Adroddiad Blynyddol 2008-2009 by Cyngor Celfyddydau Cymru ~ Arts Council of Wales

08/09

Llyfr Lloffion Blwyddyn yn y Celfyddydau Adroddiad Blynyddol Cyngor Celfyddydau Cymru

Cynnwys Pwy ydym a beth a wnawn?

Rhagair y Cadeirydd

Rhagair y Prif Weithredwr

Llyfr Lloffion y Celfyddydau: Adolygiad o'r Flwyddyn

Gwasanaeth Cwsmeriaid

Ansawdd, gwerthuso a monitro

Arbedion Effeithlonrwydd

Aelodau'r Cyngor 2008/09

Cyfarwyddiadau Polisi'r Loteri Genedlaethol 44 Adroddiad a Datganiadau Ariannol Cysylltwch 창 Ni

Virginia Graham - Ffair Grefftau Origin 2008, Somerset House

Clawr blaen: Everything seemed so simple and beautiful (manylyn) (h) Carwyn Evans

45 153

Pwy ydym a beth a wnawn? Mae Cyngor Celfyddydau Cymru yn elusen annibynnol a sefydlwyd drwy Siarter Frenhinol yn 1994. Caiff ei aelodau eu penodi gan Weinidog dros Dreftadaeth Llywodraeth Cynulliad Cymru. Ein prif noddwr yw Llywodraeth Cynulliad Cymru. Rydym hefyd yn dyrannu arian y Loteri Genedlaethol ac yn codi arian ychwanegol lle y gallwn o amrywiaeth o ffynonellau yn y sector cyhoeddus a'r sector preifat.

Rydym am i Gymru fod yn genedl lle... • mae'r celfyddydau a diwylliant yn greiddiol i'n hunaniaeth genedlaethol, gan gymell pobl i ymweld â ni a dysgu amdanom • mae artistiaid o ansawdd sy'n llawn dychymyg yn byw ac yn gweithio

Drwy gydweithio â Llywodraeth Cynulliad Cymru, gallwn ddangos sut mae’r celfyddydau yn helpu i gyflawni amcanion polisi Cymru’n Un y Llywodraeth.

• mae'r celfyddydau wrth wraidd ei hadfywiad cymunedol ac economaidd, gan olygu eu bod yn cael eu hystyried mewn gwaith cynllunio lleol a chenedlaethol

Mae ein staff yn gweithio o swyddfeydd ym Mae Colwyn, Caerfyrddin a Chaerdydd.

• mae'r celfyddydau ar gael yn fwy, gyda'r ystod ehangaf o bobl yn cymryd rhan ynddynt ac yn eu mwynhau • mae artistiaid uchelgeisiol a chlodfawr yn ategu enw da'r wlad o ran diwylliant

Rhagair y Cadeirydd

Cymaint o waith, cymaint o fentrau creadigol, cymaint o leoliadau amrywiol, cymaint o ddisgwyliadau i'r celfyddydau. Does ryfedd bod dyn yn croesi bysedd ac yn mwmian yr hen ymadrodd: "Rwy'n gobeithio y bydd popeth yn iawn ar y noson". Wel, fel mae'r llyfr lloffion cryno hwn yn dangos, roedd "popeth yn iawn" yng Nghymru y llynedd: a hynny oherwydd gwaith caled a dyfal y rhai sy'n ffynnu, yn hwyluswyr a chreawdwyr, i ddod â dynamiaeth i'n diwylliant yng Nghymru drwy blethora o fynegiant artistig, a hynny y tu ôl i'r llenni ac yn wyneb y cyhoedd.

Does dim diben mewn bwrw trem yn ôl os nad yw'r persbectif yn gadarn ac yn ddyfodolaidd. Dyna'r hyn a ddaeth casgliad fideo anhygoel John Cale i'r Parti Rhyngwladol o Gymru yn Biennale Celfyddyd Fenis 2009; dyna'r hyn y byddwn yn ei weld pan fydd National Theatre Wales yn troi ei waith paratoi yn llwyddiannau yn 2011; yr hyn y gallwn ei ddarllen yn y dadeni heriol i'w nodi mewn ffuglen iaith Gymraeg; ei synhwyro yn rhagoriaeth ein celfyddydau gweledol a chrefft gyfoes a'r hyn y gellir ei weld mewn anghenion cynulleidfaoedd a dyheadau cymunedau.

lunio strategaeth ar gyfer dyfodol yng Nghymru, y gall pawb ymfalchïo ynddo. Ar nodyn personol, mae'n fraint i mi gael fy ngwahodd i wasanaethu yn y capasiti hwn tan 2013, pan fyddaf yn gobeithio adrodd yn ôl ar hanes a grëwyd gyda dyfodol i'r Celfyddydau mewn cof.

Dro ar ôl tro rwyf wedi cael fy siomi ar yr ochr orau gan y rhai sy'n dal ati yn wyneb anawsterau ariannol, daearyddol neu ddemograffig rydym yn eu hwynebu yn ein gwlad gymhleth, fach, oherwydd mae'n eithriadol o bwysig ein bod yn sicrhau y bydd y celfyddydau yn ein cymdeithas, er gwaethaf popeth, "yn iawn". Mae hanes llwyddiannau yn real ac yn glir, ond felly hefyd ein cyfeiriad, sef yr hyn y mae Cyngor Celfyddydau Cymru yn canolbwyntio arno ar hyn o bryd.

O fewn Cyngor Celfyddydau Cymru, hoffwn, fel Cadeirydd, ddiolch i'n Prif Weithredwr dros dro, James Turner, a'i ragflaenydd Peter Tyndall, am eu stiwardiaeth a nodi pa mor ddi-dor y mae Nick Capaldi wedi ymgymryd â'r gwaith eisoes. Fodd bynnag, dim ond pan fydd etifeddiaeth yn drawsnewidiol y bydd o ddefnydd, ac rwy'n hyderus iawn y bydd ein Cyngor newydd a datblygol o Aelodau, yn ein lleoliad newydd ym Mae Caerdydd gyda ffenestr i Gymru, yn gofyn i Nick a'i dîm cyfan

Dai Smith

Canolfan Grefft Rhuthun (llun: Dewi Tannat-Lloyd)

Rhagair y Prif Weithredwr Wrth i mi ysgrifennu'r Rhagair hwn, prin y gallaf gredu y byddaf wedi cwblhau fy mlwyddyn gyntaf gyda Chyngor Celfyddydau Cymru o fewn rhai wythnosau. Bu'n flwyddyn bleserus iawn - yn dda gweld hen gyfeillion eto, ond yn well fyth dechrau ar siwrnai i ganfod y celfyddydau yng Nghymru. Symudais o Gyngor Celfyddydau Lloegr, ac mae sawl un wedi holi sut le yw Cymru o gymharu 창 Lloegr. Fy ateb yw "union yr un peth, ond yn hollol wahanol." Yr hyn rwy'n ei olygu yw mai ymgyrchu i gael arian a gwneud y penderfyniadau anodd hynny ynghylch pwy sy'n cael beth, yw'r heriau cyffredinol y mae pob corff ariannu'n eu hwynebu. Ond mae'r cyddestun gwleidyddol, economaidd a diwylliannol yng Nghymru yn gwbl wahanol i'r hyn rydw i wedi arfer ag ef.

