Bachelorproef_BabetteHendryckx

THIN TINY

Constructieoptimalisatie van een tiny house in functie van het gewicht

door:

BABETTE HENDRYCKX voor het behalen van de graad van Bachelor INDUSTRIEEL PRODUCTONTWERPEN - HOWEST | academiejaar 2018 - 2019

0.1 Abstract Tiny House Belgium is een uniek bedrijf en één van de enigen die verplaatsbare huisjes ontwerpt en bouwt in België. Aan de hand van een uniek proces tussen klant en bedrijf, worden telkens weer prachtige en vooral unieke huisjes afgeleverd die volledig voldoen aan de eisen, wensen en smaak van de tiny house bewoner.

In België is deze woonvorm echter gereglementeerd en mogen tiny houses het gewicht van 3500kg niet overschrijden om op de openbare weg te mogen verplaatst worden met een auto. Omdat dit een vrij cruciaal gegeven is en uit ervaring van het bedrijf men heel vaak dicht bij deze grens ligt, werd aan de hand van het onderzoeksproject Thin Tiny een oplossing gezocht om het bouwcomfort te vergroten en zo comfortabeler binnen deze grens te liggen.

0.2 Dankwoord Deze bachelorproef kon ik niet tot een goed einde brengen zonder de hulp van een aantal mensen. Via deze weg zou ik hen één voor één willen bedanken.

Eerst en vooral wil ik Tiny House Belgium bedanken voor deze geweldige kans die zij mij gegeven hebben om de verantwoordelijkheid van dit project te dragen als ontwerper. Niet alleen op ontwerpvlak, maar ook op gebied van professionele attitude ben ik enorm gegroeid doorheen dit project. Deze bachelorproef heeft mij leren communciceren met bedrijven, initiatief nemen en kritisch leren kijken naar bepaalde standpunten. Hiervoor dank ik mijn stagementor Arno Geunes.

Ook de docenten, met speciale aandacht naar mijn stagebegeleider Jurgen Ceuppens, zou ik willen bedanken om mijn bachelorproef wat meer verlichting te geven op de momenten waarop ik het bos niet meer door de bomen zag.

Tot slot wil ik mijn ouders bedanken voor de kans die zij mij gegeven hebben om deze studies te mogen aanvatten en om mij te blijven steunen doorheen deze opleiding.

Bachelorproef Tiny House Belgium 3

Inhoudstafel 0 Introductie

0.1 Abstract 2 0.2 Dankwoord 3

0.3 Het bedrijf Tiny House Belgium 6 0.3.1 Bedrijfsflow 7

0.3.2 Specificaties tiny house 8

0.3.3 Stageverloop 9 0.3.4 Eindwerkproject 10 0.3.5 Projectplanning 12 0.3.6 Projectsteun 13

1 Designbrief

1.1 Designbrief 15 1.1.1 Opdracht/ probleemstelling 17 1.1.2 Projectparameters 18 1.1.3 Aanpak 19 1.1.4 Pakket van eisen 19 1.2 Analyse 20 1.2.1 Dimensies tiny house 20 1.2.2 Trailertype 20 1.2.3 Inwerkende krachten 21 1.2.4 Opbouw vloer 22 1.2.5 Opbouw muur 23 1.2.6 Berekeningsmethodiek 24 1.3 Gewichtsverdeling 32 1.4 Besluit 33

2 Ontwerpproces

2.1 Marktanalyse 36 2.2 Mindmap 37 2.3 Deskresearch 38 2.4 Exploratie 01 40 2.5 Exploratie 02 42 2.6 Onderzoek skeletbouw 44 2.6.1 Hout 46 2.6.2 Staal 56 2.7 Materiaalonderzoek 62 2.7.1 Isolatie 64 2.7.2 Binnenbekleding/ CDX 68 2.7.2 Buitenbekleding 70 2.8 Optimalisatie muuropbouw 74 2.9 Optimalisatie vloeropbouw 96 2.10 Optimalisatie dakopbouw 106

3 Finaal ontwerp

3.1 Nieuw vs. oud 112 3.1.1 Bouwtechnisch 112 3.1.2 Kostprijs en gewicht 114 3.2 Muuropbouw/ dakopbouw 116 3.3 Vloeropbouw 117 3.4 Exterieurafwerking 118 3.5 Interieurafwerking 122 3.6 Conclusie 124

4 Bijlagen

Bronnen Gewichtsberekeningen Prijsberekeningen

Bill of materials Datasheets

Bachelorproef Tiny House Belgium 5

0.3 Het bedrijf Tiny House Belgium

Tiny House Belgium is een eenmansbedrijf onder leiding van Arno Geunes.

Het concept van het bedrijf is simpel : het ontwerpen en maken van verplaatsbare huisjes die overal naartoe kunnen gebracht worden. Tiny houses zijn compacte, maar volwaardige woningen waarbij de bewoonbare oppervlakte ideaal benut wordt door slim gebruik te maken van de ruimte en modulariteit uit te spelen in het ontwerp.

Deze huisjes worden bewust gebouwd vanuit de setting om eenvoudiger te leven en zo een kleinere ecologische voetafdruk te hebben, maar ook om te kunnen wonen tegen een betaalbare prijs. De milieubewuste visie wordt ook doorgetrokken in het materiaalgebruik van de huizen. De keuze voor duurzame en natuurlijke materialen speelt een grote rol in het bouwproces.

Een tiny house is maximum 50m², (deels) zelfvoorzienend en kan perfect functioneren als fulltime woning.

Verplaatsbaarheid is geen vereiste om te spreken van een tiny house, maar is vaak een middel om het huisje op een snelle en haalbare manier te verplaatsen.

Binnen Tiny House Belgium worden de woningen gebouwd op speciaal ontworpen trailers die het gewicht van het huisje kunnen dragen. De tiny house filosofie is voor Arno een belangrijk gegeven. Deze trekt hij door in het bedrijf door rekening te houden met het gebruik van ecologische materialen en de huisjes aan te bieden tegen een betaalbare prijs.

De klant kan volledig mee stappen in zijn of haar project doordat men de unieke kans krijgt om zelf actief mee te bouwen aan hun huisje onder begeleiding van Arno.

0.3.1 Bedrijfsflow Binnen Tiny House Belgium zijn er twee takken te onderscheiden:

Visualisatie

A) Het ontwerpgerichte deel Hierbij wordt het huisje aan de hand van schetsen, eisen en wensen van de klant voor een eerste maal vormgegeven.

Heel vaak is het de klant zelf die naar het bedrijf stapt met eigen concepten en ideeĂŤn.

In een volgende stap wordt het geheel vormelijk uitgewerkt in SketchUp. In deze eerste iteraties wordt er nog geen aandacht besteed aan het technische aspect rond de opbouw. Fase 1 bestaat voornamelijk uit een visuele, conceptuele 3D - weergave (interieur & exterieur) van de schetsen zodat de klant een beeld krijgt van hoe zijn/ haar tiny house er zal uitzien.

Deze resultaten worden voorgelegd aan de klant tijdens volgende bezoeken en er worden aanpassingen genoteerd/ nieuwe ideeĂŤn gepitcht in samenspraak met de toekomstige bewoner.

Transport

Constructie

Tiny House Belgium

Eens er een consensus is tussen klant en Tiny House Belgium omtrent het finale ontwerp, begint fase twee van het proces; het digitaal tekenen van de constructie. Hier worden technische tekeningen van de houtskeletbouw, meubelen,.. gemaakt. Als deze zaken op punt staan, begint de effectieve bouw.

B) Het uitvoerende deel bouwen van een tiny house : - Skeletbouw/ muren optrekken - Plaatsen van ramen - Isoleren - Nutsvoorzieningen - Binneninrichting - Buitenafwerking

Bouwen

Bachelorproef Tiny House Belgium 7

0.3.2 Specificaties tiny house

Afmetingen

Interieurinrichting

- Lengte : 7200mm

- Slimme ontwerpen = must

- Breedte : 2440mm

- Modulariteit

- Hoogte : 4000mm inclusief trailer

- Opbergruimte = belangrijk !

- Gewicht : max. 3500kg

- Op maat gemaakte meubels (kastjes, trap met bergruimte,...)

Voorzieningen - Verwarming (infrarood) - Elektriciteit (netaansluiting) - Water (opgevangen in een vat) - Wc (droogtoilet)

- Keuken en badkamer ingedeeld volgens standaardmaten - Grove indeling meestal parallel (badkamer op het einde, naast keuken, slaaploft bovenaan) - Alles van watervoorziening aan 1 kant - Houtlook = standaardafwerking

0.3.3 Stageverloop Mijn taak gedurdende de stage bestond hoofdzakelijk uit het ontwerpen van huisjes in SketchUp. In de tijdspanne van 5 weken werden 6 huisjes volledig conceptueel uitgewerkt en opgeleverd. Het voorleggen en bespreken van de huisjes samen met de klant behoorde ook tot mijn taken.

Ik was verantwoordelijk voor het doorlopen van de eerste, conceptuele fase, waarna Arno het roer overnam om zich te ontfermen over de technische uitvoering. Op het einde werden bestanden overgedragen via WeTransfer om er zeker van te zijn dat de dataoverdracht compleet kon verlopen en de kwaliteit van de bestanden gewaarborgd bleef.

De concepten, schetsen, moodboards,.. die klanten bij de eerste kennismaking meebrachten, waren zo eigen en persoonlijk, dat elk huisje een eigen karakter en uitstraling kreeg naarmate we verder vorderden in het ontwerpproces.

Dit zorgde er voor dat er telkens variatie bleef zitten in het werk dat ik moest doen.

Bovendien hebben de inzichten van Arno mij enorm vooruit geholpen in het kweken van inzicht in het ontwerpen van een tiny house en hoe je slim kunt omgaan met een beperkte ruimte.

Het is onwaarschijnlijk hoe hij er telkens in slaagt een comfortabel huis neer te poten op zo een beperkte ruimte.

Hier kan ik alleen maar bewondering voor hebben.

Het eerste deel van mijn stageperiode was eerder een oriëntering waarbij er kennis werd gemaakt met de flow binnen Tiny House Belgium. Hierbij heb ik klanten ontmoet, samen met hen hun ideeën en plannen overlopen om deze vervolgens te digitaliseren.

Hierbij heb ik leren werken met SketchUp, een programma dat voor mij onbekend was. Al snel was ik hierin thuis en op een relatief korte periode heb ik volwaardige concepten kunnen opleveren.

Tijdens deze eerste periode kreeg ik ook een stageopodracht.

Deze hield in om mogelijke indelingen te ontwerpen voor een potentiële tiny house community bestaande uit : - 5 tiny houses met terrasmogelijkheid - Tuinhuisje - Moestuin - Fietsenstalling - Parkeermogelijkheid - Communityhuisje met terras - Speelplein - Voetbalveldje Hiervoor werd een perceel van 2500m² voorzien. Aan de hand van schaalmodellen (volgens werkelijke afmetingen), werden een aantal opties naar voren geschoven die kunnen gebruikt worden als grondplan voor de digitale uitwerking in een volgende fase.

Bachelorproef Tiny House Belgium 9

0.3.4 Eindwerkproject In het algemeen is Tiny House Belgium een heel leerrijke plaats om stage te lopen omdat er veel variatie is en je als stagiair ervaring kan opdoen op verschillende vakgebieden.

Dit van de conceptuele uitwerking van een huisje, functioneel denken over inrichting tot actief meebouwen in het atelier.

Als stagiair wordt je actief betrokken in het hele gebeuren en krijg je een even grote verantwoordelijkheid zoals een vaste medewerker. Dat zorgde bij mij soms voor momenten van stress omdat iets ontwerpen op vraag van iemand anders een bepaald aanpassingsvermogen vraagt en je je als het ware in het hoofd van de klant moet plaatsen.

Ik heb mij oprecht geamuseerd tijdens mijn stageperiode. De sfeer was gewoon top en ondanks het vele werk, kon er toch ruimte gemaakt worden om eens goed te lachen!

Op het einde van het eerste deel van de stage, werd mijn eindwerk meegedeeld. Als eerste korte intro hierop, wil Tiny House Belgium de problematiek rond het gewicht van de huisjes aanpakken. Het probleem op dit moment ligt bij het feit dat deze maar 3500kg mogen wegen (volledig ingericht) als men de huisjes vooruit wil trekken met een auto als men conform wil zijn met de wet. Met de huidige bouwmethodiek ligt men vaak vrij dicht of overschrijdt men zelfs deze grens.

Dit zorgt er voor dat men de meubelen apart moet vervoeren.

Mijn taak zou erin bestaan om een onderzoek op te zetten en na te gaan in welke mate het gewicht kan gereduceerd worden om toch comfortabel binnen het toegelaten gewicht te liggen zonder dat ook de meubelen nog eens apart moeten getransporteerd worden.

Hiervoor werd een huidig huisje volledig geanalyseerd, lagenopbouw bekeken, materialen in kaart gebracht en het volledige gewicht berekend.

De conclusies die kwamen uit deze voorstudie, worden het uitgangspunt om te starten aan een herontwerp. Tijdens dit proces ben ik op consult geweest bij bedrijven die actief zijn in de bouwsector, heb ik nieuwe, innovatieve systemen leren ontdekken om tot een nieuw, lichter model te komen, voorzien van een volledige analyse om een gefundeerde keuze te verduidelijken op vlak van constructie, materiaalkeuze, etc...

Bachelorproef Tiny House Belgium 1111

11/02 tot 17/02

- Berekening - 3D - model - Materialen wegen

18/02 tot 24/02 25/02 tot 03/03

Desk research bouwmethoden Iteraties

04/03 tot 10/03 11/03 tot 17/03 18/03 tot 24/03 25/03 tot 31/03 01/04 tot 07/04 08/04 tot 14/04 15/04 tot 21/04 22/04 tot 28/04

Materialenstudie - Alternatieven - Constructies - Kostprijscalculatie

05/04/2019 : Speeddate BAP

Iteraties naar aanloop ďŹ naal concept - schaalmodellen

- 3D uitwerking - Renders - Berekeningen - Kostprijs

29/04 tot 05/05

13/05 tot 19/05 20/05 tot 26/05 27/05 tot 02/06

Uitwerking concept Thesis uitschriijven

06/05 tot 12/05

- Exploratie - Schaalmodellen - 3D - modellen - Renders - Eerste calculaties

- Analyse - Vergelijking

08/05/2019 : Ex. Capita Selecta

-Deliverable maken

29/05/2019 : Draft BAP + perstekst, naam , foto,...

03/06 tot 09/06 10/06 tot 16/06

11/06/2019 : Deadline BAP

17/06 tot 23/06

17/06/2019 : Juryverdediging Bachelorproef

24/06 tot 30/06

Contact met bedrijven tijdens ontwerpproces

Studie huidige constructie

Stageperiode @TIny House Weekdeel 2

0.3.5 Projectplanning

Doorvoeren laatste aanpassingen

0.3.6 Projectsteun Om dit project tot een goed eind te brengen, werd naast de input van Tiny House Belgium en Howest IDC, gesteund op het advies en medewerking van volgende bedrijven, personen :

Adrian Freitas Da Luz Senior Engineer bij Sweco

Bachelorproef Tiny House Belgium 13

Deel 1 : Designbrief - Probleemstelling - Analyse - Gewichtsverdeling - Besluit

1.1 Designbrief 1.1.1 Opdracht/ probleemstelling Omdat men gebonden is aan de wetgeving die oplegt dat een auto met een trekhaak maar een gewicht van 3500kg mag transporteren, wordt er gebruikgemaakt van speciaal ontworpen trailers om de huisjes op te bouwen. De huidige bouwmethodiek van Tiny House Belgium zorgt er voor dat men vaak dicht op deze grens ligt en het niet altijd mogelijk is om een afgewerkt huisje in één keer te vervoeren.

Conclusie : > Overdimensionering van tiny houses waardoor men de gewichtsgrens overschrijdt. > Mogelijks te zwaar materiaalgebruik. > Dubbel transport, namelijk van meubelen en huisje. > Men kan niet groter bouwen dan 7,2m.

