Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning Damla Kınasakal Stüdyo Yürütücüleri / Studio Instructors: Cem İlhan - Devrim Çimen AURA-İSTANBUL | BAHAR 2020

İçindekiler: Özet

Contents: 2

Summary

I. Bölüm

2

I.Chapter

Atık, Ivır-zıvır, Çer-çöp Atık Yönetimi Çöpler yeni müştereklerimiz mi?

4 7 12

Waste, Trinkets, Garbage Waste Management Are trashes our new commons?

II. Bölüm

4 7 12

II.Chapter

Enerji Geri Dönüşüm Tarım ve Kentlerde Gıdaya Erişim Biyokütle Tekstil Yer seçimi

17 18 22 26 28 30

Energy Recycle Agriculture & Accessibility to Food in Cities Biomass Textile Location selection

III. Bölüm

17 18 22 26 28 30

III. Chapter

Zeytinburnu Zeytinburn-Tekstil Zeytinburnu-Sanayi Zeytinburnu-Yeşil Alan Zeytinburnu-Eğitim Zeytinburnu-Ticaret, Evsel Döngü

31 36 42 46 48 50 52

Zeytinburnu Zeytinburnu-Textile Zeytinburnu-Industry Zeytinburnu-Green Area Zeytinburnu-Education Zeytinburnu-Commercial, Residential The Cycle

31 36 42 46 48 50 52

Sonuç Kaynakça

56 58

Conclusion References

56 58

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

3

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Damla Kınasakal

Damla Kınasakal

Anahtar Kelimeler: Müşterekleşme, Yerel Döngüsellik, Politik Ekoloji, Zeytinburnu Millet Bahçesi

Key Words: Commoning, Local Circularity, Political Ecology, Zeytinburnu Public Garden

Özet

Abstract

Büyümeye bağımlı insanın doğası görüşü kaynak, emek, zaman sömürüsü ile beraberinde devasa atık üretimini de getirmektedir. GSYİH artırmaya dayalı, borçla beslenen, meta üreten ataerkil ekonomilerin doğal kaynakları tüketme hızı, gezegenin ekolojik sınırlarını aştı. Pandemiyle gelen ekonomik durgunluk dönemi ve iklim eylemleri, eşzamanlı uygulanabilir küresel iktisadi büyümeme ve yerelleşme politikalarına gerekli ve belki de uygun bir zemin olarak okunmuştur. Büyümeme ekonomisi ile geliştirilebilecek refah ve ekolojiyi önceleyen adil ve iyi yaşam potansiyelleri aranmıştır.

Nature of person view dependening on continuous growth, brings resource, labor, time exploitation, and huge waste production. Rate of natural resource consumption of patriarchal debt-fed, commodity-producing economies based on GDP growth, has exceeded the ecological limits of the planet. Study reads the recession that come with the pandemic and climate actions as a necessary and perhaps suitable ground in line with globally concurrent applicable degrowth and localization policies. It seeks fair and good life potentials that can be developed by prioritizing well-being and ecology.

Doğal varlıkların hızla atığa dönüşümü, küresel dolaşımı ve bertarafı sürecinin tersine çevrildiği, atığı müşterek kabul eden, yerel ve döngüsel bir ‘kolektif çöp yönetimi’ sistemi, müşterekleşme aracı olarak ele alınmış, metropoldeki mekanları araştırılmıştır.

It revises the transformation process of natural beeings into waste, the commodity of waste and its global circulation, disposal process, re-treats waste as a common resource by creating local loops and explores its locations in the metropolis.

Toprak rantken, herkesin söz ve üretim aracı sahibi olabileceği alanlar içinden Zeytinburnu Millet Bahçesi araştırıldı. Atık türleri baz alınarak ilçe ölçeğinde kendine olabildiğince yeten sürdürülebilir bir döngü tasvir edildi. İlçe halkı, ‘kırılgan’ gruplar, sivil toplum kuruluşları ve Zeytinburnu Belediyesi katılımıyla ekolojiyi ve paylaşımı merkezine alan eşitlikçi topluluklarla atık yönetiminin gündelik bir eylem olarak mahalle ölçeğine yayılması önerilmiştir.

When land is commodity, Zeytinburnu National Garden was selected through places where everyody can possess the means of arbiter and production.

Based on waste types, a self-sufficient, sustainable cycle is depicted on the district scale with the participation of local people, ‘fragile’ groups, non-governmental organizations, Zeytinburnu Municipality.

It is suggested that waste management as an everyday act will be distributed to neighborhood scale.

Büyümeme ekonomisi bir ütopya mıdır ?

Is the degrowth economy a utopia?

Tüketim toplumu ve ‘ölçülebilir’ büyüme kültürünün etkisi olan sera gazı emisyonları ve eşitsizlik giderek artmaktadır. Emisyonlardaki düşüşler, iktisadi krizleri işaret etmektedir. Pandemi günlerinde olduğu gibi. Peki bu süreçte tartışılanlar ekoloji, temiz

Emissions and inequality, which is the effect of the consumer society and ‘measurable’ growth culture, is increasing progressively . Emission decreases points out economic crises. As the days of pandemic.

So what does sustainability, that is expressed when

4

gıdaya erişim, kentleşme olduğunda dile getirilen sürdürülebilirlik kavramı ne anlama gelir? Sürdürülmek istenen, ekonomik büyüme grafiklerindeki kesintisiz artış mıdır yoksa adil ve iyi yaşam mıdır?

the issues discussed in this process are ecology, access to clean food, and urbanization, mean? Is it an uninterrupted increase in economic growth charts or fair, good life that is desired to be sustained?

Veriler araç değil, amaca dönüştüğünde spekülatif olabilmektedir. Ölçmeyi tercih ettiklerimiz ve ölçme araçlarımız bize neler söyler? Örneğin Kuznets eğrisinde, dönüm noktasından sonra çevreye verilen zararın, eşitsizliğin azaldığı görülmektedir.

Bazı sermaye sahibi ülkelerin sanayileşme süreci bu eğriyle açıklanabilir fakat grafikte, küreselleşme etkisiyle oluşan üretim, hammadde, atık ve işgücündeki coğrafi dağılım görülmemektedir.

Data can be speculative when it ceases to be a goal rather than a tool. What do we measure and what our measuring tools tell us? On Kuznets curve, environmental damage, inequality decreases after turning point. Industrialization process of some countries with capital can be explained by this, but geographical distribution of production, materials waste, workforce, by globalization isn’t visible here.