Charles Byrd - Arddangosfa Arbennig Eisteddfod Genedlaethol Cymru 2008

Yr hyn sydd wedi ennyn fy chwilfrydedd yn benodol yw'r graddau y mae'r celfyddydau yng Nghymru wedi'u gwehyddu i 'sgript graidd' bywyd bob dydd y bobl - o'r Eisteddfodau i Sefydliadau'r Glowyr, mae'r celfyddydau'n bwysig i bobl, ac maent am gymryd rhan ynddynt. Iddynt hwy, mae'r celfyddydau'n ffordd fyw, real, o fynegi creadigrwydd unigol. Ac

mae'r celfyddydau byw yn bwysig. Hebddynt, mae diwylliant mewn perygl o ddod yn amgueddfa i waith wedi'i ailgylchu, ac yn llwyfan i ddehongliadau newydd o draddodiadau diwylliannol yr oes a fu. Dros y canrifoedd, mae artistiaid wedi adlewyrchu, cwestiynu a llywio'r ffordd mae diwylliant a chymdeithas wedi datblygu. Roedd y traddodiadau sydd bellach yn gonglfaen i'n treftadaeth ddiwylliannol yn newydd ac yn heriol yn eu dydd. Felly, rhaid i ni beidio ag anghofio y gallai'r gwaith a gefnogwn nawr fod yn etifeddiaeth i genedlaethau'r dyfodol. Dyma pam bod gen i obsesiwn yngl n 창 cheisio sicrhau ein bod yn cefnogi'r gwaith gorau posibl. Mae ansawdd yn bwysig. Yn fy mywyd proffesiynol, rwy'n cael y fraint o weld gwaith o safon eithriadol o bryd i'w gilydd gwaith sy'n peri i chi sefyll yn stond, ac sy'n byw yn hir yn y cof. Ond hefyd, yn anffodus, rwy'n gweld cryn dipyn o waith nad yw cystal. Mae celfyddyd dda yn gofyn am ddychymyg, uchelgais, integredd, sgil a chrefft. Er fy mod yn credu y gall pawb fod yn greadigol, nid yw hynny'n golygu bod pawb yn artist nac yn ddyluniwr, ac ni allwn dybio bod pawb sy'n

gwneud chwaraeon yn athletwr, ni allwn dybio bod pawb a all wneud cymorth cyntaf yn llawfeddyg, ac nid yw pawb a all godi ffrimpan yn gogydd. Felly, beth yw ystyr hyn i Gyngor y Celfyddydau? Rwy'n grediniol fod gan Gyngor y Celfyddydau ddyletswydd - yn enwedig yn ystod cyfnod sy'n ariannol ansicr - i ddefnyddio arian trethdalwyr y mae'n ei gael mewn ffordd ddoeth. Mae'r deng mlynedd diwethaf wedi bod yn stori llwyddiant ysgubol ar gyfer y celfyddydau. Ond mae rôl Cyngor y Celfyddydau yn fwy na dim ond sicrhau bod rhaglenni profedig yn fwy fforddiadwy i gynulleidfaoedd sefydledig. Mae'r celfyddydau yn newid ac yn datblygu, ac mae'n rhaid i'n harian annog hynny. Felly rhaid i ni fod yn ddethol ynghylch yr hyn a gefnogwn. Dyw hyn byth yn hawdd. Nid yw Cyngor y Celfyddydau yn rhoi arian i sefydliadau er mwyn iddynt dim ond fodoli rhaid i ni ddisgwyl mwy na hynny. Rydym am ariannu sefydliadau sy'n ddewr, sy'n cymryd

risgiau, sy'n dangos dyfeisgarwch ac sy'n teimlo'n angerddol tuag at greu gweithgareddau artistig newydd, i gynulleidfaoedd newydd, mewn lleoedd newydd. Penderfynu pwy sydd fwyaf tebygol o gyflawni hyn yw'r her y mae tîm o arbenigwyr celfyddydol Cyngor y Celfyddydau yn ei hwynebu bob dydd. Mae'n fater o brofiad, gwybodaeth a barn. Mae gan bawb farn ar yr hyn sy'n haeddu cefnogaeth gyhoeddus. Fel corff cyhoeddus rhaid i Gyngor y Celfyddydau bob amser wynebu'r feirniadaeth ein bod yn dueddol o edrych yn ôl mewn ffordd geidwadol ar un olwg, tra'n croesawu'r 'newydd' mewn ffordd fyrbwyll ar yr olwg arall. Wrth gwrs, mae'r realiti yn fwy cynnil. Dyna pam bod ein Hadolygiad Buddsoddi - yr archwiliad manylaf o'n dulliau ariannu a wnaed gennym erioed - mor bwysig. Ein nod, yn ystod y flwyddyn nesaf, yw ariannu 'portffolio' o sefydliadau ar draws Cymru sy’n weithgar yn artistig, yn gadarn yn ariannol ac sy’n derbyn digon o fuddsoddiad i ffynnu.

I gloi, wrth i mi edrych yn ôl dros y flwyddyn ddiwethaf, hoffwn ddiolch i'm staff, i'r Cyngor, ac yn benodol i'm Cadeirydd, Dai Smith, y mae ei gyngor deheuig a gwybodus wedi bod yn werthfawr iawn. Hefyd, hoffwn gydnabod cyfraniad sylweddol fy rhagflaenydd, Peter Tyndall, a sicrwydd tawel James Turner a lwyddodd i sicrhau bod y sefydliad yn parhau i ddatblygu tan i mi gyrraedd. Maent wedi gadael sefydliad sy'n oriog o uchelgeisiau ac sy'n benderfynol o lwyddo.

Nick Capaldi

Llyfr Lloffion y Celfyddydau: Adolygiad o'r Flwyddyn Theatrau Hijinx ac Odyssey yn mynd â “Full Circle” ar daith fel rhan o weithgareddau gwanwyn Noson Allan.

Ebrill 2008 The Importance of Being Earnest, Mappa Mundi - Theatr Mwldan.

“Rwy'n mwynhau bod yn rhan o dîm Odyssey, ac rydw i wedi magu hyder ers ymuno chwe blynedd yn ôl. Rwy'n mwynhau perfformio ar y llwyfan. Pan wnes i chwarae rhan Andy yn 'Full Circle’ roeddwn i'n falch iawn o'n hunan. Fe wnaeth pawb yn Hijinx fy helpu a hoffwn wneud llawer mwy gydag Odyssey. Mae e wedi newid fy mywyd yn llwyr.”

Bardd Cenedlaethol newydd i Gymru, Gillian Clarke. Tinariwen - band y felan yng Nghanolfan Gelfyddydau Pontardawe a The Point, Caerdydd. Cwmni dawns Earthfall yn synnu cynulleidfaoedd gyda Gravitas yng Nglan yr Afon, Casnewydd.

Gravitas (h) Earthfall

(Gareth Clark, actor gyda Theatr Odyssey)

Mae bron i wyth o bob deg (79%) o oedolion Cymru yn mynd i o leiaf un digwyddiad celfyddydol unwaith y flwyddyn neu'n amlach. Mae hyn yn gynnydd o dri phwynt canran ers y llynedd sef 76%. Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

Artistiaid Cymru yn heidio i San Steffan!

Cai Tomos

Cefyn Burgess

Full Circle - Theatrau Hijinx ac Odyssey (llun: Kirsten McTiernan)

Gwobr Artes Mundi 2008 Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd

N S Harsha yn ennill gwobr ÂŁ40,000 Artes Mundi!

