zadanie zwalczyć. Tak więc właściwy program zwalczania chwastów powinien być budowany przede wszystkim poprzez analizę najczęściej pojawiających

się w danej lokalizacji chwastów (Tab. 1) i wnikliwą analizę etykiety herbicydu. Programy herbicydowe pozbawione triflusufuronu metylu i fenmedifamu W minionym sezonie Dział Doświadczeń Südzucker Polska poddał ocenie 6 programów zwalczania chwastów, wśród których znajdziemy pozbawione triflusulfuronu metylu również fenmedifamu (Tab. 2). Doświadczenia dowodzą, że terminowe wykonanie pakietu trzech zabiegów ochronnych pozwala zaCiąg dalszy na str. 43

Tab. 1. Substancje aktywne i ich skuteczność zwalczania, względem poszczególnych chwastów Substancje aktywne

Komosa biała

Rumiany

Rdesty

Psianka czarna

Jasnoty

Szarłat szorstki

Tasznik pospolity

Gwiazdnica Samosiewy pospolita rzepaku

Metamitron

Etofumesat

Fenmedifam

Chlopyralid

Metamitron + Chinomerak

Fenmedifam + Etofumesat

Triflusulfuron metylowy

xx chwasty wrażliwe

x chwasty średnio wrażliwe

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

xx +

Perz wła- Owies ściwy głuchy

Chilazofop-P metylu Etofumesat Metamitron

Chwastnica jednostronna

x xx

Aktualności Ciąg dalszy ze str. 8 rzepak i słonecznik oraz rozszerzył zakaz importu na inne produkty rolne, m.in. jęczmień, mąkę pszenną, miód, słód, soję, cukier i produkty uboczne powstałe przy produkcji oleju spożywczego. Richard Takác, szef słowackiego Ministerstwa Rolnictwa, uzasadnił to posunięcie stwierdzeniem, że niekontrolowany napływ ukraińskich produktów rolnych spowodował już szkody na kwotę 110 mln. €: „Import ukraińskich produktów rolnych powoduje poważne straty finansowe i inne problemy dla krajów sąsiadujących z Ukrainą. W ubiegłym roku producenci rolni oszacowali szkody wyrządzone im przez import ukraińskiego zboża na 110 mln €. Rekompensata Komisji Europejskiej dla Słowacji wyniosła 5 mln €”. Stwierdził także, że rząd Słowacji będzie wywierał presję na Komisję Europejską, aby Unia zaproponowała rozwiązanie na szczeblu europejskim problemów wynikających z importu produktów rolnych z Ukrainy. Podkreślił, że choć ukraińskie produkty rolne

pierwotnie przechodziły jedynie tranzytem przez Unię Europejską, to praktyka pokazuje, że 80% produktów pozostaje w UE. Nowa publikacja WHO wzywająca kraje do podniesienia podatków na napoje słodzone i alkohol Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała nowe dane, które w opinii WHO wskazują na zbyt niskie stawki podatków nakładanych na niezdrowe produkty, takie jak alkohol i słodkie napoje słodzone. Zdaniem WHO z ustaleń wynika, że większość krajów nie wykorzystuje potencjału podatków dyskryminacyjnych do zachęcania konsumentów do zdrowszych zachowań. Zgodnie z materiałami WHO, co roku na całym świecie 2,6 miliona ludzi umiera z powodu spożycia alkoholu, a ponad 8 milionów z powodu niezdrowej diety, a wprowadzenie podatków od alkoholu i napojów słodzonych może zmniejszyć tę liczbę. Z raportu WHO wynika, że

połowa krajów opodatkowujących napoje opodatkowuje także wodę, co nie jest zalecane przez WHO. Chociaż 108 krajów opodatkowuje jakiś rodzaj napojów słodzonych cukrem, średnia stawka podatku stanowi zaledwie 6,6% ceny napoju gazowanego. Badania cytowane przez WHO pokazują również, że opodatkowanie alkoholu i napojów słodzonych pomaga ograniczyć spożycie tych produktów i daje firmom powód do wytwarzania zdrowszych produktów. Jednocześnie podatek od tych produktów pomaga zapobiegać problemom zdrowotnym i chorobom niezakaźnym, takim jak nowotwory, cukrzyca czy choroby serca. WHO odnosi się również do niedawno przeprowadzonej ankiety we z Bloomberg Philanthropies, która wykazała, że większość ankietowanych we wszystkich krajach popiera podniesienie podatków od niezdrowych produktów, takich jak alkohol i napoje słodzone. WHO zaleca, aby podatek akcyzowy obejmował wszystkie napoje słodzone i napoje alkoholowe.

DLF Seeds i właściciel SESVanderHave ogłosili utworzenie spółki joint venture W dniu 5 grudnia 2023 r. DLF Seeds A/S, z siedzibą w Danii, i Groupe Florimond Desprez (Francja) zawarły umowę o przeniesieniu działalności w zakresie buraków cukrowych, buraków pastewnych i cykorii przemysłowej do spółki joint venture, obejmującej zarówno hodowlę roślin, jak i produkcję nasion. Ten nowy podmiot ma na celu bycie innowacyjnym graczem w sektorze nasion buraka cukrowego, podały firmy w oświadczeniu. DLF Seeds przejęła działalność Syngenty w zakresie nasion buraka cukrowego w 2017 roku. Sandoz, po-

przednik Syngenta, nabył w 1989 r. od Volvo firmę Hilleshög (Szwecja) zajmującą się hodowlą buraków cukrowych. Hilleshög był jednym z głównych europejskich hodowców buraków po przejęciu działalności hodowlanej Gebr. Dippe Saatzucht w Niemczech w 1977 r. i Maribo Seed (Dania) w 2010 r. Firma Advanta powstała w 1996 r. w wyniku fuzji firmy VanderHave, należącej do Cosun (Holandia) i Zeneca. W tym czasie była to piąta co do wielkości firma nasienna na świecie. W 2005 r. francuska firma nasienna Florimond Desprez

przejęła działalność Advanty w zakresie nasion buraka i stworzyła markę SESVanderHave. Obecnie SESVanderHave ma siedzibę w Tienen w Belgii. Firma SES została założona jako S.B.G.B. (Societe Belge de Braines de Betterave) w 1948 r. przez Rafinerie Tirlemontoise. Najnowsze posunięcie jest kolejnym krokiem w kierunku koncentracji globalnej działalności hodowlanej buraków cukrowych. Po fuzji hodowla buraków będzie prowadzona głównie przez SESVanderHave/DLF Seeds, KWS i Strube (dwie ostatnie z siedzibą w Niemczech) (SI). BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Ochrona roślin

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Aktualności

Ceny cukru w Polsce, Unii Europejskiej i na świecie Michał Gawryszczak, Związek Producentów Cukru w Polsce Ceny cukru w Polsce i Unii Europejskiej – Średnia cena cukru w UE w październiku 2023 r. wzrosła znacząco do poziomu 841 € za tonę. – Średnia cena w Polsce do czerwca 2023 r. była bardzo zbliżona do średniej ceny unijnej. Od lipca 2023 r. mogliśmy obserwować spadki ceny krajowej. Było to spowodowane między innymi wzrostem kursu € wobec złotówki. Ponowny wzrost ceny krajowej nastąpił w październiku 2023 r. – Ostatni zanotowany poziom średniej ceny krajowej to 788 € za tonę w listopadzie 2023 r. – Jak wynika z biuletynu informacyjnego Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, średnia krajowa cena cukru białego w workach w listopadzie 2023 r. wyniosła 3780 zł za tonę, średnia cena cukru luzem i big bag wyniosła 3570 zł za tonę, a średnia cena cukru pacz-

Ceny cukru na świecie – Ceny w Rosji (ISCO) w dalszym ciągu spadają z najwyższego w 2023 roku poziomu 738 € za tonę w maju do 589 € za tonę w październiku 2023 r. Według Rosyjskiego Związku Producentów Cukru (Soyuzrossakhar) cukrownie przetworzyły na dzień 11 grudnia 36,9 mln ton buraków cukrowych na 5,235 mln ton cukru. W chwili obecnej funkcjonuje 55 cukrowni, wobec 57 rok temu. – Ceny w Chinach (ZCE) osiągnęły najwyższy poziom 922 € za tonę we wrześniu 2023 r. – Ceny indyjskie (NCDEX) sukcesywnie rosły, aby osiągnąć po-

kowanego wyniosła 3630 zł za tonę. – W okresie styczeń-październik 2023 r. Polska wyeksportowała łącznie 543,777 ton cukru, głównymi odbiorcami były: Niemcy, Wielka Brytania, Izrael, Włochy i Węgry. – W okresie styczeń-październik 2023 r. Polska zaimportowała łącznie 186,761 ton cukru, głów

Michał Gawryszczak

nymi dostawcami były: Ukraina, Niemcy i Belgia.

ziom 464 € za tonę w październiku 2023 r. Według indyjskich organizacji branżowych, od rozpoczęcia sezonu w październiku

2023 r. do grudnia 2023 r. produkcja cukru w Indiach wyniosła 11,21 mln ton, czyli o 7,6% mniej niż w tym samym okresie ubie-

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Aktualności głego roku. Jest to spowodowane głównie przez słabe opady deszczu podczas kluczowej fazy uprawy trzciny cukrowej. Rząd prawdopodobnie wprowadzi zakaz eksportu cukru w tym sezonie, co jest pierwszym ograniczeniem od 2016 r. – Ceny brazylijskie (ESALQ) miały swój szczyt w październiku 2023 r. i osiągnęły 586 € za tonę. Brazylia odnotowała w zeszłym sezonie wysokie plony, co zwiększyło produkcję zarówno cukru, jak i etanolu. Produkcja trzciny cukrowej w Brazylii prawdopodobnie wzrośnie o 6,9% w bieżącym roku gospo-

darczym 2023/24 w porównaniu z ostatnim rokiem gospodarczym. W tym roku brazylijski przemysł cukrowniczy również zwiększył swoje inwestycje w zdolności do produkcji cukru, ponieważ ceny cukru surowego osiągnęły najwyższy poziom od 12 lat. Jednak kraj w dalszym ciągu stoi przed wyzwaniami związanymi z eksportem, ze względu na opóźnienia w funkcjonowaniu portów. – Ceny w USA pod koniec badanego okresu spadły do poziomu 1190 € za tonę. Jest to druga najwyższa cena przeliczana z US$ na € spośród wszystkich badanych

rynków, po Meksyku. – Ceny w Meksyku w sposób znaczący wzrosły i pod koniec badanego okresu osiągnęły rekordowy poziom 2381 € za tonę. Jest to najwyższa cena odnotowana w tym zestawieniu, a także najwyższa cena zarejestrowana w Meksyku od 2009 r. Produkcja cukru prawdopodobnie spadnie do 5188 mln ton (5224 mln ton w poprzednim roku). W Meksyku plony trzciny cukrowej spadły do zaledwie 58,46 t/ha, po tym jak w zeszłym roku spadły już do 59,00 t/ha. Jest to najniższy poziom od ponad czterdziestu lat.

Średnie ceny cukru na świecie (€/tonę) Data

Listo-

Gru-

Styczeń

Luty

Marzec

Kwie-

Maj

Czer-

Lipiec

Sier-

Wrze-

Paź-

pad

dzień

2023

cień

2023

wiec

2023

pień

sień

dziernik

2022

2023

Rosja

787

735

700

703

687

2023 681

738

2023 715

675

606

607

589

Chiny

763

773

785

806

836

889

915

894

858

877

922

899

Indie

426

408

398

396

297

395

403

407

403

442

455

464

Brazylia

489

500

479

476

474

512

549

552

516

506

572

586

622

655

773

804

812

814

817

821

819

820

841

USA

1253

1235

1236

1205

1256

1261

1237

1252

1279

1190

Meksyk

1049

1009

1053

1075

1194

1367

1500

1618

1599

1629

1671

2381

London No. 5

531

519

510

528

555

622

650

620

613

638

684

685

Polska

581

647

776

806

803

814

818

822

808

791

765

774

Źródło: CEFS’ quarterly update on prices in World – January 2024 i opracowanie własne

Wiadomości z Cukrownictwa Pozostałości pod kontrolą z ResiYou Bayer wprowadza nowe narzędzie do kontrolowania poziomów pozostałości środków ochrony roślin - w tym sezonie dla producentów truskawek. ResiYou to inteligentne narzędzie do zarządzania pozostałościami, które nie tylko dostarcza symulację różnych programów ochrony, ale pozwala na przewidywanie zgodności z wymaganiami odbiorców. Nowe uprawy w ResiYou będą doWiosna 2024 BURAK CUKROWY

dawane sukcesywnie. Produkt udostępniony zostanie w sklepie internetowym Bayer (https://sklep. agro.bayer.com.pl/). Kometa” dla każdego rolnika Rok 2024 to również nowe otwarcie w programie „Kometa” dla rolników, którzy zrealizują fakturowy zakup produktów Bayer. Każda taka transakcja jest premiowana punktami, które można wymieniać na nagrody – np.

karty przedpłacone czy podarunkowe. Zachęca również podwyższona punktacja np. dla Maister Power 42,5 OD, Huzar Activ Plus, Delaro Forte, Luna czy nasion kukurydzy Dekalb z palety ogólnej. Szczegóły na www.programkometa.pl (Bayer)

Aktualności

Podsumowanie kampanii cukrowniczej 2023/24 w Polsce Michał Gawryszczak, Związek Producentów Cukru w Polsce Kampania cukrownicza 2023/2024 rozpoczęła się 28 sierpnia 2023 roku w cukrowni Miejska Górka, należącej do Pfeifer & Langen Polska S.A. Zakończenie krojenia buraków cukrowych miało miejsce 4 lutego 2024 roku, a dokonała go cukrownia w Opalenicy, należąca do Nordzucker Polska S.A. Średni czas trwania kampanii u wszystkich czterech producentów wyniósł 134 dni, co jest wynikiem znacząco większym od zeszłorocznego aż o 26 dni. Plony w omawianej kampanii wyniosły średnio 63,86 ton z hektara. Jest to najlepszy wynik na przestrzeni ostatnich sześciu lat. W zakończonej niedawno kampanii producenci cukru podpisali umowy na uprawę i dostawę buraków cukrowych z 26 027 rolnikami, od których zakupili 16 966 213 ton buraków. Oznacza to osiągnięcie poziomu, wcześniej nie spotykanego. W kampanii 2023/2024 krajowi producenci cukru wyprodukowali 2 341 375 ton cukru. Oznacza to poprawienie wyniku o prawie 30 tys. ton cukru wobec rekordowego roku 2017/18. Warunki pogodowe Luty i początek marca charakteryzowały się przeciętną ilością opadów i zmienną temperaturą. Wyraźne ocieplenie w drugiej połowie marca stworzyło korzystne warunki rozpoczęcia siewów. Jednakże występujące w późniejszym czasie opady deszczu i śniegu oraz niskie temperatury powietrza i gleby

przyczyniły się do wydłużenia akcji siewnej. Temperatura w kwietniu była niższa od wieloletniej. Dużym zagrożeniem dla wielu plantacji w okresie wschodów były intensywne opady deszczu, które zasklepiały i zaskorupiały zewnętrzną warstwę gleby utrudniając wschody oraz prawidłowy rozwój roślin. Niektóre plantacje spośród tych, które uległy zaskorupieniu na skutek intensywnych opadów deszczu wymagały przesiewów z powodu zbyt małej ilości kiełkujących roślin. Lokalnie, w okresie wschodów występowały przymrozki, które uszkadzały siewki. Maj był w większości chłodny, z sumą opadów poniżej średniej wieloletniej. Powodowało to wolny rozwój siewek buraków. Pod koniec

Michał Gawryszczak

maja ociepliło się. W czerwcu i prawie przez cały lipiec występowały wahania temperatury, w niektórych częściach kraju występowały susze w rejonach upraw. Koniec lipca i pierwsza połowa sierpnia to fala upałów, która spowodowała lokalne pojawienie się objawów suszy, co ograniczało prawidłowy rozwój roślin na plantacjach. W niektórych regionach występowały

Dane produkcyjne kampanii cukrowniczej 2021/22–2023/24 w Polsce Wskaźnik

2021/2022

2022/23

2023/24

Skup buraków w t

15 271 173,53

14 147 754,84

16 966 213,00

Przerób buraków w t

15 271 173,53

14 147 754,84

16 966 213,00

Plon buraków w t/ha Powierzchnia uprawy w ha Liczba plantatorów

61,07

63,51

63,86

250 078,45

222 762,46

265 673,00

27 2946

24 289

26 027

9,16

9,17

10,21

2 300 654,78

2 007 588,06

2 341 375

Średnia wielkość plantacji w ha Produkcja cukru w t Polaryzacja buraków w %

17,21

16,50

15,98

Wydatek cukru w %

15,07

14,25

13,66

Biologiczny plon cukru w t/ha

10,51

10,48

10,53

Rzeczywisty plon cukru w t/ha

9,20

9,01

8,81

Rozpoczęcie kampanii (data + cukrownia)

01.09.2021 Gostyń

06.09.2022 Miejska Górka

28.08.2023 Miejska Górka

Zakończenie kampanii (data + cukrownia)

30.01.2021 Miejska Górka

31.01.2023 Kluczewo

04.02.2023 Opalenica

123,20

107,86

134,00

Średni dobowy przerób buraków w t/dobę

123 954,33

131 167,09

126 950

Średni dobowy przerób na 1 cukrownię w t/dobę

7 291,43

7 715,71

7 468

Liczba aktywnych cukrowni

Średnia długość kampanii w dniach

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Aktualności Warunki uprawy

bardzo obfite opady deszczu, które powodowały lokalne podtopienia. Wrzesień był wyjątkowo suchy i ciepły. Warunki meteorologiczne w początkowym okresie kampanii sprzyjały zbiorom korzeni. Wrzesień był bardzo ciepły z niewielką ilością występujących w tym okresie opadów deszczu. W drugiej połowie października i na początku listopada w dużej części obszarów kontraktacyjnych wystąpiły intensywne opady. Wysoka temperatura utrzymywała się prawie do połowy listopada. Później zaczęło się ochładzać i na przełomie listopada i grudnia wystąpiły silne mrozy i intensywne opady śniegu, co utrudniło zbiory korzeni i skup surowca. Od połowy grudnia nastąpiło szybkie ocieplenie, pojawiły się opady deszczu i gwałtowna odwilż. Następne tygodnie to kolejne fale mrozów i opadów śniegu przemiennie z ociepleniem i opadami deszczu. Narastające uwilgotnienie gleby powodowało, że warunki zbioru były coraz trudniejsze.