Hierdoor is men verplicht om de huisjes eerst leeg te halen (om binnen de gewichtsnorm te blijven) vooraleer ze kunnen getransporteerd worden naar de gewenste locatie. Door het hoge gewicht is men ook maar in staat om te bouwen tot een lengte van 7,2m terwijl er wel grotere (tot 12m) trailers beschikbaar zijn.

Zowel voor de klant als Tiny House Belgium, kan een optimalisatie van de constructie een aantal problemen oplossen en voordelen met zich meebrengen. Hieronder een oplijsting van de mogelijke voordelen :

Tiny House Belgium

Klant

- Minder materiaalgebruik

- Hoger wooncomfort als men langer kan bouwen dan 7,2m

- Mogelijkse daling kosten - Hogere bouwefficiëntie - Tiny house binnen de gewichtsnorm

- Alles wordt in een keer verhuisd - (Lagere eindafrekening)

- Optie om groter te bouwen - Transport meubelen en huisje in één stap

Bachelorproef Tiny House Belgium

17

1.1.2 Projectparameters - Een constructie die lichter is, maar ook voordeliger uitkomt op andere vlakken :

- Constructie < 3500 kg.

- Transport van meubelen en huisje in één keer.

> Werkuren > Materiaalkosten > Materiaaleigenschappen > Bouwefficiëntie

- Optie om groter te bouwen dan 7,2m.

- Bewijs dat constructie binnen de legale normen ligt aan de hand van berekeningen.

Must have

Nice to have

Tiny House - Maquette die de lagenopbouw weergeeft en voorzien is van de nodige materialen, calculaties & prijzen.

- Volledige 3D - uitwerking van de nieuwe constructie.

Deliverable

Target price

- Bij voorkeur lager dan de huidige kosten. Insparen op gewicht, kan er echter wel voor zorgen dat er moet geopteerd worden om te werken met alternatieve, duurdere materialen.

- Werken met andere materialen kan de prijssetting beïnvloeden. Een meerkost mag, indien dit kan verantwoord worden.

1.1.3 Aanpak

1.1.4 Pakket van eisen

Om het project tot een goed einde te brengen, zullen verschillende aspecten behandeld worden in deze bachelorproef. Een eerste stap in het proces zal bestaan uit een volledige analyse van een reeds gebouwd huisje.

Lichtgewicht constructie

Bouwefficiëntie, bouwlagen en gebruikte materialen zullen onderzocht worden om vervolgens een totaal gewicht te bepalen zonder inrichting. Hieruit zullen de nodige conclusies gehaald worden om te starten aan een herontwerp in functie van het gewicht. Omdat Tiny House Belgium geen grote investeringen wil overwegen, zal een prijsindicatie van de gebruikte materialen gemaakt worden.

Tijdens het ontwerpproces zullen andere bouwmethoden, materialen, ontwerpen in overweging genomen worden door studies te doen, bedrijven te bezoeken en actief om advies te vragen bij bouwtechnische bedrijven.

Transport (meubelen en huisje) in één stap Geen grote investeringskost Prijsindicatie nieuw ontwerp Overzicht materialengebruik Snellere bouwmethode Gebruikte materialen in lijn met de visie van Tiny House Belgium

Omdat ik niet volledig thuis ben in constructieve bouwmethoden, zal hiervoor advies gevraagd worden aan externen om er zeker van te zijn dat het huisje bouwtechnisch in orde is.

Aan de hand van de verkregen input zal een herontwerp gemaakt worden waarbij elke keuze gefundeerd zal worden.

Bachelorproef Tiny House Belgium

19

1.2 Analyse 1.2.1 Dimensies tiny house* * Volledige berekeningen bijlage 01

3500mm

4000mm

2440mm

7200mm

1.2.2 Trailertype Vlemmix TH 720 trailer - Aantal kg : 3500kg - Laadvermogen : 2880kg

1.2.3 Inwerkende krachten Veranderlijke belasting

Permanente belasting

Voor constructies gaat dit om de aanwezigheid van mensen en weersinvloeden zoals sneeuw en wind.

Deze zijn constant aanwezig en vallen onder het eigen gewicht van de constructie (plafond, muren, gevel,...) :

Sneeuwbelasting :

0,8 x 0,7kN/m² = 0,56kN/m²

Windbelasting: De windbelasting werd gesimuleerd aan de hand van een programma van Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB).

Tiny house: [(3011,24kg x 9,81N/kg) / (7,20m x 2,44m)] = 1,68kN/m²

Vloer : [(640,26kg x 9,81N/kg) / (7,20m x 2,44m)] = 0,36kN/m²

Dak : [(404,95kg x 9,81N/kg) / (7,20m x 2,44m)] = 0,26kN/m²

De waarden zijn niet volledig representatief, maar geven wel een beeld van de krachten die op de vlakken inwerken bij dergelijke winden.

Lange muur

Korte muur

=> Het huisje overschrijdt de maximaal opgelegde belastingen niet en voldoet aan de normen van het WTCB. Bijgevolg zal een lichtere constructie dus ook nog steeds aan deze regels voldoen.

Bachelorproef Tiny House Belgium

21

1.2.4 Opbouw vloer* * Bill of materials bijlage 00

1 2 3 4 5

6

1. Vloerbedekking - Afwerking - Esthetische functie - Ook functioneel (slijtvastheid, akoestiek) - Type afhankelijk van de klant

4. Isolatie 140mm - Tegengaan van warmteverliezen - Akoestische isolatie - Vochtregulatie (dampdoorlatendheid) - Afschermen van warmteĂŻnvloeden

2. Ondervloer - Bescherming tegen opstijgend vocht (= dampwerend) - Functionaliteit van dampscherm - Reduceren van oneffenheden - Geluidsisolerende werking - Druk - en schokabsorberende werking

5. Houtskelet CLS 140x38mm (HSB*) - Draagconstructie tiny house (zie uitgebreide uitleg HSB)

3. Opstijvende plaat OSB 18mm - Structurele stevigheid bieden aan het houtskelet - Stevigheid bieden wanneer men over de vloer loopt

1.2.5 Opbouw muur* *De opbouw van het dak volgt ongeveer hetzelfde model zoals hierboven. Onderdeel 3 en 6 vallen weg en worden vervangen door OSB 18mm en EPDM - dakbekleding.

1. Platowood thermisch vuren 21mm -Europees naaldbomenhout met een aangepaste structuur, verkregen via een verhittingsproces - Goedkoop, duurzaam, vormvast en milieuvriendelijk alternatief tropisch hardhout - Ongevoelig voor vocht, schimmels,...

2. Panlatten 22x44mm - Bevestigingsskelet voor de buitenbekleding - Positie ter hoogte van de CLSâ&#x20AC;&#x2122;en 3. Geveldoek - Dampopen folie die de isolatie van gevelconstructies met open voeg beschermd - Bescherming houtskelet tegen vochtinfiltratie - Luchtdicht maken van de constructie (= minder warmteverlies) 4. Houtskeletbouw CLS 89x38mm (HSB) - Draagconstructie tiny house ( zie uitgebreide uitleg HSB)

1

2

3

4

5 6 78

9

5. Isolatie 90mm - Tegengaan van warmteverliezen - Akoestische isolatie - Vochtregulatie (dampdoorlatendheid) - Afschermen van warmteinvloeden 6. Opstijvende plaat CDX 12mm - Biedt structurele stevigheid aan het houtskelet - Plaatsing over volledige lengte, breedte en hoogte van het skelet 7. Dampscherm - Verlaagt aandeel binnenkomend vocht afkomstig van menselijke activiteit (koken, douchen, slapen, ademen) - Variabele SD - factor (waterdampdoorlaatbaarheid) 8. Gedrenkte stoflatten 15x32mm - Bevestigingsskelet voor de binnenbekleding - Positie ter hoogte van CLSâ&#x20AC;&#x2122;en 9. Binnenbekleding - Esthetische functie - Type afhankelijk van de klant

Bachelorproef Tiny House Belgium 23

1.2.6 Berekeningsmethodiek (vloer)* Doordat er een volgorde gehanteeerd wordt bij het opbouwen van het huisje, brengt dit een aantal spelingen met zich mee.

Hiervoor werd de opbouw uitgetekend in SketchUp om te zien waar welke spelingen moeten ingerekend worden. Op die manier wordt het 3D - model een referentie om sneller de redenering te kunnen maken.

Een overzicht van de parameters waarmee men rekening moet houden bij het berekenen of bepalen van afmetingen en oppervlaktes.

* Volledige berekeningen bijlage 01

Oppervlakte aluminium onderplaat 1mm Volgt afmetingen van de trailer.

Houtskeletbouw Het skelet van de vloer is altijd hetzelfde omdat men werkt op dezelfde trailers. Omwille van het spatbord ter hoogte van de wielbasis, wordt de vloer opgedeeld in drie delen, zodanig dat men een uitsparing kan maken bij de wielen.

Dit levert volgende constructie op : 227mm

2440mm

1758mm

227mm

1574mm

De H.O.H - afstand van de CLS’en bedraagt 600mm (binnenmaat tussen twee balken = 562mm) Oppervlakte OSB 18mm & ondervloer Beiden worden geplaatst over de volledige afmetingen van de HSB : Toegepast op huisje : 7200mm x 2440mm = 17,568m² Oppervlakte isolatie 140mm Volume grondvlak - volume CLS’en

= som van totale oppervlakte x 140mm Toegepast op huisje : (7200mm x 2440mm x 140mm) - (60824mm x 38mm x 140mm) = 2,13m³ Oppervlakte vloerbekleding

Breedte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS - 2x dikteCDX

(2440mm - (2 x 89mm) - (2 x 12mm)) = 2238mm

Lengte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS - 2x dikteCDX

(7200mm - (2 x 89mm) - (2 x 12mm)) = 6998mm Toegepast op huisje : 2238mm x 6998mm = 15,66m²

Bachelorproef Tiny House Belgium 25

1.2.6 Berekeningsmethodiek (muren)* Gewicht van de muren met spelingen ingerekend.

Volgende rekenvoorbeelden werden toegepast op de lange muur vooraan.

* Volledige berekeningen bijlage 01

Oppervlakte thermowood 21mm/ geveldoek Oppervlakte volledig vlak - oppervlakte ramen/ deur.

Lange muren : breedte = buitenmaat HSB hoogte = buitenmaat HSB

Korte muren : breedte = breedte HSB + (2x dikte thermowood lange muur)

hoogte = buitenmaat HSB

Toegepast op huisje : (7200mm x 3440mm) - (570mm x 2560mm) - (2060mm x 570mm) - (2060mm x 2010mm) - (1270mm x 2560mm) = 14,7662m²

Panlatlengte 22x44mm Geplaatst over de volledige hoogte van het huisje en op de posities van de CLS’en.

Oppervlakte isolatie 90mm Volume muurvlak HSB - volume CLS’en - volume ramen

= som van totale oppervlakte x 90mm Toegepast op huisje : (7200mm x 3440mm x 90mm) - (99329mm x 38mm x 90mm) - (570mm x 2560mm x 90mm) (2060mm x 570mm x 90mm) - (2060mm x 2010mm x 90mm) - (1270mm x 2560mm x 90mm) = 0,87m³ Oppervlakte CDX 12mm Oppervlakte binnenvlak - oppervlakte ramen/ deur

Lange muren : breedte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS

(7200mm - (2 x 89mm)) = 7022mm

hoogte = buitenmaat HSB

opgemeten in file = 3242mm

Korte muren : breedte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS - 2x dikteCDX lange muur

(2440mm - ((2 x 89mm) - (2 x 12mm)) = 2238mm

hoogte = buitenmaat HSB

Opgemeten in file = 3242mm

Toegepast op huisje : (7022mm x 3242mm) - (570mm x 2560mm) - (2060mm x570mm) - (2060mm x 2010mm) - (1270mm x 2560mm) = 10,07 m²

Bachelorproef Tiny House Belgium 27

Oppervlakte binnenbekleding De binnenbekleding wordt geplaatst op de vloerbekleding.

Oppervlakte binnenvlak - oppervlakte ramen/ deur - oppervlakte HSB loft Lange muren : breedte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS - 2x dikteCDX

(7200mm - (2 x 89mm) - (2 x 12 ) = 6998mm

hoogte = binnenmaat HSB & plafond - dikte vloer - binnenlaag plafond

Korte muren : breedte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS - 2x dikteCDX - dikte wandbekleding lange muur

2440mm - (2 x 89mm) - (2 x 12mm) - (2 x 15 +10)= 2164mm

Toegepast op huisje : (6998mm x 3055mm) - (570mm x 2560mm) - (2060mm x 570mm) - (2060mm x 2010mm) - (1270mm x 2560mm) - (3062mm x 109mm) = 8,36m²

Tengellengte 15x32mm

Hoogte : binnenmaat HSB plafond/vloer - dikte vloer - binnenlaag plafond

Toegepast op huisje : 3100mm - 7mm - 12mm - 0,4mm - 15mm - 10mm = 3055,6mm (Zelfde redenering bij andere nodige afstanden.)

Bachelorproef Tiny House Belgium 29

1.2.6 Berekeningsmethodiek (dak)* Gewicht van EPDM- dak met spelingen ingerekend.

* Volledige berekeningen bijlage 01

Oppervlakte EPDM Volledige buitencontour HSB + 200mm overlap in de lengte en breedte

Toegepast op huisje : [7200mm + (2 x 200mm)] + [2440 + (2 x 200)] = 21,58m² Oppervlakte OSB 18mm Breedte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS

(7200mm - (2 x 89mm))

Lengte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS

(7200mm - (2 x 89mm))

Toegepast op huisje : 7022mm x 2262mm = 15,88m²

Isolatieoppervlakte 90mm Volume dak - volume CLS’en = som van totale oppervlakte x 90mm

Toegepast op huisje : (7200mm x 2440mm x 90mm) - (114763mm x 38mm x 90mm) = 1,18m³ Oppervlakte CDX 12mm / dampscherm (plafond) Breedte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS

(7200mm - (2 x 89mm)) = 7022mm Lengte = buitenmaaat HSB - 2x dikteCLS - 2x dikteCDX

(2440mm - ((2 x 89mm) - (2 x 12mm)) = 2238mm Toegepast op huisje: 7022mm x 2238mm = 15,71m² Tengellengte 15x32mm (plafond) Buitenmaaat HSB - 2x dikteCLS - 2x dikteCDX

Toegepast op huisje : Tengels worden geplaatst op dezelfde positie zoals de CLS’en van 89mm (2440mm - ((2 x 89mm) - (2 x 12mm)) = 2238mm

Oppervlakte binnenbekleding (plafond) Breedte = buitenmaat HSB - 2x dikteCLS

(7200mm - (2 x 89mm)) = 7022mm Lengte = buitenmaaat HSB - 2x dikteCLS - 2x dikteCDX

(2440mm - ((2 x 89mm) - (2 x 12mm)) = 2238mm Toegepast op huisje: 7022mm x 2238mm = 15,71m²

Bachelorproef Tiny House Belgium

31

1.3 Gewichtsverdeling

Omdat alle lagen een relatief gelijk aandeel hebben in het diagram, is een optimalisatie van elke laag aangewezen.

Vloerbekleding Constructiehout ( CLSâ&#x20AC;&#x2122;en) CDX 12 mm Tengel/ panlatten OSB 18 mm Betonplex Steico flex isolatie EPDM - dakbekleding Ondervloer Dampscherm Geveldoek Binnenbekleding Buitenbekleding

1.4 Besluit

Het gewicht van de constructie wordt bepaald door vaste en variabele factoren.

De vaste factoren zijn aandachtspunten waar in eerste instantie de grootste focus op zal liggen om het gewicht te reduceren. Onder de vaste factoren vallen volgende elementen :

- Constructiemethode (houtskeletbouw) - Isolatiemateriaal - Opstijvende plaat (CDX/ OSB)

Een laatste variabele factor is de dakvorm. Het verschil tussen een EPDM - dak en dak onder helling bedraagt 2,53kg. Het bepalen van de te gebruiken materialen is dus cruciaal om binnen de gewenste norm te liggen.

Tot slot zal het ontwerp ook meespelen in de eindafrekening.

