Αν μου είχαν δοθεί κίνητρα. Εδώ, στην Ελλάδα, η μεταποίηση έχει κλείσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Εάν υπήρχε και είχαμε σαν εταιρεία περισσότερα κίνητρα και μπορούσαμε να δουλέψουμε πάνω σε αυτό, πιστεύω ότι θα το κάναμε. Αλλά αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο, δεν έχουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε αυτό τον τομέα. Το έχουν άλλες χώρες, όσον αφορά στη μεταποίηση. Τώρα έχουν κλείσει όλα, το να αρχίσεις κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο. Ωστόσο, δεν θα ήθελα να το αποκλείσω. Αλλά πρέπει να δοθούν πολλά-πολλά κίνητρα τα οποία μόνο από το κράτος μπορούν να προέλθουν, δεν μπορεί να τα κάνει ένας ιδιώτης. Τι χρειάζεται μια ελληνική φίρμα για να γίνει αντίστοιχη των μεγάλων αλυσίδων ένδυσης; Δεν ανταγωνιζόμαστε τις μεγάλες αλυσίδες. Πρώτα από όλα, κάποιες από αυτές παράγουν προϊόντα σε χώρες με αντίξοες συνθήκες. Δεν είναι ένα μοντέλο που το θέλουμε. Και να μπορούσαμε δεν θα το κάναμε. Για μας είναι πολύ σημαντικό το θέμα της βιωσιμότητας και πρέπει να δίνεις πίσω στην κοινωνία, να επιστρέφεις. Η παραγωγή αγαθών στη Δύση γίνεται με συγκεκριμένους όρους και με τον απόλυτο σεβασμό στα δικαιώματα των εργαζομένων. Μου είναι αδιανόητη η εκμετάλλευση των ανθρώπων. Θέλω να είναι υπερήφανοι οι άνθρωποι που κεντάνε και που φτιάχνουν τα «Zeus and Dione», με τον ίδιο τρόπο που εμείς είμαστε πολύ υπερήφανοι γι’ αυτούς και τη συνεργασία μας. Θέλουμε να ξέρει ο κόσμος την ιστορία του κάθε ρούχου. Θέλουμε να προβάλλουμε τον ίδιο τον άνθρωπο. Η προβολή των συνεργατών μας στις βιοτεχνίες, τα στούντιο ή τα ατελιέ είναι βασικό στοιχείο της εταιρικής μας κουλτούρας. Πρόκειται για μια δημιουργική δουλειά και για να γίνει καλά οι δημιουργοί πρέπει να αντλούν από αυτήν αυτοπεποίθηση, να αισθάνονται αξιοπρεπείς και σημαντικοί, να αισθάνονται χαρά που συμμετέχουν σε μια συλλογική δημιουργική προσπάθεια. Οπότε στην εταιρεία θεωρούμε αυτονόητο πως οι συνεργάτες μας πρέπει να αισθάνονται υπερήφανοι και ευχαριστημένοι από τη συνεργασία μας. Συνήθως λέμε πως η Ελλάδα δεν έχει design, για να βάλει προστιθέμενη αξία. Θα συνεργαζόσασταν, για παράδειγμα, με τη Μαίρη Κατράντζου ή τη Σοφία Κοκοσαλάκη; Θα δούλευα με όποιον έχει γούστο και όποιον έχει την ίδια αισθητική. Και η Μαίρη Κατράντζου και η Σοφία Κοκοσαλάκη έχουν μια απίστευτη αισθητική. Και είναι πολύ καταξιωμένες και με πάρα πολύ ταλέντο. Θα ήμουν πάρα πολύ ευχαριστημένη, αν δούλευα μαζί τους. Στο κομμάτι του ντιζάιν οι Έλληνες διαπρέπουν. Αν παρακολουθήσετε σε ποιους απονέμονται τα βραβεία, πάντα στην πρώτη δεκάδα είναι ένας έλληνας ντιζάινερ. Είτε στον χώρο του επίπλου είτε στο αυτοκίνητο, στον σχεδιασμό αντικειμένων ή την αρχιτεκτονική, υπάρχει πάντα κάποιος Έλληνας. Στο μεταξύ, υπάρχει κι αυτό το αίσθημα ότι βγαίνουν όλο και πιο πολύ προς τα έξω. Αυτή η κρίση ίσως έχει δώσει ώθηση να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και να τολμήσουν πιο πολύ οι έλληνες σχεδιαστές. Παλαιότερα δεν το έβλεπες. Οι ντιζάινερς ήταν πιο μαζεμένοι ή δεν αισθάνονταν αυτοπεποίθηση και περηφάνια, ώστε να κάνουν ένα βήμα προς τα μπρος. Τώρα βλέπεις όλο και πιο πολλούς, δεξιά και αριστερά ξεπηδάει ένας Έλληνας και είναι πάρα πολύ όμορφο. Είμαστε πάρα πολύ περήφανες, ακόμα και όταν βλέπουμε ελληνικές μάρκες στο δικό μας το κομμάτι. Στο θέμα του ντιζάιν δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Έχουμε πρόβλημα σε δομικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την παρα-
32
WOMAN
voice