Początek siewów w kraju nastąpił w połowie marca, a zakończył się w połowie maja. Okres siewów przedłużył się ze względu na trudne warunki pogodowe – intensywne, długotrwałe opady i ochłodzenie. Pierwsze wschody pojawiły się już na początku kwietnia. Później, ze względu na niskie temperatury, wschody opóźniały się. Okres wschodów był długi i trwał od połowy kwietnia do początku czerwca. Plantacje przesiewane były głównie ze względu na zaskorupienie powierzchni gleby, wymarznięcie siewek, żerowanie szarka komośnika. Przedłużające się i w większości mocno opóźnione siewy oraz niskie temperatury na wiosnę spowodowały, że rozwój roślin na początku wegetacji był mocno opóźniony. Późniejszy okres sezonu wegetacyjnego charakteryzował się sprzyjającymi warunkami rozwoju roślin, zróżnicowanymi jednak pod względem ilości występujących opadów. W niektórych regionach kraju pojawiły się objawy suszy.

Cukrownie biorące udział w kampanii cukrowniczej 2023/24 Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Aktualności

2500

Niskie temperatury oraz duża ilość opadów na wiosnę spowodowały, że szarek komośnik występował w umiarkowanym nasileniu. W większym stopniu pojawiły się pchełki, a później w dużym nasileniu mszyce. Na plantacjach, w zależności od rejonu, wykonano od jednego do czterech zabiegów ochrony herbicydowej. Warunki stosowania były raczej dobre, jedynie opóźnienia w rozwoju roślin, czy nadmierne uwilgotnienie gleby po opadach powodowały konieczność przesuwania terminów. Pojawianie się szkodników na plantacjach wymagało zastosowania ochrony insektycydowej z wykorzystaniem acetamiprydu, cypermetryny, deltametryny i innych.

tys. t

2000 1500 1000 500 0

2013/ 14

2014/ 15

2015/ 16

2016/ 17

2017/ 18

2018/ 19

2019/ 20

2021/ 22

2020/ 21

2022/ 23

2023/ 24

Produkcja cukru w Polsce w latach 2013/14 2023/24

Porażenie chwościkiem buraka

W przypadku chorób najwcześniej porażenie chwościkiem buraka wystąpiło w południowo-wschodniej Polsce. Pierwsze objawy pojawiły się już w czerwcu. Ze względu na wysokie temperatury i wyższą wilgotność, nasilenie porażenia wzrastało także jesienią, praktycznie do końca wegetacji. Jednak w tym okresie nie miało to już dużego wpływu na obniżenie plonu i polaryzacji. W większości rejonów obserwowaliśmy niższą presję chorób grzybowych. Na wielu plantacjach odnotowano nasilone występowanie mszyc. Część rolników zmagała się z szarkiem komośnikiem, największe szkody wywoływało intensywne żerowanie szkodnika w okresie wschodów roślin, które w wielu przypadkach prowadziło do całkowitego zniszczenia plantacji i konieczności wykonania przesiewów. Podczas okresu wegetacji na części plantacji buraka cukrowego stwierdzono także obecność skośnika buraczaka. BURAK CUKROWY Wiosna 2024

t/ha 70 60 50 40 30 20 10 0

2013/ 14

2014/ 15

2015/ 16

2016/ 17

2017/ 18

2018/ 19

2019/ 20

2020/ 21

2021/ 22

2022/ 23

2023/ 24

Plony buraków cukrowych w Polsce w latach 2013/14 2023/24

Bu r a k c u k row y G a zet a d l a pl ant atorów

Wydawana przy współpracy z Sekcją Surowcową Stowarzyszenia Techników Cukrowników w Warszawie

Informacja o zasadach prenumeraty pocztowej 1. Przedpłaty na prenumeratę są przyjmowane we wszystkich urzędach pocztowych na terenie całego kraju oraz przez listonoszy (od osób niepełnosprawnych w miastach) od wszystkich mieszkańców wsi i małych miasteczek, gdzie dostęp do urzędu pocztowego jest utrudniony. 2. Wszystkie urzędy pocztowe bez względu na miejsce zamieszkania (siedzibę) prenumeratora przyjmują przedpłaty w następujących terminach: * do 25 listopada

– odnośnie prenumeraty realizowanej od 1 stycznia następnego roku,

* do 25 lutego

– odnośnie prenumeraty realizowanej od 1 kwietnia,

* do 25 maja

– odnośnie prenumeraty realizowanej od 1 lipca,

* do 25 sierpnia

– odnośnie prenumeraty realizowanej od 1 października.

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Ochrona roślin

Jak poradzić sobie w ochronie buraków bez triflusulfuronu metylowego dr inż. Wojciech Miziniak, Instytut Ochrony Roślin-PIB, TSD Toruń

Efektywność zwalczania samosiewów rzepaku po wycofaniu triflusulfuronu metylowego będzie determinowana warunkami atmosferycznymi panującymi w okresie stosowania herbicydów. W przypadku dobrej aury pogody Przy korzystnej aurze, zastosowanie lenacylu lub metamitronu efektywnie ograniczy populację chwastu. Brak wilgoci w glebie nie oznacza przegranej walki, ale z pewnością ją znacznie utrudni. W warunkach optymalnych (temperatura około 20°C, wilgotność względna powietrza powyżej 70%) trzykrotna aplikacja mieszaniną etofumesatu (165 g s.cz./ha), lenacylu (100 g s.cz./ha), chlopyralidu (30 g s.cz./ha), dimetanamidu – P (33,3 g s.cz./ha), chinomeraku (16,7 g s.cz./ha) oraz metamitronu (350 g s.cz./ha) będzie w pełni efektywna. Aby ją uzyskać należy herbicydy aplikować w fazie liścieni samosiewów rzepaku łącznie z adiuwantami wielofunkcyjnymi. Wprowadzenie do cieczy opryskowej adiuwantów jednokomponentowych – surfaktantów będzie wiązało się z pogorszeniem skuteczności zwalczania.

wek metamitronu w fazie liścieni chwastu, łącznie z adiuwantami skutecznie ograniczy populację chwastu. dr inż. Wojciech Miziniak

Problem ze zwalczaniem rdestu ptasiego Brak triflusulfuronu metylowego w programach odchwaszczania uniemożliwi natomiast efektywną walkę z rdestem ptasim. Po wycofaniu tej substancji czynnej w odmianach klasycznych pozostanie tylko etofumesat, na który gatunek ten wykazuje jedynie średnią wrażliwość. W znacznie lepszej perspektywie przedstawia się regulacja zachwaszczenia spowodowanego przez rdest plamisty. Trzykrotna aplikacja mieszaninami herbicydów zawierających metamitron lub chlopyralid skutecznie wyeliminuje go z plantacji buraka cukrowego. Odrobina optymizmu W przypadku gatunków rumiano-

watych możemy postąpić dwojako. Pierwsze rozwiązanie to zastosowanie substancji czynnych działających poprzez glebę, lenacylu (rumian polny) oraz etofumesatu lub metamitronu (rumian polny, maruna bezwonna). Niestety ich skuteczność bywa zawodna, ponieważ w dużej mierze uzależniona jest od stanu uwilgotnienia gleby. Ponadto rumian polny i maruna bezwonna wykazują średnią wrażliwość na metamitron. Ale poddają się działaniu chlopyralidu (podobnie jak rumianek pospolity), substancji powszechnie stosowanej w mieszaninach herbicydowych, która zastosowana w fazie liścieni wyżej wspomnianych chwastów skutecznie je wyeliminuje. Ale jedynie do stadium rozety. W momencie wypuszczania pędu generatywnego, zastosowanie tej grupy prepa-

W przypadku złej aury pogody W przypadku złej aury efektywna walka z tymi chwastami będzie problematyczna. Jedyne rozwiązanie to zwiększenie dawki metamitronu w stosowanych programach, w zakresie od 700 do 1050 g s.cz./ha. Zastosowanie maksymalnych rekomendowanych da-

Niezwalczone samosiewy rzepaku w uprawie buraka cukrowego (Foto: W. Miziniak) BURAK CUKROWY Wiosna 2024

ratów spowoduje jedynie chwilowe zahamowanie wzrostu i rozwoju chwastów. Inna alternatywa Występujące coraz częściej problemy w ochronie odmian klasycznych przed chwastami wpływają na coraz większe zainteresowanie technologią Conviso Smart. Zwalczanie chwastów rumianowatych czy samosiewów rzepaku nie stanowi większego problemu, ponieważ atutem tego rozwiązania jest możliwość likwidacji tych gatunków w zaawansowanych fazach rozwojowych. Sceptycy zarzucą jej zawodność w stosunku do komosy białej. Jest to prawda w przypadku zastosowania preparatu Conviso One solo. Sytuacja zmienia się diametralnie po dodaniu do cieczy opryskowej adiuwantów wielokierunkowych – Atpolanu BIO 80EC Premium w ilości 1,5 l/ha. Terminowe wykonanie zabiegów tak sporządzoną mieszaniną skutecznie eliminuje ten gatunek. Conviso Smart to rozwiązanie głównie dla tych,

którzy chcą mieć spokojną głowę, ponieważ walka z trudnymi elementami zachwaszczenia, jak chociażby samosiewami rzepaku czy chwastami rumianowatymi jest znacznie łatwiejsza. Nie ulega wątpliwości, że po wycofaniu triflusulfuronu metylowego ochrona odmian klasycznych ma już dwie pięty achillesowe, mianowicie komosę białą i samosiewy rzepaku. W warunkach przekropnej pogody, dobrego uwilgotnienia gleby herbicydy doglebowe zawierające metamitron i etofumesat rozwiążą problem. Podsumowanie Niestety, ostatnie lata nie sprzyjają działaniu substancji czynnych działających poprzez glebę. W warunkach mniej korzystnych pozostanie systematyczny monitoring plantacji oraz szybka reakcja na występujące zagrożenia. Aby uzyskać zakładany efekt chwastobójczy należy stosować mieszaniny zawierające metamitron w fazie liścieni chwastu łącznie z adiuwantami wielofunkcyjnymi.

Plantatorze ! zaprenumeruj gazetę Burak Cukrowy – Gazeta dla Plantatorów na 2024 rok w Wydawnictwie Bartens Sp. z o. o. Formularz znajduje się na stronie 47

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Agrotechnika

Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych (PDO) 2023 roku Joanna Kierończyk-Łukaszyk, Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) Powoli nadchodzi czas na podjęcie przez plantatorów buraka cukrowego bardzo ważnej decyzji, mianowicie o wyborze odmian do obsiewu swoich plantacji, takich, aby zapewniły wysokie i dobre jakościowo plony. Sama odmiana to nie wszystko, nawet ta najlepsza nie ujawni swojego potencjału jeśli nie zostaną spełnione odpowiednie warunki agrotechniczne, gleba nie zostanie odpowiednio nawieziona a rosnące rośliny nie będą chronione przed chwastami, szkodnikami, chorobami za pomocą odpowiednich zabiegów. Doświadczenia PDO Wybór jest bardzo trudny ponieważ odmian buraka cukrowego na dzień 01.01.2024 w Krajowym Rejestrze było aż 159 (127 zagranicznych i 32 polskie), a kolejne 19 zostanie

Lokalizacja doświadczeń (źródło: J. Kierończyk)

dopisanych w tym roku. Decyzję tę mogą ułatwić wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych (PDO), które co roku są przeprowadzane w Centralnym Ośrodku Badan Odmian Roślin Uprawnych w Słupii Wielkiej. Biorą w nich udział odmiany o największym potencjale. W roku 2023 było ich 18 (w tym 10 nowo zarejestrowanych), zostały one wybrane przez Zespół roboczy ds. PDO buraka cukrowego. Wśród badanych odmian, 4 z nich to odmiany wzorcowe (August, Dolerosa KWS, Golart, Zagłoba). Wszystkie odmiany, również te wzorcowe jeszcze przed założeniem doświadczeń zostały zakodowane. Nazwy badanych odmian wraz z przyporządkowanym im numerem zostały ujawnione dopiero po analizie i opracowaniu wyników w obecności przedstawicieli spółek cukrowych, współfinansujących doświadczenia: Krajową Grupę Spożywczą S.A., Nordzucker Polska S.A., Pfeifer&Langen S.A, oraz Südzucker Polska S.A. Taki sposób postępowania umożliwia uzyskanie jak najbardziej obiektywnych wyników. Doświadczenia te przeprowadzane są w takich samych warunkach dla wszystkich odmian. Przeprowadzono je w tych sa-

Joanna Kierończyk-Łukaszyk

mych, 11 lokalizacjach jak w latach poprzednich. Nasiona odmian zarejestrowanych przed rokiem 2023 przeważnie pochodziły z partii handlowych i zostały pobrane z magazynów cukrowni. Materiał siewny odmian nowo zarejestrowanych został przysłany bezpośrednio przez Tab. 1. Średnie wyniki porażenia przez chwościka buraka ze wszystkich stacji biorących udział w doświadczeniu w 9-cio stopniowej skali Średnia

Odmiana

Odchylenie od wzorca

Wzorzec

7,1

Dolerosa KWS

8,7

1,6

BTS 1715

8,7

1,6

Viola KWS

8,6

1,5

Dagmara KWS

8,6

1,5

Javelin

7,4

0,3

FD Windy

7,0

–0,1

Gokart

6,8

–0,3

Sudek

6,8

–0,3

August

6,8

–0,3

Janetka

6,6

–0,5

BTS Smart 9635

6,5

–0,6

ST Caracas

6,1

–1,0

Zagłoba

6,1

–1,0

Batory

6,1

–1,0

Aztec

6,0

–1,1

Spectra

6,0

–1,1

FD Tabby

6,0

–1,1

BTS 1985

5,8

–1,3

Średnia

6,9

Liczba doświadczeń

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Agrotechnika hodowców. Otoczki nasion wszystkich odmian biorących udział w doświadczeniu zostały zaprawione insektycydem – Force 20 CS – przeciwko szkodnikom występującym w glebie. Wszystkie odmiany miały deklarowaną odporność na rizomanię, cztery – deklarowaną tolerancję na mątwika burakowego a jedna z nich to odmiana typu Conviso Smart. W doświadczeniach stosowano zabiegi chemiczne. Początek sezonu wegetacyjnego nie był łatwy, przez co większość doświadczeń zostało założonych trochę później niż w roku ubiegłym. Kwiecień i maj był chłodny, maj ze słabymi opadami deszczu i niekorzystnym ich rozkładem. Nie wpłynęło to jednak znacząco na wschody, które w większości przypadków były dobre i wyrównane.

Okres od czerwca do października charakteryzował się wyższymi temperaturami w stosunku do wielolecia oraz brakiem deszczu w czerwcu i w lipcu co wpłynęło niekorzystnie na kondycję buraków. W sierpniu wystąpiły obfite opady, które bardzo poprawiły stan wegetacji. Takie warunki pogodowe wpłynęły na to, że chwościk w większości doświadczeń pojawił się w późniejszym okresie wegetacji. Badane odmiany poradziły sobie dobrze z jego presją choć wykazały zróżnicowanie. Średnia odmian wzorcowych wyniosła 7,1 w 9-cio stopniowej skali a pozostałe odmiany 6,9. Najlepszy wynik wśród 18 odmian uzyskała Dolerosa KWS (8,7) a najgorszy – BTS 1985 (5,8)(Tab. 1). Średni plon korzeni w roku 2023 wyniósł 874 dt/ha i był o 15 dt

większy niż w roku poprzednim. Zróżnicowanie w zależności od lokalizacji wynosiło od 553 dt/ha do 1087 dt/ha. Średnia zawartość cukru była niższa o 1% w porównaniu z rokiem ubiegłym i wyniosła 16,9% i wahała się od 15,5% do 19,2%) (Tab. 2). Doświadczenia specjalne W roku 2023 oprócz doświadczeń głównych założono również 2 doświadczenia specjalne. Pierwsze z nich w KR Kietrz – miało na celu określenie ilości burakochwastów oraz skłonności do wytwarzania pośpiechów, które jeśli nie zostaną usunięte z pola przed osypywaniem się nasion przyczyniają się w kolejnych latach do zachwaszczenia uprawy, co generuje

Tab. 2. Plon i jakość technologiczna odmian buraka cukrowego w badaniach PDO Plon korzeni

Plon cukru Technologiczny

Biologiczny dt/ha

% wzorca

Zawartość cukru

Odmiana dt/ha

% wzorca

dt/ha

% wzorca

Wzorzec:

883

100

134,2

100

150,0

Średnia

874

130,5

146,5

August N

861

131,1

146,5

Aztec*

883

100

128,2

Batory

899

102

135,5

101

BTS 1715*

897

102

134,8

BTS 1985

839

BTS Smart 9635 CS

819

Dagmara KWS*

908

Dolerosa KWS* N

904

FD Tabby*

Zawartość azotu α-amin.