Een stuk muur waar veel ramen komen, is lichter dan een stuk met weinig raamwerk. Dit verschil in gewicht wordt dan mogelijks tenietgedaan door het raamwerk dat geplaatst wordt. Glas heeft namelijk ook een niet te onderschatten aandeel in gewicht.

De binnen, - buiten - en vloerbekleding vallen onder variabele factoren en zullen moeilijker in te schatten zijn aangezien deze afhankelijk zijn van de vraag van de klant.

In de berekeningen werden verschillende afwerkingsmaterialen ingerekend om een beeld te schetsen van de optredende gewichtsverschillen.

Hieruit kwamen volgende eindresultaten* : Minimum gewicht = 3011,24kg Maximum gewicht = 3361,58kg In de eindafrekening bij het verschil tussen de zwaarste en lichtste materialen op vlak van afwerkingsmogelijkheden, leverde dit een verschil op van maar liefst 350,34kg.

*Volledige berekening huisje in bijlage 01

Bachelorproef Tiny House Belgium 33

35

Deel 2 : Workflow - Exploratie - Optimalisatie bouwlagen - Visuele renders met calculaties - Bedrijfsbezoeken - Materiaalonderzoek

Bachelorproef Tiny House Belgium

35

2.1 Marktanalyse Naast de traditionele houtskeletbouw, werd een marktanalyse gedaan om andere bouwmethoden in kaart te brengen. Hieruit bleken houtbouw, metaalbouw en hybridebouw de meest interessante alternatieven te zijn.

Betonbouw

Metaalbouw

Houtbouw

Prefab

Bouwmethoden

Traditionele Bouw

Hybride

2.2 Mindmap Als uitgangspunt om de huidige constructie te optimaliseren, werd een ruwe brainstorm opgezet om te kijken wat er kan verbeterd worden :

- CDX = afwerkingslaag - Massief paneel dat binnenbekleding, tengellatten en CDX vervangt

- Opbouw camper - Opbouw motorskelet - Lichtgewicht constructies

Binnenbekleding

Andere

- Lichtere isolatie - Sandwichpaneel uit hout - Stijfheid uit isolatie halen - I - ligger maken adhv isolatie

Buitenbekleding

CLS

Lichtere constructie

Isolatie

- Lichtere materialen - Minder materialen

CDX 12 mm

- I- ligger - Dunnere balken - Driehoeksconstructie - Windverbanden - Minder balken - CDX & CLS in 1

- CDX = binnenbekleding - CDX & CLS in 1 - Minder CDXâ&#x20AC;&#x2122;en gebruiken - Wegwerken

Bachelorproef Tiny House Belgium 37

2.3 Deskresearch 2.3.1 Houtbouw

2.3.2 Hybridebouw

- Houtskeletbouw De opbouw bestaat uit horizontale en verticale balken die samen kaders vormen. De horizontale balken vangen windbelastingen op, de verticale balken vangen de last van het dak en de vloer op.

Bij deze vorm worden verschillende bouwmethoden met elkaar gecombineerd om een woning op poten te zetten die op alle vlakken beter scoort. Dit door de nadelen van de ene bouwmethode weg te werken met de voordelen van de andere.

Tussen de gebruikte balken wordt isolatie gebracht, gevolgd door de andere bouwlagen (= huidige bouwmethode).

Indien dit gedaan wordt, moet de combinatie echter wel doordacht worden. Een verschil in materiaalgebruik gaat gepaard met andere zettingscoĂŤfficiĂŤnten wat aanleiding kan geven tot scheurvorming.

- Palen - balkensysteem Het palen - balkensysteem is vergelijkbaar met houtskeletbouw. Er wordt gewerkt met horizontale en verticale elementen die grote kaders of rechthoekige rasters vormen. Alleen zijn deze in minder grote aantallen aanwezig.

De houten balken zijn dikker waardoor ze hogere lasten aankunnen. +:

Sterkte en stabiliteit Extra isolatie mogelijk Grote overspanning

- CLT (Cross Laminated Timber) CLT - systemen werken met massieve platen van 3 tot 7 lagen die kruiselings met elkaar verlijmd worden. Hierdoor wordt een grote sterkte verleend aan de panelen. Ondanks het aantal lagen, blijven deze platen relatief licht wat een extra pluspunt is en een interessante invalshoek kan zijn voor het bedenken van een nieuwe constructie.

+ : Open houtststructuur (plaat = afwerkingsmuur)

Te gebruiken als vloer

Betere thermische inertie

Uitsparingen voor funderingen en leidingen worden

vooraf uitgefreest

2.3.3 Innovaties op vlak van bouwmethodes Uit desk research blijkt dat er niet specifiek gezocht wordt naar nieuwe manieren om constructies op te zetten, maar er eerder gefocust wordt op het materiaalgebruik.

Dit doet men door combinaties te maken met bestaande materialen. Een voorbeeld hiervan is vezelbetonbouw waarbij de metalen staven in gewapend beton vervangen worden door kunststofvezels (minder kans op krimpscheuren + geen roestvorming).

2.3.4 Metaalbouw - Staalframebouw Staalframebouw loopt gelijk met de traditionele houtskeletbouwmethode. De houten elementen worden vervangen door stalen profielen. De profielen worden vooraf gemonteerd tot 2D - panelen of worden op de werf in elkaar gezet aan de hand van een montageplan. Deze techniek is in BelgiĂŤ relatief nieuw en biedt heel wat voordelen : + :

Lichtste bouwoplossing op de markt Hoogste strength to weight ratio Droge bouwmethode (sneller proces) Duurzaam (weinig afval + lage productie - energie) Hoge nauwkeurigheid Grote overspanning

- Staalskeletbouw Hier wordt gewerkt met liggers als dragende elementen. Dit bouwsysteem valt echter buiten het domein. Omwille van de hoge isolatiegraad (EPB - regelgeving), zit men al snel aan een dikte van 300-400mm, wat te veel is om in dit project te gebruiken.

Bachelorproef Tiny House Belgium 39

2.4 Exploratie 01 => Eerste iteratie in functie van de deskresearch en bestaande bouwmethodes.

Bouwmethode Voordelen - Gekende bouwmethode houtskeletbouw voor Tiny House Belgium.

- Merendeel van de werknemers zijn ervaren schrijnwerkers, dus gekend met het materiaal.

Omschrijving Maquette die gemaakt werd om beeld te krijgen van de opbouw en dimensionering van het houtskelet.

Nadelen - Huidige constructie leunt enorm dicht aan tegen de maximaal toegelaten massa.

Bouwmethode Staalframebouw

Voordelen - Staalskeletbouw is een van de lichtste bouwopties.

- Staal heeft een grotere mechanische sterkte dan hout.

- Weinig afval. De nodige profielen worden op lengte geleverd.

Omschrijving Een eerste ruwe poging van hoe een tiny house er uit kan zien met een stalen skelet.

De dimensionering ligt meteen volledig anders.

Nadelen - Onbekende bouwmethode voor Tiny House Belgium.

- Koudebrugvorming.

Bouwmethode SIP - panelen

Voordelen - Structuur en isolatie vervat in elkaar.

- Snellere opbouw.

- Binnenkant kan meteen gebruikt worden als afwerkingslaag.

- Wanden zijn dragend.

Omschrijving Bij deze bouwmethode zou de stevigheid bekomen worden aan de hand van een sandwichpaneel met daar tussen een een PU isolatielaag.

Nadelen - Dikte van de panelen ligt boven de huidige lagendikte.

- Duurdere aankoopprijs.

Bachelorproef Tiny House Belgium

41

2.5 Exploratie 02 => Tweede iteratie op basis van naslagwerken Bouwmethode SIP - panelen Warrenconstructie

Voordelen - Warrenconstructies bestaan uit staal die lichter zijn in gewicht, maar structureel betere eigenschappen hebben dan hout.

- Mogelijkheid tot grotere overspanningen.

Bouwmethode Staalskeletbouw

Voordelen - Grote overspanningen.

- Met weinig constructiemateriaal kan een relatief sterk geheel bekomen worden.

Omschrijving Hybride constructie waarbij de wanden en de vloer opbouwd zijn uit SIP - wanden en het dak geconstrueerd wordt aan de hand van een warrenconstructie.

Nadelen - Heel grillige vorm om de rest van de lagen te bouwen (verbindingen, isolatie, bevestiging plaatmateriaal,...).

Omschrijving Hier gebeurt de constructie aan de hand van liggers en kolommen, waartegen de wanden, vloer en dak geplaatst worden.

Nadelen -Bouwlaag = 300mm.

- Indien deze bouwmethode zou gebruikt worden, moet dit in samenwerking gebeuren met een ervaren architect.

- Ongekende bouwmethode.

Bouwmethode Staalframebouw

Voordelen - Structurele stevigheid.

- Stalen profielen zijn heel licht in gewicht.

- Uiteindelijk vergelijkbaar met houtskeletbouw maar dan met stalen profielen.

- Weinig afval.

- Gemakkelijk te verwerken.

Bouwmethode Staalframebouw

Omschrijving Verbeterd ontwerp exploratie 01 op basis van naslagwerken. Hieruit blijkt dat de driehoekvormige structuur typisch is voor staalbouw omdat deze meer stevigheid geven aan de constructie.

Nadelen - Onbekende bouwmethode voor Tiny House Belgium, aangezien men vooral bezig is met hout.

Omschrijving Vormvariant op prototype 03 om op een andere manier eenzelfde, structurele stevigheid te bekomen.

- Koudebrugvorming.

Hier zou gewerkt worden met kruisverbanden die enorme lasten kunnen dragen.

Bachelorproef Tiny House Belgium

43

2.6 Onderzoek skeletbouw 2.6.1 Hout

Uit de verkennende iteratie kan besloten worden dat staal en hout de meest interessante bouwmethoden zijn. Beide constructies worden verder onder de loep genomen.

Om na te gaan of het skelet in zijn geheel kan aangepast worden, werden volgende stappen doorlopen : - Prototyping skeletvarianten - Bedrijfsbezoek : BM Engineering - Conceptgeneratie I - Conceptenmatrix - Besluit conceptgeneratie I - Bedrijfsbezoek Systimber

Bachelorproef Tiny House Belgium 45

2.6.1.1 Skeletvarianten Vooraleer er overgegaan wordt op volledig nieuwe concepten, werden een aantal skeletvarianten gemaakt waarbij de opbouw werd aangepast om het aandeel materiaal te verminderen in de constructie.

Om er zeker van te zijn dat deze opstellingen ook degelijk kunnen gebruikt worden in een tiny house, werd te rade gegaan bij BM Engineering, een bedrijf dat zich specialiseert in stabiliteitscalculaties.

Sterk

Zwak

Minder materiaal zorgt voor een lager gewicht. Bij enkele ontwerpen werden de CLSâ&#x20AC;&#x2122;en vervangen door de uitstijvende plaat.

Door deze constructies te belasten, kon snel bepaald worden welke modellen steviger waren. De opstellingen zijn gerangschikt van zwak naar sterk.

Versterking in de hoekpunten resulteert in een stevig model

CLS vervangen door uitstijvende plaat ( CDX)

CLS geplaatst op kritische punten en opgevuld door CDX

2.6.1.2 Bedrijfsbezoek BM Engineering Tijdens het gesprek werd het basismodel in SketchUp voorgelegd, voorzien van de nieuwe skeletvarianten. Het volgende kon hieruit geconcludeerd worden :

=> Constructiegewijs is het dus beter om het skelet niet aan te passen, maar op zoek te gaan naar lichtere materiaalsoorten voor de andere bouwlagen.

- Op vlak van skeletconstructie zal er weinig kunnen aangepast worden.

=> Staalframe kan nader onderzocht worden.

- De gemaakte varianten zullen merendeels op eenzelfde aandeel in gewicht neerkomen, wat een verandering van skeletvorm overbodig maakt.

- Het vervangen van balken door de uitstijvende plaat is niet ideaal, omdat deze de nodige stabiliteit voor de constructie niet kunnen garanderen. Een dikkere variant in het genre van CLT zou meer van toepassing kunnen zijn, maar hier is de kans groot dat er niet kan ingespaard worden op vlak van gewicht.

=>In de eerstvolgende iteratie werd toch onderzocht of er kan ingespaard worden op materiaalgebruik in het skelet in combinatie met lichter materiaalgebruik bij de andere bouwlagen. => Nieuwe materialenkennis werd verkregen tijdens een consult met Eurabo, ĂŠĂŠn van de partners van Tiny House Belgium.

- Het is handiger om te kijken naar de gebruikte materialen voor zowel binnen- als buitenbekleding, omdat men hier gemakkelijker en sneller op zoek kan gaan naar lichtere alternatieven.

- Ook werd aangeraden om te kijken naar metaalbouw, waarbij staalframe en aluminium constructies lichtere oplossingen kunnen zijn.

Bachelorproef Tiny House Belgium 47

2.6.1.3 Conceptgeneratie I : muuropbouw* * Volledige berekeningen bijlage 02 Concept 01

1

Omschrijving Huidige skeletbouw die versterkt zou worden door gebruik te maken van kruisverbanden, zoals bij staalskeletbouw.

2

Aanpassingen - CDX valt weg.

- Stijfheid via HSB - kruis.

- Binderholz > binnenbekleding + stevigheid.

- Steico flex 036 > Metisse katoenisolatie (3x lichter).

3 4

7

6 5

Legende 1. Binderholz 2. Kruis HSB 3. Metisse katoenisolatie 4. Dampscherm 5. Panlat 6. Geveldoek 7. Buitenbekleding

Totaal gewicht 359,76kg

>25,22% lichter

Omschrijving Huidige houtskeletbouw, maar met andere, lichtere constructiematerialen.

Concept 02

1 2 3

6

5

Aanpassingen - Alu buitenbekleding (2x lichter).

- 2-1 afwerking aan de hand van Isovlas isolatie.

Hierdoor valt de gewone binnenbekleding en tengellatconstructie weg.

- CDX > Celit12s plaat (50% lichter).

4

Legende 1. Isovlas Reno TG Elegant 2. HSB 3. Celit12s plaat 4. Panlat 5. Geveldoek 6. AluPanel buitenbekleding

Totaal gewicht 359,94kg

>25,16% lichter

Bachelorproef Tiny House Belgium 49

Concept 03

1

Omschrijving Houtskeletbouw gecombineerd met stalen windverbanden. Deze vangen de krachten op en vervangen de normaal aanwezige CLSâ&#x20AC;&#x2122;en.

2

4

7

- Alu buitenbekleding.

- CDX > Binderholz + afwerkingslaag.

- Steico flex 036 isolatie> Metisse katoenisolatie (3x lichter).

3

8

Aanpassingen - CLS > stalen windverband.

6 5

Legende 1. Binderholz 2. HSB 3. Dampscherm 4. Windverband 5. Panlat 6. Geveldoek 7. Mato alu basisprofiel 8. Mato alu afwerkingsprofiel

Totaal gewicht 383,31kg

>17,53% Lichter

Omschrijving Houtskeletbouw waarbij CLS - draagbalken vervangen worden door metal studs.

Concept 04

1

- CDX > Celit12S plaat.

3

- Steico flex 036 isolatie> Metisse katoenisolatie (3x lichter).

4

7 6

- Alu buitenbekleding.

- CDX > Binderholz + afwerkingslaag.

2

8

Aanpassingen - CLS > metalstud profiel.

5

Legende 1. Binderholz 2. HSB 3. Metal stud profiel 4. Dampscherm 5. Celit12s plaat 6.Panlat 7. Geveldoek 8. AluPanel buitenbekleding

Totaal gewicht 357,40kg

>26,05% lichter

Bachelorproef Tiny House Belgium

51

2.6.1.4 Conceptenmatrix iteratie I Concept 01

Voordeel - Isolatie (3x lichter).

- Binderholz vervangt CDX en binnenbekleding.

Concept 03

Nadeel - Verschil krimp/ uitzet hout tegenover metaal.

- Mato alu = duur.

Nadeel - Kruisverbanden = duur (manuren + passend maken van isolatie.

Concept 02

Voordeel - Reno TG Elegant = afwerking en isolatie (3x lichter).

- Geen dampscherm nodig.

Nadeel - Alu buitenbekleding = specifieke look.