Şekil 1. Veri: TÜİK, Grafik: A.Cem Gündoğan (Düzenlendi)

Şekil 2. Veri: PBL, 2017

Figure 1. Data: TurkStat, Graphic: A. Cem Gündoğan (Edited)

Figure 2. Data: PBL, 2017

Şekil 3. Ogundipe, Adeyemi & Alege, Philip & Ogundipe, Oluwatomisin. (2014). Income Heterogeneity and Environmental Kuznets Curve in Africa. Journal of Sustainable Development

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

5

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Atıkların bile kıtalar arası dolaştığı dünyada, küresel veriler alarm vermektedir. Aynı hızla üretim-atık sürecine devam edilmesi, tüm dünyada bu grafiğin görülebilmesi için ne yeterli hammadde ne de sosyal altyapı bulunmaktadır. Büyümeye dayalı ekonominin ütopya haline geldiği gözleminden hareketle, bakışını büyümeme perspektifine kaydıran bir metropol hayal edilmektedir. Ekonomik büyümeme, gelişmemek demek değildir. 5.ci çin yapımı çay bardağı seti, kullan-at ürünler, önce hastalığa yol açıp sonra ilaç satan sistemlerdeki iş kollarının herkes ve gezegen için refah önceleyen alanlara kaydırılması, kişinin ürettiğine yabancılaşmadığı, daha fazla zamanı olduğu bir kurgudur.

Global data is alarming where even wastes circulate across continents. There is neither enough raw material nor social infrastructure to continue the production-waste process at the same speed and to see this graph in all countries. Based on the observation that growth economy has become an utopia, a metropolis is imagined that shifts its gaze to degrowth. Degrowth doesn’t mean underdevelopment. It is a fiction employment for 5. tea glass set, disposable products, the products causing illness first then sells medicine for it, shifs to areas that prioritize prosperity for everyone and the planet that one doesn’t alienate to produces while having more time to itself.

Atık, Ivır-zıvır, Çer-çöp

Waste, Trinkets, Garbage

“Çöp bitişlerle ilgilidir (dolayısıyla başlangıçlarla da); o bir şeyin başka bir şeye dönüştüğü, bir zamanlar tanınan ya da kabul edilenin dağılarak bir uyumsuz parçalar yığınına dönüştüğü yerdir. Tekrarlamak gerekirse, çöp ne şudur, ne de bu; esasen böylesi bir düzenlilikten arta kalandır ve işte bu, çöpü yeniden şekillendirmenin, onu düşünüşümüze geri getirmenin -onu bize ilişkin bir şey yapmanın- sonucu şüpheli bir gayret olarak görülebilecek olmasının nedenlerinden biridir.”1

“Garbage is about finishes (hence beginnings) it is where something turns into something else, what was once recognized or accepted disintegrated into a heap of incompatible parts. Again, garbage is neither this nor that; This is essentially the remainder of such regularity, and that is one of the reasons why reshaping the trash, bringing it back to our thinking - doing it something about us - can be seen as a questionable effort.” 1

Çöp kavramsallaştırılması zor olan, maddeselliği merkezine alarak kullanılan fakat ekonomik, kültürel, psikolojik, sosyolojik ilişkilerdeki bağlamı incelendiğinde çok kapı aralayan bir sözcüktür. Müşterekleşme aracı olarak atığı ele almak, İstanbul’daki yerini incelemek için çöp kavramının mülkiyeti, mekanına ilişkin sistemlerin bize ait kılınması gerekir.

Garbage is difficult to conceptualize, used by focusing on materiality. When its context in economic, cultural, psychological, sociological relations opens many doors. To handle waste as a commoning tool and to examine its place in Istanbul, the ownership of the concept of garbage, systems related to its space must be made belong to us.

Çöp: 1. isim Saman inceliğinde herhangi bir sap, dal veya tahta parçası. 2. isim Yararsız, pis veya zararlı olduğu için atılan ufak tefek şeylerin hepsi, gübür.

Garbage: 1. name Any straw, branch, or piece of wood that is straw-thin. 2. name All of the little things thrown out because they are useless, dirty, or harmful.

Atık: 1. isim Hastane, ev, fabrika vb. yerlerde kullanılmış, artık işlenemez veya çevre için zarar oluşturan her türlü madde. 2. isim Üretimden tüketime kadar olan tüm aşamalarda ortaya çıkan ve kullanıcının artık işine yaramayan maddelerin tamamı.

Waste: 1. name Any substance has been used in hospitals, homes, factories, etc., which no longer can be processed or causes environmental damage. 2. All of the substances occurs at all stages from production to consumption, which are no longer useful to user.

1,2. Scanlan, J. 2005. Çöp Üzerine

1,2 Scanlan, J. 2005. On Garbage

6

Şekil 4. MacKay, D. Sustainable Energy (Tüm veriler Global Carbon Project 2016 emisyonlarına dayanmaktadır.)

Figure 4. MacKay, D. Sustainable Energy. All data is based on 2016 emissions data from the Global Carbon Project (GCP).

Şekil 5. Dünya Bankası Figure5. World Bank

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

7

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 6. 1929-2020 zaman çizelgesi Kınasakal, D. 2020 Figure 6. 1929-2020 timeline Kınasakal, D. 2020

8

Eğer çöpün tarihi varsa, kırılma noktası denebilecek olan zaman, hacimsel artış ve metaya dönüşümle çöpün yerini sanayi devrimiyle atığın aldığıdır.

If garbage has history, the breaking point is that, with the increase in volume, conversion to commodities, garbage has been replaced by waste in the industrial revolution.

“...muğlaklık ve dağınıklık mefhumları bir çöp sembolizmini ifade eder, çünkü kavrayışta bir çatlağı yahut bizleri şeylerin ne veya nereye ait oldukları konusunda tereddütte bırakan bir kopukluğu bildirirler. Onları çöp kavramına sokan, işte budur. ... bilginin bu ‘nizama sokuluşu’ geri dönüşüm ve elden çıkarma sürecini temsil eder.”1

“...the concepts of ambiguity and disorganization express a garbage symbolism because they report a rupture in conception or disconnection that leaves us hesitant about what or where things belong.

This is what puts them in the concept of garbage. ...

As such, ‘The insertion of the order of knowledge’ represents the process of recycling and disposal.” ¹

Bir nohut paketi, tüketilmemesi halinde renkli, belki kokulu, çöpe atılmak amacıyla üretilen çöp torbaları, yine atılmak üzere üretilen poşetler içinde eve getirilmekte, kapının önüne atılmaktadır. Üretim-tüketim sürecine ve emeğe yabancılaşma ile birlikte adeta ‘harcanan’ emek, maddeler ve zaman zihinde de bir çöplüğe girmekte, üzerine düşünülmemektedir.

Case of not using a packaged chickpea, colorful, maybe scented garbage bags that produced to be disposed of, are bought and brought home, thrown in front of the door. Alienation to the production-consumption process and labor and the “wasted” labor, substances and time also enter into a mental landfill to never think about it again.

