ÉÁÍÏÕÁÑÉÏÓ
Α
3
2009
Το μεγάλο συμβάν
πό τη µεταπολίτευση µέχρι το Σάββατο 6 Δεκέµβρη 2008 είχε δηµιουργηθεί ένα πολιτικό και κοινωνικό σύστηµα µε κανόνες και συµπεριφορές προβλέψιµες και γι’ αυτό καθολικά αποδεκτές. Αυτό αφορά όλο το φάσµα του δηµόσιου και ιδιωτικού χώρου, όλη την κοινωνική και πολιτική διαστρωµάτωση. Κανείς δεν µπορεί να ισχυριστεί ότι κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων προκαλούσε ο ίδιος την έκπληξη και την ανατροπή αυτής της επαναληπτικής τροπικότητας. Το πλαίσιο των δηµοκρατικών δικαιωµάτων και πολιτικών ελευθεριών ενσωµάτωνε τις όποιες αντιρρήσεις, όσο ακραίες κι αν ήταν φαινοµενικά, ακόµη και τις διατυµπανιζόµενες αρνήσεις, αφού οι πάντες µε τον άλφα ή βήτα τρόπο αγωνίζονταν για καλύτερους όρους ένταξης στο πολιτικό και κοινωνικό σύστηµα του λεγόµενου δηµοκρατικού εξισωτισµού. Η ελαστικότητα αλλά και το άνοιγµα της εξουσίας διευκόλυνε την αφοµοίωση στον κυρίαρχο τρόπο ζωής. Επικουρικά προς αυτήν την κατεύθυνση και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου που έκανε ορατή τη δυνατότητα συµµετοχής του καθενός στην κατανάλωση παρά την ύπαρξη ανισοτήτων. Φυσικά, µεγάλο ρόλο σε αυτές τις διαδικασίες έπαιξε το µεγάλο κίνηµα αντίστασης που ήταν παρών σε όλες τις καταστάσεις, ένα κίνηµα αντιεξουσιαστικό στα βασικά του χαρακτηριστικά, το οποίο διεύρυνε µε τη δράση του το παραπάνω δηµοκρατικό πλαίσιο παρά το ξεπερνούσε. Ωστόσο, αυτό το κίνηµα γαλούχησε γενιές και γενιές νέων κι ευρύτερες κοινωνικές “µάζες” για να είναι έτοιµες στις 6 Δεκέµβρη, αν και αυτό το κίνηµα δεν ήταν έτοιµο για το µεγάλο συµβάν κι έµεινε έξω, όχι βέβαια στο σύνολό του (οι αναδιαρθρώσεις ως προς αυτό είναι αναπόφευκτες). Η ευρωποποίηση λοιπόν κι η ενταγµένη πολιτική κοινωνία οδηγούνταν στους µητροπολιτικούς ωκεανούς παίρνοντας µαζί του ο καθένας από το δισάκι του παραδοσιακού ό,τι µπορούσε προκειµένου να διασωθεί. Άλλος τον φιλελευθερισµό µε την ορθοδοξία µαζί, άλλος τον λαϊκό καπιταλισµό, άλλος το εθνοκράτος, άλλος τον ελληνικό κουµουνισµό, άλλος την αναρχία αλά ελληνικά. Οι πολλοί δεν έλαβαν υπόψιν τους ούτε τις µεγάλες αναδιαρθρώσεις που έγιναν στον εργασιακό χώρο µε τη δηµιουργία ενός νέου προλεταριάτου αποκλεισµένου ούτε βεβαίως τα βασικά µητροπολιτικά χαρακτηριστικά, ζητήµατα που απαιτούν όχι νέες ρυθµίσεις αλλά νέο σύνταγµα για να λειτουργήσει σε ισορροπία το κοινωνικό σύστηµα. Αυτά είναι εργαζόµενοι, νέοι των ελαστικών και τυχοδιωκτικών ωραρίων, συµπιεσµένοι χωρίς χρόνο και ταυτότητα µαθητές-φοιτητές, αποκλεισµένοι µητροπολιτάνοι, νεόπτωχοι µικροαστοί, ανένταχτοι µετανάστες, εσώκλειστοι πολίτες, “φευγάτοι”, χούλιγκανς, διαφορετικοί, οµοφυλόφιλοι, νεοσύστατες οµάδες. Αυτό όµως το κοινωνικό background “προκαλούσε” όλη την κοινωνία στο βαθµό που το φάσµα αυτό απειλούσε όλη την κοινωνική διαστρωµάτωση, µέχρι ένα επίπεδο φυσικά. Αλλά και η νεολαία της αστικής τάξης το πλήρωνε µέσα από τα καθολικά αισθήµατα που τροφοδοτούσε η πορεία αυτή προς τις µητροπόλεις: η ιδιώτευ-