- Reno TG Elegant niet bewerkbaar.

Voordeel - Isolatie (3x lichter).

- EfficiĂŤnte bouwmethode.

Concept 04

Voordeel - Binderholz vervangt CDX en binnenbekleding.

- Isolatie (3x lichter).

Nadeel - InnefficiĂŤnt bouwen.

- Hout en metaal (krimp/ uitzet).

- Verzagen van metaal.

- Metalstuds besparen geen gewicht en zijn geen dragende elementen.

2.6.1.5.Besluit conceptgeneratie I HSB muur referentiehuisje = 150,98kg HSB muur 01 = 149,28kg HSB muur 03 = 121,91kg HSB muur 02 = 150,98kg HSB muur 04 = 118,43kg Aan het gewicht van de houtskeletbouw verandert er niet veel. De opmerking die gemaakt werd door de BM engineering is dus volkomen terecht. => Het houtskelet kan niet meer geoptimaliseerd worden.

De grootste verschillen treden op door het gebruik van alternatieve, lichtere materialen bij de andere delen van de bouwlagen.

Indien Tiny House Belgium bij de huidige bouwmethode wil blijven, zal moeten geopteerd worden voor een optimalisatie met betrekking tot materiaalgebruik. materiaalonderzoek omtrent volgende elementen is hiervoor aangewezen :

- CDX - Isolatie - Binnenbekleding - Buitenbekleding

Bachelorproef Tiny House Belgium 53

2.6.1.6 Bedrijfsbezoek : Systimber In plaats van de houtconstructie te optimaliseren, kan ook geopteerd worden om een volledig nieuwe aanpak te gebruiken. Houtschakelbouw werd geïntroduceerd door Systimber. Om meer info over de mogelijkheden in te winnen, werd samengezeten met de zaakvoerder.

Houtschakelbouw houdt in dat er met speciale balken van 78x150mm verticaal gebouwd wordt.

Aan de hand van deze balken kan er meteen luchtdicht gebouwd worden. Dit dankzij de aanwezigheid van EPDM - stroken tussen de tand - en groefverbindingen van de houten balken. Hierdoor wordt het tijdrovende werk van dichtingstapes en dampschermen overbodig.

Hout is algemeen geweten een levend materiaal.

Systimber vangt deze natuurlijke beweging van hout op door stalen spacers te implementeren in de verbinding tussen de balken. Hierdoor kan het hout wel nog gaan zwellen en krimpen, maar beïnvloedt dit de constructie in zijn geheel op geen enkele manier.

Houtschakelbouw is een heel efficiënte bouwmethode. Aan de hand van een 3D - model worden via CNC - gestuurde machines de balken gezaagd en voorzien van de nodige uitsparingen.

De muuropbouw bestaat dus vooral uit de speciale balken. Isolatie binnenin is hier niet nodig omdat de balken de isolerende werking opvangen.

Binnen kan het huisje eventueel afgewerkt worden met gyprocplaten. Aan de buitenkant kan er extra isolatie aangebracht worden om de gevel vervolgens te bekleden met baksteen, composiet, hout. De balken kunnen ook meteen gebruikt worden als afwerkingslaag.

Voordelen voor Tiny House Belgium - Snellere en efficiënte opbouw.

- De balken vormen de wandopbouw, wat de laagdikte verkleint. Systimber werkt met balken van 78mm x 150mm.

- Door vooraf bepaalde calculaties van het nodige materiaal, is er weinig afval tijdens de opbouw van het huisje.

- Nutsvoorzieningen zitten weggewerkt in de balken.

- Bij het leveren van de bouwmaterialen, wordt een bouwplan geleverd om de opbouw sneller te laten verlopen.

Nadelen Voor Tiny House Belgium - Hoog aandeel in gewicht. De balken hebben een gewicht van 35-40 kg/m². Wetende dat er ongeveer 100m² nodig is aan materiaal, zit men al snel over de grens van 3500kg.

- Dure bouwmethode. Door een dergelijke samenwerking met Systimber, geeft Tiny House Belgium een deel van hun projecten uit handen.

Uit de voorbeeldofferte voor een Systimberhuisje met ongeveer dezelfde dimensies als het referentiehuisje, kan snel geconcludeerd worden dat de materiaalkost voor de constructie vrij hoog ligt. Deze kosten kunnen niet verrekend worden als winst voor Tiny House Belgium indien samengewerkt wordt met Systimber.

Materiaalkosten constructie Systimber : +/- 20 570 EUR Materiaalkosten constructie Tiny House Belgium : +/- 12 000 EUR Op vlak van materiaalkosten is er een groot verschil op te merken. Op zich een heel interessant systeem om mee te werken, maar buiten kansmaker te rekenen om het gewicht te reduceren. => Houtschakelbouw kan echter wel interessant zijn indien men beslist om te bouwen op een ander type drager. Als er geopteerd wordt om te bouwen op een dieplegger en tegen een hogere kost, is men niet langer gebonden aan de eisen om binnen de gewichtsklasse van 3500kg te liggen en kan de overstap naar houtschakelbouw gemaakt worden.

Bachelorproef Tiny House Belgium 55

2.6 Onderzoek skeletbouw 2.6.2 Staalframe

Zoals eerder aangegeven, is ook staal een interessante bouwmethode om verder te onderzoeken.

Naast het gewicht, dient rekening gehouden te worden met de bouwsnelheid, aanpassingen binnen de flow van Tiny House Belgium en de financiĂŤle kant die een eventuele overschakeling met zich mee kan brengen.

Bachelorproef Tiny House Belgium 57

2.6.2.1 Bedrijfsbezoek : BeSteel BeSteel specialiseert zich in het berekenen en ontwerpen van staalframes en is ook producent van de staalprofielen. De toepassingen zijn redelijk breed, gaande van industriĂŤle gebouwen, optoppingen, modulaire oplossingen tot tiny houses.

De profielen die zij hanteren bij de opbouw van dergelijke tiny houses, zijn slechts 75mm breed in tegenstelling tot de houten CLSâ&#x20AC;&#x2122;en van 89mm.

Deze profielen zijn gemaakt uit koudgewalst staal dat afgewerkt wordt met een aluminium magnesiumcoating om corrosie tegen te gaan.

BeSteel is ondere andere leverancier voor Wildernest, de Waalse tegenhanger van Tiny House Belgium. Zelf zijn ze geen plaatser, maar richten ze zich vooral op partnering met bouwbedrijven, aannemers en projectontwikkelaars. Aangezien ze wel ervaring hebben met het ontwerpen van tiny houses, is er potentieel om over te schakelen naar deze bouwmethode.

De profielen zijn iets dunner, maar dit wordt tenietgedaan doordat een extra laag thermische isolatie geplaatst moet worden aan de buitenkant van de muur. Op vlak van lagenopbouw loopt de rest gelijkaardig met de huidige methode.

Qua opbouw veranderen er wel een aantal zaken. Hieronder een muurdoorsnede indien er overgeschakeld wordt naar het gebruik van staal :

Productiehal van de profielen

BeSteel staat in voor in - house engineering. Dit wil zeggen dat zij aan de hand van basistekeningen van een tiny house, de volledige constructie uittekenen en de nodige profielen op maat produceren. Deze worden vervolgens aangeleverd in de vorm van een bouwpakket dat Tiny House Belgium kan monteren. Op die manier kan het skelet op een dag opgetrokken worden.

Bevestiging van de profielen gebeurt aan de hand van zelftappende schroeven op plaatsen waar een verzinking in het profiel is aangebracht. In de profielen zelf, zijn ook uitsparingen voorzien om leidingen door te trekken en zo de installatie van nutsvoorzieningen gemakkelijk te laten verlopen.

Alle nodige bevestigingsmiddelen worden eveneens voorzien door BeSteel.

Montagepakket klaar voor transport

Gemonteerde wand uit staalprofielen

Voordelen

Nadelen

- Tijdrovend proces van verzagen van CLSâ&#x20AC;&#x2122;en wordt uitgespaard.

- Een nieuwe bouwmethode vergt een herziening van de werkwijze die Tiny House Belgium nu hanteert :

- Er hoeven geen 2D - tekeningen gemaakt te worden. BeSteel neemt de uitwerking van het frame volledig voor zich. Het doorgeven van simpele tekeningen is voor hen voldoende om de constructie uit te werken.

- Staal is een lichtgewicht materiaal.

- Het bedrijf hanteert een Cradle - to Cradleprincipe dat aanleunt bij de visie van Tiny House Belgium.

- Assemblage gebeurt relatief snel aan de hand van een vooraf samengesteld bouwplan.

- Geen afval na montage.

- BeSteel levert alle nodige supplies om het frame op te bouwen (schroeven, verankeringen,...).

- Prijsbepaling gebeurt op basis van het ontwerp van het huisje en niet op basis van een vaste prijs.

- Nog steeds architecturale vrijheid.

>Plaatsen van leidingen, nutsvoorzieningen in de muren.

>Aanbrengen van thermische isolatie zorgt voor een dikkere lagenopbouw.

>Het aanbrengen van isolatie tussen de driehoeksstructuren van het staalframe.

- Staal brengt koudebruggen met zich mee.

- Kostprijs van het frame.

- Gewicht van het frame. => Om antwoord te krijgen op deze vragen, werden een aantal offertes opgemaakt vanuit het bedrijf, die duidelijkheid geven en doorslaggevend zullen zijn in de keuze om al dan niet over te stappen op deze nieuwe methode.

Bachelorproef Tiny House Belgium 59

2.6.2.2 Prijsoffertes BeSteel met nodige calculaties referentiehuisje 1 6

Offerte # Offerte # SOB19_01206 SOB19_01206

Klant referentie Klant referentie Catherine en Wilfried Catherine en Wilfried

3 4

Datum Datum 29/04/2019 29/04/2019

Page 3/6 Page 4/6

Inbegrepen in de prijs Inbegrepen in de prijs 1. Staalframe.

2. Productie- en montagetekeningen Staalkwaliteit : S350GD+ZM250.

Tiny House Belgium Babette Hendryckx Dendermondesteenweg 895 9070 Destelbergen BELGIE

Offerte #

Klant referentie

Leveringsadres:

SOB19_01206

Catherine en Wilfried

, , BELGIE

(P1/2) (P2/2)

Productieplannen, details van verbindingen en montageplannen. Deze plannen krijgt U digitaal en eveneens Beschermende Magnelis® by ArcelorMittal®. in een map bij de coating: eerste levering.

Biedt meer dan 90 jaar bescherming tegen corrosie.

Utility service holes van 120mm*140mm kunnen voorzien worden C200 en C250 profielen. Service holes zijn standaard voorzien in muurprofielen.

Max. belasting &

Deel

profiel (mm)

opp.

overspanning

C89 x 1,2 Buitenmuren 61 m² 3. Berekeningen volgens Eurocodes en constructieve nota C150 x 1,5 7 m² Verdiepingsvloer Constructieve berekening van het staalframe volgens de Eurocodes en berekening van de Offerte # Klant referentie Datum C150 x 1,5 17 m² Daken verbindingsdetails.

SOB19_01206 Catherine en Wilfried 29/04/2019

-

4 2,4m - 5,5kN/m² Page 4/6 2,4m - 3,5kN/m²

4. Schroeven en bouten

Inbegrepen in de prijs

De nodige gegalvaniseerde zelfborende schroeven voor de assemblage en montage van de staalframestructuur.

2. Productie- en montagetekeningen

Bedankt voor Uw interesse in beSteel Wij danken U voor het vertrouwen in beSteel en kijken er alvast naar uit dit project samen te realiseren. Gebaseerd op de verkregen informatie kan U in bijlage de offerte terugvinden. Met veel plezier bespreken wij deze verder met U, tijdens een afspraak of telefonisch.

Productieplannen, details van verbindingen en montageplannen. Deze plannen krijgt U digitaal en eveneens in een map bij de eerste levering.

5. Verbindingstukken Utility service holes van 120mm*140mm kunnen voorzien worden C200 en C250 profielen. Service holes zijn Z/L-profielen voor opleg van vloer en/of dak. Andere verbindingstukken indien nodig. standaard voorzien in muurprofielen.

3. Berekeningen volgens Eurocodes en constructieve nota

6. Ankers berekening van het staalframe volgens de Eurocodes en berekening van de Constructieve Ankers voor het bevestigen van het staalframe aan de fundering. verbindingsdetails.

Julie de Troostembergh

4. Schroeven en bouten

niet 7. Opleiding @ beSteel zelfborende schroeven voor de assemblage en montage van De nodige gegalvaniseerde de inbegrepen Is dit Uw eerste ervaring met staalframebouw? Wij voozien een opleiding is voorzien in onze kantoren. staalframestructuur.

+32 16 553 771

Omschrijving en prijs van overeenkomst Datum: 29/04/2019

5. Verbindingstukken Z/L-profielen voor opleg van vloer en/of dak. Andere verbindingstukken indien nodig.

Staalframe Berekeningen volgens Eurocodes en constructieve nota Productie- en montagetekeningen Assemblage in 2D-panelen FastWall (in optie op. p 7)

6. Ankers Ankers voor het bevestigen van het staalframe aan de fundering.

Ex. BTW BTW 21,00%

Incl. BTW

€ 3.583,36 € 752,50

€ 4.335,86

7. Opleiding @ beSteel

niet inbegrepen

Is dit Uw eerste ervaring met staalframebouw? Wij voozien een opleiding is voorzien in onze kantoren.

details van de offerte op pagina 3 ex-Works Lubbeek Deze offerte is geldig tot

28/07/2019 Voor akkoord, ………………………………………………….

Ambachtenstraat 8, B-3210 Lubbeek, Belgie – BE 0676 500 566 +32 16 553 771 – sales@be-steel.eu – www.be-steel.eu

Page 1/6

Ambachtenstraat 8, B-3210 Lubbeek, Belgie – BE 0676 500 566 Ambachtenstraat 8, B-3210 Lubbeek,–Belgie – BE 0676 500 566 +32 16 553 771 – sales@be-steel.eu www.be-steel.eu +32 16 553 771 – sales@be-steel.eu – www.be-steel.eu

(P2/2)

2.6.2.3 Skeletbouw Tiny House Belgium <=> BeSteel*

Onder het skelet vallen volgende materialen : => CLS - balken 89/140mm => CDX 12mm => OSB 12/18mm

Bij de constructie van een stalen skelet komt naast de akoestische isolatie nog thermische isolatie aan de buitenkant.

Deze zijn in de vorm van rigide houtvezelplaten en moeten ingerekend worden. Om een comfortabele thermische weerstand te garanderen, is het aangeraden om te werken met platen met een minimale dikte van 60mm.

Gewicht CLS’en 89/140mm 743,85kg Gewicht CDX 12mm 324,48kg Gewicht OSB 12/18mm 439,39kg TOTAAL 1321,93kg

Gewicht C89 - profielen 608,87kg Gewicht C150 - profielen 255,68kg Thermische isolatie 647,35kg TOTAAL 1511,9kg

Kostprijs CLS’en 89/140mm € 879,23 Kostprijs CDX 12mm € 621,43 Kostprijs OSB 12/18mm € 226,36 TOTAAL € 1727,02

Kostprijs C89/C150 - profielen € 4335,86 Kostprijs thermische isolatie € 1182,32 TOTAAL € 5518,18

7 dagen manuren

4 dagen manuren

€ 2310,75

Totale kost staalframe

€ 7828,93

Totale kost houtskeletbouw

€ 2488,50

€ 4215,52

* Volledige berekeningen bijlage 03

=> Besluit : staalframe is veel duurder dan houtskeletbouw.

Bovendien wordt het lichte gewicht van het frame tenietgedaan door de zware thermische isolatie. Dit zorgt er voor dat ook deze bouwmethode niet geschikt is als alternatief.

Bachelorproef Tiny House Belgium

61

2.7 Materiaalonderzoek* - CDX - Isolatie - Binnenbekleding - Buitenbekleding

* Volledig overzicht bijlage 04

63

Bachelorproef BachelorproefTiny TinyHouse HouseBelgium Belgium 63

2.7.1 Isolatie In de zoektocht naar lichtere alternatieven omtrent isolatiegebruik, dient er rekening gehouden te worden met een aantal factoren om het wooncomfort van de toekomstige bewoner zo hoog mogelijk te houden.