Atık Yönetimi Waste Management Atık yönetimi, bu göz önünden kaybolması gereken maddelerin insan-doğa ve toplumsal ilişkilerinden ayrıştırılıp bir mühendislik ve planlama sorunu olarak değerlendirilip depolanması veya dönüştürülmesi sistemidir. Türkiye’de atık yönetimi, AB uyum süreci ile değişmiştir. Atıklar, formal ve informal ilişkiler ağıyla farklı çıkar alanlarına girmesinin ardından her gün fosil yakıt tüketen araçlarla toplanmakta, kilometrelerce yol katederek depolama alanlarına getirilmekte ve çok küçük bir kısmı enerji üretimi, geri dönüşüm tesislerinde işlenmektedir. Bunlar da uzaklaşabildiği kadar çeperde, İstanbul özelinde ise genişlemesi halinde kuzey ormanlarını tehdit eder konumdadır.

Waste management, is inclusion of the storage or recycling of these materials that need to be lost out of sight, beeing separated from human-nature relations and social relations as an engineering and planning problem. Waste management in Turkey has changed significantly with the EU harmonization process. Wastes enter into different areas of interest through a network of formal and informal relationships. Taken by fossil fuel consuming vehicles every day, brought to landfills by traveling kilometers, and some of them are processed for energy production, recycling. These are on the periphery as far as they can be, in Istanbul, they are in position to threaten the northern forests if they expand.

Atığın kaynak olarak kabul edilmesi acil bir ihtiyaçtır. Bu süreçte toplumsal ilişkiler, ekoloji ve atığın politik niteliğiyle bütünsel bir yöntem izlenmezse ancak sistemin aynı hızla devamı sağlanır. Yerel çöp döngüleri bu alandaki tahakkümü kaldırırken, atık yönetimini gündelik bir boş zaman aktivitesi, bir oyun, sosyal ilişkilere zemin olarak görür. Yalnızca maddesel olan üzerinde değil, tüm gündelik alışkanlar ve mekanları üzerinde etkisini gösterir. Kırılan bir

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

It is an urgent need to accept waste as a resource. In this process, if a holistic method isn’t followed with social relations, ecology and the political nature of waste, the system will continue at the same speed.

While local garbage cycles remove the domination in this area, they see waste management as a daily leisure activity, a game, a ground for social relationships. It affects not only the material but also all

9

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 8. Fotoğraf: Loeb, S., AFP Figure 8. Photo by Loeb, S., AFP

10

Şekil 9. İSTAÇ tesisleri (Düzenlendi) Figure 9. ISTAC facilities (Edited)

Şekil 10. Katı atık aktarma ve Düzenli depolama alanları Figure 10. Solid waste transfer and Landfills

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

11

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 11. İSTAÇ Tesisleri Figure 11. ISTAC Facilities

12

Şekil 12. Enerji Santrali, Kopenhag Figure 12. Power Plant, Copenhagen

Şekil 13. Geri Dönüşüm Eğitim Merkezi, NYC Figure 13. Recycling Education Center, NYC

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

13

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 14. Fotoğraf: Sokak Atıkları Toplayıcılar Derneği Figure 14. Photo: Street Waste Collectors Association

14

tabağın, bozulan bir bisikletin, artan yiyeceklerin hemen paketlenip uzun bertaraf zincirlerine sokulması yerine alışveriş yapmaya, kafede oturmaya alternatif dönüşüm ve etkileşim mekanları sağlar.

daily habits and spaces. It provides spaces for transformation and interaction as an alternative to shopping and sitting in a cafe instead of a broken plate, a spoiled bicycle, and leftover food being packaged immediately and put into long disposal chains.

Çöpler yeni müştereklerimiz mi?

Are trashes our new commons? Çöpün hukukta yeri nedir? Mülkiyeti kime aittir?

Konteynerın içine atılanların mülkiyeti toplamayla yükümlü firmaya aitse, sokağa atılan bir mobilya, kimin olur? Bu sorular çöpün mülkiyetine ilişkin bazı olasılıkları doğurur.

What does waste means in law? Who owns it? If ownership of the ones thrown into the bin, belongs to company responsible for collecting it, who owns the furniture thrown on the street? These questions raise possibilities regarding the garbage ownership.

“Hukuk’ta çöp ya da atıkla ilgili bir tanım yoktur...

TMK’de ‘sahipsiz yerler ile yararı kamuya ait mallar Devlet’in hüküm ve tasarrufu altındadır. Aksi ispatlanmadıkça yararı kamuya ait sular ile kayalar, tepeler, dağlar, buzullar gibi tarıma elverişli olmayan yerler ve bunlardan çıkan kaynaklar kimsenin mülkiyetine konu olamaz’ derken çöpten söz edilmemektedir...Locke’da çöp için ‘mülkiyet hakkının sınırı’ olduğunu ifade ederken hassas bir noktaya eğilmektedir.” 2

“There is no definition regarding garbage or waste in the law ... In Turkish Civil Code unowned places and public goods are under the rule and disposition of the State. Unless proved otherwise, the benefits of public water and non -arable places such as rocks, hills, mountains, glaciers, and the resources derived from them cannot be subject to the property of anyone. While expressing the “limit of the property right” for garbage, Locke takes a sensitive point.“ 2

Doğal kaynaklar mallara dönüştürülüp, terk edildiğinde, mülkiyetten çıkıp müştereklere mi dönüşür?

Evsel katı atıkların tüketicisi tarafından sahiplenilmesiyle metropollerde işbirliği ve paylaşıma dayalı bir çöp yönetimi pratiği mekan bulabilir mi?

If natural resources become commodities, do they become commons, when abandoned? Can a waste management practice based on cooperation and sharing, find a place in metropolises by household solid wastes re-owning by consumers?

Stavrides (2016)’e göre “Kamusal ve özel mekanlardan ayrı mekanlar olarak anladığımız ‘müşterek mekanlar’ bugünün metropolünde halk kullanımına açık alanlar olarak ortaya çıksa da bu mekanların kullanımına dair kurallar ve biçimler hakim bir otoriteye bağımlı değil veya onun tarafından kontrol edilmiyor. Belirli kent mekanlarının müşterek mekanlar olarak yaratılması, paylaşılacak mal ve hizmetleri tanımlayan ve üreten müşterekleşme pratikleri sayesinde gerçekleşiyor.”

According to Stavrides (2016) “Although common spaces, which we understand as spaces separate from public and private spaces, emerge as spaces open to public use in today’s metropolis, the rules and forms of the use of these spaces aren’t dependent on or controlled by a dominant authority. The creation of certain urban spaces as common spaces is accomplished through commoning practices that define, produce goods and services to be shared.”