Zawartość potasu

Zawartość sodu

Wscho- Chwody pościk -lowe buraka % skala 9°

% wzorca

100

17,1

100

11,8

37,6

3,6

7,1

16,9

12,4

39,5

4,2

6,9

17,2

100

12,0

37,4

3,8

6,8

143,7

16,5

10,5

36,6

5,5

6,0

157,2

101

17,1

100

13,6

38,2

4,6

6,1

100

151,1

101

17,1

100

12,9

38,9

3,6

8,7

123,7

138,9

16,8

12,5

39,3

3,4

5,8

119,7

134,9

16,6

13,8

38,6

4,6

6,5

103

136,0

101

153,5

102

17,1

100

13,0

46,3

4,8

8,6

102

141,3

105

157,1

105

17,5

102

11,3

36,5

3,3

8,7

872

129,4

145,6

16,9

13,1

40,5

4,2

6,0

10. FD Windy N

887

100

132,9

148,7

16,9

13,3

33,4

3,9

7,0

11. Gokart*

900

102

128,8

145,0

16,3

10,9

40,4

3,8

6,8

12. Janetka

848

125,2

140,7

16,8

12,2

39,8

3,8

6,6

13. Javelin*

846

129,6

145,1

17,3

101

11,9

39,7

5,3

7,4

14. Spectra*

872

125,9

142,8

16,5

15,6

42,1

5,0

6,0

15. ST Caracas*

872

123,0

139,0

16,1

12,0

41,0

4,6

6,1

16. Sudek* N

866

131,1

147,4

17,2

100

11,0

42,7

3,6

6,8

17. Viola KWS

895

101

137,0

102

153,7

102

17,3

101

11,1

44,1

4,1

8,6

18. Zagłoba

869

135,7

101

151,4

101

17,6

103

13,1

36,1

3,7

6,1

mval/kg

Pogrubiona czcionka odmiany wzorcowe, N odmiana tolerancyjna na mątwika burakowego, CS odmiana typu Conviso Smart, 5 najlepszych odmian pod względem plonu technologicznego

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Agrotechnika straty dla plantatorów. Każdą z 18 odmian wysiano na powierzchni 0,054 ha. Odmiany poradziły sobie bardzo dobrze ponieważ tylko 3 z nich wykazały się powyższymi skłonnościami, jednak żadna z nich nie przekroczyła dopuszczalnej normy 0,5 promila (Tab. 3). Drugie doświadczenie specjalne zostało przeprowadzone w KHBC Straszków i dotyczyło badania kalibrażu nasion. Właściwy kalibraż w zakresie 3,50–4,75 mm umożliwia optymalny wysiew nasion. Wszystkie badane odmiany miały w tym przedziale od 98,6 do 100% nasion. Wybierając odmianę warto sprawdzić obecność nicieni w glebie, ponieważ zagęszczenie mątwika

wpływa na ilość i jakość plonów. W związku z tym we wszystkich lokalizacjach, w których przeprowadzane były doświadczenia pobrano próbki gleby przed założeniem i po zbiorze doświadczenia a następnie poddano je analizie w IHAR-Bydgoszcz. Zrobienie takiej analizy jest bardzo ważne przy wyborze odpowiedniej odmiany dla swojej plantacji – ponieważ tam gdzie badania wykażą obecność nicieni w glebie – należy zdecydować się na odmianę tolerancyjną względem mątwika burakowego. W roku 2023 po raz pierwszy badano zawartość azotu mineralnego przed założeniem doświadczeń. Znajomość zasobności gleby w

podstawowe składniki pokarmowe pozwala na dobranie optymalnego nawożenia co w późniejszym okresie przekłada się na jakość i wysokość plonów oraz ograniczenia kosztów związanych z nawożeniem. Doświadczenia rejestrowe Doświadczenia rejestrowe w całości finansowane są ze środków budżetowych. W roku 2023 badane były 2 serie. Pierwsza – badana drugi i trzeci rok obejmowała 25 odmian na tle 4 odmian wzorcowych w 8 lokalizacjach. W serii 2 badano 78 odmian na tle 4 odmian wzorcowych w 7 punktach doświadczalnych.

Tab. 4. Średnie wyniki badań odmian zarejestrowanych w 2024 roku z lat 2022–2023 Plon technologiczny w dt/ha

Plon korzeni w dt/ha

Zawartość cukru w%

Wzorzec:

136,4

854

17,9

11,4

Średnia ogólna

135,5

867

17,6

12,3

Odmiana

Firma hodowlana

Deklarowane odporności, tolerancje

ZawarZawartość Zawartość Chwościk tość azotu potasu w sodu w buraka – bez α-aminowego mval/1000 mval/1000 ochrony w mval/1000 g g g (skala 9°)

% wzorca BTS 7945 N

Betaseed

Idetta KWS

KWS

BTS 1920

Betaseed

Giewont

Sesvanderhave

35,9

2,8

7,6

39,3

3,4

7,6

odchylenie od wzorca

108

0,0

–1,8

1,4

2,1

1,3

107

111

-0,5

2,0

8,4

0,1

1,2

107

110

-0,3

0,1

10,4

1,2

1,4

N, A

105

106

0,0

1,3

3,2

0,2

-0,6

Balancia KWS

KWS

105

106

0,0

0,1

8,4

0,8

1,1

Adorata KWS

KWS

104

106

–0,1

0,7

7,2

1,0

1,3

BTS 2095 N

Betaseed

104

102

0,3

0,1

1,2

-0,2

1,2

Magdalena KWS

KWS

103

105

–0,2

1,2

4,4

0,6

1,3

ST Krakow

Strube

103

104

–0,2

–0,3

-3,3

0,3

-0,2

BTS 2795 N

Betaseed

102

0,6

2,5

0,2

-0,6

FD Pagaj*

Florimond Desprez

N, A

101

0,0

0,9

-4,2

0,1

-0,1

FD Epic*

Florimond Desprez

A, E

101

105

–0,7

–0,9

3,6

-0,1

0,1

ST Gdansk

Strube

100

103

–0,4

1,3

3,6

0,2

-0,1

Kazur

Sesvanderhave

N, A

100

103

–0,3

2,0

9,5

0,9

-0,2

Jarema

KHBC

100

103

–0,5

0,0

4,8

1,2

0,1

Liwia

WHBC

0,2

1,6

4,1

0,3

-0,6

Focus

Hilleshög

N, Z

104

–0,7

–0,9

0,6

1,3

-0,7

Topgun

DLF

101

–0,3

2,1

2,3

1,3

-0,3

Smart Modenta KWS

KWS

N, CS

0,1

1,4

-2,1

-0,1

0,2

Wzorzec tworzą odmiany: – August, Dolerosa KWS, Gokart, Zagłoba, Deklarowana przez hodowcę tolerancja: N – nicienie, A – zgorzel siewek i zgniliznę korzeni (Aphanomyces cochlioides), E – mączniaka prawdziwego, * wpis do KR możliwy po 02.05.2024

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Agrotechnika Odmianami wzorcowymi były te same odmiany co w badaniach porejestrowych – umożliwia to pośrednie porównanie odmian w obydwóch rodzajach doświadczeń. Plon korzeni z dwóch serii rejestrowych z zakwalifikowanych doświadczeń do syntezy wyniósł średnio 928 dt z ha i był większy o 86 dt z ha w porównaniu do 2022 roku. Średnia zawartość cukru w korzeniach z obydwóch serii była w 2023 roku o 0,7% niższa niż w roku 2022 i wyniosła 17,5%.

Zarejestrowanie odmiany jest możliwe dopiero po co najmniej dwóch latach oficjalnych doświadczeń. Nowo rejestrowane odmiany powinny być lepsze od odmian już wpisanych do KR – muszą mieć wysoki potencjał plonotwórczy, wydawać dobry jakościowo plon – o dużej lub średniej zawartości cukru. Powinny wykazywać się odpornością na podstawowe szkodniki i choroby zagrażające plantacjom buraka. Wzorce wybiera się spośród najlepszych odmian będących już wpisa-

Tab. 3. Udział burakochwastów i pośpiechów Burakochwasty Odmiana

Promile

szt/ha

2023

August

Aztec

Batory

BTS 1715

BTS 1985

BTS Smart 9635

Dagmara KWS

Dolerosa KWS

FD Tabby

FD Windy

Gokart

Janetka

0,16

Javelin

0,16

Spectra

ST Caracas

Sudec

Viola KWS

0,31

Zagłoba

nych do KR, a nowe odmiany muszą być od nich jeszcze lepsze. COBORU po analizie urzędowych badań odmianowych prowadzonych w latach 2022–2023 i po konsultacji z Komisją ds. rejestracji odmian buraka podjął decyzję o wpisaniu do Krajowego Rejestru 19 nowych odmian. Wszystkie pochodzą łącznie z 9 firm hodowlano-nasiennych, siedmiu zagranicznych i z dwóch polskich. Wszystkie nowo zarejestrowane odmiany mają deklarowaną przez hodowcę odporność na rizomanię, 12 odmian – posiadają tolerancję na mątwika burakowego, cztery odmiany – mają deklarowaną przez hodowcę odporność na zgorzel siewek i zgniliznę korzeni, jedna – na mączniaka prawdziwego, jedna na żółtaczkę wirusową oraz 1 odmiana to odmiana typu Conviso Smart. W tabeli 4 zamieszczono średnie wyniki badań podstawowych cech użytkowych w doświadczeniach rejestrowych. Bez nazwy-3 1 Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

26.01.2024 10:15:39

Agrotechnika

Rolnictwo regeneratywne to realne korzyści dla rolników Katarzyna Jórga, Dobromiła Domaszewska – Fundacja Rozwoju Rolnictwa Terra Nostra Zmiany klimatu i związane z nimi coraz częściej występujące zjawiska takie jak susza czy ulewne deszcze, stawiają przed rolnikami oraz całym przemysłem rolnym duże wyzwanie – jak chronić uprawy i zapewniać plon w ilości i jakości odpowiadającej globalnym potrzebom. Zdrowa gleba odporna na skutki zmian klimatu ma kluczowe znaczenie dla zachowania opłacalności upraw. Stąd wzrost zainteresowania rolnictwem regeneratywnym, które – w przeciwieństwie do konwencjonalnych metod uprawy – skupia się na przywracaniu i wzmacnianiu ekosystemów, kładąc nacisk na zdrowie gleby, różnorodność biologiczną i sekwestrację węgla. Odpowiednia diagnoza potrzeb Pierwszym krokiem podjętym w celu poprawy stanu gleby, zwiększenia jej potencjału (żyzności) jest

Katarzyna Jórga

Dobromiła Domaszewska

odpowiednia diagnoza potrzeb. Podstawową metodą rozpoznania sytuacji jest przeprowadzanie kompleksowych analiz glebowych. Po uzyskaniu kluczowych informacji nt. stanu gleby, można właściwie zastosować nawożenie, środki ochrony i inne niezbędne zabiegi agrotechniczne. W uprawie buraka cukrowego nawożenie mineralne dostosowane do zasobności gleby i odpowiednie zbilansowanie kompleksu sorpcyjnego (potas, sód, magnez i wapń) ma wpływ na prawidłowe, zgodne z zapotrzebowaniem pobieranie składników mineralnych przez roślinę. Burak cukrowy ze względu

na brak mechanizmu regulującego pobieranie związków azotowych, pobiera dostępny dla niego azot glebowy bez ograniczeń. Fakt ten pociąga za sobą szczególnie niekorzystne następstwa, głównie w przypadku zbyt intensywnego nawożenia azotowego. Przy jednoczesnym, niewystarczająco zrównoważonym nawożeniu fosforowym i potasowym, dochodzi do pogorszenia jakości surowca buraczanego przez obniżenie poziomu sacharozy i zwiększenie melasotworów. Jest to także przyczyną poważnych trudności w procesie przerobu buraków w cukrowniach (obniżenie pH soków) i zmniejszenia plonu

Zdrowa gleba to klucz do żyzności i bioróżnorodności (Foto: Fundacja Terra Nostra)

Laboratoryjne przeprowadzenie analiz zasobności gleby (Foto: Fundacja Terra Nostra) BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Agrotechnika cukru technologicznego. Przede wszystkim dochodzi do istotnego obniżenia się zawartości sacharozy, której produkcja jest przecież głównym celem uprawy buraków. W praktyce gospodarstwa wdrażające zintegrowaną produkcję regeneratywaną uzyskują wyższą polaryzację buraków niż inni dostawcy (infor. Cukrownia Gostyń dla lat 2021 i 2022). Zarządzanie regeneratywne W zarządzaniu regeneratywnym chodzi m.in. o zwiększenie użycia nawozów organicznych kosztem mineralnych, zróżnicowanie upraw z zastosowaniem odpowiedniego płodozmianu i zmianowania, wprowadzanie okrywy roślinnej przez cały rok, zwiększenie kompleksu sorpcyjnego, zapewnienie bioróżnorodności gatunkowej roślin i zwierząt oraz zminimalizowanie

Zasobność gleby ma kluczowe znacznie w uprawie buraków cukrowych, w związku z brakiem mechanizmu regulującego pobieranie związków azotowych (Foto: Fundacja Terra Nostra)

ingerencji w strukturę gleby (np. poprzez ograniczenie lub wręcz eliminację orki). Program Zintegrowanej Produkcji Regeneratywnej Promotorem rolnictwa regeneratywnego w Polsce jest Fundacja

Rozwoju Rolnictwa Terra Nostra, która realizuje Program Zintegrowanej Produkcji Regeneratywnej (www.fundacjaterranostra.pl). W ramach Programu Fundacja wspiera rolników w przejściu na rolnictwo regeneratywne, ukazując realne korzyści ekonomiczne ze stosowania zintegrowa-

Optymalna kompozycja dla buraka cukrowego

YaraMila™ PROBETA 15-8-10 S, Mg, Na, B, Mn

Doradcy agronomiczni: Barbara Amroży, tel. +48 695 120 654 Mariusz Pawlus, tel. +48 695 120 656 Przemysław Bujnowski, tel. +48 695 330 025 Marek Tarczyński, tel. +48 695 330 892 Adres e-mail Zespołu Agronomów: agronom@yara.com

Yara Poland Sp. z o.o. ul. Malczewskiego 26, 71-612 Szczecin tel. +48 91 433 00 35 e-mail: yarapoland@yara.com www.yara.pl

Informacje zawarte w niniejszym dokumencie zostały opracowane zgodnie z najlepszą wiedzą i doświadczeniem Yara. Yara nie ponosi odpowiedzialności za nieprawidłowe i niezgodne z instrukcją stosowanie produktów Yara. Treść niniejszej publikacji nie może być powielana lub rozpowszechniana w żadnej formie i w żaden sposób bez uprzedniego zezwolenia Yara. Wszelkie znaki towarowe, znaki graficzne, nazwy własne, logotypy i inne dane są chronione prawem autorskim i należą wyłącznie do Yara.

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Agrotechnika nych praktyk regeneratywnych w gospodarstwie. Fundacja Terra Nostra oferuje rolnikom pełne wsparcie w procesie konwersji, począwszy od rekomendacji dotyczących chemizmu gleby, doboru maszyn po skład międzyplonów odpowiednich dla danej uprawy. Każdy rolnik podejmuje ostateczne decyzje, jakie zmiany i w jakim czasie wprowadzi. Jeśli zastosuje się do rekomendacji, to po roku czy dwóch może przystąpić do procesu certyfikacji. Certyfikat potwierdza, że gospodarstwo działa w sposób regeneratywny i określa ślad węglowy podstawowej produkcji rolnej. Rolnictwo regeneratywne to rozwiązanie wielu problemów współczesnego rolnika, ale również odpowiedź na globalne potrzeby, związane z postępującymi zmianami klimatycznymi i rosnącym zapotrzebowaniem na żywność dobrej jakości. Wprowadzanie zasad rolnictwa regeneratywnego do jak największej liczby gospodarstw może być drogą do osiągnięcia europejskich celów klimatycznych, jednocześnie zapewniając większe bezpieczeństwo żywnościowe wzrastającej populacji ludzkiej i lepszą ochronę gruntów użytkowanych rolniczo przed degradacją. Rolnictwo regeneratywne zakłada zmniejszenie emisyjności gazów cieplarnianych, zwiększenie materii organicznej, bioróżnorodności oraz poprawę funkcjonowania środowiska rolniczego w dobie coraz częściej pojawiających się anomalii pogodowych. Raportowanie ESG w łańcuchu dostaw żywności Dla większości firm tworzących łańcuch dostaw żywności od 2025 obowiązkowe staje się raportowanie ESG (Environmental, Social, and Governance) stanowiące część polityki CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). CSRD

Gospodarstwa wdrażające zintegrowaną produkcję regeneratywną uzyskują wyższą polaryzację buraków niż inni plantatorzy (Foto: Kacper Strzelczyk)

to dyrektywa Unii Europejskiej mająca na celu zwiększenie przejrzystości działalności firm w zakresie zrównoważonego rozwoju. Z kolei raportowanie ESG jest narzędziem do analizy zrównoważonego zarządzania i publikacji niefinansowych aspektów działalności firmy np. śladu węglowego. Celem raportowania ESG jest prezentacja działań firmy oraz zwiększenie przejrzystości dla inwestorów i interesariuszy, co może pozytywnie wpłynąć na wyniki firmy poprzez prezentację mierzalnych kryteriów ESG. CSRD i ESG odgrywają różne, ale komplementarne role w strategii biznesowej firm. CSRD koncentruje się na ustanowieniu standardów i wytycznych dotyczących sposobu raportowania zrównoważonego rozwoju, zapewniając ramy prawne i regulacyjne. Raportowanie ESG, z drugiej strony, jest bardziej skoncentrowane na praktycznym aspekcie prezentacji działalności firmy w kontekście środowiskowym, społecznym i zarządczym. Oba te elementy mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia wpływu firmy na środowisko, społeczeństwo oraz dla budowania zaufania i odpowiedzialności wobec inwestorów i interesariuszy. Zauważalna na rynku działalność wielu podmiotów w obszarze okre-

ślania kredytów/certyfikatów węglowych lub śladu węglowego wytworzonych produktów jest częścią próby oceny wpływu rolnictwa na środowisko i naszą planetę. Podsumowanie Rolnicy będący elementarnym dostawcą produktów rolnych w łańcuchu żywności nie unikną stania się częścią raportów ESG. Dla nas kluczowym jest odpowiedź na pytanie w jakiej formie, jakim sposobem i metodą zostaną zaraportowane działania wynikające z pracy rolników w raportach ESG współpracujących z nimi firm. Określony i pomierzony ślad węglowy produktu dla danego roku wegetacyjnego jest najkorzystniejszy gdy wynika z holistycznego zarządzania całym gospodarstwem a nie wdrożenia jednej czy dwóch praktyk. Bowiem magazynowanie dwutlenku węgla w glebowej materii organicznej, racjonalne gospodarowanie składnikami pokarmowymi i środkami ochrony roślin, ochrona bioróżnorodności oraz powierzchni gleb przed erozją i utratą wilgoci jest kluczem do budowania zdrowych, bardziej produktywnych i odpornych na ekstrema pogodowe gleb, które będą nam rodziły optymalne plony. BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Ochrona roślin