Come give us a speech 2007/08 - N S Harsha

Bu Cai Tomos, artist dawns, a Cefyn Burgess, artist tecstilau, yn arddangos eu gwaith yn Nhy^ Portcullis, San Steffan ar ddiwrnod 'Y Celfyddydau yn y Senedd'. Perfformiodd Cai ddawns 10 munud o hyd o'i brosiect diweddaraf, Calon. Dangosodd Cefyn gasgliad o decstilau yn seiliedig ar gapeli o Ynys Enlli, Gogledd Cymru, i Gapel Enlli yn Nhalaith Efrog Newydd. Roedd ASau y DU a'r VIPs yn llawn edmygedd o'u talent. 07

Cyngor Celfyddydau Cymru

Noson wych!

yn lansio dau adroddiad yn yr Atriwm newydd yng NghaerdyddCafodd yr adroddiadau eu comisiynu gennym i dîm ymchwil Prifysgol Morgannwg. Mae'r ddau adroddiad, "Y Celfyddydau ac Ymgysylltu â'r Cyhoedd - Patrymau, Prosesau a Dulliau i Sicrhau Newid" a "Law yn Llaw: Gweithgareddau sy'n Seiliedig ar y Celfyddydau ac Adfywio" yn ceisio datblygu gwell dealltwriaeth o ymgysylltiad cyhoeddus â'r celfyddydau yng Nghymru ac ymchwilio i'r rhesymau dros lefel is o gyfranogiad ymhlith grwpiau cymdeithasol allweddol yn cynnwys y rhai sy'n byw mewn ardaloedd difreintiedig. Fe wnaeth astudiaeth achos un o'r adroddiadau, ^ o'r ^ dawns o bobl hyn sef y grwp Rhondda, berfformio 'Cofio' yn yr achlysur lansio - roedd aelod hynaf ^ yn 92 oed! y grwp

Cofio (llun: Huw John)

Black Watch (h) Theatr Genedlaethol yr Alban

‘Black Watch' gan Theatr Genedlaethol yr Alban - Canolfan Hamdden Glynebwy Am ddrama wych - does fawr o syndod iddi ennill yr holl wobrau ym myd y theatr! Mae 'Black Watch' yn adrodd hanes Catrawd yr Alban a bywyd y milwyr yn Irac. Cefais fy synnu wrth weld sut wnaethon nhw newid gwisgoedd mor fedrus tra'n parhau gyda'r ddrama ar y llwyfan. Mae Theatr Brycheiniog yn cyflwyno ac yn hyrwyddo'r digwyddiad ar y cyd â Gwasanaethau Celfyddydol Blaenau Gwent a Theatrau Rhondda Cynon Taf. Llwyddiant ysgubol i Lynebwy a'n cynllun Y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd, am mai dyma'r unig berfformiad a wnaed yng Nghymru.

^ Gwyl Guardian y Gelli

Mai

Wedi mwynhau gwrando ar enillwyr Dyfarniad Cymru Greadigol 2008, Menna Elfyn, Robert Minhinnick a Richard Gwyn yn trafod eu gwaith ar stondin Llenyddiaeth Cymru.

Dyfarniadau Astudio Uwch Ei Uchelder Brenhinol Tywysog Cymru mewn

Wedi llwyddo i gael gafael ar gopi o Wyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig hefyd!

Cerddoriaeth -£40,000 i naw cerddor ifanc o Gymru! ‘A day in the death of Joe Egg’, gan Theatr Ffynnon - Glan yr Afon,

Rakhi Singh - Enillydd Dyfarniad Cerddoriaeth Ei Uchelder Brenhinol

Casnewydd ‘Trioleg Land, Sea, Sky' Opera Cenedlaethol Cymru yn ennill Gwobr Cymdeithas Gyda’r cloc: Menna Elfyn, Robert Minhinnick and Richard Gwyn

Ffilharmonig Frenhinol! ^ Gw yl Eglwys Gadeiriol Tyddewi yn 30 oed!

Artistiaid o Gymru yn cymryd rhan yn Gathering Light - arddangosfa wydr fawr yn Lerpwl.

d yr Urdd

Drymio Affricanaidd yn Eisteddfo

Eisteddfod yr Urdd 2008 - Conwy Wedi rhoi cynnig ar Ddrymio Affricanaidd ar stondin Cyngor y Celfyddydau - braidd yn fyddarol ond yn llawer o hwyl! Ddim yn ddigon dewr i ddysgu'r sgiliau syrcas! Fe wnaeth y rhai ifanc fwynhau 'Fi, y Cawr' gan Gwmni Theatr Na n’Óg drwy'r wythnos, ac 'Y Crwban Mwyaf yn y Byd' gan Gwmni'r Frân Wen. 09

Mehefin Ffotogallery yn dathlu ei ben-blwydd yn 30 oed gyda chyhoeddiad arbennig, 'Make Light Work'.

Cyngor Celfyddydau Cymru yn cyhoeddi mai Nick Capaldi fydd ei Brif Weithredwr newydd Nick Capaldi yw Cyfarwyddwr Gweithredol Cyngor Celfyddydau Lloegr, De Orllewin Lloegr ar hyn o bryd, ac mae ei gefndir yn y celfyddydau yn ymestyn dros 30 mlynedd. Mae e hefyd yn hen law ar ganu'r piano!

Canolfan Mileniwm Cymru a Galeri yn cyhoeddi eu partneriaeth lle y bydd y ddau leoliad yn cydweithio ar brosiectau creadigol amrywiol yn ystod y blynyddoedd nesaf - dechrau cyfeillgarwch cadarn! 'Little Otik' Theatr Genedlaethol yr Alban yn dod i Theatr y Sherman. ^ yl Gregynog yn dathlu ei Gw phen-blwydd yn 75 oed!

(h) G yl Gregynog

Y cynnydd blynyddol mwyaf mewn presenoldeb ym ^ maes y celfyddydau fu yn y grwp oedran 45-64 oed, gyda lefel y presenoldeb i fyny pum pwynt canran i 76%. Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

Small World Theatre yn agor ei adeilad newydd yn Aberteifi.

Mae ‘The Attraction of Onlookers: Aberfan - An Anatomy of a Welsh Village’ gan Shimon Attie, prosiect a ariannwyd gan Gyngor Celfyddydau Cymru, yn un o'r 10 prosiect ledled y DU i sicrhau lle ar y rhestr fer ar gyfer categori Prosiect Celfyddydol Gorau Dyfarniadau'r Loteri Genedlaethol eleni.

Wedi'i sefydlu yn sgil grant Loteri Cyfalaf Cyngor Celfyddydau Cymru, bydd yr adeilad unigryw hwn sy'n gyfeillgar i'r amgylchedd yn rhoi cyfleoedd i grwpiau lleol ac ymwelwyr i'r ardal gymryd rhan mewn amrywiaeth eang o ddigwyddiadau a gweithdai celfyddydol cymunedol.

The Attraction of Onlookers (llun drwy garedigrwydd Shimon Attie)

Cynhadledd Flynyddol Cyngor Celfyddydau Cymru yng Nghanolfan y Celfyddydau Aberystwyth, 'Chwalu'r Ffiniau', yn llwyddo i ddenu'r nifer uchaf erioed o gynadleddwyr. Roedd ‘Chwalu'r Ffiniau' yn canolbwyntio ar sut y gall y celfyddydau chwalu'r ffiniau corfforol a meddyliol i bobl o bob cefndir. Un o'r uchafbwyntiau oedd seminar Brian Tolle. Mae Brian yn gerflunydd o Efrog Newydd, sydd wedi dod yn enwog drwy wneud gwaith comisiwn celfyddydol cyhoeddus trawiadol fel Cofeb i'r Newyn yn Iwerddon yn Manhattan. Llwyddodd ei waith celf, ei frwdfrydedd a'i angerdd syfrdanu ei gynulleidfa!

(h) Small World Theatre, Aberteifi

Mae un o bob tri oedolyn yng Nghymru yn mynychu dramâu, i fyny dau bwynt canran ers y llynedd. Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

Gorffennaf Penwythnos agored yng Nghanolfan Gelfyddydau Glan-yr-Afon, Casnewydd. Opera John Metcalf 'A Chair in Love' yn agor yng Nghanolfan Gelfyddydau Taliesin. Oriel Contemporary Temporary Artspace (g39) yn dathlu ei phen-blwydd yn 10 oed. Celfyddydau Ieuenctid Cenedlaethol Cymru yn mynd ar daith gyda Matthew Rhys! Sioe Llyfr Mawr y Plant yn mynd ar daith o amgylch Cymru diolch i'n cynllun 'Y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd’.