Çöplerin araç olduğu bir müşterekleşme pratiği yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları toplumun farklı kesimlerinin iştiraki ile üretim ve tüketimin sınırlarının kaldırıldığı bir döngüde hayata

Building a commoning practice using garbage as a tool, can be implemented in a cycle where the limits between production-consumption disappear, with the cooperation of local administrations, non-gov-

2 Kılınç, İ. Çöp Geri Dönüşüm ve Hukuk

2 Kılınç, I. Garbage, Recycling & Law

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

15

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

geçirilebilir. Böyle bir mekanı, bir kent bostanı, geri dönüşüm atölyesi veya ekoloji merkezli döngüsel ekonomi hareketlerinden ayıran, bütünsel bir yaklaşım izlemesi ve toplumsal tabanla birlikte geliştirilmesidir. Döngüler; devingen kolektif üretim alanları oluşturur. Genellikle küresel güneyde ortaya çıkan kendini idame perspektifinin; metropollerde gündelik eylemlere dönüşmesi için yeniden ele alınmasıdır. Kendine yetme, dışarıya kapalı, aktörleri sabit, fedakar topluluklar anlamına gelmemektedir. Farklı konumlarda ortaya çıkan, iştirakçilerin etkileşiminden beslenen oluşumların kenti tekrar sahiplenmesi olarak yorumlanabilir.

ernmental organizations, and different segments of the society. What distinguishes such a space from an urban garden, recycling workshop or ecology-centered circular economy movements is that it follows a holistic approach, developed with a social base. Cycles creates renewed, transforming collective production areas. Self-sustaining perspective often seen in the global south can be reconsidered to turn into a daily action in metropolis. Self-sufficiency doesn’t mean communities are closed to outside, whose actors are fixed, self-sacrificing. It can be interpreted as re-owning the city by the dynamic formations that emerge in different locations and feed from the interaction of the participants.

Yeşil pazarlama ise çözümü bireye yükler ve geri dönüştürülmüş malzemeleri, ‘0 karbon yapıları’ pazarlar. Sıfır atık yaşamın, organik besinlerin pahalı bir üst sınıf hareketi olarak görülmesinin nedeni de budur. Zizek bunu şöyle açıklar ‘Böyle bir bireyselleştirmenin ideolojik amaçları açıktır: Kişisel vicdan hesabı yapmakla meşgulken, sanayi uygarlığının bütünü için daha sağduyulu sorular sormayı unuturum. Bu suçlama girişimi kolay bir kaçamak yol da bulur: Geri dönüştür, organik ye, yeni enerji kaynakları kullan vb. Vicdanımız rahat, yolumuza devam ederiz.’

Green marketing impose the solution on individual and markets recycled materials, ‘0 carbon structures’. This is why living zero waste, eating organic food is seen as an upper-class movement. Zizek explains this by “The ideological purposes of such individualization are clear: I forget to ask more prudent questions for the whole of industrial civilization while busy calculating my personal conscience. This accusation attempt also finds an easy loophole: recycle, eat organic, use new energy sources. Our conscience is comfortable, we continue on our way.“

Çöplerin kolektif kullanım sayısız olanak yaratırken iştirakçiler arasındaki etkileşimler, bilgi birikimi ve teknolojideki tahakkümden de eşitlikçi ve çevreci şekilde çıkmanın yollarını açar.

Collective use of garbage creates countless possibilities, while interactions open up ways to emerge from domination in knowledge, technology in an equitable, environmentally friendly way.

“Belki de kapitalizmin ötesine geçmek, ekonomiden ve ekonominin mantığının elinden toplumsal yapının diğer sistemlerine egemen olma gücünü almak demektir. Başka bir şeyin araçları değil de toplumsal ortak yaşamın gayeleri olan toplumsal ilişkilerdeki yaratıcılık, oyun, tutku ve deneyler, ekonominin başatlığının dışına çıkan bir yol tarif edebilen toplumsal örgütlenme tarzlarıdır.” 3

“Perhaps moving beyond capitalism means taking the power of the economy and the economy’s logic of the power to dominate other systems of the social structure. Creativity, play, passion, and experimentation in social relations, which are the purposes of social common life and not means of anything else, are social organization styles that can describe a path beyond the dominance of the economy.“ 3

Bu pratiklerin deney alanı olması amaçlanmıştır.

Paylaşım, tamir etmek, üretmek kalıcı bir akıma dönüşürse nelere imkan verir? Döngünün belirlenmiş

It is aimed to see these practices as a field of experiment. Sharing, repairing, producing becomes

3 Stavrides, S. Müşterek Mekan, 2016

3 Common Space, Stavrides, S. (2016)

16

Şekil 15. Frearson, A. (19.10.2019). Mimarlığın Büyümeme Ekonomisini Desteklemesinin On Yolu Dezeen Figure 15. Frearson, A. (19.10.2019). Ten Ways Architecture Could Support Degrowth Economy Dezeen

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

17

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 16. Fotoğraflar: Raumlabor Berlin Figure 16. Photography: Raumlabor Berlin

çıktıları, envanterleri olmalı mıdır? Çanta almak yerine, artan kumaş parçalarından dokumanın, bir de arkadaş edinmenin insana katkısı ölçülebilir midir?

Bu alternatif bir mikro ekonomi kurgusu mu yoksa ekonomiye alternatif bir yaşama biçimi midir?

a trend, what does it allow? Should the cycle have specified products, inventories? Could contribution of making a bag from leftover fabrics while making a friend instead of buying, be measured? Is this process an alternative micro-economy setup or is it an alternative way of life to the economy?

Karmaşık ekonomik, hukuki, siyasi sistemler birlikte yaşamanın yollarının aranmasıyla oluşmuştur. Yeni bir varolma pratiği olarak döngüye, atıkla çöp arasındaki ayrımın getirdiği ilişki sistemlerindeki farklılığın değiştirilmesiyle başlanabilir. Atık, gözden uzak, toplu üretilmiş, karmaşık ve imha edilebilir yığınlardan oluşur. Çöp ise bireysel olarak ne yapacağını bilemediğin, belki zihindeki yerini ve anlamını kaybetmiş ama kolayca kişiye ait kılınabilir şeylerdir. Çöplerin paylaşıldığı kurguda, miktar olarak artan çöpler atık yerine kolektif çöp olarak adlandırılmalıdır, çünkü bu sürecin kuralları, yetkisi ve karı kolektif olarak çöpü üretenlerin sorumluluğundadır. Sürecin çıktıları, işleyişi, iştirak-

Complex economic, legal, political systems have been formed as a result of the search for ways of living together. Cycles as a new practice of beeing together can be started by reversing the difference in relation systems brought about by the distinction between waste and garbage. Waste consists of mass-produced, complex heaps that is out of sight plentiful, destructible. Garbage, is the stuff you don’t know what to do individually, may have lost its place and meaning, but can easily be individual’s again. In this fiction, the piled up garbage can’t be called waste. Cause the rules, authority, profit of this process are the responsibility of those producing the garbage. Since describing variable outputs of the

18

çileri ve mekansal uygulamalarının tek kişi tarafından tariflenmesi girişimi doğru bulunmadığından, ağırlıkla, sürekliliğini koruyan temel ihtiyaçlar ve enerji alanlarına değinilecektir.

process, the way it works, it’s participants, spatial applications by a single person weren’t found correct, the areas shows continuity through basic needs and energy will be mentioned.