Mątwik burakowy – zwalczanie – najnowsze badania i spostrzeżenia dr hab. Ewa Moliszewska, prof. UO, Uniwersytet Opolski Mątwik burakowy, czyli pasożytniczy nicień Heterodera schachtii ma bardzo szeroki zakres roślin-gospodarzy. Jest to ponad 200 gatunków roślin, w tym gatunki rodzaju komosa i szarłat, a także liczne gatunki roślin kapustowatych, np. rzepak lub gorczyca. Mątwik burakowy cechuje się bardzo długą przeżywalnością w środowisku glebowym, nawet do dwudziestu lat. Jest bardzo ważnym szkodnikiem buraka cukrowego. Powoduje znaczne obniżenie plonu, do 30%, zarówno w masie jak i w jakości korzeni. Korzenie zaatakowane przez mątwika burakowego są mniejsze, rozgałęzione i pokryte licznymi drobnymi korzeniami bocznymi z widocznymi na nimi cytrynkowatymi w kształcie cystami H. schachtii. Cysty są to ciała samic wypełnione jajami, jest to postać zimująca szkodnika. H. schachtii wydaje w ciągu roku dwa, a czasem trzy pokolenia, co jest uzależnione od warunków pogodowych. Część nadziemna zaatakowanych buraków wykazuje żółknięcie liści. Obecność szkodnika na polu uprawnym ma bezpośrednie przełożenie na zmniejszenie obsady buraków na polu, zwiększenie wrażliwości roślin na inne patogeny glebowe oraz na niedostatki wody, a także sprzyja późniejszym uszkodzeniom korzeni, co przekłada się na straty w plonach.

organizmem obejmują metody biologiczne takie jak uprawa roślin z tolerancją na mątwika oraz wprowadzenie minimum trzyletniej przerwy w uprawie buraka, a także stosowanie innych roślin, które aktywują cysty mątwika lecz nie pozwalają na zakończenie cyklu rozwojowego szkodnika. Stosowanie przerwy w uprawie buraków na danym stanowisku przyczynia się do zmniejszenia populacji mątwika, jednak nie likwiduje go całkowicie, a często także nie prowadzi do obniżenia liczebności jego populacji do bezpiecznego poziomu dla uprawy buraka. Wśród roślin znanych z możliwości redukowania populacji mątwika burakowego należy wymienić gorczycę białą i rzodkiew oleistą, choć należy pamiętać, iż nie każda odmiana tych roślin daje jednakowe rezultaty. Do odmian o dobrych właściwościach redukujących populację mątwika można zaliczyć gorczycę białą odmiany Bardena lub rzodkiew oleistą odmiany Romesa. Literatura naukowa podaje także

dr hab. Ewa Moliszewska, prof. UO

liczne przykłady na zwalczania nicieni przy wykorzystaniu grzybów oraz bakterii, jako metod alternatywnych. Jednak takie metody nie weszły do praktyki agrotechnicznej. Boczniak ostrygowaty – nowe metody zwalczania mątwika Szczególnie obiecującym i zasługującym na uwagę przykładem grzyba zdolnego do niszczenia nicieni glebowych, w tym także mątwika burakowego, jest boczniak ostrygowaty (Pleurotus ostreatus) oraz inne gatunki boczniaków (Pleurotus spp.). Boczniak ostrygowaty (Rys. 1) jest grzybem jadalnym i także uprawnym. Występuje bardzo powszechnie niemal na wszystkich kontynentach. W Polsce jest gatunkiem grzyba zimowego, tj. owocującego zimą. W zależności od warunków pogodowych, jego owocniki można spotkać od września do nawet marca. Owocuje na martwym drewnie

Metody zwalczania mątwika burakowego Mątwik burakowy jest trudnym do zwalczenia szkodnikiem buraka. Podstawowe zasady walki z tym Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Rys. 1. Owocniki boczniak ostrygowatego w warunkach naturalnych (zdjęcie wykonano w połowie grudnia) (Foto: E. Moliszewska)

Agrotechnika obronę przed potencjalnymi mykofagami (nicieniami zjadającymi grzybnię), dodatkowo ciała „upolowanych” nicieni są rozkładane przez grzybnię (Rys. 3), a pozyskane w ten sposób składniki odżywcze „urozmaicają dietę” boczniaka stanowiąc dodatkowe źródło azotu dla rozwijającej się grzybni wegetatywnej. Jak wykazano w badaniach, 3-oktanon ma działanie paraliżujące wobec nicieni, uszkadza błony komórkowe, powodując napływ jonów wapnia do wnętrza komórki i mitochondriów, co zapoczątkowuje śmierć komórek. Rys. 2. Toksocysty na strzępkach boczniaka ostrygowatego: po lewej – toksocysty zaznaczone w okręgach; po prawej – sieć strzępek z toksocystami (Foto: E. Moliszewska)

lub na osłabionych drzewach liściastych. Można go także spotkać bezpośrednio na glebie, jednak wiąże się to z obecnością resztek drewna w podłożu. W związku z naturalnym bytowaniem grzybni boczniaka w środowisku, w którym występują inne organizmy, w tym takie, które odżywiają się np. strzępkami grzybów, boczniak wykształcił specyficzne zdolności obronne. Grzybnie wegetatywne boczniaków wykazują aktywność nicieniobójczą, która wiąże się ze zdolnością strzępek do wytwarza drobnych struktur, zwanych toksocystami (Rys. 2) i zawierających toksyny skierowane przeciwko nicieniom. Nicienie glebowe są wrażliwe na toksynę/

toksyny wytwarzane przez grzybnię. Literatura naukowa donosi o co najmniej kilku substancjach wykazujących działanie nicieniobójcze i produkowanych przez grzybnię boczniaka. Wśród nich jako pierwszy związek nicieniobójczy był podawany kwas trans-2-decenodiowy zwany też ostreatyną. Jednak na początku 2023 roku zidentyfikowano również inną substancję, która najprawdopodobniej wypełnia toksocysty. Jest nią 3-oktanon, prosty keton 8-węglowy. Badania wykazują, że nicienie są wrażliwe także na inne związki organiczne o podobnej strukturze. Toksocysty, czyli swego rodzaju wypustki toksynotwórcze ułatwiają grzybni „polowanie” oraz

Rys. 3. Nicień glebowy wolnożyjący (organizm modelowy w badaniach) przerośnięty grzybnią boczniaka, w tle widoczne strzępki boczniaka z licznymi wypustkami toksynotwórczymi (toksocystami) (Foto: E. Moliszewska)

Rys. 4. Cysty Heterodera schachtii oplatane i przerastane przez grzybnię boczniaka) (Foto: E. Moliszewska) BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Możliwości praktycznego zastosowania grzybni boczniaka Badania nad możliwościami praktycznego zastosowania grzybni boczniaka ostrygowatego w ochronie buraka cukrowego przed mątwikiem burakowym są realizowane od trzech lat na Uniwersytecie Opolskim we współpracy z Instytutem Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Uzyskane wyniki wykazują duży potencjał grzybni boczniaka w redukcji mątwika burakowego, zarówno w testach laboratoryjnych jak i w badaniach polowych. W tych badaniach wykorzystywane są grzybnie dzikich szczepów boczniaka ostrygowatego oraz grzybnie uzyskiwane z krzyżowania ich potomstwa, co pozwala na wskazanie grzybni o lepszych właściwościach redukcyjnych względem nicieni niż inne grzybnie. Mechanizm bójczy działania tych grzybni względem mątwika burakowego wydaje się być nieco inny niż w przypadku form ruchliwych nicieni. Otóż, zaobserwowano, że wobec mątwika burakowego grzybnia boczniaka wykazuje się skłonnością do oplatania cyst (Rys. 4), zatem larwy ich nie opuszczają i są niszczone wraz z cystą, co przekłada się na zmniejszenie populacji mątwika w glebie. Pozostałe, uwolnione osobniki, mogą być zwalcza-

Rys. 5. Substrat przerośnięty grzybnią boczniaka (Foto: E. Moliszewska) Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

ne za pomocą toksyny. Uzyskiwane w badaniach redukcje populacji H. schachtii przez najbardziej efektywne grzybnie sięgały nawet 50% po trzech miesiącach eksperymentu wazonowego. Natomiast, w warunkach polowych rezultaty były nieco słabsze (powyżej 40%) i zależne od terminu i sposobu zastosowania grzybni oraz współdziałania z roślinami takimi jak burak, gorczyca biała lub rzodkiew oleista. W eksperymentach, grzybnię boczniaka do gleby wnoszono na substracie ze słomy przerośniętej grzybnią (Rys. 5). Taki substrat rozdzielano i mieszano z glebą za pomocą glebogryzarki. Takie zastosowanie grzybni boczniaka dodatkowo przyczynia się do wniesienia materii organicznej do gleby. Metoda zwalczania chwościka burakowego z wykorzystaniem grzybni boczniaka daje duże nadzieje na opracowanie w przyszłości nowej metody agrotechnicznej do zwalczania tego szkodnika. Podsumowanie Przyroda podsuwa wiele sposobów naturalnego ograniczania szkodliwych nicieni w uprawach. Pośród tych możliwości zastosowanie grzybni boczniaka wydaję się jednym z najbardziej oczywistych i efektywnych sposobów na walkę z tymi szkodnikami. Osobnych badań wymaga substrat pozostały po uprawie boczniaka, choć najprawdopodobniej może on także wykazywać pewien poziom działania redukcyjnego względem nicieni glebowych. Dalsze problemy związane z takim użytkowaniem substratu, wiążą się z odpowiednimi uregulowaniami prawnymi, co do możliwości zastosowania biomasy poprodukcyjnej boczniaka w ochronie przed szkodliwymi nicieniami glebowymi. Obecnie jest to z prawnego punktu widzenia niemożliwe.

BTS CR+

ODMIANY PRZYSZŁOŚCI Nieustannie pracujemy nad tym, aby uprawa buraków cukrowych była łatwiejsza i bardziej wydajna. Teraz oferujemy ekstra wzmocnioną ochronę przed chwościkiem dzięki trzem naszym nowym odmianom BTS CR+. Dowiedz się więcej tutaj: betaseed.pl/crplus

Zalety naszych odmian BTS CR+ Maksymalna ochrona liści i plonu cukru przed chwościkiem buraka Wyższa zawartość cukru w warunkach silnego porażenia chorobą Dużo łatwiejsza ochrona przed chwościkiem w porównaniu do odmian standardowych

BETASEED. SIMPLY DIFFERENT.

www.betaseed.pl

Ochrona roślin

Dobór rozpylaczy do zabiegów herbicydowych – jak to zrobić najlepiej? Adam Wachowski, Z. P. H. AGROMIX Rozpylacze używane podczas zabiegów herbicydowych są ostatnim elementem, po doborze mieszaniny zbiornikowej, dobranej fazy rozwojowej chwastów o jaki może zadbać rolnik wykonując zabiegi. Mając styczność z wieloma gospodarstwami zauważyłem, że temat rozpylaczy, wydatku cieczy roboczej i terminu oprysku jest pomijany. W wielu gospodarstwach najczęściej są użytkowane rozpylacze z jakimi został zakupiony opryskiwacz, nawet jeżeli ma on trzydzieści lub więcej lat! Rozpylacze niezależenie od materiału ulegają zużyciu. Wypływająca ciecz robocza z opryskiwacza „szlifuje go” wewnątrz sprawiając zwiększenie wydatku rozpylacza i zmianę spektrum wytwarzanych kropli. Poprawa jakości wykonywania zabiegów herbicydowych jest kolejnym krokiem, który musimy zrobić w celu przybliżenia się do pełnej skuteczności stosowanych programów ochrony roślin.

10%, jednak należy się liczyć tym, że samo badanie jest obarczone pewnym błędem podczas podkładania menzurki. Dobrym rozwiązaniem jest wydłużenie czas pomiaru do 2 minut i przeliczenie wydatku na jedną minutę. Taki test wskaże jedynie na rozpylacze, które mają większy wydatek od pozostałych, jednak niestety nie pomoże wskazać rozkładu poprzecznego. Można to jedynie stwierdzić na stołach. Zapobiegawczo w niektórych gospodarstwach przyjęto „mechanizm” wymiany wszystkich rozpylaczy bez względu na ich zużycie co 1–3 lata. Warto policzyć jakim kosztem w stosunku do wydatków na środki ochrony roślin jest wydatek na zakup nowych rozpylaczy. Obecnie ceny pomiędzy rozpyla

Adam Wachowski

czami z wyższej półki kształtują się w zakresie 25–60 zł. Różnią się pomiędzy sobą rodzajem materiału z jakiego są wyprodukowane oraz sposobem działania. Przy czym droższe rozpylacze nie zawsze muszą być lepsze. Niekoniecznie każdorazowo też musimy wybierać rozpylacze eżektorowe. Ważniejsze spektrum kropli niż marka rozpylaczy Wielkość kropli jest podawana w jednostce μm (mikrometr, dawniej mikron). Żaden z rozpylaczy nie

Rys. 1. Optymalny zakres kropli dla zabiegów znajduje się pomiędzy 200, a 400 μm (Foto: A. Wachowski)

Jak sprawdzić czy rozpylacze są zużyte? Rolnik może określić stopień zużycia rozpylaczy poprzez wykonanie prostego testu. Polega on na sprawdzeniu wydatku każdego rozpylacza. Wykorzystuje się do tego np. urządzenie Spot On Sprayer Nozzle Calibrator lub zwykłą menzurkę/ miarkę. Pomiar dokonuje się przez napełnianie z jednego rozpylacza naczynia przy stałym ciśnieniu np. przez minutę i porównaniu z wydatkiem jaki powinien posiadać rozpylacz, a także z innymi zainstalowanymi na opryskiwaczu. Dopuszczalne są odchylenia do około

Rys. 2. Tworzenie się mgły, rosy lub szronu przy jednoczesnym braku wiatru wskazuje na możliwość wystąpienia zjawiska inwersji (Foto: A. Wachowski) BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Ochrona roślin wytwarza wszystkich kropli o jednakowej średnicy. Z punktu widzenia ochrony roślin najoptymalniej jest jeżeli rozpylacze wytwarzają jak najwięcej objętości cieczy w kroplach o zakresie pomiędzy 200 a 400 μ-metrów. Krople mniejsze niż 200 μ-metrów ulegają znoszeniu poza obszar chroniony. Badania wykazują, że w korzystnych warunkach mogą przebyć nawet 7 km od miejsca aplikacji. Przy ciepłej pogodzie drobne krople (szczególnie te poniżej 50 μm) błyskawicznie ulegają odparowaniu, natomiast przy zabiegach wykonywanych podczas warunków bezwietrznych uważa się, że krople o wielkości poniżej 200 μm stanowią ogromne zagrożenie dla środowiska. Mają zbyt małą masę i nie są znacząco podatne na grawitację przez co mogą tworzyć toksyczne chmury (podobnie jak krople wody tworzące mgłę). Podczas obniżania się słońca przy jednoczesnym wychładzaniu się gleby i braku wiatru warstwa powietrza bezpośrednio nad powierzchnią ziemi ulega wychłodzeniu i zagęszczeniu do tego stopnia, że stawia zbyt duży opór dla najmniejszych kropli, które ulegają zawieszeniu w powietrzu i następnie mogą ulegać unoszeniu. Natomiast, na pagórkowatym terenie przy braku słońca mogą przesuwać się wraz z zimnym powietrzem w kierunku miejsc z obniżeniami terenu.

Rys. 3. Liścienie komosy białej są pokryte warstwą woskową, która utrudnia zatrzymywanie się kropel cieczy roboczej (Foto: A. Wachowski)

Rozwiązaniem problemów ze znoszeniem mogłoby być stosowanie rozpylaczy ultra grubokroplistych, które zazwyczaj wytwarzają minimalne ilości drobnych kropli. Jednak grube krople słabo pokrywają powierzchnię pola lub roślin oraz dodatkowo mają bardzo dużą energię, która uniemożliwia zatrzymywanie się kropel cieczy roboczej na małych roślinach (zasada wykorzystywana przy stosowaniu czystego RSM – krople są na tyle grube, że odbijają się od roślin zapobiegając ich poparzeniom) (Rys. 1, Rys. 2). Co muszę wiedzieć przed wyborem rozpylaczy? Wybierając rozpylacze musimy być

świadomi z jakim wydatkiem cieczy roboczej zamierzamy wykonywać zabiegi i przy jakiej prędkości. Zgodnie z tym dobieramy wydatek rozpylacza. Wydatki rozpylaczy/ rozmiary przez wszystkich producentów są oznaczane tak samo, zgodnie z przyjętym przez wszystkich standardem. Np. rozpylacze niebieskie, niezależnie od producenta przy ciśnieniu 2 bar mają wydatek 0,97 l/min i przy prędkości 5,8 km/h pozwalają uzyskać wydatek 200 l/ha cieczy roboczej. Bardzo ważna jest znajomość zastosowania rozpylaczy Ze względu na to, że zabiegi herbicydowe w burakach cukrowych

KONTROLA ZNOSZENIA – CZY DOKŁADNE POKRYCIE ?

