Dla Szkół ponadgimnajalnych
1
Spis treści: Dział 1…………………………………………………..3-10 • Sól kuchenna.………………………………….5 • Woda …………………………………………….6 • Metan…………………………………………….7 • Cukier buraczany………………………………8 • Kwas cytrynowy……………………………….9 • Gliceryna………………………………………10 Źródła……………………………………………….11
2
Dział I Związki chemiczne w otoczeniu człowieka i ich zastosowania Aby rozpoznać związki chemiczne w otoczeniu człowieka należy wiedzieć, co to jest związek chemiczny, a więc jest to substancja złożona zbudowana z co najmniej dwóch różnych pierwiastków połączonych z sobą. Cząsteczka wody- przykładowy związek chemiczny
Związki chemiczne towarzyszą człowiekowi na co dzień, są zawsze blisko nas. Czasami nie widzimy ich gołym okiem lub ich nie czujemy, jednak są to sporadyczne przypadki. Luminofosfory XXI wieku, czyli nowe źródła światła to związki chemiczne, które pochłaniają światło słoneczne, a potem przekształcają je w energię elektryczną.
3
Związki chemiczne możemy zaobserwować np. w naszym domu, kuchni, łazience czy też pokoju. Bo przecież związki to rzeczy z których korzystamy na co dzień. Tymi podstawowymi są między innymi: sól kuchenna, woda, metan, cukier buraczany, kwas cytrynowy czy też gliceryna.
4
Sól kuchenna Jej potoczna nazwa to chlorek sodu, a wzór to NaCl. Jest to związek chemiczny używany jako przyprawa w kuchni. Znajdująca się w sprzedaży sól to tak zwana sól jodowanasztucznie wzbogacona związkami jodu ze względów zdrowotnych. Wielu dietetyków uważa białą, rafinowaną sól za tak zwaną białą śmierć. Jej nadużywanie w dzisiejszej kuchni jest jednym z czynników wpływających na powstawanie tak zwanych chorób cywilizacyjnych.
Zaleca się stosowanie soli nierafinowanych, czasami określanych jako kamienne oraz soli morskiej uzyskiwanej poprzez odparowywanie wody morskiej.
Sól morska
5
Woda Kolejnym związkiem jest woda, czyli tlenek wodoru wzorze H2O . Woda może występować w trzech stanach skupienia: w stanie ciekłym w warunkach normalnych stanie gazowym jako para wodna oraz w stanie stałym jako lód.
Większość występującej w przyrodzie wody jest słona tzn., że zawiera dużo rozpuszczonych soli głównie chlorku sodu. W wodzie rozpuszczalnych jest również wiele gazów np. dwutlenek węgla. Dwutlenek węgla w wodzie Głównie to woda w morzach i oceanach jest najbardziej słona. Najpopularniejsza jest woda pitna używana do celów sanitarno-bytowych, w rolnictwie zaś do nawadniania pól. Znaczne ilości wody zużywają też zakłady przemysłowe. Każde żywe stworzenie potrzebuje wody, jest ona niezbędna do życia.
6
Metan Metan to najprostszy węglowodór nasycony, alkan. Jego wzór chemiczny to CH4. Znany jest też jako gaz błotny czy też gaz kopalniany. W temperaturze
pokojowej jest bezwonnym i bezbarwnym gazem. Metan powstaje w przyrodzie w wyniku
beztlenowego szczątek roślinnych
rozkładu np. na bagnach.
Stanowi główny składnik Jest stosowany jak gaz do syntezy wielu innych chemicznych.
gazu ziemnego. opałowy i surowiec związków
7
Najczęściej spotykany jest w kuchenkach gazowych w naszych kuchniach. Sposób wydobycia metanu (gazu ziemnego).
Cukier buraczany Kolejnym związkiem chemicznym jest cukier zwany cukrem buraczanym. Jego wzór chemiczny to C12H22O10.
Cukier ten jest jedną z dwóch najpopularniejszych odmian cukrów jadalnych na świecie, drugim jest cukier trzcinowy. Cukier buraczany
8
Cukier buraczany, jako gotowy produkt, jest w Polsce nazywany cukrem spożywczym. Służy miedzy innymi do osładzania potraw, napojów, jednym słowem poprawia smak.
Kwas cytrynowy Kolejnym związkiem godnym uwagi jest kwas cytrynowy. Jest to związek organiczny, hydrokwas trikarboksylowy o wzorze C3H4OH(COOH)3.
Kwas cytrynowy występuje w niewielkich ilościach w większości organizmów żywych, gdyż spełnia ważną rolę w ich metabolizmie. W większych ilościach występuje w niektórych owocach np. w cytrynach.
9
Kwas cytrynowy jest używany jako regulator kwasowości i przeciwutleniacz w przemyśle spożywczym. Sole kwasu cytrynowegocytryniany stosowane jako leki przy niedoborze określonego metalu w organizmie.
Gliceryna Jej nazwa zwyczajowa to glicerol. Jest to dokładniej najprostszy
alkohol trójwodorotlenowy o wzorze CH2OH-CHOH-CH2OH.
Gliceryna, jako dobry rozpuszczalnik tłuszczy i innych 10
lipidów, jest stosowana przy produkcji kremów, pomadek i innych produktów kosmetycznych. Stanowi ważny surowiec do syntezy wielu różnorodnych związków chemicznych np. niektórych gatunków mydła. Głównym źródłem gliceryny w przemyśle są tłuszcze roślinne i zwierzęce. Gliceryna znajduje się też w niektórych owocach i warzywach.
”Według mnie każdy człowiek powinien znać związki chemiczne lub przynajmniej wiedzieć czy
11
dany związek, w jakikolwiek sposób może zaszkodzić naszemu życiu. Mimo tego, iż na co dzień nie jesteśmy uprzedzani o szkodliwym lub leczniczym działaniu danego związku to dla własnego bezpieczeństwa powinniśmy je znać.” Kazimierz Fajans( polski chemik)
Źródła:
• www.wikipedia.pl • www.klubnaukowca.pl • www.poradnikzdrowie.pl • www.sciaga.pl • www.google.pl
12