Enerji

Energy

Emisyonları en fazla olan sektör 2016 verilerine göre %73 ile enerjidir. Fosil yakıtların tükenmesiyle yenilenebilir enerji kaynaklarına verilen önemin 20 yıl içinde katlanarak artacağı öngörülmektedir. Sürecin tümünün ele alınması ve eşitlikçi olması önemlidir. Örneğin elektrikli araçlar karbon ayak izini azaltması ve çevre dostu olması ile pazarlanmaktadır. Değerler kullanılan malzemelerle birlikte elektrik üretiminin kaynağına da bağlıdır.

Elektrik üretiminin %12.7’si yenilenebilir kaynaklarından sağlanmaktadır (TEİDAŞ 2018). Dünyada yenilenebilir enerji üreten sayılı şirket pazarın

Energy sector has the highest emissions with 73% in 2016. With depletion of fossil fuels, it is foreseen of the importance given to renewable energy sources will increase exponentially within 20 years. It is important to plan transition process is to be equita and to handle it with all its stages. E.g, electric vehicles are marketed for reducing carbon footprint and being environmentally friendly. Values depend on the source of electricity generation along with the materials used. 12.7% of electricity generation is provided by renewable energy sources (TEIDAS, 2018). Limited number of companies producing

Şekil 17. Veriler: TÜİK Figure 17. Data: TUIK

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

19

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 18. Veriler: İSTAÇ, İBB Açık Veri Portalı Figure 18. Data: İSTAÇ, IMM Open Data Portal

çoğunluğunu elinde tutmaktadır. Üretim ve tüketim süreçlerinin bütünü hesaplandığında, araç kullanımının ve nüfusun giderek arttığı düşünüldüğünde, sistemin bütününe bakılması gerektiği anlaşılmaktadır.

renewable energy in the world hold majority of the market. When whole production-consumption processes are calculated and after consideration of vehicle usage, the increasing population, it is understood that whole system is the one to be looked at.

Geri Dönüşüm

Recycle

Türkiye’de atıkların %9’u, İstanbul’da evsel katı atığın %10’u geri dönüştürülmektedir (TÜİK 2018).

9% of waste in Turkey, 10% of municipal solid waste is recycled in Istanbul (TSI 2018).

Kolektif çöp yönetimi, kaynağında ayrı toplama ve kullanımı sağlar. Böylece, çöp üretmekten kaçınmak, ürünleri tekrar kullanıma sokmak, dönüştürmek, geri dönüşüm ve enerji üretimi için gerekli mekanı ve eğitimi sağlayarak, endüstriyel geri dönüşüm ve bertarafın minimuma inmesini sağlar.

Collective garbage management enables separate collection and usage at source. Thus, avoiding garbage generation, reusing products, and converting them, provides the necessary space and training for recycling and energy production, minimizing recycling and disposal.

Belediyeler, gelirlerinin en az %40’ını atık toplama ve bertaraf hizmetlerinde kullanmaktadırlar.

Atıklar için vergi sistemleri mevcuttur. Kirleten öder prensibinde üretilenle orantılı vergi ödenir.

Municipalities use at least 40% of their income in waste collection and disposal services. There are tax systems for waste. Based on the polluter pays principle, taxes are paid in proportion to produced.

20

Atık miktarını azalttığı, geri dönüşüme teşvik ederek kaynakta ayrı toplanan atık miktarını arttırdığı bildirilmektedir (Avrupa Komisyonu, 2012). Fakat ülkelerin birçoğunda çevresel vergi uygulamalarında gelir artırımının birincil amaç olduğu görülmüştür. (Çitil, 2009)

It is reported that it reduces the amount of waste, increases the amount of waste collected separately at the source by encouraging recycling (EC, 2012).

However, in most of the countries, it has been seen that increasing the income in environmental tax practices is the primary goal (Çitil, 2009).

Çöp, ortak bir öğedir. Atık yönetiminin gündelik kolektif bir eyleme dönüşmesi, topluluk olarak ne için zaman, enerji ve kaynak tüketildiğinin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Bu pratikler sürekli gelişen bir AR-GE projesi gibi çalışır. Çeşitli yapılar, topluluk mutfakları, paylaşım platformları kurulabilir. Üniversitelerle staj programları kurularak, topluluk laboratuvarları kurulup, elektronik atıklardan 3D yazıcı, ulaşım araçları, ev gereçleri yapılan örnekler vardır. Böyle bir döngüde sermaye, kolektif çöpler, insan ilişkileri, yaratıcılık, zaman olacaktır.

Garbage is a common element. Transformation of waste management into a daily action provides better understanding of the time, energy, resources consumed as a community. These will work as an ever-evolving R&D project. Various buildings, community kitchens, sharing platforms can be established. There are examples of internship programs in community laboratories established with universities from electronic waste. 3D printers, appliances are made. In such a network, the capital will be collective waste, human relations, creativity, and time.

Şekil 19. Fotoğraflar sırayla: R-Urban Paris, De Ceuvel Amsterdam, Gearbox Kenya, Yüzen Ada Abidjan Lagünü.

Figure 19. Photographs in order: R-Urban Paris, De Ceuvel Amsterdam, Gearbox Kenya, Floating Islands Abidjan’s Lagoon.

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

21

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 18. Kullan-At kültürü Figure 18. Disposable Culture

Şekil 20. Plastik Kirliliği, UN Environment Figure 20. Plastic Pollution, UN Environment

22

Şekil 21. Kendin Yap Pazarlaması, IKEA Figure 21. DIY Marketing, IKEA

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

23

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 22. Gıda Tedarik Ağı

Figure 22. Food Supply Network

24

Tarım ve Kentlerde Gıdaya Erişim

Agriculture & Accessibility to Food in Cities

Gıdayı ulaşılabilir kılacağına inanılan endüstriyel tarım, sermaye birikimini önceleyerek, dengeyi bozan, monokültüre iten bir yönteme dönüşmüştür. Türkiye geniş tarım arazilerine ve uygun iklime sahipken hatalı yapılaşma ve üretim politikalarıyla temel besinlerin ithal edildiği sürdürülemez bir sisteme yönelmiştir. Temiz ve adil gıdaya erişim ihtiyacı acil çözüm gerektiren sorunlardan biridir. Enerji üretimi, ulaşım, yapılaşma ve atık politikalarıyla da iç içedir.

Believed to make food accessible, industrial agriculture turned into a method that disrupts the balance, creates monoculture by prioritizing capital accumulation. Turkey’s wide farmland with suitable climate is directed to a system that essential nutrients are imported by faulty construction and unsustainable policies. The need for access to clean, fair food is one of the problems that require immediate solutions.