Z TURBO TEEJET UZYSKASZ WSZYSTKO CO JEST POTRZEBNE DO PERFEKCYJNEGO OPRYSKU

TTJ60

doskonałe pokrycie

AITTJ60 dysze zasysające powietrze eliminują znoszenie

AgroJet 501 262 020 - Agrosieć 664 144 564 - Agrotech Junoszyn 735 983 686 - BDH Jacek Król 601 788 82

Advertising Wio s n a 2 0 2PAWEL.indd 4 B U R A K 1C U K R O W Y

2/5/2024 4:16:41 PM

Ochrona roślin Tab. 1. Wielkość kropli wedłgu standardu ASABE 572.1

Rys. 4. Siewka zaślazu pospolitego z charakterystycznymi liścieniami skierowanymi do dołu i pokrytymi włoskami. W jego zwalczaniu dobór rozpylaczy i umożliwienie dotarcia do miejsca działania odgrywa bardzo dużą rolę (Foto: A. Wachowski)

wykonujemy zazwyczaj na siewki komosy (niewielka powierzchnia), muszą to być rozpylacze dające jak najwięcej cieczy w kroplach o średnicy 200–300 μm. Przy wydatku 100–200 l/ha takie krople bardzo dobrze pokrywają powierzchnię pola, umożliwiając „trafienie” w siewki chwastów oraz łatwo zatrzy-

Wielkość kropli

Wielkość w języku angielskim

Zakres VMD

Symbol

Kolor

Extremalnie drobna

Extremely fine

<60

Fioletowy

–

Bardzo drobna

Very fine

61–105

Czerwony

–

Gruba

Coarse

341–403

Niebieski

Fungicydy systemiczne, insektycydy

Bardzo gruba

Very coarse

404–502

Zielony

Herbicydy powschodowe np. w kukurydzy, glifosat

Estremalnie gruba

Extremely coarse

503–665

Biały

Herbicydy doglebowe stosowane przedwschodowo

Ultra gruba

Ultra coarse

>665

Czarny

–

mują się na powierzchni siewek. Większe krople gorzej pokrywają powierzchnię pola, mają większą energię, sprawiając, że mogą ulegać odbiciu od powierzchni chwastów. Niestety herbicydy stosowane w ochronie buraków cukrowych znacznie lepiej niż przez glebę wnikają do chwastów przez części nadziemne. Dlatego musimy starać się je umieścić w jak największej ilości na powierzchni chwastów. Możemy się przy tym wspomóc adiuwantami, szczególnie olejowymi jak Atpolan Bio 80 EC Premium, ale obecnie najlepszy efekt uzyskamy poprzez łączenie wszystkich dostępnych metod: właściwy wydatek cieczy roboczej, odpowiednio dobrana wielkość kropli, właściwości cieczy

Przykładowe zastosowanie

roboczej wynikające z zastosowania zewnętrznych adiuwantów, pora dnia. Przy zabiegach herbicydowych w celu uzyskania lepszego pokrycia może kusić zwiększenie wydatku cieczy roboczej np. do 300 l. Jednak nie da to zamierzonego efektu. Większy wydatek cieczy roboczej to większe ciśnienie (i wzrost znoszenia) oraz rozcieńczenie występujących w cieczy roboczej adiuwantów. Praktycznie większość herbicydów posiada w swoim składzie wbudowane adiuwanty jednak coraz większe znaczenie uzyskują zewnętrzne adiuwanty dodawane podczas przygotowywania cieczy roboczej. Do ich prawidłowego działania niezbędne jest stosowanie ich w okre-

Tab. 2. Objętość cieczy w kroplach poniżej 150 μ-metrów dla ropylaczy TeeJet* Przybliżona ilość cieczy o objętości poniżej 150 μ-metrów

Model rozpylacza dla rozmiaru 05 1 bar

2,8 bar

XR – Extended Range TeeJet

19%

30%

TT – Turbo TeeJet

13%

TT J60 – Turbo Twin Jet

10%

TF – Turbo FloodJet

AIXR – Air Induction Turbo TwinJet

AITTJ60 – AirInduction Turbo TwinJet AI – Air Induction Teejet

Rys. 5. Siewka komosy rosnąca pomiędzy bryłkami ziemi. Bryłki chronią ją przed cieczą roboczą (Foto: A. Wachowski)

TTI – Turbo TeeJet Induction

Nie wykazano

<1%

* Podczas zakupów nowych rozpylaczy warto prosić producentów o udostępnienie takich danych. Dane szeroko dostępne w internecie, brak możliwości wskazania pierwotnego źródła.

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Rys. 6. Wykonywanie zabiegów przeciwko mszycom w burakach przy wysokim ciśnieniu roboczym i pracy wentylatora w rękawie powietrznym w celu spowodowania, że krople wraz ze strumieniem „odbiją się” od ziemi i zatrzymają się pod liśćmi jest nieskuteczne (Foto: A. Wachowski)

buraków powinniśmy wybierać rozpylacze dające krople w średnim zakresie czyli „M” – medium. Przy zabiegach fungicydowych/insektycydowych możemy wybierać rozpylacze dające grubsze krople czyli z zakresu „C” – coarse. Wyjątek stanowią mieszaniny z fungicydami kontaktowymi np. wodorotlenkiem miedzi. Fungicydy kontaktowe nie mają zdolności przemieszczania się w/i na roślinach. Dlatego te grupy fungicydów należy dobrze rozłożyć na powierzchni roślin wykorzystując rozpylacze dające drobne krople – F – fine (Tab. 1). Jeden czy dwa strumienie? Zazwyczaj zaleca się stosowanie rozpylaczy dwustrumieniowych, ponieważ pokrywają glebę w dwóch

ślonym stężeniu. Nadmiernie je rozcieńczając osłabiamy ich działanie i pewne mechanizmy ich mogą być całkowicie niewidoczne. Jaki rozpylacz wybrać? Wybierając rozpylacze do zabiegów herbicydowych trzeba dokonywać wyboru na podstawie przekazywanych przez producentów rozpylaczy informacji o wytwarzanych w zależności od ciśnienia rodzajach kropli. Wszyscy producenci takie informacje przekazują w dokumentacji dotyczącej sprzedawanych rozpylaczy. Na tej podstawie mamy możliwość doboru modelu rozpylacza, dającego krople w optymalnym dla nas zakresie. Przy ochronie herbicydowej Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Rys. 7. Warto korzystać z aplikacji pomagających dobrać właściwe parametry pracy dla danego rozpylacza. (Screen z aplikacji „Spray tip guide”)

Aktualności płaszczyznach – w kierunku poruszania się opryskiwacza i do tyłu. Jednak należy pamiętać, że rozpylacz dwustrumieniowy jest złożony z dwóch rozpylaczy jednostrumieniowych. Zwiększa to wrażliwość rozpylaczy na zapychanie się, szczególnie jeżeli mamy nieodpowiednio dobrane filtry sekcyjne lub przed rozpylaczem, stosujemy siarczan amonu (dostępny w Polsce ma mikrozanieczyszczenia) lub przy niektórych preparatach kontaktowych np. siarce elementarnej.

Uwaga na znoszenie! Dokonując zakupu rozpylaczy warto dopytywać producentów jaka objętość cieczy roboczej jest w drobnych kroplach i jaki wpływ na to ma ciśnienie. Zazwyczaj można uzyskać informację, jaką objętość cieczy stanowią krople o średnicy poniżej 140 μm. Powinniśmy wybierać te, które wytwarzają ich jak najmniej. W tabeli 2 podano objętości cieczy dla kropli poniżej 150 μm dla rozpylaczy TeeJet (podobne dane udostępniają inni producenci). Pokazuje to jak ważne jest dobranie

parametrów pracy do posiadanych rozpylaczy. Oczywiście, obniżanie ciśnienia może iść też w drugą stronę. Zbyt niskie ciśnienie poniżej zakresu pracy rozpylacza sprawi, że krople będą bardzo grube oraz ciężkie i nie będą zatrzymywały się na chwastach. Efekty niewłaściwej pracy możemy ocenić w ciągu kilku dni po zabiegu. Po około 4 dniach nawet na siewkach możemy dostrzec miejsce, w którym zatrzymała się kropla. Miejsce to jest przebarwione lub może w nim występować nekroza (Rys. 2, 3, 4, 5, 6, 7).

Skup surowca i przebieg kampanii 2023/24 w KGS. S.A. Krajowa Grupa Spożywcza S.A. na kampanię 2023/24 zakontraktowała blisko 7,3 mln ton buraków cukrowych na areale o powierzchni niemal 118 tys. ha. Umowy kontraktacji buraków cukrowych zawarło 13,1 tys. Plantatorów. Skup surowca rozpoczął się 6 września 2023 r. w Cukrowni Werbkowice. Następnie do skupu przystąpiły Cukrownie: Kruszwica i Malbork (07.09.), Krasnystaw i Nakło (11.09.), Dobrzelin i Kluczewo (12.09.). Średnia długość kampanii dla Spółki wyniosła 118 dni i w porównaniu do poprzedniej kampanii była dłuższa o 4 dni. Skup surowca zakończony został w dniu 14 stycznia 2024 r. Łącznie skupiono ponad 7 290 tys. ton buraków cukrowych. Plon rozliczeniowy z zakończonych przez Plantatorów dostaw dla Spółki wyniósł średnio blisko 62 ton/ha i był nieco niższy od plonu w 2022 roku. Uzyskany w kampanii 2023/24 plon był zróżnicowany regionalnie. W rejonie Cukrowni Kruszwica uzyskano plon wysokości 52,6 t/ha, w rejonie Cukrowni Dobrzelin 56,3 t/ha, w rejonie Cukrowni Kluczewo 60,4 t/ ha, w rejonie Cukrowni Krasnystaw 63,4 t/ha, w rejonie Cukrowni Na-

kło 66,3 t/ha, w rejonie Cukrowni Werbkowice 66,4 t/ha, natomiast w rejonie Cukrowni Malbork 73,7 t/ha. Średnia polaryzacja skupowa dla Spółki wyniosła 16,42%. Najwyższą średnią polaryzację uzyskano w rejonie kontraktacyjnym Cukrowni Krasnystaw 16,87% oraz Cukrowni Dobrzelin 16,86%. Najniższą średnią polaryzacją charakteryzował się surowiec w rejonie Cukrowni Werbkowice 15,82%. Równomierne, choć nieco późniejsze niż w poprzednich latach, wschody roślin na większości plantacji umożliwiły prawidłowy rozwój korzeni buraka cukrowego. Zbierane w kampanii korzenie były przeważnie zdrowe, wyrównanej wielkości. Warunki do zbioru buraków w kampanii 2023/24 były zróżnicowane. Początek kampanii charakteryzowały warunki optymalne dla pracy kombajnów i doczyszczarko-ładowarek. Wrzesień był bardzo ciepły z niewielką ilością występujących w tym okresie opadów deszczu. W drugiej połowie października i na początku listopada na całym obszarze kontraktacyjnym KGS S.A. wystąpiły intensywne opady deszczu, które utrudniały, a lokalnie uniemożliwiały, zbiór korzeni z plantacji. Największy

opad w tym okresie odnotowano na północy kraju, tj. w rejonie Cukrowni Malbork (ponad 87 mm/m2) oraz na południowym wschodzie w rejonach Cukrowni Werbkowice i Krasnystaw (ok. 70 mm/m2). Druga połowa listopada również obfitowała w opady. Na przełomie listopada i grudnia nastąpił spadek temperatur powietrza poniżej 0°C. W okresie tym lokalnie spadki temperatur dochodziły do –18°C. Miesiąc grudzień obfitował w opady, odnotowano zarówno opady deszczu jak i śniegu. Od połowy grudnia temperatury wzrosły powyżej 0°C i pojawiła się odwilż. Występujące okresowo opady oraz niewielkie przymrozki utrzymywały się do końca skupu i przerobu surowca w Cukrowniach Krajowej Grupy Spożywczej SA. Mimo warunków atmosferycznych, które w drugiej połowie kampanii utrudniały zbiór, doczyszczanie i odbiór surowca, wszystkie buraki zostały skupione i przerobione. Była to kampania rekordowa zarówno pod względem ilości skupionego surowca, jak również ilości wyprodukowanego cukru. Krajowa Grupa Spożywcza S.A. w kampanii 2023/24 wyprodukowała rekordową ilość 1,033 mln ton cukru (KGS S.A). BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Ochrona roślin

Możliwości ochrony plantacji buraka cukrowego w nadchodzącym sezonie wegetacyjnym dr inż. Wojciech Miziniak, Instytut Ochrony Roślin-PIB, TSD Toruń

W nadchodzącym sezonie wegetacyjnym plantatorzy buraka cukrowego odmian klasycznych będą mieli do dyspozycji 8 substancji czynnych do zwalczania gatunków dwuliściennych oraz 6 dla jednoliściennych. W październiku ubiegłego roku KE wydała rozporządzenie o niezatwierdzeniu do dalszego stosowania triflusulfuronu metylowego. W związku z powyższym zbliżający się sezon będzie ostatnim, w którym będzie można go stosować. Nowe herbicydy W porównaniu do ubiegłego roku poszerzy się gama dostępnych herbicydów zawierających metamitron (Dallas 700 SC, Jedis 700 SC), etofumesat (Beats 500 SC, Betron 500 SC, Etonal 500 SC, Spiculus, V-Sate), fenmedifam (Fen Pro, Texas 400 SC – mieszanina z etofumesatem), lenacyl (Lupus 500 SC, Venom 500 SC), triflusulfuron metylowy (LS Triflu, Triflu Life, Maczo), glifosat (Rodeo Plus). Jednak to nie koniec nowości, gdyż zwiększy się także asortyment środków zwalczających gatunki jednoliścienne: chizalofop-P-etylowy (Buster Twist 050 EC, Fitofop, Jenot Twist 050 EC), kletodym (Eta-

Dim, Juniper Max 240 EC, Obtemil 120 EC, Sedim 120 EC oraz Biloxa i Evolium – mieszanina z chizalofopem-P-etylu), propachizafop (Hitro 100 EC, Kalamos 100 EC, Vergil 100 EC) oraz cykloksydym (Foxydo 100 EC). W zamieszczonych poniżej tabelach wymieniono herbicydy oraz ich dawki zalecane do ochrony buraka

dr inż. Wojciech Miziniak

cukrowego w 2024 roku. W tabeli 1 umieszczono preparaty doglebowe,

Tab. 1. Herbicydy doglebowe zalecane w ochronie buraka cukrowego w 2024 roku Spektrum zwalczanych gatunków – gatunki wrażliwe

Nazwa handlowa

Dawka na ha (g, kg, l/ha)

Uwagi

Chaber bławatek, fiołek polny, Django gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, maruna bezwonna, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne

2,0

–

Fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, przetacznik perski, przytulia czepna, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, wilczomlecz obrotny, żółtlica drobnokwiatowa

Domino 700 SC, Glotron 700 SC, Goltix Gold 700 SC, Goltix S 700 SC, Metlog 700 SC, Metron 700 SC, VextraMitron 700 SC

2,0

–

Gwiazdnica pospolita, jasnota pur- Goltix Compact 90 purowa, komosa biała, przytulia WG czepna, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

1,5

–

Metamitron

Etofumesat Dymnica pospolita, jasnota purpuro- Burakosat 500 SC, gleby średnie wa, komosa biała, przytulia czepna, Ethol SC, Oblix 500 SC, 2,0 szarłat szorstki, tasznik pospolity, to- Pro-Eto bołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

–

Metamitron + chinomerak Chaber bławatek

Kezuro SC

3,5

Tab. 2. Herbicydy nalistne zalecane w ochronie buraka cukrowego stosowane przed wschodami w 2024 r. Spektrum zwalczanych gatunków – gatunki wrażliwe

Nazwa handlowa

Dawka na ha (g, kg, l/ha)

Uwagi

Glifosat Gatunki jednoroczne

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Cayenne HL 480 SL, Dominator HL 480 SL, Highland 480 SL, Klinik Xtreme 540 SL, Roundup Trans Energy 450 SL

2,0

Roundup 360 Plus

2,5

Rodeo Plus

3,0

Herbicydy zawierające glifosat stosować po wschodach chwastów, ale nie później niż na 3 dni przed wschodami buraka cukrowego

Ochrona roślin Tab. 3. Dobór herbicydów do zwalczania chwastów w uprawie buraka cukrowego w 2023 roku metodą dawek dzielonych opartą o zabieg doglebowy Spektrum zwalczanych gatunków – gatunki wrażliwe

Nazwa handlowa

Dawka na ha w g, kg, l/ha

Uwagi

Metamitron/Fenmedifam + Etofumesat Dymnica pospolita, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, komosa biała, mak polny, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, przetacznik polny, przytulia czepna, psianka czarna, rdest plamisty, rdest powojowaty, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

Dogl. Burax 700 lub Dallas I – 2,0 700 SC + Domino 700 SC II – 1,0 + 1,0 lub Glotron 700 SC lub III – 1,0 + 1,0 Goltix S 700 SC lub Jedis 700 SC lub Metafix 700 SC lub Metron 700 SC + Powertwin 400 SC

Dymnica pospolita, fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, komosa biała, mak polny, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, przetacznik polny, przytulia czepna, psianka czarna, rdest plamisty, rdest powojowaty, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

Dogl. Goltix Compact 90 I – 1,5 II – 0,8 + 1,0 WG Goltix Compact 90 WG + III – 0,8 + 1,0 Powertwin 400 SC

Fiołek pospolity, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, samosiewy rzepaku, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, wilczomlecz obrotny, żółtlica drobnokwiatowa

Dogl. Clayton Neutron I – 2,0 700 SC, II – 1,0 + 1,0 III – 1,0 + 1,0 I i II zabieg nalistne Clayton Neutron + Powertwin 400 SC

w 2 zawierające glifosat, w 3 system mieszany oparty na zabiegu doglebowym, w 4 programy zwalczania bazujące na dawkach dzielonych. Graminicydy uszeregowano w tabeli 5 a system Conviso Smart w 6. Podsumowanie Reasumując, na dzień dzisiejszy (połowa stycznia 2024 roku) plan-

I zabieg doglebowy, II i III zabieg nalistne

w latach niekorzystnych dla działania środków chwastobójczych. Chociaż komosa biała wykazuje wrażliwość na 4 substancje czynne (etofumesat, metamitron, lenacyl, fenmedifam) to w praktyce najlepszym wariantem ochrony jest wykonanie zabiegów mieszaniną tych związków chemicznych łącznie z adiuwantami wielofunkcyjnymi.