Lambawaarde Deze waarde (W/mK) drukt de warmtegeleidbaarheid van het materiaal aan. Hoe hoger deze waarde, hoe beter de warmte geleid wordt. Dit zorgt er voor dat het materiaal minder goed zal isoleren.

Om de vloer, muren en dak te isoleren worden twee verschillende diktes gebruikt. In het onderzoek worden dan ook materialen vergeleken met dikte 90 & 140mm.

=> Eisen isolatiegebruik

Materialen met een lage waarde isoleren hierdoor natuurlijk niet minder slecht. Dit kan gecompenseerd worden door de dikte van de isolatielaag te verhogen.

- Lage lambdawaarde

R - waarde De R - waarde is de warmteweerstand van een materiaallaag, in dit geval de isolatielaag en wordt uitgedrukt in m²K/W. Hoe groter deze R - waarde wordt, hoe groter de weerstand die de warmtedoorgang ondervindt en hoe beter het materiaal isoleert.

- Lage densiteit

Om de R - waarde te berekenen, wordt de dikte van de isolatielaag gedeeld door de lambdawaarde. Zoals eerder aangehaald, is een grote waarde een indicator voor een hoog isolerend vermogen.

Densiteit De densiteit is een maat voor het volumieke gewicht van de materiaallaag. Het aandeel isolatie wordt berekend aan de hand van het nodige volume. Hoe hoger deze densiteit, hoe zwaarder het gewicht zal worden in de bouwlaag. Bij voorkeur dient deze zo laag mogelijk te zijn, zonder dat er ingeboet wordt op vlak van lambda of R - waarde.

- Hoge R - waarde

Resultaten*

Densiteit ( kg/m³)

Lambdawaarde

R - waarde

Steico flex 036 140mm (huidig)

60kg/m³

0,036

3,89

Steico flex 036 90mm (huidig)

60kg/m³

0,036

2,5

Biofib henneprol 140mm

30kg/m³

0,040

3,5

Biofib henneprol 100mm

30kg/m³

0,040

2,5

Metisse katoenisolatie 140mm

28kg/m³

0,039

2,31

Metisse katoenisolatie 90mm

Reno Isovlas PN 140 mm

28kg/m³

0,039

3,59

30kg/m³

0,038

2,57

Reno Isovlas PN 90mm

30kg/m³

0,038

4,00

Reno Isovlas PL 140 mm

28kg/m³

0,035

3,68

Reno Isovlas PL 90mm

28kg/m³

0,035

2,37

PIR Recticel Fitforall 82mm

30kg/m³

0,022

3,6

PUR Isotrie 320 80mm

15kg/m³

0,035

2,29

XPS Jackodur Plus 300 80mm

30kg/m³

0,027

2,95

EPS Hisfa 100SE 80mm

20kg/m³

0,034

2,2

* Een overzicht van de meest interessante materialen op vlak van gewicht. Uitgebreidere resultaten zijn terug te vinden in bijlage nummer 04.

Bachelorproef Tiny House Belgium 65

Natuurlijke of synthetische isolatie Omdat synthetische isolatie soms meer voordelen biedt op vlak van isolerende vermogens, kan de vraag gesteld worden of Tiny House Belgium de overstap moet maken naar het gebruik van synthetische isolatie. Het bedrijf hanteert echter een visie waarbij er gestreefd wordt naar het gebruik van natuurlijke materialen.

Muur - dak - en vloerisolatie Hier worden isolatiematten gebruikt volgens de dikte van de CLS â&#x20AC;&#x2DC;en. Een CLS van 89mm wordt vergezeld door isolatie van 90mm, bij de CLSâ&#x20AC;&#x2122;en van 140mm wordt 140mm dikke isolatie gebruikt.

Aan de hand van de Ovam Ecolizer tool werd een vergelijking opgesteld tussen natuurlijke en synthetische isolatie met betrekking tot impact op het milieu.

Uit de resultaten kan duidelijk opgemaakt worden dat natuurlijke isolatie een veel lagere impact heeft dan de synthetische alternatieven. Hierbij is de keuze snel gemaakt en zal natuurlijke isolatie een blijvende voorkeur hebben bij de opbouw van de woning.

Voorbeelden van natuurlijke isolatiematerialen

Katoenisolatie

Steico flex 036

Vlasisolatie

Hennepisolatie

Houtvezelplaat

Natuurlijke isolatie

Synthetische isolatie

Product

Natuurlijke isolatie

Product

Synthetische isolatie

Project

Isolatie Onderzoek

Project

Isolatie Onderzoek

Klant

Tiny House

Klant

Tiny House

Datum

01/04/2019

Datum

01/04/2019

Auteur

Babette Hendryckx

Auteur

Babette Hendryckx

Vergelijking van gevonden natuurlijke alternatieven om te isoleren Steico houtvezelplaat / houtvlokken inblaasisolatie/ inblaaswol/ cellulose / hennep / katoen/ glaswol en vlas

Vergelijking van PUR/PIR/ XPS/EPS/Resol en glaswol isolatie

Productie

Productie

Onderdeel

Materiaal of proces

Hoeveelheid

Indicator

Resultaat

Onderdeel

Materiaal of proces

Hoeveelheid

Indicator

Resultaat

Cellulose Isolatie

isolatie: cellulose vezels

1 kg

53

53

EPS Isolatie

1 kg

451

451

Glaswol Isolatie

isolatie: glaswol

1 kg

184

184

isolatie: polystyreen schuimplaat (geëxpandeerd)

Houtvezel Isolatie

verspaand hout: vezelplaat, zacht

1 kg

21

21

PIR Isolatie

isolatie: PUR

1 kg

452

452

PUR Isolatie

1 kg

452

452

Vlas Isolatie

Composieten: vlasvezel

1 kg

385

385

PU – polyurethaan: PUR, hardschuim

505

505

643

Resol fenolformaldehyde: (Phenolformaldehyde fenolhars ) Isolatie

1 kg

Totaal

XPS Isolatie

1 kg

762

762

Totaal

2622

Indicator

Resultaat

Totaal

0

Indicator

Resultaat

Totaal

0

Indicator

Resultaat

Verpakking Onderdeel

Materiaal of proces

Hoeveelheid

Indicator

Resultaat

Totaal

0

geen invoer

Transport Onderdeel

Verpakking Transport

Hoeveelheid

Indicator

Resultaat

Totaal

0

geen invoer

Processing Onderdeel

Materiaal of proces

Hoeveelheid

Indicator

Resultaat

Totaal

0

Materiaal

Gewicht

Afvalverwerking

Resultaat

1 kg

33 mPt/kg

33

ecodesign@ovam.be

Onderdeel

http://www.ecolizer.be/design/22403/fiche

Hoeveelheid

Transport

Hoeveelheid

geen invoer

Processing

cellulose vezels

Materiaal of proces

geen invoer

Transport

geen invoer

Recycling

Onderdeel

PS – polystyreen: geëxtrudeerd polystyreen (XPS), gemiddeld

Onderdeel

Materiaal of proces

Hoeveelheid

geen invoer

ecodesign@ovam.be

http://www.ecolizer.be/design/22405/fiche Bachelorproef Tiny House Belgium 67

2.7.2 Binnenbekleding Om de afwerking aan de binnenkant te verlichten, zijn er drie opties : 1. De CDX - plaat gebruiken als afwerkingslaag.

2. De CDX schrappen en stijfheid halen uit een massieve/ dragende plaat.

3. Opteren voor een lichtere afwerkingslaag.

1.

2.

3.

Resultaten*

1. Massieve panelen

2. CDX = afwerking

3. Lichtere afwerking

Binderholz vuren 19mm

8,54kg/m2

CDX 12mm (huidig)

6,42kg/m²

Egger honinggraat 25mm

Tilly Fineline 19/26mm vuren

10,2kg/m²

Unilin Qualirack TG 12mm

9,52kg/m²

Tilly Fineline 19/26mm lariks

MDF 19mm met eiken fineer

13,4kg/m²

OSB 15mm 8,99kg/m²

9,98kg/m²

Beuk multiplex 12mm

9,01kg/m²

MDF 19 mm met beuken fineer

10,92kg/m²

Berken multiplex 12mm

8,28kg/m²

Blok den 5 lagen + MDF 18mm

9,36kg/m²

Radiata Pine multiplex 12mm

6,48kg/m²

Blok den 5 lagen + MDF 22mm

11,44kg/m²

Radiata Pine multiplex 18mm

9,72kg/m²

Populier multiplex 18mm

7,12kg/m²

4,51kg/m²

( kan ook met fineer bekleed worden) Celit12S 3,02kg/m²

* Een overzicht van de meest interessante materialen op vlak van gewicht. Uitgebreidere resultaten zijn terug te vinden in bijlage nummer 04.

Bachelorproef Tiny House Belgium 69

2.7.3 Buitenbekleding Op vlak van buitenbekleding werd onderzoek gedaan naar drie materialen : - Hout - Metaal - Composiet

Uit een lijst van Hout Info werden materialen geselecteerd die geschikt zijn om te gebruiken voor buitenafwerking en geen hoge volumieke massa hebben. De interessantste die hieruit kwamen, zijn ayous, frakĂŠ, western red cedar en vuren.

Hout Omdat hout een veel gekozen manier is als exterieurafwerking, werd gekeken of er hier lichtere alternatieven mogelijk zijn. Een verschil in houtprofiel kan gewichtsverschillen met zich meebrengen. Daarom werden ook deze in kaart gebracht en geanalyseerd.

Omdat bepaalde soorten een verduuzaamheidsproces moeten ondergaan, wordt in dit geval gesproken over thermowood. Hierdoor kan het volumieke gewicht echter veranderen. Thermisch verduurzaamd hout is tevens ook interessant op financieel vlak. Omwille van milieuoverwegingen, kostenplaatje, gewicht werd er niet verder ingegaan op het gebruik van tropische houtsoorten.

Belangrijke factoren die een rol spelen in de keuze van de geschikte houtsoort als gevelbekleding : 1. Duurzaamheid van het materiaal (van I>V). => I is de hardste houtsoort 2. Blootstelling van het materiaal aan de hand van 5 gebruikersklassen. => Hout voor gevelbekleding behoort tot gebruikersklasse 3 Volgens het WTCB beschikken houtsoorten uit duurzaamheidsklassen I - III over afdoende duurzaamheid om buiten gebruikt te worden. Klassen IV en V dienen mogelijks verduurzaamd te worden door deze te impregneren, afhankelijk van de toepassing.

Geschikte houtsoorten voor buitengebruik : 1. Hardhout 2. Thermowood 3. Multiplex

Zoals eerder vermeld, worden houten planchetten geleverd in verschillende profielen die voor een andere gewichtsverdeling kunnnen zorgen.

Dit zijn de meest voorkomende profielen : 1. Latten met open en gesloten voeg 2. Tand- en groef 3. Bevel sidings ( zweeds rabat) 4. Parallelloprofiel 5. Blokprofiel (enkel / dubbel)

Tot slot kan ook multiplex ingezet worden als exterieurafwerking. Het gaat hier echter om een speciale variant, namelijk de watervaste multiplex. Dit zijn platen die 72 uren in een kookproef kunnen doorbrengen zonder dat de lijmlagen loskomen. Niet zomaar elke multiplex houtsoort kan dus geĂŻmplementeerd worden om een gevel af te werken.

Z - profiel

Blokprofiel

Bij de keuze van multiplex dient gelet te worden op de verlijming, opbouw van de plaat en houtsoort. Tot slot vergt dit materiaal enig onderhoud en moet de gevelbekleding goed bestand zijn tegen vocht door het het te behandelen met beits of af te werken met een speciale coating. Dit dient om de 5 jaar te gebeuren.

Potdeksel

Tand - en groef

Geschikte houtsoorten voor buitengebruik : 1. OkoumĂŠ 2. Berken 3. Greenpaint

Bachelorproef Tiny House Belgium

71

Aluminium Aluminium is een tweede optie om te overwegen. Omwille van zijn lichte eigenschappen, kan de stap gemaakt worden naar dit materiaal.

Aluminium gevelbekleding komt voor in verschillende vormen : 1. Panelen en sidings 2. Geprofileerde gevelbekleding 3. Gevelcassettes Aluminium brengt een zekere look met zich mee die niet voor iedereen weggelegd is. Indien de klant echter wenst om een meer moderne, industriĂŤle look te hanteren, kan aluminium een weloverwogen keuze zijn.

Strekmetaal Een nog lichtere variant op aluminium, is het gebruik van strekmetaal. Dit brengt een heel aparte look met zich mee, maar indien men volledig focust op het verlagen van het gewicht, is dit zeker en vast een interessant materiaal om nader te onderzoeken. De patronering van het strekmetalen raster kan vrij gekozen worden, zodanig dat de openingsgrootte kan variĂŤren in zowel de breedte als de hoogte.

Kunststof De laatste categorie is kunststof. Ook hier is er een breed aanbod. Dit zijn de meest voorkomende materialen : 1. Composiet panelen 2. Sidings 3. Sponningdelen

Resultaten*

Hout

Metaal

Composiet

Algemene houtsoorten Ayous 410kg/m³ Fraké 497kg/m³ Western red Cedar 370kg/m³ Europese vuren 460kg/m³

Alu panelen gevel Alucobond plus A2 3mm 5,9kg/m² Alucore 6mm 4,5kg/m² Alucore 10mm 5,0kg/m² Aluform siding 4,07-5,28kg/m²

Composiet panelen & sidings Rockpanel Uni 6mm 6,30kg/m² Durasid siding 167mm 4,69-5,51kg/m² Durasid lamellensiding 250mm 4,83kg/m²

Profielsoorten Thermovuren tand&groef 11,5mm (huidig) 6,87kg/m² Ceder mussenbek 18x130mm 6,35kg/m² Cederlat 18x45mm 6,65kg/m² Ceder schuin overlap 26x130mm 6,65kg/m² Ceder paralelloprofiel 18x68mm 6,66kg/m²

Strekmetaal MDB 10.5.15.07 AL MDB 17.7.15.07 AL MDB 31.14.21.15 AL

Sponningdelen Kerrafront sponning 6,10kg/m² Multitexx sponning 4,90kg/m² Eurotexx potdeksel 4,30kg/m²

Multiplex Okoumé WBP multiplex 10mm

1,09kg/m² 0,76kg/m² 1,24kg/m²

5,57kg/m²

* Een overzicht van de meest interessante materialen op vlak van gewicht. Uitgebreidere resultaten zijn terug te vinden in bijlage nummer 04.