γωγή. Εκεί «κολλάνε» τα πράγματα πάρα πολύ. Όταν έχεις θέμα με τη διακίνηση, με την υψηλή φορολογία, αυτό φρενάρει όποιον θέλει να κάνει κάτι και να βγει εκτός συνόρων. Αυτό είναι το κομμάτι που λείπει από το παζλ. Αν μπορέσει αυτό να το ξεπεράσει ο έλληνας ντιζάινερ, θα δείτε όλο και περισσότερους. Πώς κάνεις μόδα την Ελλάδα και στην Ελλάδα; Αυτό είναι που συζητάμε χρόνια με τη συνέταιρό μου, τη Δήμητρα Κολοτούρα, η οποία έχει εργαστεί χρόνια ως στέλεχος επικοινωνίας. Λέει πάντα ότι για να αποκτήσεις επικοινωνιακή ορατότητα πρέπει να αρχίσουν να γράφουν για σένα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης του εξωτερικού. Όταν αρχίζουν να γράφουν για σένα στο εξωτερικό εμφανίζονται οι πρώτες διασημότητες με τα ρούχα σου, οπότε είναι λογικό να σε βλέπουν αλλιώς και στην εγχώρια αγορά. Όταν ξεκινάς από το εξωτερικό και βλέπεις διάσημες γυναίκες να σε φορούν, είτε είναι μοντέλα είτε ηθοποιοί είτε σταρ, αισθάνεσαι ικανοποίηση γιατί εκεί το περιβάλλον της δημοσιότητας είναι διαφορετικό και έχουμε να συναγωνιστούμε με μεγαθήρια της μόδας. Μια δημοσιογράφος στο BBC φόρεσε πουκάμισο Zeus and Dione. Μας έχουν αγαπήσει και οι Ελληνίδες πάρα πολύ. Δημοσιογράφοι, γυναίκες από τον χώρο της πολιτικής και μάλιστα απ’ όλα τα κόμματα. Για παράδειγμα, η υπουργός Εργασίας, η κυρία Αχτσιόγλου, έχει εμφανιστεί σε τηλεοπτικό πάνελ με το πουκάμισο Hera, σε χρώμα χακί. Αυτό μας χαροποίησε ιδιαιτέρως. Η κυρία Αχτσιόγλου είναι κατά γενική ομολογία μια πολύ κομψή κυρία. Το γεγονός ότι φόρεσε αυτό που της άρεσε, με μόνο κριτήριο το γούστο και την κομψότητα, ελπίζουμε να γίνει παράδειγμα και σε άλλους. Θα καταφέρετε να κάνετε το μετάξι Σουφλίου, γνωστό παγκοσμίως; Βασικά το έχουμε ήδη κάνει, έχει γίνει παντού αναγνωρίσιμο. Προϋπήρχε, άλλωστε. Είναι πολύ σημαντικό να προϋπάρχει κάτι και να το αναβιώνεις. Αν το κάνεις τελείως από την αρχή, θα πάρει πάρα πολύ χρόνο. Είναι μια ιστορία που πάει έναν αιώνα πίσω και έχεις το συγκριτικό πλεονέκτημα να παράγεις το μετάξι εκεί. Και κάνεις ό,τι μπορείς για την προβολή του. Μερικοί ήταν καχύποπτοι. Προσπάθησαν για πολιτικούς λόγους να ρίξουν λάσπη. Εμάς μας ενδιαφέρει να προωθήσουμε το μετάξι του Σουφλίου, το Σουφλί, τους ανθρώπους που θέλουν να δουλέψουν, να προβληθεί όλη εκείνη η περιφέρεια και ο τόπος τους. Ούτε μας ενδιαφέρει να τους αγοράσουμε κανένα κτίριο, ούτε να τους πάρουμε κανέναν άνθρωπο. Τίποτα από όλα αυτά. Το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι να δώσουμε δουλειές και να προωθήσουμε το προϊόν. Προσπαθούμε να κάνουμε κι άλλους να αγοράζουν το μετάξι του Σουφλίου και να επενδύσουν σε αυτό τον τομέα. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό για τον Έβρο και δίνει ένα κίνητρο προκειμένου οι κάτοικοι να μη νιώθουν ξεχασμένοι, απομονωμένοι εκεί, στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Κι έχει τόσες ομορφιές. Έχουμε και ξένους που έρχονται συνέχεια. Τους γνωρίζουμε την ευρύτερη περιοχή. Είναι πολύ όμορφος τόπος, το δάσος της Δαδιάς, η Αλεξανδρούπολη. Δίπλα είναι η Κομοτηνή, η Ξάνθη και τα Πομακοχώρια. Έχει τόσα ωραία μέρη. Νομίζω ότι εκτός από το Σουφλί προσπαθούμε να κάνουμε και μια γενική προώθηση- διαφήμιση όλης της περιοχής. Πιο μεγάλη διαφήμιση δεν υπάρχει. Αν δεν μπορούν να το δουν... Έχετε στοχοποιηθεί λόγω των προσωπικών σας επιλογών. Ποια πιστεύετε ότι είναι η θέ-
Δεν μου είναι καθόλου
ευχάριστο
ότι έχω γίνει στόχος μιας συστηματικά κακόβουλης κριτικής. Χρησιμοποιώ εν γνώση μου αυτόν τον πολύ επιεική χαρακτηρισμό, καθώς όσοι με διαβάλλουν είναι προφανές ότι επιδιώκουν να τους απαντήσω στη γλώσσα τους.