tatorzy buraka cukrowego odmian klasycznych mają do wyboru 98 herbicydów do zwalczania gatunków dwuliściennych oraz 80 graminicydów. Pomimo obfitej ilości preparatów zwalczanie chwastów w obecnych czasach stanowi wyzwanie. Powodem tej sytuacji jest wycofanie desmedifamu. Brak tej substancji czynnej szczególnie zaznacza się

Tab. 4. Dobór herbicydów do zwalczania chwastów w uprawie buraka cukrowego w 2024 roku metodą dawek dzielonych Spektrum zwalczanych gatunków – gatunki wrażliwe

Nazwa handlowa

Dawka na ha w g, kg, l/ha

Uwagi

Fenmedifam Gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, poziewnik szorst- Beetup Flo, Betasana ki, tasznik pospolity, żółtlica drobnokwiatowa 160 SC, Corzal, Fen-Pro, Pro-Fen

I – 2,0 II – 2,0 III – 2,0

–

Fiołek polny, jasnota różowa, komosa biała, przetacznik Iridion 500 SC perski, rdest powojowy, rumian polny, samosiewy rzepaku, Venzar 500 SC tasznik pospolity Venzar 80 WP

0,5 0,5 0,3

–

Dymnica pospolita, fiołek polny, jasnota purpurowa, jasno- Lupus 500 SC ta różowa, niezapominajka polna, poziewnik szorstki, prze- Venom 500 SC tacznik perski, rdest powojowy (rdestówka powojowata), rdest ptasi, rumian polny, tasznik pospolity, tobołki polne, wilczomlecz obrotny, żółtlica drobnokwiatowa

I – 0,5 II – 0,5

–

Lenacyl

Etofumesat Gwiazdnica pospolita

Beats 500 SC V-Sate

I – 0,66, II – 0,66 III – 0,66

–

Gwiazdnica pospolita, przytulia czepna, szarłat szorstki

Betron 500 SC Etonal 500 SC

I – 0,6, II – 0,66 III – 0,66

–

Szarłat szorsztki

Spiculus

I – 0,66, II – 0,66 III – 0,66

–

I – 1,0 II – 1,0

–

Dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, mlecz zwyczajny Pro-Eto

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Ochrona roślin Metamitron Gorczyca polna

Tarracco 700 SC

I – 1,5, II – 1,5 III – 1,5

–

Samosiewy rzepaku, tasznik pospolity

V-Tron

I – 1,0, II – 2,0 III – 2,0

V-Tron – max. dawka w sezonie 5,0 l/ha – 3 zabiegi

Jasnota purpurowa, komosa biała, maruna bezwonna, Atacama 700 SC psianka czarna, wiechlina roczna Nymeo

I – 1,7 II – 1,7, III – 1,7

–

Chaber bławatek, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasno- Target 700 SC ta purpurowa, jasnota różowa, komosa biała, psianka czarna, rdest plamisty, rdest powojowy, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne

I – 1,7 II – 1,7 III – 1,7

–

Fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, maruna Apens 700 SC bezwonna, szarłat szorstki, tasznik pospolity Bettix 70 WG Jupiter 700 SC

I – 1,5 II – 1,5 III – 1,5

Preparat stosujemy od fazy BBCH 18

Chaber bławatek, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, komosa biała, psianka czarna, rdest powojowy, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne

Burakomitron 70 WG, I – 1,0 Burakomitron 700 SC, Ju- II – 2,0 piter 700 SC, SG Metami- III – 2,0 tron 700 SC, Target 700 SC

–

Gwiazdnica pospolity, jasnota purpurowa, mak polny, ko- Finex 700 SC + Atpolan I – 1,65 + 1,65 II – 1,65 + 1,65 mosa biała, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, przytu- 80 EC lia czepna, przetaczniki, rdestówka powojowata (rdest poIII – 1,65 + 1,65 wojowy), rumianek pospolity, rumianek bezpromieniowy, samosiewy rzepaku, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, wiechlina roczna

–

Gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, rdest Procion 700 SC + Olbras I – 1,5 + 1,0 plamisty, rumianek pospolity, tasznik pospolity, tobołki po- 88 EC II – 1,5 + 1,0 lne III – 1,5 + 1,0

–

Ochrona roślin Triflusulfuron Jasnota purpurowa, maruna bezwonna, psianka czarna, przytulia czepna, rdest ptasi, rdest plamisty, rumianek pospolity, samosiewy rzepaku, szczyr roczny, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica owłosiona

LS Triflu lub Nabos 50 WG I – 30 g + 0,05 % lub Sawin 50 WG lub II – 30 g + 0,05 % Sawin S 50 WG + III – 30 g + 0,05 % Triflu Life + Trend 90 EC

Fiołek polny, jasnota różowa, jasnota purpurowa, komosa Safari 50 WG lub biała, maruna bezwonna, przetacznik perski, psianka czar- Nabos 2 50 WG + na, rdest plamisty, rumian polny, samosiewy rzepaku, szarłat Trend 90 EC szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne

I – 30 g + 0,05 % II – 30 g + 0,05 % III – 30 g + 0,05 %

–

Fiołek polny, jasnota różowa, jasnota purpurowa, komosa Safari 50 WG + Olstick 90 I – 30 g + 1,5 biała, maruna bezwonna, przetacznik perski, psianka czar- EC II – 30 g + 1,5 na, rdest plamisty, rumian polny, samosiewy rzepaku, szarłat III – 30 g + 1,5 szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne

–

Fiołek polny, jasnota różowa, jasnota purpurowa, komosa Agria Triflu lub Safari 50 I – 30 g + 0,05 % biała, maruna bezwonna, przetacznik perski, psianka czar- WG lub Nabos 2 50 WG + II – 30 g + 0,05 % na, rdest plamisty, rumian polny, samosiewy rzepaku, szarłat Trend 90 EC III – 30 g + 0,05 % szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne

–

Fiołek polny, przytulia czepna, szarłat szorstki

–

Setar, Solider, Vigoher

I – 0,13, II – 0,13, III – 0,13

Fiołek polny, gwiazdnica pospolita, przytulia czepna, szarłat Setar lub Solider lub Vi- I – 0,1 + 0,1, II – 0,1 W przypadku 4 zabiegów szorstki goher + Asystent + 0,1, III – 0,1 + 0,1 spektrum zwalczanych gatunków poszerza się o marunę bezwonną oraz samosiewy rzepaku Fiołek polny, maruna bezwonna, przytulia czepna, rumia- Grando, Maczo, Shiro nek pospolity

I – 30 g, II – 30 g, III – 30 g

–

Triflusulfuron metylowy + lenacyl Tobołki polne, przytulia czepna

Safari DuoActive 78,5 WG I – 210 g + 0,1% + Trend 90 EC II – 210g + 0,1% III – 210 g + 0,1%

–

Chlopyralid Blekot pospolity, chaber bławatek, dymnica pospolita, maruna bezwonna, ostrożeń polny, podbiał pospolity, psianka czarna, rdest plamisty, rumian polny, rumianek pospolity, rumianek bezpromieniowy, żółtlica drobnokwiatowa, starzec zwyczajny, mlecz zwyczajny, złocień polny

Auksendy 300 SL, Cliophar 300 SL, Cliophar Super, Cliophar 600 SL, Cloe 300 SL, Faworyt 300 SL, Helion 300 SL, Lontrel 300 SL, Vivendi 300 SL

Dawka – 0,3–0,4 *0,3 – I zabieg w sezonie Cliophar 600 SL oraz Lontrel 600 SL w dawce od 0,15 do 0,2

Chaber bławatek, maruna bezwonna, ostrożeń polny, rumian polny, rdestówka powojowata, rumianek pospolity, rumianek bezpromieniowy, żółtlica drobnokwiatowa

Prosto 300 SL Major 300 SL

0,3–0,4

–

Maruna nadmorska, mlecz zwyczajny, ostrożeń polny ( z nasion), rumianek bezpromieniowy, rumianek pospolity, starzec zwyczajny, złocień polny

Bariloche

1,2

–

Herbicydy stosujemy od fazy 2–4 liści buraka, maksymalnie 1 razy w sezonie wegetacyjnym

Fenmedifam + etofumesat Fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, przytulia czepna, rdest powojowaty, tobołki polne

Belvedere Extra 400 SC* I – 1,0 + 1,0, lub Powertwin 400 SC + II – 1,0 + 1,0, Toil III – 1,0 + 1,0

Fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, komosa biała, przytulia czepna, rdest powojowaty, tobołki polne

Texas 400 SC + Olejan 85 I – 1,0 + 1,5, II – 1,0 EC + 1,5, III – 1,0 + 1,5

Dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, maruna bezwonna, mlecz zwyczajny, rdest powojowy, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

Corzal 157 SE + Oblix 500 I – 2,5 + 1,0 SC lub Ethofol SC II – 2,5 + 1,0

*Belvedere Extra 400 SC stosujemy z adiuwantem Olejan 85 EC – 1,5 l/ha – 2 zabiegi w sezonie

Fenmedifam + metamitron Jasnota purpurowa, komosa biała, maruna bezwonna, psianka czarna, rdest powojowy, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

Corzal 157 SE + Target I – 1,25 + 1,25, 700 SC lub Nymeo II – 1,25 + 1,25, III – 1,25 + 1,25

–

Fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, maruna bezwonna, rdest plamisty, rdest powojowy, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

Corzal 157 SE + Atacama I – 1,25 + 1,25 700 SC II – 1,25 + 1,25 III – 1,25 + 1,25

–

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Ochrona roślin Etofumesat + metamitron Fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, komosa biała, kurzyślad polny, przetacznik perski, przytulia czepna, psianka czarna, rdest plamisty, rdest powojowy, szarłat szorstki, tobołki polne

Torero 500 SC

I – 2,0 II – 2,0 III – 2,0

Fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, komosa biała, kurzyślad polny, przetacznik perski, przytulia czepna, psianka czarna, rdest plamisty, rdest powojowy, szarłat szorstki, tobołki polne

Torero 500 SC + Olejan I – 2,0 +1,5 85 EC* II – 2,0 + 1,5 III – 2,0 + 1,5

Fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, poziewnik szorstki, przytulia czepna, rdest kolankowy, rdest plamisty, tasznik pospolity, tobołki polne

Bettix Combi 500 SC Oblix MT 500 SC

–

*W celu polepszenia efektywności zwalczania chwastów w późniejszych fazach rozwojowych

I – 1,5–20,0 II – 1,5–2,0 III – 1,5–2,0

–

Metamitron + chinomerak Gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, jasnota purpurowa, komosa biała, łoboda rozłożysta, przytulia czepna, psianka czarna, rumianowate, starzec zwyczajny, tasznik pospolity, tobołki polne

Goltix Titan 565 SC

I – 2,0 II – 2,0 III – 2,0

–

Łoboda rozłożysta, przytulia czepna, rdest plamisty, rdest kolankowy, samosiewy rzepaku

Kezuro SC

I – 0,9, II – 1,3, III – 1,3

–

I – 0,3, II – 0,6, III – 0,6

–

Dimetanamid-P + chinomerak Blekot pospolity, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, przetacznik perski, przytulia czepna

Tanaris Topkat

Dimetanamid-P + chinomerak + metamitron Blekot pospolity, dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, maruna bezwonna, przetacznik perski, przytulia czepna, rumianek pospolity

Tanaris lub Topkat + Go- I – 0,3 + 1,0 litx 700 SC II – 0,6 + 1,0 III – 0,6 + 1,0

–

Fenmedifam + etofumesat + metamitron Dymnica pospolita, fiołek polny, gorczyca polna, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, komosa biała, mak polny, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

Goltix Compact 90 WG + I – 0,8 + 1,0 Powertwin 400 SC II – 0,8–1,3 + 1,0 III – 0,8–1,3 + 1,0

Stanowiska silnie zachwaszczone zwiększona dawka Goltix Compact 90 WG

Dymnica pospolita, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota różowa, komosa biała, mak polny, pokrzywa żegawka, poziewnik szorstki, przetacznik polny, psianka czarna, rdest plamisty, samosiewy rzepakuk, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa, gorczyca polna, przytulia czepna, rdest powojowaty

Burax 700 SC lub Dallas I – 1,0 + 1,0 700 SC + Django lub Do- II – 1,0 + 1,0 mino 700 SC lub Devoid III – 1,0 + 1,0 700 SC lub Goltix S 700 SC lub Jedis 700 SC + Metafix 700 SC lub Metron 700 SC lub Metlog 700 SC lub Prometeus 700 SC lub Promungu 700 SC + Powertwin 400 SC

–

Fiołek polny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, maruna bezwonna, rdest plamisty, rdest powojowy, szarłat szorstki, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa

I. Metafol Pro 700 SC, II. i III I – 1,7, II – 0,5 + 0,2 Metafol Pro 700 SC + Ob- + 0,5, III – 1,0 + 0,4 lix 500 SC + Corzal 157 SE + 1,0 + 0,4 + 1,0

–

Tab. 5. Zestawienie graminicydów zarejestrowanych w uprawie buraka cukrowego w 2024 roku Spektrum zwalczanych gatunków – gatunki wrażliwe

Nazwa handlowa

Dawka na ha w g, kg, l/ha

Uwagi

Chizalofop-P-etylowy Gatunki jednoroczne, perz właściwy

Achiba 05 EC, Buster Twist 05 EC, Fitofop, Jenot Twist 05 EC

Jednoroczne 1,0–1,25 Perz właściwy 2,0–2,5

–

Buster 100 EC, Digitator 100 EC, Investo 100 EC, Jenot Twist 05 EC

Jednoroczne 0,4–0,5 Perz właściwy 1,0–1,5

Aby zwiększyć skuteczność środka stosować łącznie z preparatem Partner. Jednoroczne 0,35 l/ ha, perz właściwy 1,0 l/ha

Maceta 100

Jednoroczne 0,35–0,6 Perz właściwy 1,0–1,25

–

Digator 100 EC, Grasser Jednoroczne 0,45–0,6 100 EC, Superb 100 EC Perz właściwy 1,0–1,25

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

W przypadku zwalczania perzu właściwego stosujemy 1,0 l/ha graminicydu Superb 100 EC

Ochrona roślin Agard 100 EC, Demetris 100 EC, Superic 100 EC

Jednoroczne 0,45–0,6 Perz właściwy 1,0

–

Pilot Max 10 EC

Jednoroczne 0,4–0,5 Perz właściwy 1,0–1,5

–

Pilot 10 EC, Targa Max 10 EC

Jednoroczne 0,5–0,6 Perz właściwy 1,0–1,25

–

Maceta 50

Jednoroczne – do 1,25 Perz właściwy – 2,5

–

Darium, Trepach, Zamzar

Od 1,8 do 2,5

–

Elegant 05 EC, Graminis 05 EC, Labrador 05 EC, Leopard Extra 05 EC, Supero 05 EC, Taurus 05 EC, Quick 05 EC

Jednoroczne – 1,0 Perz właściwy – 3,0

Labrador Pro, Targa Super 05 EC

Samosiewy zbóż – 0,75, perz właściwy, życica trwała – 2,0

–

Wizjer 50 EC

Samosiewy zbóż – 0,75, życica trwała – 1,0, perz właściwy – 2,0

–

Lampart 05 EC

Samosiewy zbóż – 0,75–1,0, jednoroczne – 1,0, życica trwała – 1,0–3,0, perz właściwy, wyczyniec polny – 2,0–3,0

–

Preparat Leopard Extra 05EC stosujemy w zwalczaniu chwastów prosowatych od 0,75–1,5 l/ha; perzu od 2,0–3,0 l/ha

Chizalofop-P-tefurylowy Chwastnica jednostronna, paluszniki, włośni- Bagira 040 EC ca sina, włośnica zielona, samosiewy zbóż, Pantera 040 EC perz właściwy, miotła zbożowa, owies głuchy, stokłosy, wyczyniec polny

Jednoroczne – 1,0 Perz właściwy – 1,5–2,0

Preparat Bagira 040 EC w przypadku zwalczania chwastnicy jednostronnej w fazie krzewienia stosujemy 1,5 l/ha

Gatunki jednoroczne, perz właściwy

Chwastnica jednostronna – 0,8–1,5, Perz właściwy – 1,5–2,0

–

Panarex 040 EC Rango 040 EC

Cykloksydym Chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, Focus Ultra 100 EC owies głuchy, samosiewy zbóż, włośnica sina, włośnica zielona, perz właściwy

Jednoroczne (chwastnica jednostronna) – 1,0–1,5, Perz właściwy – 3,0

–

Chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, Foxydo 100 EC owies głuchy, palusznik krwawy, proso, stokłosa płonna, sorgo alpejskie (na środek w dawce 4,0 l/ha), samosiewy zbóż, stokłosa polna, wiechlina zwyczajna, włośnica zielona, włośnica ber, wyczyniec polny, życica wielokwiatowa, życica trwała, perz właściwy

Jednoroczne – 2,0 Perz właściwy – 4,0–5,0

–

Fluazyfop-P-butylowy Gatunki jednoroczne, perz właściwy

Fortune, Foster Forte 150 EC

Owies głuchy, chwastnica jednostronna – 0,63–0,83, perz właściwy – 1,7

–

Samosiewy zbóż, chwastnica jednostronna, Fusilade Forte 150 EC miotła zbożowa, owies głuchy, włośnica zielona, włośnica sina, perz właściwy, wiechlina zwyczajna

Samosiewy zbóż – 0,75–1,0, jednoroczne – 0,75–1,0, perz właściwy, wiechlina zwyczajna – 2,0–2,5

–

Samosiewy zbóż, chwastnica jednostronna, Trivko miotła zbożowa, owies głuchy, włośnica zielona, włośnica sina, perz właściwy, wiechlina zwyczajna

Samosiewy zbóż – 0,5–1,0, jednoroczne – 1,0–2,0, perz właściwy, wiechlina zwyczajna – 2,0–3,0