‘Under Milk Wood' Bale Annibynnol Cymru yn teithio o amgylch Cymru! Under Milk Wood - Emily Pimm, Bale Annibynnol Cymru (llun: Peter Teigen)

Achlysur swyddogol i agor Oriel Kyffin Williams yn Sir Fôn yn cael ei choffáu gydag arddangosfa fawreddog, 'Kyffin Williams - Dathliad'. Mae Cyngor Celfyddydau Cymru wedi buddsoddi yn y gwaith o ailddatblygu'r oriel.

Cwmni Theatr Arad Goch yn Aberystwyth yn agor ei ddrysau i'r cyhoedd unwaith eto gyda phenwythnos mawr o ddathliadau diwylliannol. Fe fu'n hir iawn yn cyrraedd - mae Arad Goch wedi symud o'i gartref yn Stryd y Baddon er mwyn adnewyddu'r adeilad yn llwyr, diolch i Grant Loteri Cyfalaf gan Gyngor Celfyddydau Cymru.

Y tu mewn i Gwmni Theatr Arad Goch

Mae 92% o bobl ifanc 16-24 oed yn mynychu digwyddiad celfyddydol unwaith y flwyddyn neu'n amlach (cynnydd 3 phwynt canran eleni).

“Bu'n bleser gweithio gyda Theatr Arad Goch wrth drawsffurfio cartref y cwmni yn Aberystwyth. Ar ôl dwy flynedd o waith caled iawn, rhaid llongyfarch y cwmni ar ei gyflawniad, a dylai'r ardal gyfan fod yn falch iawn o'r cyfleusterau newydd hyn. O'r diwedd mae gan Arad Goch adeilad sy'n adlewyrchu ei uchelgais creadigol.” (Dr Kath Davies, Pennaeth Tîm Ariannu'r Celfyddydau, Cyngor Celfyddydau Cymru)

Gwobr Llyfr y Flwyddyn Mae Dannie Abse wedi ennill Gwobr Llyfr y Flwyddyn 2008 ar gyfer ei lyfr 'The Presence' a gyhoeddwyd gan Hutchinson. Enillydd Llyfr y Flwyddyn yn Gymraeg oedd Gareth Miles, a gafodd £10,000 am ei lyfr 'Y Proffwyd a'i Ddwy Jesebel', a gyhoeddwyd gan Wasg Carreg Gwalch.

Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

John E McGrath yw Cyfarwyddwr Artistig newydd National Theatre Wales Ganed John E. McGrath yn yr Wyddgrug, ac fe'i magwyd yn Lerpwl. Ef yw Cyfarwyddwr Artistig a Phrif Weithredwr Theatr Contact Manceinion ar hyn o bryd, ac mae'r theatr honno wedi ennill nifer o wobrau. Mae gan y theatr enw da yn rhyngwladol am ei gwaith newydd a chyffrous, cynulleidfaoedd amrywiol ifanc, a chydweithrediadau rhyngwladol. John E McGrath Canolfan Grefft Rhuthun (llun: Dewi Tannat-Lloyd)

‘Surf Tailz’ yn cynnwys grŵp o frigdonwyr gwrywaidd ifanc o Borthcawl, rhwng 14 oed a 25 oed, yn gwneud ac yn serennu yn eu ffilm eu hunain gyda thrac sain sy'n adrodd eu straeon.

Canolfan Grefft newydd Rhuthun yn ail-agor ei drysau ac yn datgelu gwaith adnewyddu gwerth £4.4 miliwn Mae hyn yn cynnwys £3.15 miliwn o Arian Loteri Cyfalaf Cyngor Celfyddydau Cymru - y grant mwyaf o'i fath a roddwyd i Ogledd Cymru. Mae pawb yn canmol yr adeilad hynod:

Surf Tailz - Opera Cenedlaethol Cymru (llun: Darryl Corner)

Bydd ffilm 'Surf Tailz' Opera Cenedlaethol Cymru yn ^ yl Surf Cult cael ei dangos am y tro cyntaf yng Ngw Porthcawl 2008 ym mis Medi gyda thrac sain byw. Mae cantorion Opera Cenedlaethol Cymru wedi bod yn ceisio cyflawni'r her o ganu tra'n syrffio!

Cyngor Celfyddydau Cymru yn cyhoeddi'r rhestr o sefydliadau celfyddydol a fydd yn derbyn y Dyfarniadau Cwmni

"Mae gan grefft gartref newydd Disglair newydd. y gall fod yn falch ohono ... Cyhoeddwyd y byddai Llywodraeth Cynulliad Cymru yn clustnodi £4.5 miliwn ychwanegol i Nid blwch gwydr yw Canolfan greu cronfa deilyngdod, y bydd Cyngor Celfyddydau Cymru yn ei defnyddio yn ystod y tair Grefft Rhuthun, mae'n rhywbeth blynedd nesaf i wobrwyo cwmnïau neu unigolion "Disglair" ym maes y celfyddydau sy'n dangos rhagoriaeth ac arloesedd yn eu maes. Yn ystod y flwyddyn gyntaf (2008/2009), bydd £1.45m llawer, llawer mwy deniadol." ar gael i Gwmnïau Disglair. Dyfarnwyd y Dyfarniadau, sy'n amrywio rhwng £25,000 a £140,000, (Grant Gibson, Cylchgrawn Crafts)

i 22 o gwmnïau, sy'n cwmpasu amrywiaeth eang o sefydliadau celfyddydol bach a mawr.

Awst

Cymru'n paratoi i ddisgleirio yng Ngw^ yl Lorient, Llydaw 2008 yw blwyddyn Cymru yn Lorient felly bydd artistiaid, celf a diwylliant Cymru yn llygad y cyhoedd. Ymhlith yr artistiaid fydd yn cymryd rhan mae'r cerddor Richard James, a enillodd Ddyfarniad Cymru Greadigol yn 2008, Lleuwen Steffan, The Gentle Good a llawer mwy! Y Glerorfa, G yl Lorient, Llydaw (llun drwy garedigrwydd Festival Interceltique de Lorient)

‘Deep Cut' Sherman Cymru yn ennill dwy wobr fawreddog yng ^

Ngwyl Ymylol Caeredin, ac yn llwyddo i werthu pob tocyn! Trigolion Parc Caia, Wrecsam, yn dadorchuddio prosiect celfyddydau cymunedol newydd, 'The Wisdom of Caia Park'. Opera Cenedlaethol Cymru yn cyhoeddi y bydd yn penodi Lothar Koenigs yn Gyfarwyddwr Cerdd newydd i'r Cwmni. ^ Gw yl Jazz Aberhonddu yn dathlu ei phen-blwydd yn 25 oed gyda llu o sêr, yn cynnwys Jools Holland, Cerys Matthews a Cleo Lane.

Theatr Genedlaethol Cymru yn syfrdanu cynulleidfaoedd gydag Iesu benywaidd yn ei chynhyrchiad newydd, 'Iesu!' Deep Cut - Sherman Cymru Rhian Blythe, Jonesy (llun: Toby Farrow)

Mae 'Me v U' ar fin agor yn Oriel Davies, Y Drenewydd Dyma drydedd arddangosfa Curaduron Ifanc Oriel Davies, a'r arddangosfa gyntaf yn Rhaglen tair blynedd Curaduron Ifanc Oriel Davies. Ers mis Mawrth 2008, mae naw o bobl ifanc rhwng 16 oed a 23 oed wedi gweithio gyda'r Oriel i drefnu'r arddangosfa bwysig hon, y maent wedi'i dewis o Gasgliadau Celfyddydau Cyfoes a Phop Oriel Gelf Wolverhampton.