ση, η µοναξιά, η αλλοτρίωση, η αποξένωση, η ασηµαντότητα διέρρηξαν το “δοµηµένο” ιστό της ελληνικής κοινωνίας στο σύνολό της. Μέσα σε αυτή την αποµαγευµένη και σκληρή πραγµατικότητα, οι αποκάτω βρέθηκαν µεταξύ τους κι όταν συνευρίσκονται νιώθουν δυνατοί, ότι µπορούν δηλαδή να κάνουν τα πάντα: την εξέγερση, τη µεγαλύτερη στα µεταπολιτευτικά χρόνια, εντάσσοντας την Ελλάδα εκών άκων οριστικά στις δυτικές κοινωνίες. Ο όρος αλλά και η ορολογία της εξέγερσης αδυνατεί να περιγράψει αυτό που έγινε τις τελευταίες 15 µέρες. Ο λόγος είναι ότι ο όρος αυτός ανήκει στο “παραδοσιακό” το οποίο θρυµµατίστηκε µε όλα τα συνακόλουθά του: “επαΐοντες επαναστάτες”, “αγωνιστές”, “ιδεοληπτικοί” που έψαχναν απεγνωσµένα µια σταγόνα συµµετοχής για να αντισταθµίσουν τον ακρωτηριασµένο κόσµο του παραδοσιακού και του “κανονικού”. Το ίδιο περιθωριοποιηµένος από το µεγάλο συµβάν έµεινε και ο κόσµος της κυριαρχίας ο οποίος αδυνατεί να ξυπνήσει ακόµα από το λήθαργο που τον τοποθέτησε αυτή η κοινωνική αποσυµπίεση της ανάγκης και της επιθυµίας µαζί. Και τούτο διότι το µεγάλο συµβάν της εξέγερσης έθεσε 4 βασικά ζητήµατα που αναδύθηκαν από το µέτωπο της ριζικής υποκειµενικότητας. Πρώτον: το ατοµικό δικαίωµα για µια ζωή µε σηµασία. Αυτό είναι το µόνο που δεν είναι κατοχυρωµένο στην Ελλάδα και βρίσκεται στα χέρια της κοινής γνώµης. Δεύτερον: το δικαίωµα στην παρέκκλιση από τους κανόνες, κυρίαρχους και µη. Μέχρι τώρα βρισκόταν στα χέρια της κοινωνικής πλειοψηφίας. Τρίτον: τη διεκδίκηση της βίας, όχι αυτή που µου αναλογεί αλλά της ακανόνιστης, της αόριστης, της ανοµικής. Τέταρτον: τη θεµελίωση ότι οι αξίες είναι σχετι-
κές µε αποτέλεσµα να οδηγήσουν την ελληνική κοινωνία στον ευρωπαϊκό µηδενισµό και στη δυτική σκέψη. Τέλος µε το τι είναι καλό-κακό ή, για να το αντιληφθούν οι οικείοι µας, µε το τι είναι επαναστατικό και αντι-επαναστατικό ή άλλα κανονικά ζεύγη. Η εξέγερση αυτή χωρίς αµφιβολία ήταν Αντιεξουσιαστική σε όλη τη διάστασή της την οποία ανέλαβαν να διεκπεραιώσουν οι µαθητές από τα βόρεια και δυτικά προάστια, οι µαθητές από Λάρισα, Βόλο, Καστοριά και αλλού, οι πολίτες της αττικής, οι φοιτητές των Ιωαννίνων, της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, οι εργαζόµενοι των 700 ευρώ, οι προαστιακοί από οθωµανικά και βοτανικό, οι τσιγγάνοι