It is also intertwined with energy production, transportation, construction, and waste policies.

Metropollerde gıda tedariğinde kentsel tarımın yeri nedir? Topraksız tarım yöntemleri, daha az alanda daha çok ürün veren, kimyasal ilaç kullanılmayan yöntemlerdir. Neoliberal yapılaşma ve sermaye birikimi politikalarının devamı için tarım arazilerinin yanlış kullanımı, ormanların traşlanarak ‘kullanılabilir’ arsa açılmasına araç olarak pazarlanmaması halinde oldukça faydalıdır. Kentlerde tarım, kompost ve biyogaz üretimi birlikte gerçekleştirilebilir. Kompostlama, verimi düşen toprakları geri kazandırmak için de yararlıdır.

What is the role of urban agriculture in metropolises for food supply? Soilless agriculture is a method that doesn’t use chemical pesticides, produce more products in fewer areas. It can be very useful to access fair, clean food if it isn’t marketed to continue wrong uses of agricultural land with neoliberal policies of structuring and capital accumulation. Agricultural, compost, biogas production can be carried out together. Composting is a useful method for reclaiming agricultural areas with reduced efficiency.

Kentsel tarımın sorgulanmasına neden olan su sınırlılığı ve sinek, böcek gibi canlıların insanın doğası görüşüne bağlı olarak istenmemesi de aslında üretimin tek çeşit ve döngüsel olmamasından kaynaklanmaktadır. Suyu döngüsel şekilde kullanmak ve uygun ürünlerin permakültür ilkeleriyle yetiştirilmesiyle sorun olarak görülen bu durum da ortadan kalkacak ve antroposen bakışın değişmesine katkı sağlayacaktır.

Limitation of water and the fact that flies and insects aren’t desired due to the antropocene view that cause agriculture to be questioned in cities are actually because production is uniform and linear. Using water cyclically, growing suitable products with permaculture principles will eliminate this problem and contribute to changing the Anthropocene view.

During the transformation of linear supply networks into local and circular systems as much as possible lost employment can be shifted to different areas that prioritize quality of life and well-being. It can also be seen as an experimental field for establishing egalitarian and environmentalist communities, spreading work and life opportunities to different locations, and keeping the density at ideal rates.

Lineer tedarik ağlarının yerel ve döngüsel sistemlere dönüştürülmesi sırasında kaybedilen istihdam, hayat kalitesi ve refahı önceleyen farklı yerel çalışma alanlarına kaydırılabilir. Eşitlikçi ve çevreci topluluklar oluşturulabilmesi, iş ve yaşam olanaklarının farklı konumlara yayılması, yoğunluğun ideal oranlarda tutulması için bir deney alanı olarak da görülebilir.

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

25

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 23. Topraksız Tarım Yöntemleri Figure 23. Soilless Farming Methods

26

Şekil 24. Kompost Çeşitleri, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği Figure 24. Compost Types, Buğday Association for Supporting Ecological Life

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

27

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

28

Biyokütle

Biomass

Biyoyakıtların önemi artacaktır. Yakıt üretmek için yetiştirilen mısır, fil otu gibi bitkilerin yüklü miktarda üretilmesi, gıda üretilen arazileri, su kaynaklarını ve ormanları riske atabilir.

The importance of biofuels will increase. This may put food-producing agricultural areas, water resources, forests at risk in order to produce large quantities of plants such as corn, elephant grass that are grown for fuel.

Verim artırımı için yapılan genetik oynamalar, denge gözetilmediği takdirde besin değeri az, sağlıksız gıda üretimini artırır. Kar getiren bu tür bilgi birikimleriyle üretilen hibrit tohumlar ve fikri mülkiyet hakları, tohumların erişilebilir olmasını ve tarımın sürdürülebilir olmasını engelleyebilir.

Yaşam ve beden üzerindeki biyopolitik stratejilerin arttırılması, nufüs artışı ve atık üretimi üzerinde de etkisini gösterecektir.

Genetic changes made to increase the yield increase in the production of unhealthy food with low nutritional value if the balance is not observed. Hybrid seeds and intellectual property rights produced with such profitable know-how can prevent seeds from being accessible and farming from being sustainable. Increasing biopolitical strategies on life and body will also have an impact on population growth and waste generation.

Biyokütleden enerji elde etmenin, metropollerde gündelik bir eyleme dönüşmesi önemlidir. Değerli biyokütlenin, kenti sahiplenme aracı olarak kullanılması, kaynağında ayrı atık toplamayı artıracağından, üretilen gazın miktarını ve verimini de artırır.

It is important that extracting energy from biomass is transformed into a daily action in metropolitan areas. Valuable biomass is used to owning the city back, and the amount, efficiency of the gas produced are increased by separate waste collection, and conversion at its source.

Biyokütleden yakıt olarak faydalanma, çok eskiden beri özellikle kırsalda süregelmektedir. Karbon salınımını azaltacak şekilde uygulanması küçük ölçeklerde de mümkündür. Üretimde kullanılan kaynak, sıcaklık ve güvenlik için denemeler yapılmalı, eğitim kurumlarıyla işbirliğine gidilmelidir.

Utilization of biomass as fuel has been going on for a long time, especially in rural areas. It is also possible on small scales to reduce carbon emissions. Experimenting on resource, temperature, safety methods used in production and cooperation should be established with educational institutions.

Kentlerde biyokütlenin geri talep edilmesi, kompost üretimi için 70’li yıllarda Köln’de bir grup tarafından denenmiştir. “...Bugün SSK, Köln ve dört başka kasaba ve belediye ile kompost sözleşmesi yapmış durumdadır. Gummersbach Belediye Meclisinin Edelhoff ile sözleşmesinin değiştirilmesi ve SSK’nın sözleşmesine 400 hane daha eklenmesi dikkate değer bir gelişmedir. Belediye otoriteleri göründüğü kadarıyla çöp ve mutfak atıklarının endüstriyel olarak bertarafının çözüm olmayacağını anlamaya başlamıştır. Başlangıçta gösterdikleri dirence rağmen şu anda SSK gibi grupları desteklemektedir.”4

Reclaiming biomass in cities was tried by a group in Cologne in the 70s for compost production. “Today the SSK has concluded compost contracts with Cologne and four other towns and municipalities.

Changing the contract of Gummersbach City Council with Edelhoff and adding 400 more households to the contract of SSI is a remarkable development. Municipal authorities have begun to realize that industrial disposal of garbage and kitchen waste is not a solution as it seems. Despite their initial resistance, they currently support groups such as SSK. “ 4

4 Shiva and Mies, Ecofeminism, 1993

4 Shiva ve Mies, Ekofeminizm, 1993

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

29

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

30

Tekstil

Textile

Statü göstergesine dönüşen giysilerin kalitesi düşürülmüş, hızlı üret-at sürecine itilmiştir. Tekstil, lif üretiminden giyime hazır olana kadar tüm safhalarında kimyasal kullanımı ve fazla su gerektirmesiyle ekolojik dengenin bozulmasında en etkili sektörlerden biridir. Gelişmiş ülkelerin denetim ve yaptırımları artırmasıyla tekstil üretimi ucuz işgücü ve geniş tarım alanlarına sahip Çin, Bangladeş, Mısır, Türkiye gibi ülkelere kaymıştır. Yeterli altyapı ve sermaye bulunmaması, aralarında çocukların da bulunduğu insanları sağlıksız koşullarda, düşük ücretli ve sigortasız işlerde çalışmaya itmektedir.

