Η ΑΥΓΗ • KYΡΙΑΚΗ 2 IOYNIOY 2013
51
ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΤΕΧΝΕΣ EΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
Ανυπαρξία πολιτικής ή πολιτική υπονόμευση; «Ασθενεί» σε θεσμικό επίπεδο ο ελληνικός κινηματογράφος, παρά τις αμέτρητες διακρίσεις των νέων Ελλήνων δημιουργών τα τελευταία χρόνια σε διεθνή φεστιβάλ. Το βέβαιο είναι πως αυτή τη στιγμή ο καθ` ύλην αρμόδιος «ιατρός», ο αναπληρωτής υπουργός Κώστας Τζαβάρας, και ο άμισθος σύμβουλός του Γιάννης Σολδάτος έχουν ήδη πάρει θέσεις «πλησίον της χειρουργικής κλίνης», καθώς χρησιμοποιούν παρομοιώσεις για την κατάσταση του κινηματογράφου μας που παραπέμπουν σε αλήστου μνήμης εποχές: Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», ο σκηνοθέτης και εκδότης Γιάννης Σολδάτος αποφαίνεται ως θεράπων ιατρός και επίδοξος χειρουργός: «Ο νόμος Γερουλάνου είναι ανελαστικός για αλλαγές. Σας θυμίζω πως η Ελλάδα εν τω μεταξύ χρεωκόπησε. Αν, λοιπόν, το πόδι έχει γάγγραινα, το κόβεις». Πού ακριβώς, αλήθεια, βρίσκεται η γάγγραινα στον κινηματογραφικό χώρο; Γιατί όλοι γνωρίζουν πως τα τελευταία τρία χρόνια η ελληνική πολιτεία ακύρωσε στην πράξη τον νόμο και δεν εφαρμόζει ούτε καν τα όσα προβλέπει η νομοθεσία για τις επιστροφές φόρου και την οικονομική ενίσχυση του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Ήδη πριν από έναν χρόνο οι Έλληνες σκηνοθέτες -παραγωγοί με ανοιχτή επιστολή τους («6+1 ερωτήσεις για το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου, ή η χαμένη αξιοπιστία ενός νόμου»), εκφράζοντας την αγωνία τους για την ανυπαρξία πολιτικής, ή σωστότερα για την πολιτική υπονόμευση του κινηματογράφου μας, έθεταν συγκεκριμένα ερωτήματα. Ενδεικτικά, σταχυολογούμε και θυμίζουμε: «Γιατί μέχρι τώρα δεν έχει εφαρμοστεί το άρθρο του νόμου που προβλέπει την επιστροφή φόρου με την οποία θα ενισχυθούν οι Έλληνες παραγωγοί και αιθουσάρχες; Γιατί δεν εφαρμόζεται το άρθρο για το 1,5% (σ.σ.: προβλέπει την ενίσχυση του κινηματογράφου από τα τηλεοπτικά κανάλια) και συγκεκριμένα οι παράγραφοι 11,12,13 του άρθρου 8 που προβλέπουν ποινές στην περίπτωση μη συμμόρφωσης με τον νόμο; Γιατί δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία μετατροπής του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου σε ΝΠΙΔ ούτε και ο εσωτερικός κανονισμός του Κέντρου;». Μια ολοκληρωμένη, εθνική αναπτυξιακή πολιτική για τον κινηματογράφο (που ποτέ δεν υπήρξε στη χώρα μας) θα μπορούσε όχι μόνο να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, αλλά και να προσφέρει κύρος στην καταρρακωμένη εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας, με τον εντελώς άγνωστο στο εξωτερικό (και υποτιμημένο) σύγχρονο πολιτισμό. Αλλά γι’ αυτό απαιτούνται πολιτικοί με έμπνευση και συγκροτημένη σκέψη, όχι «κατεδαφιστές» μιας μπακάλικης λογιστικής... ΚΩΣΤΑΣ ΤΕΡΖΗΣ
