EN
ANTWERPSE VERENIGING BODEM GROTONDERZOEK
INFOBLAD 2006/2
2 – Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2
Bestuur van de Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek
Zetel:
Gerarduslei 35, 2180 Ekeren
Voorzitter:
Eugène Warmenbol, Van Elewyckstraat 36, 1050 Brussel 02 640 81 48 - ewarmenb@ulb.ac.be Secretaris: Marc Hendrickx, Kipdorp 37/21, 2000 Antwerpen 03 237 63 63 - marc.hendrickx@fulladsl.be Penningmeester: Pieter Oomen, Hoornstraat 12, 2000 Antwerpen 03 234 20 72 - pieter.oomen@pandora.be Leden: Stefaan Grieten, Gratiekapelstraat 24, 2000 Antwerpen 0497 452 802 - stefaan.grieten@skynet.be Anne-Mie Havermans, Gerarduslei 35, 2180 Ekeren 03 665 02 19 - annemie.havermans@scarlet.be Petra Maclot, Korte Brilstraat 7, 2000 Antwerpen 03 234 20 99 Wim Strecker, Lamorinièrestraat 201, 2018 Antwerpen 03 239 43 57 - wim@strecker.be LIDGELD: € 20 per jaar – Rekeningnummer 320-0740973-60 Leden ontvangen per jaar tweemaal het BULLETIN en viermaal het INFOBLAD. Zij hebben toegang tot alle activiteiten, rondleidingen en voordrachten. Deze worden steeds aangekondigd in het Infoblad en via de website. Nog voorradige Bulletins zijn te koop bij de penningmeester.
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel v an druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toelating van de uitgev er.
Lay-out: Wim Strecker, Antwerpen – info@strecker.be Verantwoordelijke uitgever: Marc Hendrickx; Kipdorp 37/21, 2000 Antwerpen.
Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2 – 3
AGENDA Maandag 5 juni 2006, 20 uur – Voordracht ‘Ghespeelt op d’Oude Kamer’: podia en speelzalen van de Antwerpse rederijkers (1615-1664), met bijzondere aandacht voor het Spanjepand, door Timothy De Paepe Locatie: Venusstraat 19, 2000 Antwerpen
4 – Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2
Antwoord van de Stad Zoals bekend nam AVBG samen met een aantal andere verenigingen het initiatief om het stadsbestuur er op te wijzen dat het toekomstig MAS-project volledig abstractie maakt van de nog aanwezige fundamenten van het 16de-eeuwse Hanzehuis, en deze resten in het MAS-concept hoogstens via een computerprogramma 'tot leven' wekt. Hieronder drukken we het antwoord van de stad af...
Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2 – 5
6 – Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2
Duitsers in Luiks Antwerpen! In het Infoblad 2006/1 publiceerden we een klaarblijkelijk vervalste foto van de Antwerpse Grote Markt. Zoals vermeld vonden we de foto in de collectie van het stadsarchief, en droeg ze het opschrift: Einzug de deutschen Truppen in Antwerpen am 9. Oktober 1914. We vroegen ons toen af welke gebouwen afgebeeld werden op de plaats van het 'Huwelijksbootje', het bekende hoekhuis van de Braderij- en de Zilversmidstraat. Welnu, ons lid Serge Migom vond de oplossing: het gaat om de vier rechtse traveeën van de voorbouw van het Prinsbisschoppelijk Paleis van Luik! Met dank aan Serge... Op het internet surfend vonden we dan ook een afbeelding van dit gebouw (ironisch genoeg wéér een gefingeerde voorstelling, alleen ditmaal zonder bedoeling te willen vervalsen: het betreft een 'urbanistische toekomstvisie" van de geplande uitbreiding van het paleis) (bron: http:// www.buildingsagency.bedetailfoto_nl.cfm?realisatie=70&foto=07_LIEGE_A.jpg) Luik, Justitiepaleis: het project van de uitbreidingen (foto 13) - © Regie der Gebouwen
Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2 – 7
Terzijde: we vonden in de losse foto's van het stadsarchief nog een intrigerend gezicht van de Grote Markt. Bij de AVBG-bestuursleden was er wel wat onenigheid over de vraag waar de fotograaf zich bevond tijdens het nemen van de foto. U zult het met ons eens zijn dat het antwoord niet zo evident is... MARC H ENDRICKX Boven: detail uit ‘Einzug ... 1914’. Onder: Panorama van de Grote Markt vanuit het westen. (Foto’s SAA)
8 – Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2