Galla i ddim aros i weld darnau Andy Warhol!

Charles Byrd - Arddangosfa Arbennig, Eisteddfod Genedlaethol Cymru 2008

Robotiaid Cyngor Celfyddydau Cymru yn rhemp yn Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd!

(h) Oriel Davies, y Drenewydd

Daeth dros 15,550 o bobl i bafiliwn Y Lle Celf eleni, er gwaethaf y tywydd cyfnewidiol. Mae Y Lle Celf yn arddangos y gwaith celf gorau o Gymru gyfan ac agorwyd y pafiliwn yn swyddogol ddydd Sadwrn, 2 Awst gan yr artist Iwan Bala, sydd wedi ennill gwobrau, Cadeirydd Cyngor Celfyddydau Cymru, yr Athro Dai Smith, a'r Arglwydd Elis-Thomas.

Roedd cyfle unigryw hefyd i weld gwaith oes yr artist sionc Charles Byrd, 91 oed, o Gaerdydd, a oedd yn cael ei arddangos gyda'i gilydd am y tro cyntaf erioed. Roedd ei robotiaid lliwgar a'r chwyrligwganod swnllyd wedi syfrdanu ymwelwyr.

Medi

A Few Little Drops - Paul Davies, Theatr Volcano (llun: Kiran Ridley)

Lansio Olympiad Diwylliannol Llundain 2012 yng Nghymru BBC NOW yn cyhoeddi y bydd yn symud i Neuadd Hoddinott yng Nghanolfan Mileniwm Cymru. ‘A Few Little Drops’ Theatr Volcano yn agor yn Amgueddfa Genedlaethol y Glannau, Abertawe.

Digwyddiadau penwythnos agored ledled y wlad yn cynnwys G yl Gerddoriaeth Gogledd Cymru yn Llanelwy, perfformiad gan Diversions yn Theatr Gwynedd ym Mangor a phrosiect cymunedol yng Nghastell Harlech. Dathliadau'n cychwyn yng Nghanolfan Mileniwm Cymru ac yn cynnwys arddangosfa fyw o brosiect 'Inspire Mark Llundain 2011' gan Criw Cymru. Arddangosiadau bregddawnsio gwych gan artistiaid trefol Cymru yn cysylltu pobl ddifreintiedig yng Nghaerdydd, Aberhonddu a Chaernarfon i ddathlu celfyddydau stryd cyfoes.

^ Gw yl Llên y Lli Academi, ‘Deffro'r Dychymyg’ yng Nghaerdydd.

Prosiect Arcedau yr artist Jennie Savage yn dechrau yng Nghaerdydd. Prosiect Arcedau (h) Jennie Savage

Opera Cenedlaethol Cymru yn cyflwyno ‘Otello' yng Nghanolfan Mileniwm Cymru Yn cynnwys Dennis O’Neill yn y brif rôl a'r egniol David Kempster fel Iago llwfr. Setiau gwych hefyd gan Paul Edwards - mae'r Llew Aur yn eithriadol o drawiadol!

“Roedd y corws - ysblander diwylliant Cymrumor wych ag erioed. Roedd arweiniad Carlo Rizzi yn dynn ac yn egniol, ond byth dros ben llestri, ac roedd y gerddorfa yn glod iddo.” (The Telegraph)

Syrcas NoFit State yn mynd â 'Tabu' i Theatr Brycheiniog, Llundain a Llanelli: “Cirque Du Soleil heb y Disney a'r diheintydd ... dyma ddyfodol Syrcas Prydain.” (The Guardian)

Tabú - Syrcas Nofit State (Seventhwave Photos)

Otello - Opera Cenedlaethol Cymru Amanda Roocroft (Desdemona) a Dennis O'Neill (Otello) (llun: Catherine Ashmore)

Hydref

‘Potted Potter' Noson Allan yn llwyddiant ysgubol ledled Cymru!

‘A Boy Called Dad’ gan Asiantaeth Ffilm Cymru yn dechrau ffilmio yng Ngogledd Cymru. Dyfarniadau Amrywiaeth a Mis Hanes Du yng Nghaerdydd. Theatr Na n'Óg yn dathlu ei phen-blwydd yn 25 oed gyda chynhyrchiad newydd o ‘Cyrano’. Tymor newydd cerddoriaeth siambr Cymru Ensemble Cymru yn dechrau! Theatr Iolo yn 21ain ac yn dathlu mewn steil gyda ‘More Grimm Tales’.

Cynulleidfa Noson Allan yn Potted Potter (llun: Hazel Hanant)

Mae oedolion ifanc yn fwy tebygol nag oedolion hy^ n o fynychu digwyddiad celfyddydol. Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

More Grimm Tales (h) Theatr Iolo

Llwyddiant i Gymru eleni yn

Ffair Grefftau Origin

Enillwyr Dyfarniad Cymru Greadigol Virginia Graham, Laura Thomas ac Anna Lewis yn syfrdanu ymwelwyr yn Somerset House.

“Rydym wedi ffurfio cysylltiadau busnes gwerthfawr iawn ac os byddwn yn gwireddu'u potensial yn llawn, byddant yn arwyddocaol iawn i'r ffordd y bydd fy musnes yn datblygu yn ystod y misoedd nesaf.” (Laura Thomas)

Anna Lewis

Y Celfyddydau Gweledol a Chrefft yw'r ffurf ar gelfyddyd fwyaf poblogaidd ledled Cymru (17%). Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru. Laura Thomas

Mae 'na gyffro a chynnwrf ynghylch Unedau Busnes Celfyddydau Creadigol newydd Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth

Dyluniwyd yr unedau gan Stiwdio Heatherwick ac fe'u hariannwyd gan Lywodraeth Cynulliad Cymru, Cyngor Celfyddydau Cymru a Phrifysgol Aberystwyth. Mae wyth uned bron wedi cael eu cwblhau, ac mae rhai o'r preswylwyr wedi symud i mewn eisoes. Mae'r unedau'n edrych yn wych - fel pe baent yn perthyn i oes y gofod ac maent yn gartrefi rhagorol i artistiaid a busnesau creadigol lleol. Unedau Creadigol newydd Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth, dyluniwyd gan Stiwdio Heatherwick (llun: James Morris)

Tachwedd Canolfan Gelfyddydau Glan yr Afon Casnewydd yn cyflwyno drama hip-hop newydd,

‘Locked In’.

* *

Artistiaid preswyl, Mari Elain Gwent a Megan Broadmeadow, yn goleuo Llanrwst gydag amrywiaeth syfrdanol o waith celf sy'n seiliedig ar oleuadau yn adrodd hanes y dref. Diversions a Chanolfan y Celfyddydau Aberystwyth yn cyflwyno cynhyrchiad newydd, 'Deep Blue'.

Locked In (llun drwy garedigrwydd Glan yr Afon)

Rebecca Griffiths, ffliwtydd 17 oed o Aberdaugleddau, yn ennill gwobr Cerddor Ifanc y Flwyddyn Dyfed. Rebecca Griffiths

^ Mae'n arwyddocaol iawn bod cynnydd mewn cyfranogiad ymhlith pobl yn y grw p economaidd-gymdeithasol DE isaf, i fyny pum pwynt canran i 30% yn 2008, gan adeiladu ar y cynnydd 7% a gofnodwyd yn 2007.

Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

^ Alla i ddim aros am wyl SOUNDTRACK newydd sbon Asiantaeth Ffilm Cymru.

