besef hoe belangrijk de schoolse ruimte is voor de ontwikkeling van leerlingen. Dit gebouw is gestructureerd volgens het kloostermodel, voor onze leerlingen is dit een absolute meerwaarde. Maakt het gebouw het verschil in de beleving van de leerlingen? Indien de leerlingen in een ander schoolgebouw zouden zitten, dan zouden wij ons specifiek schoolbeleid van vandaag nooit zo kunnen voeren. Een groot deel van onze leerlingen komt uit kansarme gezinnen. Deze leerlingen hebben eigenlijk structuur nodig, en dit niet alleen in hun denken. De gestructureerde ruimte waarin ze bewegen, legt de basis voor hun denken en hun ontwikkeling. Het is pas door de ervaring van het tekort aan ruimte na de brand en de chaos die dit meebracht dat we ons realiseren hoe belangrijk de schoolse ruimte is waarin we functioneren. We konden immers aan den lijve ervaren welke invloed dit had op het gedrag van mensen. Is ruimte op school voor kinderen een meerwaarde? Als directrice leg ik ook een link met de thuissituatie: een groot deel van de leerlingen komt uit die stedelijke buurten met weinig groen, die zeer dicht bevolkt en chaotisch zijn. Die kinderen zitten dan ook vaak thuis in een te kleine ruimte waar ze met teveel in één kamer moeten studeren en dus onvoldoende leefruimte hebben. Als je die gestructureerde ruimte aanbiedt in een school, dan geeft dat rust aan leerlingen om te ademen en zichzelf te zijn. Mentale ruimte en fysieke ruimte maken het mogelijk om de leerling centraal te stellen. Je kan hier geen directe link leggen met de bewoners uit de buurt. Het atheneum ligt in een stedelijke transitiezone waar mensen komen en gaan. Denk maar aan het gigantisch busstation voor de deur, en de nabijheid van de kansarme buurten in Antwerpen-Noord. Maar je kan dit gebouw wel gebruiken als een ankerpunt in de beweging. De beslotenheid van het gebouw maakt dat wij de evoluties in de samenleving vijf jaar vroeger voelen. We halen als het ware de jongeren van de stad binnen en bieden door de bescherming van het gebouw de mogelijkheid tot versnelde en veilige persoonlijke ontwikkeling komen. Om maar een voorbeeld te noemen: in 2003 stond ik op de barricaden om een hoofddoek toe te laten, na de zichtbare radicalisering binnen de school was het nodig het beleid aan te passen om onze missie van ‘Homo universalis’ -universele wereldburger- te beschermen en in stand te houden. Paradoxaal, maar om godsdienstvrijheid in alle vrijheid te kunnen beleven en te beschermen, moet je naar een beperking van symbolen. We willen ook een brede school zijn en werken op 4 grote netwerken: het sociale, het artistieke, het levensbeschouwelijke en het doorstromingsnetwerk. Zo leggen we voortdurend de link met de samenleving en slopen we symbolisch de muren van het gebouw. We halen de wereld binnen in de school, dat is meer dan kennis uit louter schoolboeken. Een ander voorbeeld in verband met sociaal netwerk en de buurt: we hebben nu met de stad een akkoord om de schooltoiletten in de kelder in concessie te geven. Jarenlang is er immers een probleem van wildplassen in de buurt. Met toezicht maken we nu de wc’s ook voor voorbijgangers toegankelijk en houden we mee de buurt leefbaar. Is een herkenbaar schoolgebouw voor morgen nog belangrijk? Essentieel voor onderwijs is een echte onderwijsruimte te maken. Voor mij is de school geen neutraal maar een specifiek gebouw dat herkenbaar is als een onderwijsgebouw. Ik denk, op basis van mijn ervaringen in deze school, dat herkenbare schoolarchitectuur echt wel nodig is, zowel als uitstraling naar buiten als naar de organisatie binnenin. Architectuur is relevant om de school als een maatschappelijk belangrijke actor te profileren en als een plek om ruimte te maken en ruimte te geven waarbij de leerlingen centraal staan.
26