Vondst in het Reepken Reepken, Kipdorp 35 Al een flink tijdje geleden merkten we tijdens een rondgang in de stad restauratiewerken op in het pand Kipdorp 35. Het betreft een smal pandje (amper twee traveeën breed) van drie bouwlagen en een dakverdieping, aan de gevel enigszins verbouwd maar voor de rest vrij intact qua indeling, met oorspronkelijk wellicht een voor- en een achterhuis. Het pand, met de huisnaam Reepken, moet in de 16de eeuw deel uitgemaakt hebben van een ruimer complex, getuige de vermelding in 1558 van een huyse genaempt St. Dimphe (mogelijk de voorganger van Kipdorp 33), met plaetse stallinge ende noch een huys dair neffens voir aent straete geheeten tReepken f° et omn. pts. gestaen ende gelegen neffens een int Kipdorp alhier aende noortzijde van dyer (...) Wat er ook van zij, een eerste, voorlopig bezoek leverde echter al een zeer merkwaardige vondst op: een kamer waarvan zowel de kinderbalken als de moer- en strijkbalken na afname van de plafondbepleistering bleken gedecoreerd te zijn met zwarte arabesken op een okeren achtergrond. De kamer bevindt zich achteraan het pand, op de huidige eerste verdieping, en bleek op het eerste gezicht de enige te zijn waar de vroegere plafondafwerking bewaard bleef. Verder onderzoek volgt nog, maar we publiceren hier toch al een impressie van het motief op de kinderbalken. MARC H ENDRICKX
Tekening van een kinderbalkmotiefje
Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2 – 9
Herontdekking van een poortje In het pand gelegen in de Gratiekapelstraat op nummer 24 vinden sinds enkele jaren verbouwingswerken plaats, met oog voor bouwhistorisch waardevolle onderdelen. Dat heeft al menige verrassende vondst opgeleverd - alhoewel: leden van AVBG weten maar al te goed dat zowat elk gebouw in de historische binnenstad nooit kan beschouwd worden als (bouw)historisch waardeloos. Het is dus integendeel bijna verrassend dat zo'n pand geen historische elementen meer zou bevatten, tenminste voor wie met hart voor monumenten en voldoende kennis van zaken tewerk gaat. Binnen afzienbare tijd gaat de vereniging een Bulletin wijden aan het huis en de vele ontdekkingen die er al zijn gedaan, zoals een balk met laatmiddeleeuwse schildering, sporen van muurschilderingen en vroeg behangpapier. De meest spectaculaire vondst dateert alweer van enkele
10 – Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2
(SA029047 - Foto SAA)
Infoblad Antwerpse Vereniging voor Bodem- en Grotonderzoek, 2006/2 – 11
jaren terug, toen bij de verwijdering van een vals plafond in de gang een prachtig laat-18de-eeuws bovenlicht tevoorschijn kwam, inclusief het oorspronkelijke glas. Aan de straatkant is er nog niets van te zien, maar hopelijk kan deze zomer de vrijlegging eindelijk van start gaan. Over dit bovenlicht en het prachtige laatclassicistische poortje waarvan het deel uitmaakt, bestaan enkele iconografische bronnen. Zowel in het Stadsarchief als in het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium bestaat een foto van deze structuur, en verder heeft de Antwerpse modernistische architect Paul Smekens (1890-1983) een nauwkeurige opmeting uitgevoerd van poort en bovenlicht, die hij publiceerde in zijn boek Oude poortjes in Antwerpen (1951). Hij voegde er als onderschrift toe: "Dit mooie poortje werd enkele jaren geleden zonder meer door vandalenhanden gesloopt". Smekens verwees naar de verbouwing van 1949, die het pand inderdaad lelijk heeft toegetakeld. Het was al van bij de herontdekking van het bovenlicht duidelijk dat tenminste het bovenlicht bewaard was, en enkel dichtgemetseld. Pas enkele weken geleden is echter gebleken dat ook belangrijke fragmenten van de deuromlijsting zelf nog in de muur zitten, zij het beschadigd door vandalenhanden; alles wat buiten het muuroppervlak van 1949 uitstak, is inderdaad weggekapt. Hoe zwaar deze schade is, zal de nabije toekomst uitwijzen. Alleszins wordt deze herontdekking geïntegreerd in de verbouwingsplannen, en zal het poortje opnieuw te zien zijn in zijn gevandaliseerde glorie. S TEFAAN GRIETEN
Hernieuwing lidmaatschap – Lidmaatschapsbijdragen Tijdens de controle van de binnengekomen lidgelden viel ons op dat enkele leden bij vergetelheid hun bijdrage nog niet betaalden. Is het mogelijk even na te gaan of u de bijdrage van 2006 (20 euro) op rekening 320-0740973-60 al stortte? Met beste dank!
Verantwoordelijke uitgever: Marc Hendrickx, Kipdorp 37/21, 2000 Antwerpen