Un o'r uchafbwyntiau fydd Dosbarth Meistr y cyfarwyddwr, Danny Boyle.

“

Mae SOUNDTRACK yn ddigwyddiad cyffrous ac arloesol ac rwy'n falch o fod yn rhan ohono. Mae'n gyfle i ddenu sylw o'r diwydiant ffilm a cherddoriaeth a'r cyfryngau ledled y byd i Gymru tra'n dathlu'r dalent gorau ym maes ffilm a cherddoriaeth o Gymru, yn ogystal â gweddill y DU a'r byd. Rwy'n falch o fod yn ^ cefnogi gw yl sy'n ymdrechu i gyflawni hynny. (James Dean Bradfield)

”

Danny Bolye (llun: Hazel Hannant)

Y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd yn croesawu'r cerddor Stella Rambisai Chiweshe i Gymru.

Cymru fydd y wlad a fydd yn ^ cael sylw arbennig yng Ngw yl Bywyd Gwerin Smithsonian, sef digwyddiad mawr a gynhelir yn flynyddol yn y 'National Mall' yn Washington, UDA, am 10 diwrnod ym mis Mehefin a mis Gorffennaf 2009. Llwyfan wych i ddiwylliant Cymru!

Symposiwm Marchnata'r Celfyddydau Cyngor Celfyddydau Cymru yn llwyddiant yn Theatr y Torch, Aberdaugleddau, a adnewyddwyd yn ddiweddar. Nick Capaldi yn traddodi ei araith gyntaf fel ein Prif Weithredwr newydd.

Stella Rambisai Chiweshe (llun: Jonathan Kay)

Mewn cynhyrchiad ar y cyd rhwng Creu Cymru, Konimusic, a Theatr Mwldan, mae Stella a'i band 'Heart of the Earthquake', yn cyflwyno cynulleidfaoedd dan gyfaredd i'r 'mbira', neu'r piano bawd, sef offeryn cysegredig sy'n ganolog i ddiwylliant Simbabwe. 26

“Gellir cynnwys y sain hon fwyaf effeithiol i gerddoriaeth fodern - ac fel cerddoriaeth kora Gorllewin Affrica, mae'n trawsffurfio popeth y mae'n ei chyffwrdd.” (fROOTS)

Rhagfyr

Oriel Mostyn Llandudno yn cyflwyno trosolwg

Winifred Commbe Tennant, ‘A Life Through Art’, yn Oriel Glynn Vivian .

o breswyliad parhaus yr artist Jo Shapland. Gallwch ddod â'ch atgofion i'r oriel er mwyn bod yn rhan o'r prosiect.

Panto roc a rôl Clwyd Theatr Cymru, 'Jack and the Beanstalk' yn agor. Canolfan Grefft Rhuthun yn cael ei hagor yn swyddogol gan y Gweinidog dros Dreftadaeth, Alun Ffred Jones AC. Noson Allan a Theatr i Bobl Ifanc Clwyd Theatr Cymru yn cyflwyno 'Twilight Tales'. Mae'r pypedau yn hwyl! Theatr Pobl Ifanc Gwent yn cyflwyno 'Castles in the Air'.

Twilight Tales - Noson Allan a Theatr i Bobl Ifanc Clwyd Theatr Cymru

Gogledd Cymru yw'r rhanbarth lle mae lefelau cyfranogiad ar eu huchaf yng Nghymru (41%). Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

Y cerddor enwog John Cale i gynrychioli Cymru yng Ngw^ yl Gelfyddydau Biennale Fenis 2009! Bydd Cale yn cynhyrchu gwaith clyweledol newydd a wnaed yng Nghymru, mewn cydweithrediad ag artistiaid, gwneuthurwyr ffilm a beirdd. Bydd cydberthynas bersonol Cale â'r iaith Gymraeg a'r materion sydd ynghlwm â chyfathrebu, wrth wraidd y gwaith. Bydd y gwaith yn llenwi gofod Capannone yn yr Ex-Birreria, sef adeilad yr hen fragdy ar ynys Giudecca sy'n gartref i dri chyflwyniad blaenorol Cymru yn y Biennale.

“Rwy'n teimlo anrhydedd a syndod i gael gwahoddiad i gyfrannu at gyflwyniad Cymru yn Biennale Celfyddyd Fenis 2009, ond mae hefyd yn cyflwyno her yr oeddwn yn ysu am ei chyflawni. Mae'n gyfle i fynd i'r afael â materion niweidiol penodol yn fy nghefndir yr oeddwn wedi'u cadw'n dawel gyhyd. Mae 'na brofiadau penodol sy'n gweddu'n dda i allfwriad y cyfryngau cymysg, ac felly rwy'n ddiolchgar am y cyfle hwn i fynd i'r afael â hwy.”

John Cale (llun: Caroline Bittencourt)

Arddangosfa Jackie Morris, darlunydd, yn agor yn Oriel Theatr y Torch Mae'r darluniau hyn yn atyniadol iawn, ac mae'n gyfle i weld y darluniau syfrdanol o'i llyfr, 'Singing to the Sun', a enillodd ddyfarniad aur Moonbeam yn yr UDA ar gyfer y llyfr lluniau gorau i bob oed.

Lucy Davies yw Cynhyrchydd newydd National Theatre Wales. Lucy yw Cynhyrchydd Gweithredol theatr enwog Donmar Warehouse Theatre Llundain ar hyn o bryd.

Pob tocyn ar gyfer 'Merchant of Venice' Theatr Propeller yng Nghanolfan y Celfyddydau Aberystwyth wedi'u gwerthu!

Think of Home, Turn (h) Carwyn Evans

Oriel Davies, Y Drenewydd, yn cyflwyno arddangosfa unigol sylweddol gyntaf o waith comisiwn newydd yr artist ifanc talentog Carwyn Evans.

Singing to the Sun (h) Jackie Morris

Bydd yr arddangosfa, sy'n cael ei hariannu gan Gyngor Celfyddydau Cymru, yn cael ei hagor gan Brif Weithredwr newydd Cyngor y Celfyddydau, Nick Capaldi. Mae 'Y bore hwnnw, gwyliodd y wawr yn torri' yn canolbwyntio ar bersbectif a chydberthynas yr artist 창'i dreftadaeth, drwy gyfeirio at brofiadau personol a theuluol drwy gyfrwng gosodiadau, gwaith ffotograffig a cherfluniau. 29

Ionawr 09

3 Men Running - Marc Rees, Dieter Baumann a Guillermo Weickert-Molina Cynhyrchiad Tanzcompagnie Rubato, cydgynhyrchwyd gan Ganolfan Gelfyddydau Taliesin a Sherman Cymru (llun: Dirk Bleicker)

“Mewn gair, anhygoel profiad a fydd yn aros yng nghof y sawl a gafodd y fraint o'i weld am oes." (Graham Williams, This is South Wales) Marc Rees, enillydd Dyfarniad Cymru Greadigol 2005 yn diddanu cynulleidfaoedd gyda pherfformiad o'r enw '3 Men Running' yng Nghanolfan Gelfyddydau Taliesin. Caiff tri dawnsiwr, Dieter Baumann, Marc Rees a Guillermo Weickert-Molina, rhwng 30 a 50 oed, o dri diwylliant gwahanol, eu huno gan brofiad cryf, cyffredin: marwolaeth ddiweddar eu tadau.

