art
Της ΝΑΝΤΙΑΣ ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Μπορεί ο πραγματικός καλλιτέχνης να σηκωθεί, παρακαλώ; (The real Slim Shady, Eminem)
Σ
τη χώρα μας το 2008 εξέπνευσε με βρυχηθμούς. Ποντικιού ή λιονταριού, δεν είναι βέβαιο ότι ξέρουμε ακόμη. Το θέμα συζητήθηκε εν θερμώ και λιγότερο εν θερμώ και πέτυχε κατά παράδοξο τρόπο να είναι τοπικό και διεθνές μαζί. Η Ελλάδα έγινε ξανά τόπος αναφοράς μετά το 2004, αλλά το μόνο τύμπανο που τόσο συμβολικά χτύπησε, εκείνη η τελετή έναρξης από τη μυθική Ολυμπία, μεταλλάχτηκε σε μια «κλήση στα όπλα»(;), εν πολλοίς απροσδόκητη, δυσερμήνευτη, «ακατάστατη» και κυρίως Οι εκλεκτικές συγγένειες του Παπαδημητρίου με τον Χαλεπά
34 A.V. 29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ - 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2009
πραγματική. Είναι χαρακτηριστικό πως ό,τι γράφτηκε με τη μορφή «λίστας αξιολόγησης» της χρονιάς που πέρασε έγινε υπό τη σκιά και τη σύγκριση των γεγονότων που «ταπείνωσαν» (τα εισαγωγικά παραπέμπουν στο εύρος της έννοιας) την καλλιτεχνική έκφραση και έκαναν μάλιστα κάποιους να αναρωτηθούν: «Πώς μπορούμε να κάνουμε τέχνη όταν έξω γίνεται της πουτάνας;». Το ερώτημα είναι παροιμιώδες, όσο οι λίστες είναι παλιές και αναπόδραστες. «Θα έχουμε πρόβλημα εδώ...», όπως λέει και το τραγούδι.
Το γεγονός που έφερε τα ερωτήματα από το ένα έτος στο άλλο
Η
ημερίδα με τίτλο «Ε(κ)σωτερικότητες: τέχνη, πολιτική και κοινωνία σε εποχή κρίσης», που διορ-
γάνωσε το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (επιμέλεια Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Κωστής Σταφυλάκης, 10/1/09, Μουσείο Μπενάκη), συγκέντρωσε μεγάλο και ανήσυχο κοινό αλλά και μια ομάδα ομιλητών που, με αναφορές στη διεθνή σύγχρονη πολιτική θεωρία καθώς και στα συγκεκριμένα γεγονότα του περασμένου ελληνικού Δεκέμβρη, πέτυχε σε μεγάλο βαθμό να περιγράψει «την κοινή αίσθηση ότι η σύγχρονη ριζοσπαστική τέχνη κατέχει μια παράδοξη σχέση αυτονομίας-ετερονομίας ως προς την πολιτική εμπειρία». Να μεταφέρει, δηλαδή, την εντύπωση της «αμοιβαίας ταραχής» που φαίνεται να χαρακτηρίζει αυτή τη σχέση και να διατυπώσει με σαφήνεια ένα κρίσιμο, ειδικά για την ελληνική περίπτωση, ερώτημα:
Δύσκολα. Πολύ δύσκολα, όπως τουλάχιστον φάνηκε από τις παρουσιάσεις/ομιλίες των αρχιτεκτονικών και καλλιτεχνικών ομάδων που συμμετείχαν ως δραστηριοποιούμενες στο δημόσιο χώρο (Δίκτυο Νομαδική Αρχιτεκτονική, Ομάδα Φιλοπάππου, Omio, PPC_T/ Farkadona, Reconstruction Community, Sarcha). Το Δίκτυο Νομαδική Αρχιτεκτονική ήταν αυτό που ξεπέρασε το σκόπελο της στεγνής αυτοαναφορικότητας, παρουσιάζοντας σε μια δράση με σκίτσα την περιπέτεια του εγώ, του κόσμου και της τέχνης τις ημέρες που συγκλόνισαν την, σε ημικομματώδη κατάσταση, πολιτική ζωή. σημειωνόταν, σαν παιχνίδι σε τυχαία σειρά, από ένα ακέφαλο χέρι, σε μεγάλη βιντεοπροβολή στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Μπενάκειου.