Böylelikle döngüsel ekonomiye giren ürünler ve atıklarının bertarafı da dahil olmak üzere tekstil ürünleri, her gün kıtalar arası dolaşıma girer.

The quality of the clothes which turned into status indicators, has been reduced, pushed to the production-at-a-shop process. Textile is one of the most effective sectors in disrupting the balance by using chemicals, requiring excessive water in all stages from fiber production to ready-to-wear clothing.

Textile production shifted by increasing process controls, sanctions of developed countries to countries such as China, Bangladesh, Turkey where labor is cheap, agricultural areas are large.

Lack of sufficient infrastructure, capital drives people, including children, to work in unhealthy conditions, low-waged, and uninsured jobs. Thus, products including those in circular economy and its waste, travels between continents every day.

Tekstil atıklarının %95’inin yeniden kullanılabileceği düşünülmektedir.5 Döngü, çok sayıda tekstil çöpünü küresel dolaşımdan çıkarıp tekrar kullanılabilme imkanı yaratır. Özellikle kadın emeğinin eşit fırsat adı altında sömürülmesi yerine, olumsuz şartlara sahip grupların çöpler aracılığıyla alternatif bir üretim pratiğinde yer alması sağlanabilir. İşbirliği, yaratıcılık gerektiren bu pratikler, ilişkilerin güçlenmesini ve tek defaya özgü, aidiyet hissettiren ürünler ve etkileşimler üretilmesini sağlar.

Around 95% of textile waste can be reused.5 The cycle allows to remove large quantities of textile waste from the global circulation. Instead of exploiting women’s labor under the name of equal opportunity, it can be ensured that groups with unfavorable conditions also can take part in an alternative practice through trash. These practices requires cooperation and creativity, ensure the strengthening of relationships, the production of interactions unique to one time, makes sence of belonging.

5 Vadicherla ve Saravanan, 2014

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

31

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Şekil 25. Yer Seçimi Önerileri

Figure 25. Site Selection Suggestions

Yer seçimi

Location selection

İstanbul genelinde ağ oluşturulabilecek alanlar değerlendirildi. Haller yüklü miktarda biyokütle kaynağı ile, üniversiteler bilgi ağı ve genç nüfusa erişilebilirliğiyle, millet bahçeleri geniş alan sağlaması ve konut bölgelerinden kolay erişilebilmesiyle, sanayi bölgeleri atık çeşitliliği ve çevresindeki toplumsal yapılaşma ile, endüstriyel miras alanları tarihsel sürekliliği ile öne çıkmıştır. Akaryakıt istasyonları ise fosil yakıtların tükendiği bir kurguda çöplerden enerji üretim-dağıtım noktaları olarak değerlendirilmiştir.

Throughout Istanbul, areas that can be networked were evaluated. Vegetable markets for the use of large quantities of biomass, universities for being accessible to information network, young population; public gardens for providing a wide area and easy access from residential areas, industrial heritages for having historical continuity and industrial areas evaluated for garbage variety, surrounding social construction. Fuel stations evaluated as energy production-distribution points from waste in a setup where fossil fuels are exhausted.

Millet bahçeleri farklı konumlarda, geniş ve erişilebilir, kamusal alan kimliğiyle müşterekleşme pratiklerine imkan tanıyabilir, potonsiyel barındıran yerler olduğundan uygun görülmüştür.

Zeytinburnu Millet Bahçesi, yoğun ve çeşitli ilişki ağları içermesi ve güncel olarak yapımının devam etmesi nedeniyle çalışma alanı olarak seçilmiştir.

National gardens, have been deemed appropriate because they are located in different locations, are spacious, accessible, have potential, as they can allow commoning with the identity of public space.

Zeytinburnu National Garden has been chosen as a study area due to its intense and diverse network of relationships and its current construction.

32

Zeytinburnu

Zeytinburnu

Sanayi, göç, kentleşme, kentlileşememe ile bilinen surların hemen arkasındaki Zeytinburnu, İstanbul’un ilk gecekondu yerleşimlerinden biridir. Bölgede sanayi, Zeytinburnu Fabrika-ı Hümayun’deki deri, metal, tekstil üretimiyle başlamıştır ve 50’li yıllarda ağır sanayinin gelmesiyle hızlanmıştır.

Industry, immigration, construction, inability to urbanize. Zeytinburnu is one of the first shanty settlements just behind the walls in Istanbul. Industry started with leather, metal, textile production in Zeytinburnu Fabrika-ı Hümayun and accelerated with arrival of heavy industry in ‘50s here.

Acil konut ihtiyacı, siyasi kaygılar ve kaynak yetersizliği ile göçmen işçiler ve ailelerinin fabrika ve tabakhane yakınlarında kendi imkanlarıyla barınaklar kurmasına uzun yıllar göz yumulmuştur. İstanbul artan göçle genişlemiş ve artık merkezi konumda kalan gecekondular, arsa spekülasyonlarıyla apartmanlaşmıştır. Bu dönemin etkileri devam etmektedir. İlk dönem gelenlerin çocukları İstanbul doğumlu olduklarından göçmen analizlerine yansımasa da hemşerilik ilişkileri ve kentlileşememe hali hala etkilerini sürdürmektedir. Zeytinburnu sürekli dönüşmesi, farklı grupların birbiriyle etkileşimleri ve birlikte hayatta kalma stratejileriyle ortaya çıkmış oldukça çeşitli ve özgün bir dokuya sahiptir.