Sioe newydd Diversions yng Nghanolfan Mileniwm Cymru - Wedi mwynhau 'Lunatic' yn benodol, gyda'r coreograffydd Nigel Charnock a oedd yn hyderus, yn heriol ac yn ffraeth. Yn orlawn o syniadau! Artist Dawns o Gymru, Douglas Comley, yn cael ei ddewis ar gyfer 'Dance Shorts' - menter comisiynu newydd ar gyfer Dawns yng Nghymru. Arddangosfa Gof Arian 'Connect' gyntaf i agor yn fuan yn Crefft yn y Bae, Caerdydd. 'Yr Argae' yn dod i Theatr y Sherman. Rauni Higson - Newid siâp bicer, bowlen, plât a llwy (llun: Stephen Brayne)

Nick Capaldi'n agor arddangosfa 'The Age of Experience' yng Nghanolfan Grefft Rhuthun Bydd 'The Age of Experience' yn cael ei harddangos yn y tair oriel yn y Ganolfan er mwyn dangos gwaith gan 16 o artistiaid o Brydain sydd wedi cael effaith digymar ar ddatblygiad celfyddydau cymwys Ewrop yn ystod yr hanner canrif ddiwethaf. Y man cychwyn yw'r gosodiad a grëwyd yn arbennig gan Caroline Broadhead, ac mae ei gwaith wedi trawsffurfio’r syniad am emwaith a thecstilau drwy ei gosodiadau sy'n defnyddio golau a chysgod. Ymhlith y rhai sy'n cynrychioli'r garfan amrywiol o cerameg modern y maent wedi'u hysbrydoli y mae'r ceramegydd a enillodd Ddyfarniad Cymru Greadigol 2008, Walter Keeler.

Caroline Broadhead

“Mae'n ddewis eclectig sy'n deillio o effaith gweledol y gwaith; mae'n bosibl bod y deunyddiau'n amrywio - pren, clai, gwydr, metel, edau, helyg - ond mae'r disgyblaethau 'gwneud' hyn oll yn achosi adwaith hudol rhwng y cof, y llygaid, y galon a'r dwylo.” (Mary La Trobe-Bateman, Curadur)

Walter Keeler

Chwefror Y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd yn dod â drama anfarwol 'The Pickwick Papers' i Gymru. Clwyd Theatr Cymru'n dod â drama Michael Frayn 'Noises Off', sydd wedi ennill gwobrau, i'r Wyddgrug ac Abertawe y mis hwn. Enillydd Cymru Greadigol 2007, Sianed Jones, yn cyflwyno'i phrosiect ^ Cymru Greadigol 'Taliesin' yn Nhy Dawns Diversions yng Nghanolfan Mileniwm Cymru. Yn seiliedig ar gerddi Taliesin yn y 6ed ganrif, mae'r perfformiad yn cyfuno cerddoriaeth, dawns, cân a barddoniaeth.

Noises Off - Clwyd Theatr Cymru gan Michael Frayn (llun Nobby Clark)

Mae pobl sy'n byw yng Ngogledd Cymru fwyaf tebygol o gymryd rhan yn y celfyddydau gweledol a chrefft a dawns o gymharu â gweddill y wlad, tra bod pobl yn Ne Cymru yn mynd i wyliau celfyddydol yn fwy rheolaidd o gymharu â gweddill y wlad. Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

Galeri, Caernarfon yn cipio'r wobr ^ ddwbl yng Ngwyl Ffilm Zoom! Dyfarnwyd gwobr yr Iaith Gymraeg i 'Elvis Preseli'. Ffilm wedi'i hanimeiddio saith munud o hyd a grëwyd gan 11 o blant ysgol sy'n mynychu uned gyfeirio Brynffynnon ym Mangor; mae 'Elvis Preseli' yn honni bod Elvis yn dal yn fyw a'i fod yn byw ym mhob pentref yng Nghymru! Dyma oedd pedwerydd prosiect animeiddio Galeri gydag ysgolion lleol.

Boxing Beats - Keiron, Academi ac Opera Cenedlaethol Cymru (llun: David Evans)

Academi ac Opera Cenedlaethol Cymru MAX yn dechrau prosiect anhygoel yn y Cymoedd gan ddenu paffwyr benywaidd a gwrywaidd i roi cynnig ar ysgrifennu creadigol a gweithgareddau cerddoriaeth - Boxing Beats. Bu cynnydd hefyd mewn presenoldeb i ddigwyddiadau celfyddydol dros y deng mlynedd diwethaf (75%o gymharu â 67% ddeng mlynedd yn ôl). Ffynhonnell: Arolwg Omnibws Cymru 2008, Beaufort Research i Gyngor Celfyddydau Cymru.

Elvis Preseli (h)Galeri

'Dros Ben Llestri' yn ennill gwobr am y Perfformiad Gorau, sef ffilm a grëwyd fel rhan o'r Her Ffilm a gynhaliwyd yn ^ yl PICS Galeri. Daeth saith o ystod Gw bobl ifanc yn eu harddegau at ei gilydd yn fyw ar raglen deledu Uned 5 ar S4C i ddewis cymeriad, lleoliad ffilmio a genre ar hap. Gan weithio'n agos gyda gwneuthurwyr ffilmiau lleol, gwnaethant lwyddo i greu llinyn stori o fewn dwy awr, meddwl am gymeriadau a ffilmio mewn tridiau! Dangoswyd y ffilm ar S4C hefyd.

“Mae cynnwys ein pobl ifanc, cipio'u dychymyg a'u hysbrydoli i ddod yn bobl greadigol yn ganolog i bresenoldeb SBARC! a Galeri. Mae'r prosiect hwn nid yn unig yn arloesi'r ffordd ar gyfer eu gyrfaoedd yn y diwydiannau creadigol, ond mae hefyd yn datblygu dinasyddion y dyfodol sy'n ymwybodol o'r celfyddydau a'r hyn y mae ganddynt i'w gynnig.” (Elen ap Robert, Cyfarwyddwr Galeri)

Mawrth Dyfarniad cyntaf SAFLE i fyfyriwr graddedig yn cael ei ddyfarnu i Alistair Owen, myfyriwr Cerflunio yn UWIC. Cerddorfa Genedlaethol Gymreig y BBC yn recordio trac sain Dr Who. Cyhoeddi Ysgoloriaethau Ysgrifennu'r Academi - 24 o awduron, y mae pump ohonynt erioed wedi cyhoeddi gwaith o'r blaen, yn ennill dyfarniadau sy'n dod i gyfanswm o £95,000 er mwyn iddynt ysgrifennu! 'Small Change' Sherman Cymru yn agor yn fuan. Arddangosfa deithiol glodwiw'r Cyngor Prydeinig, 'Supernova', yn dod i Oriel Gelf Glynn Vivian, Abertawe. Gwaith Menna Elfyn, a enillodd ddyfarniad Cymru Greadigol yn 2008, i'w weld ar y Tube yn Llundain! Theatr Na n'Óg yn cyflwyno sioe wych newydd, 'Y Bachgen, y Cyw, a'r Wy Aur'.

Supernova - Phillip Allen, fersiwn Katterfelto Studio a Toby Paterson, Parc yr yl 2003/04 (llun: Ken Dickinson)

Cadeirydd Cyngor Celfyddydau Cymru, yr Athro Dai Smith, yn cyhoeddi bod y Cyngor wedi ystyried y cynigion a gafodd i reoli gwyliau jazz y dyfodol yn Aberhonddu. Cafwyd cytundeb unfrydol y byddwn nawr yn gofyn i yl y Gelli ymgymryd â'r her hon. Er y bydd yn canolbwyntio ar 2010 yn bennaf, rhan bwysig o gynlluniau G yl y Gelli yw ymrwymiad i drefnu rhaglen o weithgareddau ar raddfa lai o faint yn Aberhonddu yn ystod 2009.

Cwmni Arad Goch yn dathlu ei ben-blwydd yn 20 oed Mae Canolfan newydd y cwmni wedi cael ei chwblhau yn ddiweddar yng nghanol Aberystwyth ac mae'n cynnig amrywiaeth eang o gyfleusterau a gweithdai i'r gymuned. Gyda gofod theatr, stiwdio, oriel, offer ffilmio a golygu, mae'r Ganolfan yn orlawn o weithgareddau, ac mae'n barod am 20 mlynedd gynhyrchiol arall!