Bachelorproef Tiny House Belgium 73

2.8 Optimalisatie muur Conceptgeneratie rond de muuropbouw in functie van de resultaten uit het materialenonderzoek. In dit onderdeel werd onderzoek gedaan naar een volledige optimalisatie van alle muurlagen. (behalve het skelet dat eerder al onderzocht werd) Volgend methodisch proces werd doorlopen : ALGEMEEN Iteratie I : totaalconcepten lagenopbouw Conceptenmatrix iteratie I EXTERIEUR - Iteratie II : optimalisatie exterieur - Iteratie III : totaalbeeld trailer - Iteratie IV : optimalisatie gevelprofiel INTERIEUR - Iteratie V : optimalisatie interieur

Bevestiging met massief paneel - Conceptenmatrix iteratie V - Iteratie VI : toplagen

Bevestiging multiplex met afwerking

Testopstellingen mogelijke afwerking

Exploratie structuurverf

Bachelorproef Tiny House Belgium 75

2.8.1 Iteratie I : lagenopbouw* * Volledig overzicht bijlage 05

Legende 1. Radiata Pine 12mm 2. Dampscherm 3. Isovlas 90mm 4. CLS 89x38mm 5. Geveldoek 6. Panlat 22x44mm 7. Durasid siding 167mm

Concept 01

1

2

3

4

5

6

Specificaties Gewicht : 2165,84kg

>28,07% Lichter

7

Concept 02

Legende Specificaties 1. Binderholz 19mm Gewicht : 2218,4kg 2. Dampscherm 3. Biofib hennep 100mm 4. CLS 89x38mm 5. Celit 12S 6. Thermowood lat 22x44mm 7. Cederlat 18x45mm

>26,32% Lichter

1

2

3

4

5

6

7

Concept 03

1

2

3

4

5

6

7

2

3

4

5

6

Specificaties Gewicht : 2295,53kg

Legende 1. OSB 12mm 2. Dampscherm 3. CDX - profiel 4. Katoenisolatie 90mm 5. CLS 89x38mm 6. Geveldoek 7. Panlat 22x44m 8. Ceder T&G planchet 21mm

Specificaties Gewicht : 2419,28kg

>23,76% Lichter

8

Concept 04

1

Legende 1. Grenen planchet 11,5mm 2. Populier lat 12x32mm 3. Celit 12S 4. Katoenisolatie 90mm 5. CLS 89x38mm 6. Geveldoek 7. Panlat 22x44mm 8. Alu siding

7

>19,65% Lichter

8

Bachelorproef Tiny House Belgium

77

Concept 05

1

2

3

4

5

2

3

4

5

Specificaties Gewicht : 1978,7kg

Legende 0. Sierlatjes (optioneel) 1. Qualirack TG 12mm 2. Katoenisolatie 90mm 3. CLS 89x38mm 4. Celit 12S 5. Thermowood lat 15x32mm 6. Cederprofiel 18x45mm

Specificaties Gewicht : 2336,37kg

>34,28% Lichter

6 7

Concept 06

1

Legende 1. Sierlatjes (optioneel) 2. Populier mpx 9mm 3. Isovlas 90mm 4. CLS 89x38mm 5. Celit 12S 6. Panlat 22x44mm 7. Cederprofiel 18x45mm

6

>22,41% Lichter

2.8.2 Conceptenmatrix iteratie I Positief - Alle concepten zijn een forse insparing op vlak van gewicht.

- Het weglaten van bouwlagen zoals bij concept 02 met het massieve paneel (Binderholz 19mm), zorgt voor een hogere bouwefficiĂŤntie.

- Het aandeel in isolatiegewicht is gehalveerd.

- Verschillende soorten looks zijn mogelijk, zonder dat er een grote toename van gewicht optreedt.

Negatief - Weglaten van de achterconstructie voor de binnenbekleding zorgt ervoor dat alle leidingen en voorzieningen op een andere manier moeten ingewerkt worden.

- Het gebruik van massieve panelen vergt een vrij stevige bevestigingsmethode. Verlijmen is hier niet voldoende waardoor er moet geopteerd worden voor schroeven of nagels wat duidelijk zichtbaar zal zijn op de muren. => Een onzichtbare bevestiging is aangeraden.

- De heel open gevel op de voorgaande pagina brengt een aparte look met zich mee die niet weggelegd is voor elke tiny house bewoner. De tussenafstand is nu iets te groot en moet aangepast worden.

Het gebruik van massieve panelen (al dan niet in de vorm van een multiplexplaat) als binnenbekleding lijkt de interessantste optie te zijn. Naar buitenbekleding toe, is het moeilijk om in te schatten waar de smaak en voorkeuren van de klant liggen.

In volgende iteraties een overzicht van concepten rond de binnen - en buitenbekleding.

Bachelorproef Tiny House Belgium

79

2.8.3 Iteratie II : optimalisatie exterieur* * Volledig overzicht bijlage 06

Omschrijving Om het aandeel in gewicht te doen dalen, werd een ontwerp gemaakt met een open voeg en een horizontaal lattenprofiel. Door de latten op een grotere hart - over hartafstand te plaatsen, zal er minder materiaal nodig zijn om de gevel te bekleden.

Concept 01

Hierbij werden een aantal vormvarianten gemaakt : 1. Meer gesloten voeg door extra latten te plaatsen.

2. Geventileerd regelprofiel om achterconstructie te vermijden.

3. Verticaal latprofiel, zowel esthetisch als functioneel om na te gaan of het gewicht veranderd afhankelijk van de oriĂŤntatie.

Voor / nadelen

Totaal gewicht

- Licht gewicht.

- Minder materiaal.

- Kleurgebruik van latten.

Variant 1 : 89,83kg

> 25.30% Lichter Variant 2 : 37,95 kg

1.

2.

3.

- Geveldoek ligt bloot.

- Kans op scheurvorming.

- Esthetisch niet iedereen zijn voorkeur.

> 68,44% Lichter

Variant 3 : 55,87 kg

> 53,54% lichter

Omschrijving Om het aandeel panlatten (en gewicht) te verminderen en de bevestiging van de gevelbekleding sneller te laten verlopen, werd een concept uitgedacht om te werken met paneeldragers die op een vaste afstand worden geplaatst.

Concept 02

Hierop kunnen gemakkelijk grote panelen bevestigd worden en kan de afstand van de dragers afgestemd worden op de grote van de te bevestigen plaat/ planchet. In dit voorbeeld werd gewerkt met RockPanel Uni als gevelbekleding.

Als vormvariant op esthetisch vlak, kan gekozen worden voor superlicht strekmetaal. Dit type materiaal geeft een tiny house een uitgesproken, strakke look. De bevestiging gebeurt aan de hand van speciale beugels of een achterconstructie uit aluminium. Dit moet nog verder onderzocht worden.

1.

Voor / nadelen

Totaal gewicht

- Licht gewicht.

- Snellere montage.

- Verschillende mazen. mogelijk met strekmetaal.

Concept paneeldrager : 114,84kg

- Heel specifieke look.

- Montage strekmetaal nu

nog niet bekend.

- Paneeldragers zijn niet echt lichter.

> 4,05% Lichter

Concept strekmetaal : 41,86 kg

> 65,19% lichter

Bachelorproef Tiny House Belgium

81

2.8.4 Iteratie III : totaalbeeld trailer* * Volledig overzicht bijlage 07

Omschrijving Verbetering van concepten 2 - 5 - 6 uit iteratie I. Om de geveldoek te beschermen, wordt gebruik gemaakt van een celitplaat van 12mm. Hierop worden panlatten bevestigd, gevolgd door de gevelbekleding met de latjes.

Concept 01

Er wordt nog steeds aanzienlijk ingewonnen op vlak van gewicht ondanks de toevoeging van materiaal. Om het gewicht van de panlatten te reduceren kan gebruik gemaakt worden van ventilatiespacers. Voor beide opties werden de calculaties opgemaakt.

Als extra toevoeging, kan gespeeld worden met de kleuren van het hout en zijn de opties eindeloos.

1.

2.

Gewicht met panlat 85,37kg

Gewicht met spacer 77,41 kg

> 29,01% lichter

> 35,63% lichter

Omschrijving Conceptvariant waarbij de achterkant bekleed wordt met strekmetaal. Omdat dit de blinde zijde is van het huis, is een lichtere materiaaloptie te overwegen.

Concept 02

Deze achterkant kan eventueel gebruikt worden om de muur te bekleden met plantjes om opnieuw een extra touch te geven aan het ontwerp.

Gewicht met hout voor en achter 196,96 kg

Gewicht met hout vooraan/ strekmetaal achteraan 185,84 kg

> 32,53% lichter

> 36,34 % lichter

1.

Bachelorproef Tiny House Belgium

83

2.8.5 Iteratie IV : optimalisatie gevelprofiel* * Volledig overzicht bijlage 08 & 1 1 Als de tussenafstand tussen de latten kan verkleint worden tot 30mm, kan een UV - bestendige geveldoek gebruikt worden waardoor het gebruik van de Celit12S - plaat uit conceptiteratie III overbodig wordt en er gewicht kan ingewonnen worden.

Een overzicht op de volgende pagina geeft een oplijsting van profielmaten en gewichten. Omdat de breedte van de profielen een rol spelen in het aandeel materiaal dat nodig is om de gevel te bekleden, werden berekeningen met verschillende profielbreedtes doorgevoerd om te kijken waar het evenwicht zich bevindt en bij welke maten het gewicht optimaal is. Onderstaande huisjes met profielen zijn de lichtste in hun categorie.

Op basis van veelgebruikte gevelprofielen met open voeg, werden een aantal varianten gemaakt met latjes van verschillende diktes om na te gaan welk profiel esthetisch het best uitkomt, maar ook het interessantste gewicht met zich meebrengt.

Vergelijking van deze profielsoorten op basis van materiaaluitvoering, leidt er toe dat ceder telkens het best scoort en dus de meest interessante optie lijkt te zijn op het eerste zicht.

Latprofiel 18x45 mm

Parallelloprofiel 18x68 mm

Rechthoekig deel 20x60mm

> 40,78% lichter

> 33,90% lichter

> 30,50% lichter

Rechthoekige delen

Parallelloprofielen

Lattenprofielen

Ceder 25x40mm 0,37kg/m 25x60mm 0,56kg/m 20x60mm 0,44kg/m 21x40mm 0,31kg/m 21x60mm 0,47kg/m 21x70mm 0,54kg/m => 4,67EUR/m

Ayous 25x40mm 0,41kg/m 25x60mm 0,62kg/m 20x60mm 0,49kg/m 21x40mm 0,34kg/m 21x60mm 0,52kg/m 21x70mm 0,60kg/m => 4,77EUR/m

Ceder 18x58mm 0,39kg/m 18x68mm 0,45kg/m 21x58mm 0,45kg/m 21x68mm 0,53kg/m 26x58mm 0,56kg/m 26x68mm 0,65kg/m => 5,68EUR/m

Ayous 18x58mm 0,43kg/m 18x68mm 0,50kg/m 21x58mm 0,50kg/m 21x68mm 0,59kg/m 26x58mm 0,62kg/m 26x68mm 0,72kg/m => 5,83EUR/m

Ceder 18x45mm 0,30kg/m 18x25mm 0,17kg/m 40x35mm 0,52kg/m 22x60mm 0,49kg/m =>1,07EUR/m (onbewerkt)

Vuren 25x40mm 0,46kg/m 25x60mm 0,69kg/m 20x60mm 0,55kg/m 21x40mm 0,37kg/m 21x60mm 0,58kg/m 21x70mm 0,68kg/m => 3,10EUR/m

Vuren 18x58mm 0,48kg/m 18x68mm 0,56kg/m 21x58mm 0,56kg/m 21x68mm 0,66kg/m 26x58mm 0,69kg/m 26x68mm 0,81kg/m =>3,31EUR/m

Vuren 18x42mm 0,35kg/m 18x65mm 0,54kg/m =>3,36EUR/m

Ayous 20x65mm 0,53kg/m 20x42mm 0,34kg/m 22x50mm 0,45kg/m =>4,70EUR/m

Bachelorproef Tiny House Belgium

85

2.8.6 Iteratie V : optimalisatie interieur Gebruik van massief houten paneel Indien geopteerd wordt om de binnenkant af te werken met een kant en klaar massief paneel, moet erop gelet worden dat de bevestiging van deze panelen voldoende gegarandeerd wordt.

1.

Een verlijming van deze panelen is niet voldoende. Extra vernageling of bevestigingen met schroeven is aangeraden.

Dit zorgt er echter voor dat de afwerkingsgraad hiervan ten koste gaat door zichtbare nagels of vijzen. Een onzichtbare montage is nodig om het geheel mooi af te werken.

Conceptgeneratie rond bevestigingsmethoden.

2.

3.

4.

5.

7.

6.

8.

9.

Bachelorproef Tiny House Belgium 87

2.8.7 Conceptenmatrix iteratie V Positief - Snellere montage omdat de uitstijvende plaat en de binnenafwerking vervangen worden door 1 materiaal.

- Tand - en groef zorgt voor een stevige verbinding tussen de platen.

- Geen nabewerking nodig bij het gebruik van een massief paneel.

Negatief - Massieve panelen (zeker Binderholz) zijn duur in aankoop.

- Het implementeren van tand - en groefverbindingen zijn een extra meerkost.

- Tand - en groef zorgt niet voor een stevige verbinding tussen de houten achterconstructie en het paneel zelf.

- Monotone afwerking, weinig variatie mogelijk vanuit het perspectief van de klant.

- Het aanbrengen van de speciale profielverbindingen naast de tand - en groefverbinding is moeilijk en mogelijks duur als het extern moet uitgevoerd worden.

Zoeken naar een alternatief dat de klant meer opties biedt met betrekking tot de binnenafwerking.

Dergelijke bevestigingsclips of het opzettelijk laten van een groefje om een goeie verbinding te bekomen, lijken het meest haalbaar als bevestigingsmethode. Deze zijn gemakkelijk aan te brengen op de plaat en vereisen geen speciale toolingkosten.

Bachelorproef Tiny House Belgium 89

2.8.8 Iteratie VI : toplagen Gebruik van multiplex plaat Op basis van de conceptenmatrix op voorgaande pagina, is er een tweede optie die meer afwerkingsmogelijkheden met zich mee kan brengen. Deze bestaat uit het gebruik van een multiplexplaat met een “toplaag”.

De bevestiging gebeurt aan de hand van een verlijming op de achterconstructie in combinatie met nagels of schroeven.

De toplaag kan gebruikt worden om aanwezige nagels of schroeven af te dekken.

- Glasvlies - Schuimvinyl - Vinyl - Kurk => 0,165 - 0,66 kg/m²

Een overzicht van mogelijke opties :

02

Behang Behang

- Leemverf - Kalkverf - Kaleiverf - Stucverf

03

01

Melamine KS paneel look

Verf

=> 0,08 - 0,330 kg/m²

- Formica - HPL Vel - Laminaatvel - Polyrey HPL - Fineer => 1,35 - 1,45 kg/m²

Binnen

A fwerki ng

Moodboard afwerkingen

Glasvlies

Schuimvinyl

Stucverf

Kaleiverf

Leemverf

Kurkwand

Kalkverf

Polyrey HPL

Formica

Fineer

Bachelorproef Tiny House Belgium

91

2.8.9 Testopstellingen Behang

Formica / HPL

Structuurverf (DIY)

Positief - Gemakkelijk aan te brengen.

- Verschillende soorten behang die een andere textuur geven.

Positief - Houtlook.

- Naad moeilijk te zien.

- Logische vervolging van patroon indien stuk versneden wordt.

Positief - Natuurlijke look.

- Naad is weggewerkt.

- Mengsel eenvoudig te maken.

- Brokkelt niet.

- Verschillende verhouding naargelang ruwheid.

- Kan je zelf maken met verf en zand.

Negatief - Kant - en klaar behang geeft een oubollige look.

- Bij een behang dat nog moet overschilderd worden, zie je geen naad van het hout, maar wel van het papier.

Negatief - Moeilijk te verwerken, zowel verlijmen als versnijden (zie paneel rechts).

- Mogelijke lijmresten.

- Geen warm houtgevoel.

Negatief - Kans op barsten (werd echter wel getest).

=> Kant - en klaar behang = niet ideaal.

Overschilderbaar behang = dubbel werk en er is nog steeds een naad zichtbaar.

=> Opnieuw geen ideale oplossing.

=> Gebruikte verf : extra dekkende muurverf.

=> Heel leuke manier om hout af te werken.

2.8.10 Exploratie structuurverf => Gebruikte verf = standaard muurverf

1. Verf - houtzaagsel - lijm 2. Verf en zavelzand 3. Verf en cement

Positief

1.

- Stevig.

- Bedekt naad.

- Vertoont barsten na verloop van tijd.

2.

- Goed te verwerken.

- Naad blijft licht zichtbaar. => komt deels door slechte verlijming van de platen.

3.

- Bedekt naad.

- Vertoont barsten.

Heel moeilijk te verwerken.

(verhouding 1/12/10) (verhouding 1/2) (verhouding 1/3)

Positief

Negatief

4.

- Bedekt naad.

- Gemakkelijk te verwerken.

5.

- Gemakkelijk te verwerken.

-Naad blijft zichtbaar.

-/

- Moeilijk te verwerken.

- Naad blijft zichtbaar.

6.

4. Verf en houtzaagsel 5. Verf en lijm 6. Verf en houtkrullen

Negatief

(verhouding 1/12) (verhouding 1/6) (verhouding 1/12)

Bachelorproef Tiny House Belgium 93

=> Gebruikte verf = extra dekkende muurverf

1. Verf -houtzaagsel 2. Verf en zavelzand 3. Verf en zavelzand

(verhouding 1/12) (verhouding 1/4) (verhouding 1/2)

Positief

1.