ΤΟΥ ΑΡΓΥΡΗ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ
Αποχαιρετώντας τη σύντροφό του, Φράνκα Ράμε, κατά τη διάρκεια της πολιτικής κηδείας την Παρασκευή στο Μιλάνο, ο Ντάριο Φο εξομολογήθηκε δημόσια και «εν θερμώ» ότι ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του τα είχε γράψει η Φράνκα, αλλά λόγω της ματαιοδοξίας του εκδόθηκαν μόνο με το δικό του όνομα. Αλλά για εμάς, τους τότε Μιλανέζους της Αριστεράς στις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90, η Φράνκα Ράμε δεν ήταν απλώς η γνωστή ηθοποιός και φεμινίστρια, ήταν περισσότερο μια συντρόφισσα στους καθημερινούς αγώνες. Για πρώτη φορά συνάντησα τη Φράνκα Ράμε στη συγκέντρωση που είχαμε διοργανώσει με ορισμένα Κοινωνικά Κέντρα τον Δεκέμβριο του 1989 με αφορμή την επίσκεψη του Γκορμπατσόφ στο Μιλάνο, έχοντας την αυταπάτη μιας δημοκρατικής μετεξέλιξης του «ανύπαρκτου» σοσιαλισμού της Ανατολικής Ευρώπης. Η Φράνκα ήρθε και έπιασε την κουβέντα μαζί μας, ενώ ήταν νωπή ακόμη η πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Με τον πρώτο πόλεμο στο Ιράκ η Φράνκα βρισκόταν, σχεδόν σε καθημερινή βάση, σε όλες τις αντιπολεμικές εκστρατείες που διοργανώναμε τότε ως Επανίδρυση και Κοινωνικά Κέντρα στο Μιλάνο, ενώ με την έκρηξη της «Μιζούπολης» και των «Καθαρών Χεριών» το 1992 βρισκόταν στην πρώτη γραμμή για την υπεράσπιση των δικαστών του Μιλάνου από το Μπερλουσκόνι. Η Φράνκα και ο Ντάριο, όπως και το μεγαλύτερο τμήμα της μιλανέζικης Αριστεράς, περάσαμε τότε από την «άλλη πλευρά» και σταθήκαμε δίπλα στους δικαστές. Η Φράνκα πρωτοστατούσε στις λαμπαδοφορίες έξω από το δικαστικό μέγαρο, τις συγκεντρώσεις και τις διαδηλώσεις υπέρ των δικαστών της ομάδας του εισαγγελέα Αντόνιο Ντι Πιέτρο, ενώ λίγα χρόνια αργότερα εκλέχθηκε γερουσιαστής με το κόμμα του Ντι Πιέτρο «Η Ιταλία των αξιών». Όταν το 1993 ο Νάντο ντάλα Κιέζα, ο γιος του στρατηγού Αλμπέρτο ντάλα Κιέζα που εξόντωσε τις Ερυθρές Ταξιαρχίες για να δολοφονηθεί στο Παλέρμο από τη Μαφία, κατέβηκε στις δημοτικές εκλογές ως υποψήφιος δήμαρχος του Μιλάνου, η Φράνκα και ο Ντάριο στάθηκαν στο πλευρό του με το πάθος που χαρακτή-
Η Φράνκα Ράμε της «καθημερινής» Αριστεράς ριζε και τους δυο τους. Μεγάλος πολιτικός αντίπαλος της Αριστεράς στο Μιλάνο εκείνη την περίοδο δεν ήταν μόνο ο Μπερλουσκόνι, αλλά και η ρατσιστική και αντιδραστική Λέγκα του Βορρά, που κατάφερε να εκλέξει δήμαρχο τον πρώην σοσιαλιστή Φορμεντίνι. Τότε μάλιστα η Κομμουνιστική Επανίδρυση κατάφερε να ξεπεράσει στις δημοτικές ε-
