YORUM
V
alie Export (Waltraud Höllinger) film yapımcısı, video ve performans sanatçısı olarak biliniyor. Özellikle tabuları ele alan aksiyonlarıyla Hermann Nitsch, Günter Brus gibi isimlerle birlikte Viyana Aksiyonistlerinin bir tür devamcısı olarak da düşünülebilir. Skandal yaratan üretimler; savaş sonrası konformist Avusturya kültürünü eleştiren, bedenin her tür yaklaşımla ele alındığı performanslar Aksiyonistlerin alametifarikası. Valie Export ise kadın bedeni ve bilincinin medyada nasıl temsil edildiği ve sergilendiğini ele almasıyla diğerlerinden ayrılıyor. 1960’ların ikinci yarısından sonra sanat kariyerine başlayan sanatçı 1967’de adını Valie Export olarak değiştirdi; aile soyadı Lehner’i ve eski kocasının soyadı Höllinger’i istemiyordu. Valie, Waltraud isminin kısaltılmış halidir ve Export soyadı, ucuz Avusturya sigarası Austria Export’a bir referans vermektedir. Valie Export, politik duruşunu söylemlerinde ve çalışmalarında sürekli vurgulayan bir isim. Hem bir feminist politikacı hem de bir sanatçı/ aktivist gibi iş görerek toplumsal bir değişime ön ayak olmaya çalışması, işlerinde rahatlıkla okunabilmektedir. Bu bağlamda ikinci dalga feminizmin bir temsilcisi olarak, Valie Export’un provokatif eylem ve performansları bugün sanat tarihine girmiş durumda. Örneğin ‘Aktionshose: Genitalpanic’ (1968) isimli doğaçlama aksiyonunda, altına kasık bölgesi açık bir pantolon giyerek sinemaya giren sanatçı, böylece hem sinemada kadınların pasif rolü hakkındaki düşünceleri provoke etmiş hem de cinsiyetin doğası ve kamusal alanda cinsiyet gibi konuları tartışmaya açmıştır. Valie Export’un erken dönem performanslarından birisi olan ‘Tapp und Tastkino’ bugün feminist sanat tarihinde ikonik bir statü elde etmiş durumda. 1968 – 1971 yılları arasında Avrupa’nın 10 farklı kentinde gerçekleştirdiği bu performansında, sanatçı üzerine ufak bir “tiyatro sahnesi” kostümü giyerek sokaklarda gezer ve erkekleri, kadınları ve çocukları yanına gelmeye ve kendisine dokunmaya davet eder. Bu performansı üzerine medya sanatçıyı persona non grata ilan ederken, bir gazete Valie Export’u “cadı” olarak lanse etmiştir. Galeri Zilberman’daki sergide izleyiciler, sanatçının zamanının bu provokatif işinin videosunu da görebiliyor.
Valie Export, ‘Vertical Gel’ Beden Konfigürasyonları, 1976
45