από το Ζαφείρι και από το κέντρο, οι µετανάστες Σωκράτους - Γερανίου, οι απολυµένοι και πολλά αδέρφια µας του ανά τον κόσµο “ελληνισµού”. Αυτή η συµµαχία της προσβεβληµένης αξιοπρέπειας, αυτός ο στρατός της οργανωµένης αντιπειθαρχίας έκαψε τον κόσµο του καταναλωτισµού, των αστυνοµικών τµηµάτων, του χρήµατος. Η εξέγερση των αποκάτω είναι το υποκείµενο των µελλοντικών αναστατώσεων που ήδη µέρος τους είδαµε στα Προσεχώς. Τα πολιτικά χαρακτηριστικά δόθηκαν εγκαίρως, γι’ αυτό η όποια ανοµία και οι λεηλασίες νοµιµοποιήθηκαν και νοµιµοποίησαν την εξέγερση και αποκαταστάθηκαν από τις επιθέσεις των µαθητών στα αστυνοµικά τµήµατα και από τους χιλιάδες διαδηλωτές σε όλη την Ελλάδα και κυρίως από το νέο κίνηµα που ανεδύθη και ήταν στο προσκήνιο της εξέγερσης συσπειρώνοντας στις καθηµερινές του διαδηλώσεις και τους εξεγερµένους µαθητές, τους φοιτητές, τους εργαζόµενους, τους µετανάστες, τους προαστιακούς. Ακόµα και η διαχείριση της βίας από το κίνηµα ήταν υποδειγµατική. Κατόρθωσε να ταυτιστεί και να εκφραστεί µε τους αποκάτω. Και στο προσκήνιο της εξέγερσης ήταν
όσοι είχαν σχέδιο κοινωνικής απεύθυνσης, όσοι ήταν µακριά από ιδεολογήµατα και στερεότυπα. Και όσοι, παρά τα στερεότυπα τους, ήταν παρόντες σαν αγνοί επαναστάτες που προέτασσαν τη συµµετοχή τους στην εξέγερση. Και όσοι τέλος πάντων αντιλήφθηκαν τη µαγική στιγµή που περνάµε από την άµυνα στην επίθεση µε λόγο και έργο. Το κέντρο του αγώνα, χωρίς αµφιβολία, το ενσάρκωσε η κατάληψή της Νοµικής. Σε πολύ λίγο θα σταµατήσουµε να µιλάµε για κίνηµα αντίστασης όπου όλοι είναι “ευχαριστηµένοι” µε το θεσµισµένο τρόπο που γνωρίζουν και θα µιλάµε για επαναστατικό κίνηµα όπου οι δεσµεύσεις και τα διλήµµατα σίγουρα δεν θα είναι το αν έχουµε µπύρα στο στέκι µας ή πορτοκαλάδα ή πόσο κόλληµα µε την αναρχία και τον κουµουνισµό, τη βία, τη µη-βία, το εναλλακτικό ή µη και άλλες ιδιωτικής φύσεως µονοµανίες. Τώρα που δόθηκαν τόσο απλόχερα όλα, ας κάνουµε το αυτονόητο: παντού συλλογικότητες, σε κάθε γειτονιά, σε κάθε πόλη, σε κάθε κοινωνικό χώρο. Καταστολή, ξενοφοβία, εργασιακά, οµοφυλόφιλοι, δηµόσιοι χώροι, περιβάλλον, πολιτισµικές ρωγµές, ατοµικά δικαιώµατα: να πληµµυρίσουµε τον κόσµο µε την κοινωνική απεύθυνση. Υπήρχε η ευκαιρία το 2003 για σκέψη και ανασύνθεση, δόθηκε µια πιο µεγάλη στα Δεκεµβριανά του 2008. Για όσους γνωρίζουν από Δεκεµβριανά και θέλουν να τα ζήσουν είµαστε ανοιχτοί. Κι όσοι αργήσουν θα ακούσουν την κραυγή: ΠΑΡΩΝ
ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΙ ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΚΙ ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ Επαµεινώνδας Σκυφτούλης, Δεκεµβριστής