–

Gatunki jednoroczne

Jednoroczne – 1,0

–

Jednoroczne – 0,75–1,0 Perz właściwy – 2,0

–

Grastop 150 EC

Samosiewy zbóż, chwastnica jednostronna, Privium 125 EC owies głuchy, miotła zbożowa, wyczyniec polny, perz właściwy

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Ochrona roślin Gatunki jednoroczne i wieloletnie

Esoriu 150 EC, Flutax 150 EC, Rento 150 EC, Tapani 150 EC

Samosiewy zbóż, chwastnica jednostronna – 0,75–1,0, perz właściwy – 2,0–5,0

–

Balatella Forte 150 EC

Owies głuchy, chwastnica jednostronna, samosiewy żbóż – 0,63–0,83, miotła zbożowa, wyczyniec polny – 0,83, perz właściwy – 1,7

–

Kletodym Chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, EtaDim owies głuchy, samosiewy zbóż, stokłosa płon- Juniper Max 240 EC na, włośnica zielona, życica wielokwiatowa

0,75

–

Chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, Centurion Plus, Cegoperz właściwy, samosiewy zbóż rian Extra 120 EC, Grami Guard, Kleto4Herbi 120 EC, Flanker 120 EC, Obtemil 120 EC, Sedim 120 EC, Selekt Super 120 EC

Jednoroczne – 0,8 Perz właściwy – 2,0

–

Gatunki jednoroczne, perz właściwy

Jednoroczne – 0,5–0,7 Perz właściwy – 1,0–1,4

–

Chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, V-Dim 240 EC owies głuchy, stokłosa płonna, włośnica zie- VextaDim 240 EC lona, życica wielokwiatowa

Jednoroczne – 0,75

–

Gatunki jecnoroczne, perz właściwy

Jednoroczne – 0,5–1,0 Perze właściwy – 1,0 + 1,0

–

Brixton

Kleo 240 EC lub Logik 240 EC + Partener

Propachizafop Chwastnica jednostronna, miotła zbożowa, owies głuchy, palusznik krwawy, perz właściwy, samosiewy zbóż, włośnica sina, włośnica zielona, wyczyniec polny, życice

Agaton 100 EC, Agil S 100 EC, Aria 100 EC, Asfolot 100 EC, Hitro 100 EC, Kalamos 100 EC, Profos 100 EC, Ready, Vergil 100 EC, Vima – Propachizafop, Zetrola 100 EC

Jednoroczne (chwastnica jednostronna, owies głuchy) – 0,6 Samosiewy zbóż – 0,5–0,7, zwalcznie perzu – 1,25–1,5

–

Jednoroczne – 0,35–0,5 Perz właściwy – 1,0

–

Chizalofop-P-etylu + kletodym Chwastnica jednostronna, owies głuchy, wie- Biloxa chlina roczna, wyczyniec polny, perz właści- Evolium wy

Tab. 6. Dobór herbicydów do zwalczania chwastów w technologii Conviso Smart Spektrum zwalczanych gatunków – gatunki wrażliwe

Nazwa handlowa

Dawka na ha w g, kg, l/ha

Uwagi

Foramsulfuron + tienkabazon metylowy Blekot piospolity, chwastnica jedno- Conviso One stronna, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, maruna bezwonna, komosa biała, przytulia czepna, rdestówka powojowata, (rdest powojowaty), rdest ptasi, rdest plamisty, samosiewy rzepaku, przetacznik polny, (w fazie siewki), tobołki polne, wiechlina roczna

I – 0,5 II – 0,5

Stosować w odmianach odpornych na obydwie substancje czynne w fazie BBCH 11–18

Cukier cynamonowy Cukier – ½ szklanki cukru pudru (*patrz uwaga). Cynamon – 2 łyżki mielonego cynamonu. Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Cynamon zawiera olejek eteryczny zwany aldehydem cynamonowym, o którym wiadomo, że ma właściwości antybakteryjne! Zawiera

również właściwości prebiotyczne, które mogą wspomóc zdrowie układu pokarmowego, a także obniżyć ciśnienie krwi! Dodatkowo jest zalecany jako pomoc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi.

Aktualności

Niekorzystna pogoda wpłynęła na zbiory buraków i kampanię cukrowniczą w Europie Sezon zbiorów buraków cukrowych 2023/24 zostanie zapamiętany na długo. Nadmierne deszcze w listopadzie, grudniu, a także w styczniu spowodowały wyraźną nadwyżkę opadów. Główne dotknięte obszary rozciągają się od francuskiego wybrzeża Kanału La Manche po wybrzeże belgijskie, Holandię, północno-zachodnie Niemcy, Danię i Skandynawię. Obszary te zostały dotknięte nie tylko przez mrozy w grudniu i styczniu. Zbiory musiały zostać przerwane z powodu deszczu i mokrych pól, co doprowadziło do kilku tysięcy hektarów niezebranych buraków na Boże Narodzenie we Francji, Belgii, Holandii, Danii i Szwecji. Zimne okresy na początku grudnia i stycznia doprowadziły do oszronienia buraków, co utrudniło ich przerób. W wielu przypadkach do cukrowni nie można było dostarczyć wystarczającej ilości buraków, co skutkowało zmniejszonym tempem przerobu, które wymuszało dłuższe kampanie. Należy również przypomnieć, że niska zawartość cukru w burakach we wrześniu spowodowała późne rozpoczęcie kampanii w wielu fabrykach. To oraz szereg przestojów cukrowni spowodowanych awariami maszyn jeszcze bardziej opóźniło zakończenie kampanii w porównaniu do tego, co początkowo planowano. Belgia Do połowy stycznia w Belgii wciąż nie zebrano buraków cukrowych z ponad 1000 ha powierzchni, zwłaszcza w regionach wzdłuż granicy z Francją i na belgijskim wybrzeżu. Buraki te przeznaczone

są głównie dla zakładu Iscal Sugar w Fontenoy. Do połowy miesiąca, po 95 dniach kampanii, zakład otrzymał ponad 80% spodziewanego surowca. Kampania zakończy się zatem na początku lutego lub nawet 15 lutego, jeśli wszystkie buraki zostaną zebrane i przerobione. Inwestycje poczynione między kampaniami opłaciły się, pozwalając zakładowi pracować przez większość czasu z wydajnością ponad 10 500 t/d, jednak nie zapobiegły serii awarii i przestojów. Na początku stycznia zakład musiał spowolnić krojenie buraków z powodu problemów z filtracją. 48-godzinny przestój nastąpił po incydencie technicznym, a zakład wznowił produkcję na poziomie około 10 000 t/d. Śnieg skomplikował dostawy buraków do zakładu w styczniu. Do 15 stycznia, 111 dnia kampanii, 87% buraków dotarło do zakładu Tienen spółki zależnej Südzucker, Raffinerie Tirlemontoise. W związku z tym zakończenie kampanii zaplanowano na 1 lutego, co oznacza łączne opóźnienie o prawie 15 dni w stosunku do pierwotnej prognozy zbiorów i nominalnego tempa krojenia w cukrowni.

przy sprzyjającej pogodzie jest jeszcze czas na zakończenie zbiorów, ponieważ kampania ma potrwać do początku lutego. Całkowita powierzchnia upraw buraka cukrowego w krajach skandynawskich wynosi około 30 000 ha, co oznacza, że na początku stycznia około 1500 ha buraków cukrowych wciąż nie zostało zebranych. Fabryka w Nykobing skroiła ostatnie buraki 23 stycznia, podczas gdy Nakshov kontynuował krojeniee do końca stycznia. Szwecja Kampania cukrownicza w Szwecji została zakłócona przez listopadową eksplozję w cukrowni Ortfota należącej do Nordic Sugar. Zamknięcie zakładu na kilka tygodni i jego ponowne uruchomienie w ograniczonym tempie zmusiło spółkę zależną Nordzucker do wysłania części już zebranych buraków do najbliższych zakładów w Danii i Polsce. Według szwedzkiego związku plantatorów buraka cukrowego w Betodlarna, na początku stycznia 2024 r. w ziemi znajdowało się co najmniej 100 000 ton buraków, co odpowiada około 1600 hektarom wciąż niezebranym.

Dania Holandia Duńscy plantatorzy twierdzą, że wykorzystali całe "okno" między deszczem a mrozem, aby podnieść plony. Uszkodzone lub zgniłe buraki są usuwane z boków pryzm. W dniu 5 stycznia około 5% buraków nadal znajdowało się w ziemi, ale nie można było ich wykopać z powodu bardzo mokrych warunków i występującego mrozu. Stowarzyszenie plantatorów stwierdziło, że

Bardzo zły rok buraczany 2023/24 został zarejestrowany w Holandii, gdzie obszar niezebrany z powodu uporczywych i nadmiernych opadów deszczu oszacowano na 3000 ha na początku stycznia, co odpowiada około 36 000 ton cukru. W dniu 17 stycznia do zebrania pozostawało jeszcze 2250 ha. Cosun powiedział, że nie jest jasne, czy BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Aktualności wszystkie buraki zostaną przerobione z powodu uszkodzeń spowodowanych mrozem.

około 16,8% (w poprzednim roku: 17,7%), a plon buraków 83 t/ha (w poprzednim roku: 78,6 t/ha).

Francja

Południowe Niemcy

Skomplikowane zbiory zakończyły się 19 stycznia w Nord-Pas-de-Calais. Informacja ta pochodzi od prezesa CGB Nord-Pas-de-Calais, Guillaume'a Wullensa, czytamy w Le Betteravier francais. 22 stycznia Wullens powiedział, że na niedostępnych polach pozostanie w ziemi mniej niż 70 ha buraków – to znaczna poprawa w porównaniu do 11 stycznia, kiedy ponad 2000 ha w Nord-Pas-le-Calais – głównie dla fabryki Lillers i około 500 ha w Seine-Maritime dla Fontaine-le-Dun – nadal było niewykopanych. Sucha pogoda i przymrozki pozwoliły na dokończenie zbiorów. Nadal istnieje 15 dni kampanii cukrowniczej zagrożonych zamarzniętymi i rozmarzającymi burakami, oświadczył również. W Seine-Maritime kampania również ma zakończyć się w pierwszych dniach lutego, ale tutaj lokalny prezes CGB Reynald Freger ubolewał, że zbiory są nadal trudne do osiągnięcia, a rozmrożenie zamrożonych buraków może skomplikować ostatnie tygodnie przerobu. We Francji siedem fabryk pozostanie otwartych po 25 stycznia: Attin, Lillers, Boiry, Roye, Etrepagny, Sainte-Emilie i Fontaine-le-Dun. Podczas gdy Fontaine-le-Dun i Lillers powinny zakończyć się w pierwszej dekadzie lutego, reszta zakończy kampanię w styczniu. Jean-Jacques Fatous z CGB Haut-de-France powiedział, że średnia długość kampanii w 2023 r. dla Francji wyniesie 124 dni, czyli o 4 dni więcej niż początkowo prognozowano. Dla porównania, długość kampanii w 2022 r. wyniosła 109 dni. Zanieczyszczenie glebą jest w tym roku wysokie i wynosi średnio 12%. Zawartość cukru wyniosła

Według Südzucker od końca października 2023 r. utrzymujące się opady deszczu na wszystkich obszarach utrudniały doczyszczanie, załadunek i transport buraków cukrowych. W listopadzie do problemów dołączyły mróz i śnieg. Wysoka częstotliwość występowania choroby buraka cukrowego SBR (Syndrome Basses Richesses) wraz z porażeniem przez fotoplazmę Stolbur doprowadziła do strat w plonach, szczególnie w Badenii-Wüttenbergii, Nadrenii-Palatynacie, południowej Hesji i Frankonii, ale także w innych częściach Bawarii. Ogólnie rzecz biorąc, ponadprzeciętne plony buraków oznaczają, że ich przerób w wielu zakładach musi być kontynuowany do końca stycznia lub lutego 2024 r. Wraz z zawartością cukru poniżej średniej, Grupa Südzucker spodziewa się ogólnie średniego uzysku cukru.

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Niekorzystna pogoda wpływa na kampanię SZU W roku cukrowym 2023/24 Schweizer Zucker AG (SZU) przetworzył 1,48 mln t buraków cukrowych, aby wyprodukować 205 000 t cukru. To o 20 000 t mniej niż w roku

2022/23, kiedy SZU przerobiła 1,67 mln t. Razem 304 100 t buraków importowano z Niemiec (z czego 254 400 t koleją). SZU podało, że 1,16 mln t buraków konwencjonalnych zebrano z 16 180 ha w Szwajcarii (w poprzednim roku: 17 084 ha). Średnia zawartość cukru wyniosła 15,4% (rok poprzedni: 15,1%). W rezultacie plon cukru wyniósł 9,8 t/ ha, znacznie mniej niż 11,3 t/ha w poprzedniej kampanii. Można wnioskować, że plon buraków wyniesie około 71,7 t/ha. Dla porównania w poprzednim roku było to 86 t/ha. SZU poinformował, że trudne warunki pogodowe, z późnym siewem w bardzo mokrych warunkach, ekstremalną suszą i bardzo mokrą jesienią, odcisnęły swoje piętno. Cukrownia Aarberg przerobiła 674 500 t buraków (2022/23: 792 000 t) o zawartości cukru 14,9% (2022/23: 14,6%) w 80 dni (2022/23: 92 dni). Wszystkie buraki z Niemiec (235 100 t konwencjonalnych i 69 000 t ekologicznych) zostały przetworzone w Cukrowni Frauenfeld. Łącznie fabryka przerobiła 720 000 t buraków konwencjonalnych (2022/23: 780 000 t) o zawartości cukru 16,4% (2022/23: 16,3%). Zakład Frauenfeld skroił 81 000 t buraków ekologicznych (2022/23: 97 500 t) o zawartości cukru 16,3% (2022/23: 16,4%). Krojenie buraków w zakładzie trwało 103 dni (2022/23. 108 dni) (SI).

ZPCR widzi dobre zbiory na koniec kampanii na Słowacji Słowacja spodziewa się wyższych plonów buraków cukrowych i cukru w roku cukrowym 2023/24. Powierzchnia zasiewów buraków cukrowych osiągnęła 22 500 ha w 2023 r., w porównaniu z około 21 900 ha w 2022 r. Słowackie Stowarzyszenie Plantatorów Buraka Cukrowego spodziewa się dobrych zbiorów dzięki zwiększonemu plonowi buraków, który do tej pory

osiągnął 62 t/ha, znacznie więcej niż 56,3 t/ha w 2022/23. Słowacja posiada dwie cukrownie: Nordzucker spółka zależna Cukrovar Trencianska Tepla i Agrana spółka zależna Cukrovar Sered. W tym roku spodziewamy się produkcji cukru na poziomie około 180.000 ton, powiedział również rzecznik ZPCR. W sezonie 2022/23 kraj wyprodukował 151 400 t cukru (SI).

Aktualności

Zakończenie kampanii cukrowniczej i przygotowanie do nowego sezonu 2024 w Südzucker Polska S.A. Zbigniew Izdebski, Südzucker Polska S.A. Po blisko 150 dniach jako ostatnia w naszej grupie cukrownia Cerekiew zakończyła kampanię, która szczególnie od końcówki listopada przebiegała w bardzo trudnych warunkach pogodowych.

Uzyskane przez plantatorów wyniki plonu i polaryzacji będą się przekładały na wyjątkowo wysoką dochodowość związaną z uprawą tej rośliny. Dziękujemy wszystkim, którzy przyczynili się do tego, że miniony sezon możemy uznać za udany. Przed nami kolejny rok, w którym zakontraktowaliśmy i planujemy skupić niezbędną do wykorzystania mocy przerobowych cukrowni ilość buraków. Cztery cukrownie: Ropczyce, Cerekiew, Strzelin i Świdnica otrzymały budżety inwestycyjno-remontowe, a ich poziomy świadczą o tym, że będziemy nadal podnosili standardy technologiczne i jakość obsługi – czyli przygotowujemy się do kolejnego sezonu i kampanii buraczanej, która wystartuje jesienią. Tak jak w latach poprzednich prowadzona jest ocena siewników, które będą rekomendowane do świadczenia usług. Każdy pozytywnie oceniony siewnik trafia na wykaz

Opady deszczu, śniegu i huśtawka temperatur nie tylko utrudniały zbiór, załadunek, doczyszczanie, transport, ale również i przeroby buraków. Pod koniec grudnia pogorszyła się jakość przerobowa buraków szczególnie w pryzmach nieokrytych lub nieprawidłowo okrytych włókniną. Przebieg pogody w ostatnich latach i kampaniach uśpił nieco czujność plantatorów i niektórzy doświadGrudniowy zbiór buraków w rejonie czyli dużych problemów ze zbiorem Świdnica (Foto: Z. Izdebski) i lokalizacją pryzm. Nie można o tym zapomnieć przygotowując się i znajdujący się na naszych platforplanując kolejny sezon. mach przeznaczonych do komuniAnalizując uzyskane wyniki w Polkacji. sce i Europie miniony sezon w SZP Mamy nadzieję, że sezon, który należy zaliczyć do udanych. przed nami przyniesie dobre wyniKluczową rolę odegrał termin zbioki, czego wszystkim życzymy. ru, kopanie pod potrzeby przerobowe cukrowni szczególnie we wrześniu i październiku i nie tworzenie nadmiernych zapasów. W miarę upływu czasu buraki nabierały masy i stawały się coraz bardziej słodkie. Z uzyskanych plonów można być zadowolonym. Wyniki są dużo lepsze jak w poprzednim sezonie. Ponad 50% skupionych buraków pochodziło z plantacji, gdzie średnie plony wyniosły prawie 85t/ ha. To pokazuje potencjał tej grupy plantatorów, i że w ich przypadku sezon należy zali- Pryzma przechowalnicza prawidłowo zabezpieczona włókniną w rejonie Cerekiew (Foto: Z. Izdebczyć do wyjątkowo udanych. ski) BURAK CUKROWY Wiosna 2024

43 Ciąg dalszy ze str. 7 chować plantacje niemal w 100% wolną od chwastów. Nieznacznie gorzej w stosunku do konwencjonalnych metod ochrony przed chwastami radzi sobie technologia Conviso Smart, która choć stosunkowo droga, napotyka na odporności przy zwalczaniu chociażby szarłatu szorstkiego. Dlatego też niekiedy konieczne jest stosowanie standardowych herbicydów obok dedykowanego dla technologii Conviso Smart, preparatu Conviso One. Warto także podkreślić, że jej stosowanie wiąże się z ryzykiem większego problemu jakim jest możliwe wytworzenie odporności na sulfonylomoczniki, używane już do zwalczania chwastów w innych uprawach. Taki stan rzeczy, mógłby znacząco utrudnić lub nawet uniemożliwić produkcję rolną na polach, gdzie substancje aktywne z tej grupy były szczególnie często stosowane w całym cyklu zmianowania.