- Stevig.

- Bedekt naad.

- Goed te verwerken.

2.

- Goed te verwerken.

3.

- Bedekt naad.

- Goed te verwerken.

Negatief

- Naad blijft licht zichtbaar. => Komt deels door slechte verlijming van de platen.

2.8.11 Besluit structuurverf Positief

Negatief

- Het gebruik van structuurverf zorgt er voor dat potentiĂŤle naden tussen de houten platen kunnen weggewerkt worden.

- Niet in de winkel te verkrijgen.

- Zelf te maken volgens de correcte verhouding.

- Vrij gemakkelijk aan te brengen op het hout.

- Houtschaafsel en zand met een fijne korrel leveren de beste resultaten op.

- Zowel met extra dekkende als gewone muurverf zijn de naden weggewerkt.

Conclusie Bij gebruik van houtschaafsel : => Verhouding verf/ schaafsel = 1/2. => Werkt bij zowel dikke als dunne verfsoorten.

Bij gebruik van zand : => Fijne korrel nemen (zavelzand/ wit zand). => Verhouding verf/ zand = 1/2 (grote naad). =1/4 (kleine naad).

Bachelorproef Tiny House Belgium 95

2.9 Optimalisatie vloeropbouw Voor de opbouw van de vloer werd advies gevraagd bij Eurabo omdat hier een zekere stevigheid voor de draagstructuur moet gecreĂŤerd worden.

De vloer vormt de basis van het huisje en moet stabiel genoeg zijn.

Overzicht methodisch ontwerpproces : - Iteratie I - Conceptenmatrix iteratie I - Iteratie II - Conceptenmatrix iteratie II

Bachelorproef Tiny House Belgium 97

2.9.1 Iteratie I* * Volledig overzicht bijlage 09 Concept 01 1 2 3

Omschrijving Volledig zelfde opbouw zoals de huidige situatie, maar dan in een dunnere uitvoering waarbij de zware elementen vervangen worden door lichtere alternatieven.

Aanpassingen - CLS 89x38mm > CLS 38x38mm.

- De stevigheid van de HSB wordt versterkt door nieuwe isolatie die een druksterkte van 180kPa aankan.

- De uitstijvende plaat wordt vervangen door celitplaten die functioneren als opstijvende plaat, maar een veel lager gewicht hebben en isolerende eigenschappen bezitten.

4 5

Legende 1. Vloerbekleding 2. Ondervloer 3. Celit12S plaat 4. Steico Natural Dry isolatie 5. CLS 38x38mm

Totaal gewicht 369,67kg

>58,42% lichter

Concept 02 1 2 3 4 5 6

Omschrijving Concept met ongeveer dezelfde lagenopbouw zoals concept 01. De draagstructuur ligt hier echter anders. Er zou gewerkt worden met een rechthoekig houten skelet dat zware lasten kan dragen, waartussen metal studs of stalen profielen zouden gespannen worden.

Aanpassingen - CLS 89x38mm > Steico LVL R draagbalk 45x200mm.

Legende 1. Vloerbekleding 2. Ondervloer 3. Celit12S plaat 4. Steico LVL R draagbalk 5. Steico Natural Dry Isolatie 6. Metalstud U - profiel 45x45mm

Totaal gewicht 470,92 kg

- Steico Natural Dry isolatie.

- CDX > Celit12s platen.

> 26,05% lichter

Bachelorproef Tiny House Belgium 99

2.9.2 Conceptenmatrix iteratie I Positief

Negatief

- Grote insparing op vlak van gewicht.

- CLS 38x38mm is te dun om te gebruiken bij de opbouw van de vloer.

- Lagen leunen dicht aan bij huidige materiaalgebruik. Er hoeven geen nieuwe technieken, aanpak gehanteerd te worden.

- Metalstuds mogen niet belast worden. Dit zijn geen dragende elementen.

- Steico LVL R draagbalken zijn enorm duur om aan te kopen.

Aanpassingen - CLS 38x38mm > 38x64mm.

- Alu onderplaat vervangen door geveldoek om gewicht te besparen ?

- Celit12s vervangen door zelfdragende vloer.

- Populier als basisplaat om de vloer te verlijmen ?

Bachelorproef Tiny House Belgium 101

2.9.3 Iteratie II : optimalisatie Iteratie I* * Volledig overzicht bijlage 10 Concept 01

1

Omschrijving Verbetering van concept 01 uit iteratie I met de verbeteringen uit de conceptenmatrix.

2

Opmerkingen De geveldoek zorgt voor een groter risico voor ongedierte.

De houtvezel isolatieplaten hebben bovendien een lage thermische weerstand waardoor de isolatiewaarde niet ideaal is.

Qua stijfheid zijn deze platen wel beter, maar de grootste stijfheid wordt gehaald uit de zelfdragende vloer.

3 4 5

Legende 1. Kastanje vloerplank 22mm 2. Populier multiplex 8mm 3. Steico Natural Dry isolatie 4. HSB CLS 63x38mm 5. Geveldoek

Totaal gewicht 492,81 kg

> 28,73% lichter

Concept 02 1 2

Omschrijving Gehalveerde opbouw van de huidige opbouw. De CLSâ&#x20AC;&#x2122;en van 140mm worden vervangen door balken van 63 of 89mm.

3

Opmerkingen Om ongedierte toch tegen te gaan, werd opnieuw een aluminium plaat toegevoegd aan de opbouw.

Extra stevigheid kan bekomen worden door het gebruik van betonplex in plaats van aluminium.

Isolatiemateriaal met betere eigenschappen.

4 5

Legende 1. Kastanje vloerplank 22mm 2. Populier multiplex 8mm 3. Metisse katoenisolatie 90mm 4. HSB CLS 89x38mm/ 63x38mm 5. Geperforeerde alu plaat 1mm/ betonplex 6mm

Totaal gewicht CLS 89x38mm Optie alu : 371,10 kg Optie betonplex : 410,10kg

> 40,69% lichter > 46,33% lichter

CLS 63x38mm Optie alu : 364,17kg Optie betonplex : 379,87kg

> 47,33% lichter > 45,06% lichter

Bachelorproef Tiny House Belgium 103

Concept 03

1 2 3 4 5 6

Omschrijving Indien geopteerd wordt om te werken met dunnere CLS’en, wil dit zeggen dat men moet bouwen op een ander type trailer omwille van de wielbasis van het oude type.

Aanpassingen Er werd opnieuw gekozen om gebruik te maken van rigide isolatieplaten om extra stijfheid te creeëren. Dit om het dikteverlies van de CLS’en te compenseren.

Met dit nieuwe type verliest men echter 100mm hoogte waardoor het mogelijk is dat de vloer moet gemaakt worden met CLS’en van 38x63mm om het hoogteverlies te compenseren.

Door de minder goeie isolatiewaarden van deze platen is PIR/ PUR mogelijks nodig om mogelijke koudebruggen te onderbreken.

Omschrijving 1. Kastanje vloerplank 22mm 2. Populier multiplex 8mm 3. Steico Therm Dry 60mm 4. HSB CLS 63x38mm 5. Geperforeerde alu plaat 1mm 6.Recticel Eurowall 60mm

Totaal gewicht 470,25kg

> 35,36% lichter

2.9.4 Conceptenmatrix iteratie II Positief

Negatief

- Volledige bescherming tegen ongedierte door het gebruik van een lichte aluminium onderplaat.

- De nieuwe plateautrailer start 100mm hoger dan de huidige versie (620mm <=> 520mm).

- Massieve kastanjevloer is zelfdragend en draagt bij aan de stijfheid van de vloer.

- Gebruik van PIR/ PUR - isolatie niet binnen de visie van Tiny House Belgium.

- Goede isolerende waarden bij het gebruik van katoenisolatie.

- Weglaten van bouwlagen (bouwefficiĂŤntie).

- Het ander type trailer zorgt voor een gemakkelijkere opbouw omdat de wielbasis niet in de weg zit.

- De geperforeerde aluminium plaat is 50% lichter en kan zorgen voor een ademende werking in tegenstelling tot de gesloten, huidige variant die condensatieproblemen kan opleveren.

Opmerkingen Mapping hoogteverlies indien gekozen wordt voor een andere trailer : - Hoogte oude trailer : 520mm -Dikte bouwlagen oude vloer = 166mm TOTAAL : 686mm - Hoogte nieuwe trailer : 620mm - Dikte bouwlagen nieuwe vloer (89mm hoog) = 120mm - Dikte bouwlagen nieuwe vloer (63mm hoog) = 94mm TOTAAL : 740mm 714mm

Bachelorproef Tiny House Belgium 105

2.10 Optimalisatie dak Het dak is aan de binnenkant een vertaling van de opbouw van de muren.

In deze conceptgeneratie werd onderzocht of het interessanter is om te werken met een dak onder hoek of een plat EPDM - dak.

Aangezien het dak aan de binnenkant een vertaling is van de opbouw van de muur, werd er niet meer verder gekeken om hier aanpassingen door te voeren.

Bachelorproef Tiny House Belgium 107

2.10.1 Dakvorm Vergelijking van beide dakvormen op basis van gewicht leverde volgende resultaten op. Opnieuw is de dakvorm afhankelijk van de klant. In het huidige ontwerp zal dit niet aangepast worden, maar kan de opgedane kennis wel meegenomen worden naar toekomstige bouwers. Ondanks het grotere gewicht van een plat dak, geniet deze vorm meer voorkeur omwille van de grotere bouwefficiĂŤntie, insparing van manuren,...

Plat EPDM - dak

Totaal : 404,95 kg

Dak onder hoek

Totaal : 402,42 kg

Bachelorproef Tiny House Belgium 109

111

Deel 3 : Finaal ontwerp - Nieuw vs. oud

Bouwtechnisch

Gewicht

Kostprijs - Toelichting nieuw ontwerp

Muur

Vloer - Overzichtscatalogus

Exterieurafwerking

Interieurafwerking Bachelorproef Tiny House Belgium

111

3.1 Nieuw vs. oud 3.1.1 Bouwtechnisch* * Volledig overzicht bijlagen 1 & 12 Exterieur

Exterieur

1. Vuren T&G 21mm

1. Vuren parallello 18x58mm

2. Panlat 22x44mm

2. Panlat 22x44mm Muur

4. CLS 89x38mm 5. Katoenisolatie 90mm

3. Geveldoek 4. CLS 89x38mm

Muur

3. Geveldoek

5. Steico flex 036 90mm 6. CDX 12mm

6. Dampscherm

7. Dampscherm

7. Populier lat 18x36mm

8. Gedrenkte lat 15x32mm

8. Populier multiplex 18mm 1

2 3

4

5

6 7 8

1

Interieur

2 3

4

5 67 8

9. Grenen T&G 11,5mm

9

Interieur

1 1

Interieur

2

1. Kastanje plank 22x100mm

4 5

3

2. Populier multiplex 8mm 3. Katoenisolatie 90mm 4. CLS 89x38mm 5. Aluminium perfoplaat 1mm Exterieur

Vloer

Vloer

3

2

Interieur 1. Quickstep laminaat 7mm 2. Quickstep ondervloer

4

3. OSB 18mm

5

5. CLS 140x38mm

6

4. Steico flex 140mm 6. Aluminium plaat 1mm Exterieur

* Volledige Bill of Materials bijlage 15

Exterieurdoorsnede

Exterieurbeeld gevelafwerking

Interieurdoorsnede Bachelorproef Tiny House Belgium 113

3.1.2 Gewicht en kostprijs* * Volledig overzicht bijlagen 0 - 1 - 12 - 13 - 14 - 15

Nieuw ontwerp

Oorspronkelijk ontwerp

Gewicht 2 192,28kg

Gewicht 3 011,23kg

Materiaalkost €27 577,91

Materiaalkost €26 095,09

Indicatieve prijs casco* manuren + binnenbekleding €8 255,55

Indicatieve prijs manuren casco* + binnenbekleding €9 006,00

Totaal

Totaal

€35 833,46 *Buitenzijde volledig afgewerkt, binnenafwerking voor klant (keuken, slaapkamer,....)

€35 101,09 *Buitenzijde volledig afgewerkt, binnenafwerking voor klant (keuken, slaapkamer,....)

OUD ONTWERP

NIEUW ONTWERP

Vloerbekleding

EPDM - dakbekleding

Vloerbekleding

EPDM - dakbekleding

Constructiehout ( CLSâ&#x20AC;&#x2122;en)

Ondervloer

Constructiehout ( CLSâ&#x20AC;&#x2122;en)

Dampscherm

Populier 8mm

Geveldoek

CDX 12mm

Geveldoek

Tengel/ panlatten

Binnenbekleding

Tengel/ panlatten

Binnenbekleding

OSB 18 mm

Buitenbekleding

OSB 18 mm

Buitenbekleding

Alu onderplaat

Verf

Betonplex

Dampscherm

Katoenisolatie

Steico flex isolatie

Bachelorproef Tiny House Belgium 115

3.2 Muuropbouw* (*Dak is dezelfde vertaling als de muur)

Skelet Het skelet blijft onveranderd. Er wordt nog steeds gebruik gemaakt van CLS’en van 89x38mm. Na afwegingen tegenover mogelijke alternatieven zoals staalskeletbouw of houtschakelbouw, is traditionele houtskeletbouw nog steeds de meest ideale oplossing, zowel op bouwtechnisch als financieel vlak. => Staalframe

1. geen gewichtsbesparing 2. bijna dubbel zo dure constructiemethode

=> Houtschakelbouw 1. geen gewichtsbesparing 2. hoge materiaalkost

Isolatie Om warmteverliezen tegen te gaan, werd gekozen voor katoenisolatie.

Uit het materiaalonderzoek is dit het beste en lichtste alternatief om het huidige materiaal te vervangen. Op vlak van kostprijs en verwerkbaarheid is katoenisolatie evenwaardig. Bovendien is het een natuurlijk isolatiemiddel, wat past binnen de visie van Tiny House Belgium. => Steico flex 036 Densiteit 60kg/m³ Lambdawaarde 0,036 Thermische weerstand 2,5 => Katoenisolatie Densiteit 20kg/m³ Lambdawaarde 0,039 Thermische weerstand 2,31

Stijfheid In het nieuwe ontwerp werd de uitstijvende plaat achterwege gelaten. Om op dit vlak echter geen verliezen op te lopen, werd een massief houten paneel geïmplementeerd dat stijfheid creeërt in de constructie, maar tegelijkertijd ook dienst doet als binnenbekleding.

Om een kwalitatieve bevestiging te garanderen, werd de achterconstructie aangepast door gebruik te maken van populierlatjes die een breder oppervlak hebben en iets dikker zijn. Dit vergroot het te verlijmen oppervlak. Daarnaast wordt het houten paneel ook gefixeerd aan de hand van schroeven en nagels op onzichtbare plaatsen. Speciale bevestigingsmethoden werden achterwege gelaten omwille van de bouwefficiëntie, manuren, prijzen,... Een minmale dikte van 15mm is vereist om alle elektriciteitstvoorzieningen tussen de muren te kunnen aanleggen.

De populier latjes maken dit zeker mogelijk.

Interieur / exterieur Omdat mogelijke afwerkingen afhankelijk zijn van wat de klant wil, werd een overzicht gemaakt van lichtgewicht materialen voor zowel de binnen - als buitenbekleding.

Dit laat de kans om een iets meer gestandardiseerde bouwmethode door te voeren, maar toekomstige bouwers wel nog steeds ruimte te geven om hun persoonlijke voorkeur uit te drukken. Een uitgebreider overzicht volgt verder in dit dossier.

3.3 Vloeropbouw

Skelet

Stijfheid

Om gewicht in te sparen, worden CLS’en van 89x38mm gebruikt in tegenstelling tot de zwaardere balken van 140mm. Hierdoor verandert het type trailer waarop moet gebouwd worden omdat dit anders problemen oplevert met de wielbasis.

Constructiestijfheid in de vloer wordt gecreëerd door de massieve kastanjevloer van 22mm die zelfdragend is. Hierdoor kan de OSB - plaat van 18mm weggelaten worden, wat een bouwlaag minder betekend en de bouwefficiëntie vergroot.