Due to the urgent housing need, political concerns, and lack of resources, migrant workers and their families were allowed to establish shelters by their own ability near factories and tanneries for many years. Istanbul has expanded with immigration and slums which become the city center has become apartments with land speculation. The effects of this period continues. Even though the children of first-time arrivals were born in Istanbul, which isn’t reflected into analysis of immigrants, the effects of fellow citizenship relations and the state of not being able to urbanize still continue. Zeytinburnu has a very diverse, unique texture that emerged with continuous transformation, the interaction of different

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

33

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Ĺžekil 26. Zeytinburnu Veri: Endeksa Figure 26. Zeytinburnu Data: Endeksa

34

90’lı yıllarda tabakhanelerin Tuzla’ya taşınması ve gecekondulardan kalan mülkiyet hakları sebebiyle, işgücünün önemli bir kısmı ilçede kalmış ve ara sokaklarda hemen hemen tüm apartmanların zemin, bodrum katlarını konfeksiyon atölyelerine dönüştürmüştür. Kentsel dönüşüm için pilot bölge seçilmesinin ardından güvenlikli siteler yapılmış ve ilçe yeniden değişime uğrayarak inşaatla anılmaya başlamıştır. Türki Cumhuriyetler ve Balkanlardan gelen göçmenlere, sonraki yıllarda ‘Arap Baharı’ sonrası gelen mültecilerde eklenmiştir. Zeytinburnu, önerilen döngü için tekstil, gıda, enerji, tarım, ambalaj artıklarının birarada bulunmasının yanı sıra, farklı kültürlere, gündelik alışkanlıklara ve yöresel yapma biçimlerine sahip insanların bir arada var olduğu bir alan olmasıyla da büyük potansiyele sahiptir.

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

groups with each other, and the strategies of survival together. In the ‘90s, due to the transfer of the tanneries to Tuzla and the property rights leftover from the slums, a significant part of the workforce remained in the district and the ground and basement floors of almost all apartments in the side streets turned into garment workshops. After the pilot area was selected for urban transformation, secure housings were built and the district underwent change again and began to be remembered with construction. It was added to the immigrants from the Turkic Republics and the Balkans, in the following years, after the “Arab Spring”. Zeytinburnu has great potential for the proposed cycle as it is an area where people with different cultures, daily habits, and local ways of doing together, as well as textile, food, energy, agriculture, and packaging residues.

35

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

36

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

37

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

38

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

39

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

40

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

41

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

42

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

43

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

44

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

45

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

46

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

47

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

48

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

49

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

50

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

51

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

52

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

53

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

54

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

55

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

56

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

57

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

58

Sonuç Yerine

Instead of Conclusion

Çalışmada atık sorununun, yalnızca maddesel ve ekolojik etkileriyle değil, toplumsal ve ekonomik ilişkilerle birlikte değerlendirilmesinin gündelik eylemlerimizde ve kamusal alanda yaratabileceği alternatifler aranmıştır. Atıkların ve birlikte yaşamın yavanlaşan sosyal yönlerinin düşünüşümüze geri getirilmesinin bir yolu olarak, atıklar yeni dönemin müşterekleri kabul edilmiştir. Atıkların ve atık yönetiminin kolektif çöp olarak düşünüşümüze ve geri getirilmesi ve bir müşterekleşme aracı olarak kullanılmasının Zeytinburnu Millet Bahçesi üzerinden metropoldeki potansiyelleri aranmış ve görünür kılınmaya çalışılmıştır. Üretim-tüketim arasındaki süreçler içinden, birbirine yerel ölçekte girdi ve çıktı oluşturabilecek alanlar belirlenmiş ve lineer süreçlerin bağlantı noktaları birleştirilerek bir döngü tasvir edilmiştir. Metropolde birlikte varolma, üretme mekanlarımızın, kolektif bir çabayla, ve yukarıdan sağlanmayan bir otorite ile, bireysel düzeyde değil, kolektif olarak anlam kazanmasıyla çöplerin ekonomiye alternatif bir yaşama kaynak ve araç olma potansiyeli olduğu belirlenmiştir.

In the study, the alternatives that can be created by evaluating the waste problem not only with its material and ecological effects but also with social economic relations, in our daily activities and in the public sphere are sought. Waste has been accepted as a common of the new era, as a way of bringing back the prosaic social aspects of wastes and coexistence to our thinking. The potential of wastes and waste management to be brought back to our minds, our collective garbage to be used as a means of commoning has been searched and tried to be made visible in the metropolis through Zeytinburnu Millet Bahcesi. Among the processes between production and consumption, areas that can create input and output on local scale were determined and a cycle was described by combining the connection points of linear processes. It has been determined that garbage has the potential to be a source, tool for an alternative life to economy, as our spaces of coexistence, production in metropolis gain meaning collectively, not at individual level, with a collective effort and an authority not provided from above.

Kafederde, AVM’lerde vakit geçirmek gibi oldukça yaygınlaşan, tüketime ve bireyselleşmeye dayalı eylemlerin dışında oyuncu, yaratıcı, birleştirici ve çevre dostu eylemler ve ilişkiler vaadeden bir mekan üzerinden atık yönetimi ve kolektif üretim yolları tahayyül edilmiştir. Toplumsal ayrışma, eşitsizlik ve yabancılaşmanın da giderilmesi üzerinde etkili olabilecek bir araç olabileceği düşünülmektedir. Sohbet aracı olan bir kupa kahveyi karıştırdığımız tahta çubukları bireysel olarak depolayabileceğimiz, kullanabileceğimiz ne zamanımız ne de mekanımız olur.

Ancak mahalle ölçeğinde tanımlanan döngü aracılığıyla, çöp olarak görülen bir çok maddenin, ve belki de zamanın, insan ilişkilerinin müşterek kullanılan bir alan ve kaynak olarak görülmesiyle, geçirebileceği birçok dönüşüm yolu ortaya çıkar. Özellikle önümüzdeki yıllarda enerji üzerinden gerçekleşecek değişimin bir problem değil fırsat olarak görülüp, meta üretimine dayalı ekonominin dışında bir kent yaşamı tariflenmesinin çok disiplinli ve katılımcı yöntemlerle incelenmesi umut edilmektedir.

Waste management and collective production ways were envisioned through a space that promises playful, creative, unifying, environmentally friendly actions and relationships, apart from activities based on consumption, in dividualization, which are quite common, such as spending time in cafes, shopping malls. It is thought that it can be an effective tool for eliminating social segregation, inequality, alienation. One have neither time nor space where can individually store and use wooden sticks we mix a cup of coffee, which is a chat tool.

However, through the cycle defined on the scale of the neighborhood, many ways of transformation can be passed emerge when many items are seen as garbage, and perhaps time, human relations are seen as a common space and resource. Especially in the coming years, it is hoped that the transformation through energy will be seen as an opportunity, not a problem, and the definition of urban life outside of the economy based on commodity production will be examined with multidisciplinary and participatory methods.

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık

59

Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning

Kaynakça I References 1. Bradbury, R., (2010), A Pleasure to Burn, İthaki 2.Gore, A.,(2009).Our Choice, The Wylie Agency 3.İstanbul Yollarında Kentsel Politik Ekoloji (2009) Beyond İstanbul, Mekanda Adalet Derneği.

4.Scanlan, J., (2005).On Garbage.SUB Yayınları 5.Shiva & Mies.(1993).Ecofeminism.Zed Books 6.Stavrides, S.,(2016), Common Space, SEL

60

Döngüsel Mahalleler ve Müşterekleşme Aracı Olarak Atık Circular Neighborhoods and Waste as a Tool for Commoning Damla Kınasakal