Η Φράνκα ήταν η Αριστερά στην πιο ευρεία, ελευθεριακή και ριζοσπαστική της έκφραση. Όπως στη Γένοβα, στον αποχαιρετισμό του Ντον Γκάλο, έτσι και στο Μιλάνο όσοι πήγαν να την αποχαιρετίσουν τραγούδησαν το Bella Ciao και τη Διεθνή
κλογές το 11%! Περιττό να υπογραμμίσει κανείς ότι πολλές από τις προεκλογικές συγκεντρώσεις κατέληγαν σε αυθόρμητες θεατρικές παραστάσεις από τους δύο ηθοποιούς. Η εκλογή του Φορμεντίνι έφερε για άλλη μια φορά τη Φράνκα και τον Ντάριο κοντά στα κινήματα, γατί η ρατσιστική και αντιδραστική δημοτική αρχή ξεκίνησε μια επιθετική πολιτική εναντίον των Κοινωνικών Κέντρων της Αριστεράς και κυρίως του ηρωικού Κέντρου Λεονκαβάλο. Η Φράνκα βρισκόταν πάντα πρώτη απ’ όλους για να υπερασπιστεί τα Κοινωνικά Κέντρα. Όπως περνούσε και από την περιφερειακή συνοικία του Λορεντέτζιο στηρίζοντας τους συλλόγους που έδιναν μάχη εναντίον των ναρκωτικών, χωρίς να ξεχάσει να περάσει από τη Λέσχη του Arci και να χαιρετήσει όλους εμάς που βρισκόμασταν στα διπλανά γραφεία που είχε κληρονομήσει η Επανίδρυση από το Ιταλικό Κ.Κ. Η σφαγή των λαών της πρώην Γιουγκοσλαβίας είχε συνταράξει τόσο τη Ράμε όσο και τον Φο. Οι δυο τους βρέθηκαν να κάνουν έναν πραγματικό πόλεμο στον πόλεμο και να συμμετέχουν στις προσπάθειες στήριξης των προσφύγων χωρίς διακρίσεις έθνους, φυλής ή θρησκείας. Από τη θέση της γερουσιαστού αργότερα θα καταψηφίσει τις στρατιωτικές δαπάνες για το Αφ-
γανιστάν, κερδίζοντας για άλλη μια φορά το μίσος της ιταλικής Δεξιάς, ενώ μαζί με τον Φο θα βρίσκονται με τις θεατρικές τους παραστάσεις στην πρώτη γραμμή των κινητοποιήσεων εναντίον της στρατιωτικής βάσης του Μολίν στη Βιτσέντζα. Χθες, στο Μιλάνο, δίπλα στους συντρόφους από τις γενιές των αγωνιστών της δεκαετίας του ‘60 και του ‘70 είδαμε και όλες αυτές τις γενιές που γνώρισαν τον Φο και τη Ράμε ήδη καταξιωμένους ηθοποιούς, σε ένα Μιλάνο «πληγωμένο» από τη διαφθορά του σοσιαλιστή Κράξι και του Μπερλουσκόνι. Κατά την περίοδο δηλαδή που δεν τους κυνηγούσαν πια οι τραμπούκοι και οι αστυνομία, αλλά προσπαθούσαν να τους εξοστρακίσουν το χρηματοοικονομικό κατεστημένο και η κουλτούρα του εφήμερου. Η Φράνκα ήταν η Αριστερά στην πιο ευρεία, ελευθεριακή και ριζοσπαστική της έκφραση. Όπως στη Γένοβα, στον αποχαιρετισμό του Ντον Γκάλο, έτσι και στο Μιλάνο όσοι πήγαν να αποχαιρετίσουν τη Φράνκα τραγούδησαν το Bella Ciao και τη Διεθνή. Όπως το ήθελε, ήταν πολλές οι γυναίκες. Με κόκκινα ρούχα. Δεν έλειψαν και οι υψωμένες γροθιές. Ένα μήνυμα από το παρελθόν ή για το μέλλον, σε μια Ιταλία όπου οι σύντροφοι σαν τη Φράνκα άρχισαν να σπανίζουν εδώ και χρόνια;