Een plateautrailer heeft praktisch gezien dezelfde maten, prijssetting, technische specs, maar start 100mm hoger. Dit hoogteverlies wordt gecompenseerd tot 55mm doordat de vloeropbouw in het nieuw ontwerp dunner is. Het grote voordeel van een plateautrailer is dat men geen speciale constructie moet voorzien om rond de wielbasis te plaatsen, wat de bouwefficiëntie hier ten goede komt.

Deze zelfdragende vloer wordt verlijmd op een multiplex ondercontructie van 8mm die ook functioneel bijdraagt aan de stijfheid van de vloer.

Isolatie/ condens Ook hier wordt katoenisolatie gebruikt omwille van de gunstige eigenschappen. Door het toepassen van een dunnere lagenopbouw, liggen de isolerende waarden echter lager. Dit brengt geen grote problemen met zich mee omdat warmte opstijgt en lucht een bepaalde isolator is op voorwaarde dat de luchtverplaatsing nihil is. Er moet op gelet worden dat de vloerconstructie van binnen naar buiten zo volledig mogelijk winddicht wordt gemaakt.

Om condensatieproblemen in de vloer te minimaliseren, wordt gebruik gemaakt van een geperforeerde aluminium plaat. In tegenstelling tot zijn originele variant, zorgt dit voor een ademende werking van het geheel omdat de dampdoorlaatbaarheidcoëfficiënt aan de buitenkant hierdoor kleiner wordt dan deze aan de binnenkant. Hierdoor kan het vocht afgevoerd worden naar buiten. Bescherming tegen ongedierte is nog steeds van toepassing bij dit soort platen.

Vloerbekleding Door het gebruik van een zelfdragende, massieve kastanjevloer, wordt er maar 1 afwerkingsoptie aangeboden. Dit omwille van de bouwtechnische eisen. Deze kan nog nabewerkt worden door de klant naar eigen wens.

Bachelorproef Tiny House Belgium 117

3.4 Exterieurafwerking* * Volledig overzicht bijlagen 04 & 11 Omdat de keuze aan materialen vrij breed is en deze afhankelijk is van wat de klant wil, werd een overzicht gemaakt van lichtere afwerkingsmaterialen.

Ondanks het feit dat ceder een lichtgewicht materiaal is, werd geopteerd om deze keuze achterwege te laten en te focussen op het gebruik van thermisch verduurzaamd hout. Ceder wordt niet in het aanbod gebruikt omwille van volgende redenen : 1. Zachte houtsoort, gevoelig voor schade 2. Duur in aankoop in vergelijking met thermowood 3. Breekbaar 4. Ecologische impact

Traditionele houtlook => gem. 37,33% lichter

Tijdens het transport of bij contact met takken van bomen of andere, is ceder geen geschikt materiaal als afwerking omwille van breekbaarheid/ schadegevoeligheid.

Thermowood daarentegen is een veelgebruikt afwerkingsmateriaal binnen Tiny House Belgium. Het heeft tal van voordelen ; 1. Milieuvriendelijk alternatief voor tropisch hout 2. Goede prijs/ kwaliteitverhouding 3. Vormvast/ geen vochtopname 4. Bestand tegen houtrot/ insecten

Gesloten voeg

=> Het lichte gewicht van ceder kan niet op tegen de vele voordelen van thermowood en valt dus uit het rijtje.

Open voeg

Naam

EUR/ lm

kg/ m

1. Platowood vuren tand & groef 130x21mm (huidig) 2. Ayous Thermodur tand & groef 125x20mm

4,91 6,96

1,25 0,97

Look

Houten gevel Gesloten voeg

1.

Open voeg ( horizontaal / verticaal) 1. Ayous blokprofiel 21x60mm 2. Ayous parallelloprofiel 18x58mm 3. Ayous latprofiel 20x65mm

1. Platowood vuren blokprofiel 21x60mm 2. Platowood vuren parallelloprofiel 18x58mm 3. Platowood vuren latprofiel 18x65mm

4,77 5,83 4,70

0,49 0,43 0,53 1.

3,10 3,31 3,36

2.

3.

0,58 0,48 0,54

Ayous

Vuren

Bachelorproef Tiny House Belgium 119

Composiet gevel => gem. 30,26% lichter

Metalen look => gem. 31,45% lichter

Naam Composiet gevel 1. Rockpanel Uni 6mm 2. Durasid Siding 167mm 3. Durasid Lamellensiding 250mm 4. Multitexx Sponningdeel

EUR/ m²

kg/ m²

44,70 37,83 31,95 41,50

6,30 4,69 4,83 4,90

Look

1.

2.

3.

Metaal gevel 1. Aluform siding 2. Alucore 6mm* 3. Alucore 10mm* 4. Alucobond plus A2 3mm* 5. MDB strekmetaal alu type 10.5.10.15.07 *Speciale bevestigingsprofielen vereist die niet meegerekend zijn in het gewicht.

22,05 181,5 181,5 99,79 11,23

4,07 4,5 5,0 5,9 1,09

4.

1.

2. / 3.

4.

5.

Bachelorproef Tiny House Belgium 121

3.5 Interieurafwerking

Houtschaafsel

Naar binnenafwerking toe, kan er gekozen worden voor een natuurlijke houtlook aan de hand van een massief paneel of afwerking met structuurverf op een 18mm populier multiplex drager.

Zand 1/2

Aan de hand van de structuurverf kunnen eventuele naden of littekens van nagels en dergelijke weggewerkt worden.

Zand 1/4

Bevestiging van de platen gebeurt aan de hand van een verlijming op de achterconstructie in combinatie met schroeven en nagels op de blinde plaatsen van het huisje : => Plinten => Posities waar plafond en muur elkaar kruisen => Achter meubelen Strukton express D4 is een specifieke houtlijm die een zeer hoge kleef - en trekkracht heeft.

Door het gebruik van kwalitatievere latjes* als achterconstructie, verbeterd dit ook de sterkte van het verlijmde oppervlak. *gedrenkte stoflatten 15x32mm <=> multiplex 18x36mm

Strukton express D4

Naam

EUR/ m²

kg/ m²

30,85 48,86 55,95 31,96

8,54 10,94 13,4 10,2

19,91

7,12

*Afhankelijk verfsoort*

*Afhankelijk verfsoort*

Houtlook Massief paneel 1. Binderholz vuren A/B 19mm 2. Binderholz lariks en vuren A/B 19mm 3. Tilly Fineline 3 laags paneel 19 mm lariks 4. Tilly Fineline 3 laags paneel 19mm vuren antiek

Multiplex drager met afwerking Populier multiplex 18mm Structuurverf 01 : houtschaafsel (1/12) Srtuctuurverf 02 : zavelzand ( 1/2-1/4) Structuurverf 03 : wit zand ( 1/2-1/4)

Bachelorproef Tiny House Belgium 123

3.6 Conclusie

Dit onderzoek is zowel voor mij als voor Tiny House Belgium een enorme verruiming van kennis geweest op het vlak van materiaalgebruik. De resultaten uit het onderzoek hebben ervoor gezorgd dat de bouwefficiëntie er op vooruit is gegaan en dat men voor ongeveer dezelfde prijssetting een lichter huisje kan bouwen. Het huisje werd een kleine ton lichter gemaakt, wat ervoor zorgt dat Tiny House Belgium heel comfortabel onder de grens van 3500kg ligt en hierdoor misschien de kans krijgt om te bouwen op een grotere trailer.

Het aanreiken van specifieke materialen voor de afwerking binnen en buiten zorgen er bovendien voor dat er een meer gestandardiseerde opbouw kan doorgevoerd worden zonder dat klanten hun volledige “ontwerpvrijheid” verliezen.

Door een project van deze omvang tot een goed einde te brengen, ben ik enorm gegroeid als ontwerper, heb ik geleerd een professionele houding aan te nemen tegenover andere bedrijven en eigen beslissingen leren nemen.

Tijdens dit project draaide het niet puur om het uitwerken van een nieuw ontwerp, maar werd ik geconfronteerd met andere aspecten zoals realiseerbaarheid, financieel plaatje, gewicht,... Ik ben dan ook heel blij met het eindresultaat en de prestatie die ik heb neergezet.

Bachelorproef Tiny House Belgium 125

127

Bijlagen - Bibliografie - Gewichtsberekeningen - Prijscalculaties - Bill of materials - Datasheets

Bachelorproef Tiny House Belgium 127

Bibliografie Starink, P. (sd). Bouwsystemen met houten I ‐ liggers. Opgehaald van www.architectuur.nl: https://www.architectuur.nl/kennis/producten/bouwsysteem‐ met‐houten‐i‐liggers/ Steico. (sd). Steico : ecologisch bouwen . DGNB. Systimber. (sd). Werkwijze. Opgehaald van www.systimber/com: https://www.systimber.com/werkwijze/ Tiny House Nederland. (sd). Tiny tecnhiek : draagconstructies. Opgehaald van https://www.tinyhousenederland.nl/ontwerp/tiny‐techniek‐ draagconstructies/ Tix02. (sd). Wat is staalframebouw. Opgehaald van be‐steel.eu: https://be‐steel.eu/nl/wat‐is‐staalframebouw TOM‐ architectuur. (sd). Hybride bouwen: het beste van twee werelden. Opgehaald van tom‐architectuur.be: http://tom‐ architectuur.be/2018/08/03/hybride‐bouwen‐het‐beste‐van‐twee‐werelden/ VC Wood . (sd). VAC Bijbel . VC wood .

Vree, J. d. (sd). Belastingen op daken . Opgehaald van www.joostdevree.nl: http://www.joostdevree.nl/shtmls/belastingen_op_daken.shtml WTCB. (sd). Dimensionering en verbindingen 2013/01.07. Opgehaald van www.wtcb.be: https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri‐contact&pag=Contact37&art=574 WTCB. (sd). Een nieuwe norm ter bepaling van de sneeuwbelasting 2005/02.06. Opgehaald van www.wtcb.be: https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri‐contact&pag=Contact6&art=87&lang=nl WTCB. (sd). Nieuwe Eurocode voor windbelasting 2010/04.03. Opgehaald van www.wtcb.be: https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri‐contact&pag=Contact28&art=421&lang=nl WTCB. (sd). Opgelegde belastingen in gebouwen volgens Eurocode 1 2005/04.09. Opgehaald van www.wtcb.be: https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri‐contact&pag=Contact8&art=124 WTCB. (sd). Wind Interactive. Opgehaald van www.wtcb.be: https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=tools&sub=calculator&pag=wint

Livios. (sd). Soorten behangpapier. Opgehaald van www.livios.be: https://www.livios.be/nl/bouwinformatie/afwerking/interieur/behangen/soorten-behangpapier/ Material District . (sd). FIBRACOLOUR E-Z. Opgehaald van materialdistrict.com: https://materialdistrict.com/material/fibracolour-e-z/ Millin BV. (sd). Millin productcatalogus 2019.

Moor, F. d. (sd). Staalskeletbouw constructiemethode van de toekomst. Opgehaald van www.liemar.nl: https://www.liemar.nl/nieuws/staalskeletbouw-constructiemethode-toekomst/ N.N. (sd). EPDM plaatsen : voordelen & werkwijze. Opgehaald van www.dakconstructie.be: https://www.dakconstructie.be/epdm-plaatsen N.N. (sd). Gevelbekleding: materialen en prijs. Opgehaald van www.renovatiegevel.be: https://www.renovatiegevel.be/gevelbekleding N.N. (sd). Houten gevelbekleding. Opgehaald van berkela.home.xs4all.nl: https://berkela.home.xs4all.nl/draagstructuur/houten%20gevelbekleding.html N.N. (sd). Houten gevelbekleding : soorten & prijzen. Opgehaald van www.renovatiegevel.be: https://www.renovatiegevel.be/houtengevelbekleding N.N. (sd). Multiplex gevelbekleding. Opgehaald van www.gevelbekleding-info.be: https://www.gevelbekleding-info.be/multiplex/ N.N. (sd). Thermowood gevelbekleding: Info & Inspiratievoorbeelden. Opgehaald van www.thermowood.be: https://www.thermowood.be/thermowood-gevelbekleding N.N. (sd). Aluminium gevelbekleding. Opgehaald van www.gevelbekleding-info.be: https://www.gevelbekleding-info.be/metaal/aluminium/ N.N. (sd). Isolatiewaarde van dakisolatie. Opgehaald van www.dakisolatie-expert.be: https://www.dakisolatie-expert.be/isolatiewaarde-dak N.N. (sd). Welke isolatiedikte kiezen . Opgehaald van www.dakisolatie-expert.be: https://www.dakisolatie-expert.be/dikte-dakisolatie-kiezen Shops., S. (sd). Wat is een metal stud wand ? Opgehaald van www.metalstudwand.com: https://www.metalstudwand.com/informatiecentrum/wat-is-een-metal-stud-wand/?gclid=Cj0KCQjwj9LkBRDnARIsAGQhUck0iZGp5EhdFLKwFV2yfcDwYQ_I7fF_cD83qotGRHwdmHBhOOTc2caAoOdEALw_wcB SIP construct. (sd). Welkom bij SIP construct. Opgehaald van www.sipconstruct.com: http://www.sipconstruct.com/ Starink, P. (sd). Bouwsystemen met houten I - liggers. Opgehaald van www.architectuur.nl: https://www.architectuur.nl/kennis/producten/bouwsysteem-met-houten-i-liggers/

2019, B. b. (sd).

De Groepering van Aannemers van Houtskelet Bouw. (sd). Palen- balkensysteem. Opgehaald van www.huis-houtskelet-bouw.be: https://www.huis-houtskelet-bouw.be/723-2/palen-balkensysteem/ De Isolatieshop. (sd). Het belang van een folie. Opgehaald van www.isolatiemateriaal.nl: https://www.isolatiemateriaal.nl/kenniscentrum/het-belang-van-een-folie/ De Isolatieshop. (sd). Isolatiewaarde: de Rd waarde, Rc waarde en lambdawaarde. Opgehaald van www.isolatiemateriaal.nl: https://www.isolatiemateriaal.nl/kenniscentrum/isolatiewaarde-de-rd-waarde-rc-waarde-en-lambdawaarde/ Energie Sparen . (sd). Begrippen over thermische isolatie. Opgehaald van www.energiesparen.be: https://www.energiesparen.be/begrippenthermischisoleren Eurabo. (sd). Producten . Opgehaald van www.eurabo.be: https://www.eurabo.be/nl/producten/categorieen Gebr. Middelveld BV. (sd). Windverband, stabiliteitsverband, kruisverband en schoren. Opgehaald van www.middelveld.nl: https://www.middelveld.nl/constructiewerk/staalconstructie-staalbouw/windverband Geunes, A. (sd). Richtprijzen. Opgehaald van www.tinyhousebelgium.be: https://www.tinyhousebelgium.be/prijzen groephuyzentruyt. (sd). De verschillen tussen traditioneel metselen, prefab of systeembouw. Opgehaald van www.groephuyzentruyt.be: https://www.groephuyzentruyt.be/blog/de-verschillende-bouwmethodes/ Hout Info. (sd). Gevelbekleding. Opgehaald van houtinfobois.be: https://houtinfobois.be/nl/applications/gevelbekleding/ Livios. (sd). Bouwen met hout: dit zijn je verschillende opties. Opgehaald van www.livios.be: https://www.livios.be/nl/bouwinformatie/bouwen-verbouwen-of-kopen/bouwtechnieken/houtbouw/bouwen-met-hout-dit-zijn-jeverschillende-opties/ Livios. (sd). Houtskeletbouw. Opgehaald van www.livios.be: https://www.livios.be/nl/bouwinformatie/bouwen-verbouwen-ofkopen/bouwtechnieken/houtbouw/houtskeletbouw/ Livios. (sd). Nieuwe houtbouwmethode: snel, licht en sterk isolerend. Opgehaald van www.livios.be: https://www.livios.be/nl/bouwinformatie/bouwen-verbouwen-of-kopen/bouwtechnieken/houtbouw/nieuwe-houtbouwmethodesnel-licht-en-sterk-isolerend/