Łączny koszt zabiegów wariantów klasycznego zwalczania chwastów zawiera koszty nasion 933 zł/ha i zwalczania chwastów jednoliściennych 137,50 zł/ha. Koszt systemu Conviso Smart zawiera pakiet nasiona + Conviso One + adiuwant (zwalczający chwasty dwu- i jednoliścienne). Wszystkie kombinacje nie uwzględniają kosztów zabiegu (wjazd na plantację, paliwo, woda, praca ludzka). W przypadku wariantów standardowych były to trzy zabiegi, a w wariancie ConvisoSmart dwa. Budowa programów zwalczania chwastów powinna uwzględniać dodatek adiuwantów wspomagających działanie herbicydów. Zastosowanie tych substancji zwiększa skuteczność zwalczania chwastów poprzez zwiększenie przyczepności cieczy roboczej szczególnie w warunkach niskiej wilgotności, która wpływa na wytwarzanie okrywy woskowej na roślinach (np. w przypadku komosy białej). Wszyst-

kie testowane w doświadczeniach kombinacje herbicydowe obejmowały stosowanie tych substancji. Zabieg herbicydowy to duży stres dla buraka cukrowego – szczególnie we wczesnych fazach rozwojowych. Substancje aktywne zawarte w oprysku mogą przyhamować rozwój buraków, opóźnić zwarcie międzyrzędzi, a tym samym wydłużyć cały okres ochrony przed zachwaszczeniem. Aby uniknąć tego rodzaju zagrożeń, warto rozważyć wykonanie zabiegu startowego, przed wschodami buraków. Oprysk będący mieszanką glifosatu (2–3 l Roundupu na hektar) i 700–1400 g metamitronu na hektar spowoduje, że zarówno pierwsze chwasty widoczne na powierzchni pola, również te dopiero kiełkujące, zostaną wyeliminowane. Pozwoli to opóźnić wykonanie pierwszego zabiegu, da szanse zyskania przewagi we wzroście burakom, a także sprawi, że chwasty zwal-

Tab. 2. Wyniki doświadczeń herbicydowych 2023 I zabieg Wariant

Zawartość substancji czynnej w 1 l/kg preparatu

Bayer

Conviso One Atpolan Bio

Foramsulfuron – 50 g, Tienkarbazon metylu – 30 g Adiuwant

Innvigo

Solider Jupiter Bitt Corzal Major Asystent

Triflusulfuron metylu – 150 g Metamitron – 700 g Etofumesat – 500 g Fenmedifam – 157 g Chlopyralid – 300 g Adiuwant

Goltix Powertwin Tanaris Safari Atpolan Bio

BASF

Adama

UPL

SZP

II zabieg

III zabieg

l, g/ha

Koszt ochrony fungicydowej netto w zł

Skuteczność zwalczania chwastów w %

0,5 l 1,0 l

2329*

0,1 l 1,0 l 0,3 l – – 0,1 l

0,1 l 1,0 l 0,3 l 1,0 l 0,2 l 0,1 l

0,1 l 1,0 l 0,3 l – 0,3 l 0,1 l

1861**

Metamitron – 700 g Etofumesat – 200 g, Fenmedifam – 200 g Dimetenamid-P – 333 g, Chinomerak – 167 g Triflusulfuron metylu – 500 g Adiuwant

1,0 l 1,0 l 0,3 l 10 g 0,6 l

1,0 l 1,0 l 0,6 l 12 g 1,2 l

2352**

Goltix Titan Powertwin Insert

Metamitron – 525 g, Chinomerak – 40 g Etofumesat – 200 g, Fenmedifam – 200 g Adiuwant

1,5 l 1,0 l 0,2 l

2016**

Beetup Flo Metafol Pro Oblix Grando Silvet

Fenmedifam – 160 g Metamitron – 700 g Etofumesat – 500 g Triflusulfuron metylu – 500 g Adiuwant

1,0 l 1,0 l 0,3 l 20 g 0,15 l

1,0 l 1,0 l 0,3 l 30 g 0,15 l

1970**

Venzar Safari Lontrel Goltix Titan Kemiron Konc. Trend

Lenacyl – 500 g Triflusulfuron metylu – 500 g Chlopyralid – 300 g Metamitron – 525 g, Chinomerak – 40 g Etofumesat – 500 g Adiuwant

0,2 l 20 g – 1,0 l 0,2 l 0,15 l

0,3 l 20 g 0,1 l 1,0 l 0,2 l 0,15 l

2051**

* Koszt pakietu nasiona + herbicyd, ** Koszt wariantu zwalczania chwastów dwuliściennych + koszt graminicydu + koszt nasion

Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

Szarłat szorstki

Komosa biała

Rdesty Rumiany Rys. 4. Chwasty często spotykane w uprawie buraka cukrowego (Foto: M. Skwierz)

czane w pierwszym zabiegu będą wyrównane co do fazy rozwojowej i łatwiejszym będzie właściwe dobranie odpowiedniego terminu oprysku. Należy tylko pamiętać o skrupulatnej lustracji wschodów na plantacji. Oprysk glifosatem ze względu na sposób działania musi być wykonany przed pojawieniem się siewek buraka na powierzchni pola. Zabieg startowy możemy wykonać niezależnie od stosowa-

nej w gospodarstwie technologii zwalczania chwastów (konwencjonalna i Conviso Smart). Podsumowanie Efektywne zwalczanie chwastów z roku na rok jest coraz większym wyzwaniem. Coraz mniejsza ilość dopuszczonych do użycia w uprawie buraka cukrowego substancji aktywnych sprawia, że pojawiające

Samosiewy rzepaku

Przytulia czepna

się na plantacji chwasty nie wybaczą zaniedbań związanych z odpowiednim przygotowaniem stanowiska pod uprawę, monitoringiem pola czy właściwym wyborem terminu zabiegu. Dostępne na rynku preparaty i zawarte w nich substancje aktywne nadal pozwalają na skuteczną walkę z chwastami jednak chcąc uzyskać wysokie plony, dobry plantator musi poświęcić temu zagrożeniu więcej uwagi niż dotychczas.

Plantatorze – korzystaj zawsze z aplikacji beet2go W aplikacji beet2goPL wysyłamy bezpłatne powiadomienia o monitoringu plantacji. Użyj swój smartfon (aparat lub skaner kodów QR), umieść kod QR w kadrze, kliknij link do sklepu, który pojawi się na ekranie i pobierz darmową aplikację właśnie teraz.

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Słodka strona

Aktualności

Karpatka Składniki na ciasto parzone 6 średnich jajek 3/4 kostki masła – 150 g Szklanka mąki z czubem – 200 g 1 szklanka wody Płaska łyżeczka proszku do pieczenia Szczypta soli Składniki na masę budyniową kostka masła – 200 g 2 szklanki mleka – 500–600 ml 2 budynie bez cukru – proszek do 2 x 40 g 3 łyżki cukru lub więcej jeśli lubisz słodki krem Wykonanie Szykowanie karpatki zacznij zawsze od ugotowania budyniu do kremu budyniowego. Do rondelka wlej 1,5 szklanki mleka oraz trzy łyżki cukru. Mleko z cukrem doprowadź do wrzenia. Pół szklanki mleka wymieszaj z proszkiem budyniowym. Będą to dwie małe saszetki proszku budyniowego bez cukru (smak śmietankowy lub waniliowy). Zmniejsz moc palnika i wlej dobrze wymieszany proszek budyniowy z mlekiem. Cały czas mieszaj budyń. Budyń mieszaj krótko i energicznie. Powinien się ponownie zagotować i zgęstnieć. Gotowy budyń odstaw do przestudzenia przykrywając go wcześniej woreczkiem śniadaniowym. Budyń stygnie a masło do masy budyniowej mięknie na blacie kuchennym, więc przyszła kolej na upieczenie blatów ptysiowych do karpatki. Ciasto parzone: Do garnka wlej szklankę wody. Dodaj 150 g masła. Całość podgrzewaj, aż masło się rozpuści a woda z masłem zacznie się gotować. Naczynie zdejmij na chwilę z palnika. Do wody z masłem dodaj szczyptę soli i wsyp 200 g (szklanka z Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

czubem) mąki pszennej. Możesz bez obaw wsypać całą mąkę. Nie trzeba tego robić partiami. Całość mieszaj energicznie drewnianą łyżką. Masa bardzo ładnie się złączy i nie robi grudek. Naczynie postaw ponownie na palniku ustawionym na małej mocy i mieszaj całość około jednej minuty. Naczynie zdejmij z palnika. Masę ptysiową odstawić na krótko do przestygnięcia. Do przestudzonego ciasta dodawaj po jednym jajku. Po każdym jajku chwilę miksuj masę mikserem. Gdy już wszystkie jajka połączyły się w cieście, możesz dodać też proszek do pieczenia. Masę dokładnie wymieszaj. Lepkie ciasto jest już gotowe do pieczenia. Przyszła pora, by upiec dwa blaty ptysiowe. Blaszkę o wymiarach 25/38 cm wysmaruj od środka odrobiną masła. Wsyp mąkę pszenną i pokryj nią wnętrze formy. Powinna powstać cieniutka powłoka ochronna do pieczenia ciasta parzonego. Ciasto podziel na dwie części. Pierwszą porcję ciasta ostrożnie wyłóż na blaszkę. Najlepiej łyżka po łyżce, w różne miejsca blaszki. Następnie rozprowadź ciasto po całej powierzchni i wyrównaj ją. Warto jednak zostawić smugi, by ciasto naturalnie się pofalowało podczas pieczenia. Warstwa ciasta jest cienka. Tak ma być. Ciasto w piekarniku urośnie. Formę z ciastem parzonym umieść na środkowej półce piekarnika nagrzanego do 200 °C. Pieczenie góra/ dół, bez termoobiegu. Blat ptysiowy piecz 20–22 minut. Po upieczeniu odrobinę uchyl drzwi piekarnika. Po 5 minutach wyjmij formę.

Ostrożnie wyjmij blat ptysiowy na kratkę do przestudzenia. Zapnij ponownie boki formy i wyłóż na nią drugą część ciasta. Tak samo jak wcześniej wyrównaj powierzchnię i upiecz drugi blat. Tego blatu po upieczeniu nie wyjmujesz już z blaszki. To będzie spód karpatki. Krem do karpatki Pozostało już tylko dokończenie kremu budyniowego i wyłożenie go na spód ciasta parzonego. Miękkie masło – cała kostka 200 g – umieść w misce. Ubijaj je mikserem na najwyższych obrotach, aż zrobi się puszyste i jasne. Stopniowo, łyżka po łyżce dodawaj całkowicie przestudzony budyń. Po każdej łyżce miksuj masę do całkowitego jej połączenia. Gotowy krem budyniowy wyłóż na spód ciasta i wyrównaj jego powierzchnię. Ostrożnie ułóż też drugi blat z ciasta parzonego (ten który piekł się pierwszy). Gotową karpatkę umieść w lodówce do schłodzenia masy budyniowej. Po 2–3 godzinach wyjmij karpatkę i obficie oprósz cukrem pudrem. Smacznego, www.aniagotuje.pl

Aktualności

Zakończenie kampanii i przygotowanie do sezonu 2024 w Nordzucker Polska S.A. Kampania 2023/2024 w Nordzucker Polska rozpoczęła sią w dniu 12 września przerobem pierwszych buraków w zakładzie w Chełmży, 3 dni później uruchomiona została fabryka w Opalenicy. Wyniki próbnego zbioru przeprowadzonego pod koniec sierpnia potwierdziły, że plony buraków będą w tej kampanii znacznie wyższe w porównaniu z ubiegłymi latami, szczególnie w rejonie zakładu w Opalenicy, ze względu na duże opady w sierpniu, gdzie miesięczna suma opadów dochodziła nawet do 200 mm przyrosty korzeni były dość znaczne. Słoneczny i wyjątkowo ciepły wrzesień sprzyjał wykopkom i surowiec dostarczany do naszych cukrowni był o zadowalającej jakości przetwórczej. Warunki pogodowe w pierwszej połowie października wpływały dalej korzystnie na prace związane ze zbiorem i zwózką buraków. W drugiej części miesiąca pojawiały się opady, lokalnie bardzo intensywne, które zakłócały prace w polu. W niektórych przypadkach ze względu na duże uwilgotnienie gleby trzeba było wstrzymać wykopki a maszyny skierować w rejony gdzie można było dalej kontynuować zbiór. To wiązało się z bieżącymi zmianami harmonogramów wykopków i zwózki buraków aż do końca kampanii. Listopad również nie był korzystny do zbioru ze względu na duże ilości opadów i na dodatek w trzeciej dekadzie wystąpiły silne mrozy. W tym czasie wykopki przebiegały w bardzo trudnych warunkach, niejednokrotnie surowiec zbierany był z zasypanych śniegiem pól do mo-

mentu, w którym kontynuowanie zbioru buraków było dalej niemożliwe. Ze względu na trudne warunki pogodowe bardzo ważne było dobre okrycie wcześniej wykopanych buraków. Grudniowa odwilż i wysokie wahania temperatury oraz opady deszczu wpływały na obniżanie się jakości surowca. Zarówno w świeżo wykopanych, jak i niekiedy zebranych przed mrozami burakach zauważyć można było pierwsze procesy gnilne. Bardzo duży wpływ na jakość surowca oraz przechowalnictwo miała duża ilość opadów w sierpniu oraz podczas całej kampanii. Spowodowały one w korzeniach zaburzenie stosunku suchej masy do wody w nich zawartej. Sytuacja taka miała znaczny wpływ na zwiększenie uszkodzeń surowca podczas kopania niezależnie od jego terminu, a co za tym idzie otwarcia drogi do przenikania patogenów w głąb korzeni. Gorsza jakość surowca przyczyniła się do obniżenia przerobów dobowych fabryk w ostatnim etapie kampanii, co przy wyjątkowo wysokich plonach wydłużyło znacznie długość kampanii do 5 lutego br.

Spis reklam i ogłoszeń Adama Polska Sp. z o. o. 48 Z.P.H. Agromix 31 Bayer Sp. z o. o. 9, 15, 35 Betaseed GmbH 27 Innvigo Sp. z o. o. 17 KWS Polska Sp. z o. o. 21 SESVANDERHAVE Poland Sp. z o. o. 13 Spraying Systems Co. Sp. z o. o 29 Yara Poland Sp. z o. o. 23

Plony korzeni u niektórych plantatorów dochodziły do 90–100 t/ha. Średni plon z obu naszych zakładów wyniósł bez mała 70 t/ha natomiast polaryzacja była niższa w porównaniu z ubiegłą kampanią. Trwają obecnie przygotowania do kolejnego sezonu. Na naszej platformie zamieszczona zostanie niebawem lista odmian buraka cukrowego rekomendowanych do siewu w bieżącym roku. Życzymy sprzyjających warunków zarówno podczas siewów, jak i podczas całego sezonu wegetacyjnego (Marek Drzewiecki).

Nazwa odbiorcy

Wydawnictwo Bartens Sp. z o. o. ul. Sienkiewicza 11, 69-100 Słubice Numer rachunku odbiorcy

17 1090 1115 0000 0000 1101 9937

Kwota: 63,00 złote – słownie: sześćdziesiąt trzy złote-zero groszy Numer rachunku zleceniodawcy (przelew) / kwota słownie wpłata ..................................................................................................................................................................................................... Adres wysyłki ................................................................................................................................................................................... Adres wysyłki .................................................................................................................................................................................... Tytułem

Prenumerata gazety Burak Cukrowy – Gazeta dla Plantatorów Tytułem

od nr 1/2024 (Zima) do 4/2024 (Jesień)

Pieczęć, data i podpis zleceniodawcy

.................................... Opłata

BURAK CUKROWY Wiosna 2024

Odcinek dla poczty /banku wpłacającego

Krzyżówka plantatora 4 14

5 2

Poziomo: 5. Nazwa innowacyjnego herbicydu w technologii Conviso Smart 6. Dobór herbicydów do ochrony plantacji w sezonie wegetacyjnym 10. Cukrownia należąca do Pfeifer & Langen Polska S.A. 13. Dysze w opryskiwaczach inaczej 14. Typ odmian buraków zachowujących zielone liście aż do zbioru 16. Czas przerobu buraków w cukrowni na cukier 17. Niebezpieczny nicień wystąpujący w uprawie buraków cukrowych Wiosna 2024 BURAK CUKROWY

18. Nazwa targów Grüne Woche po polsku 19. Procentowa zawartość cukru w burakach Pionowo: 1. Nowoczesna technologia uprawy buraków cukrowych firm KWS/ Bayer 2. Miasto odbywania się targów Zielony Tydzień 3. Nazwa ośrodka prowadzący doświadczenia PDO 4. Wydatek korzeni buraków w t/ha 6. Rolnik uprawiający buraki cukrowe

7. Substancja aktywna preparatu Safari 8. Abonament roczny na gazetę Burak Cukrowy 9. Nazwa nowego rolnictwa specjalnego 11. Popularny chwast występujący na plantacji buraków 12. Spożycie cukru inaczej 15. Herbicyd firmy Bayer do stosowania w systemach uproszczonych upraw gleby Litery z pól oznaczonych cyframi od 1 do 17 utworzą rozwiązanie krzyżówki. Życzymy dużo przyjemności.