Lansio menter ‘Cyrraedd y Nod’ SWICA yn dathlu ei ben-blwydd yn gwerth £49 miliwn Diben menter newydd sbon ‘Cyrraedd y Nod’ yw helpu tua 30,000 o bobl ifanc yng Nghymru i wella'u cyfleoedd i gael gyrfa, ac fe'i cyhoeddwyd gan Ddirprwy Brif Weinidog Cymru, Ieuan Wyn Jones a'r Gweinidog dros Addysg, Jane Hutt.

20 oed gydag asbri carnifal

Mae prosiectau Cyrraedd y Nod wedi derbyn Ł27miliwn o Gronfa Gymdeithasol Ewrop, yn ogystal ag arian cyfatebol gan Lywodraeth Cynulliad Cymru a noddwyr cysylltiedig, yn cynnwys Cyngor Celfyddydau Cymru, i ddatblygu'r rhaglen yng Nghymru. Mae'n targedu pobl ifanc rhwng 11 oed a 19 oed ledled Gorllewin Cymru a'r Cymoedd i'w helpu i adeiladu dyfodol mwy disglair a sicrhau na fyddant yn bobl nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant.

Cyngor Celfyddydau Cymru yn lansio dwy Draig (llun: Peter Broadbent)

adeilad y Senedd Datblygwyd y strategaethau mewn partneriaeth â Rhondda Cynon Taf a Blaenau Gwent, ac maent yn rhoi pobl ifanc wrth wraidd gweithgareddau cymunedol. Yn ystod yr achlysur lansio yn y Senedd, bu pobl ifanc Rhondda Cynon Taf a Blaenau Gwent yn perfformio'n fyw ym mhresenoldeb Keith Towler, Comisiynydd Plant Cymru, Alun Ffred Jones AC, y Gweinidog dros Dreftadaeth a gwesteion. Fe fu bron i'r perfformiad brwdfrydig siglo sylfeini'r Senedd!

“Mae menter Cyngor Celfyddydau Cymru yn cael effaith gwirioneddol ar ardaloedd eraill yng Nghymru ac edrychwn ymlaen at feithrin talent ein pobl ifanc yn yr un ffordd” (Y Cynghorydd Jason Owen, Aelod Gweithredol Cyngor Blaenau Gwent ar gyfer Hamdden a Diwylliant)

“

Mae SWICA yn eithriadol o falch o ddathlu nid yn unig ein pen-blwydd yn 20 oed ond hefyd hanner can mlwyddiant ers i ni gynnwys y Ddraig Goch ar ein baner genedlaethol. Rydym yn dathlu drwy gynhyrchu ein Carnifal-Theatr cyntaf, gyda chymorth Cyngor Celfyddydau Cymru. Bydd 'DRAIG' yn unigryw oherwydd bydd yn dod â chelfyddydau'r carnifal at ei gilydd (popeth o ymladd gyda ffyn yn null Caribïaidd i ddawns crefft ymladd capoeira yn null Brasil), er mwyn dathlu arwyddlun Cymru fel erioed o'r blaen. Hefyd, diolch i gefnogaeth gan Gyngor Celfyddydau Cymru, bydd SWICA yn dechrau prosiect Hyfforddi Celfyddydau’r Carnifal er mwyn datblygu'r genhedlaeth nesaf o artistiaid carnifal yng Nghymru.

“

Strategaeth y Celfyddydau i Bobl Ifanc yn

Pedair sir ym Mlaenau'r Cymoedd yn dod at ei gilydd gyda pherfformiad 'Valley Girl/Merch o'r Cymoedd'.

Swyddogion Creadigol newydd i National Theatre Wales - bydd Catherine Paskell a Mathilde López yn ymuno â'r sefydliad newydd fis nesaf.

Yn dilyn buddsoddiad newydd gan Gyngor Celfyddydau Cymru gwerth £125,000 ym mis Chwefror 2008 i ddatblygu darpariaeth celfyddydau cymunedol newydd ar draws ardal ddwyreiniol Blaenau'r Cymoedd, mae Celf ar y Blaen bellach yn barod i gyflwyno'i sioe gyntaf! Mae 'Valley Girl/Merch o'r Cymoedd' yn berfformiad cymunedol dwyieithog gan bedair sir sy'n cynnwys cannoedd o bobl, yn llwyddiant ysgubol.

Mathilde López

Y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd yn dod â Catrin Finch a Cimarron, band

Catherine Paskell

Colombiaidd, i Gymru.

“Doeddwn i ddim yn gallu credu mor ffynci oedd y delyn - mae cyfuniad sgil ac egni Catrin, ynghyd â dawn unigryw Cimarron wedi'n swyno!” (Aelod o'r gynulleidfa)

“Bu'n ffordd eithriadol o foddhaol o weithio. Mae'n gyffrous gweld y ffordd mae'r emosiwn a grëwyd yn sgil gweithdy ysgrifennu creadigol wedi llwyddo i feithrin drama ffisegol gallwch olrhain bob un o'r camau no^l i'r gweithdai gwreiddiol.” (Cheryl Beer, Cyfansoddwr caneuon)

Canolfan Grefft Rhuthun yn dangos rhagarddangosiad o lestri bwrdd a fydd yn symud mlaen i'r Smithsonian Institute yn Washington DC am dri mis yr haf hwn. Mae'r 'Bwrdd Cymreig' yn cyflwyno cerameg gan ddeg o wneuthurwyr cyfoes - ymhlith y grw^ p dewisedig mae rhai o'r gweithwyr gorau yng Nghymru heddiw ac mae eu gwaith yn cynrychioli amrywiaeth eang o arddulliau cyfoes.

Oriel Myrddin - Arddangosfa ‘Crafted’ Mae'r sioe yn dathlu'r deunyddiau, y prosesau a'r technegau a ddefnyddir wrth greu pethau eithriadol. Mae'r 'esgidiau coch' gan Naori Priestly yn arbennig o ddeniadol! 37

Gwasanaeth Cwsmeriaid Rydym yn ymrwymedig i ddarparu gwasanaeth effeithiol ac effeithlon i'n cwsmeriaid (allanol a mewnol) ac rydym wedi datblygu Safonau Gwasanaeth Cwsmeriaid yn unol â'n Cod Arfer Gorau, y pum egwyddor craidd ar gyfer gwasanaeth cwsmeriaid a amlinellwyd yn Creu'r Cysylltiadau gan Lywodraeth Cynulliad Cymru, a Siarter Gwasanaeth Cwsmeriaid y Loteri ar y cyd. Mae'r Safonau hyn wedi cael eu hychwanegu i'n llawlyfr ac maent hefyd wedi cael eu cyhoeddi ar y wefan. Ymgymerwyd â hyfforddiant ymwybyddiaeth i staff Cyngor Celfyddydau Cymru a chwblhawyd Fframwaith Arfer Gorau. Byddwn yn ymgymryd ag Arolwg Boddhad Cwsmeriaid yn 2009/10 er mwyn cynnwys barn ein staff a'n cwsmeriaid allanol. Bydd yr Adolygiadau o Arfer Gorau a chanlyniadau’r arolwg yn ein galluogi i fonitro ein perfformiad yn erbyn y Safonau a llywio'r gwaith o ddatblygu ein Gwasanaeth Cwsmeriaid yn y dyfodol. Caiff adroddiad ei lunio'n flynyddol gan roi cynnydd yn erbyn y Safonau hyn.

Deep Blue - Diversions a Chanolfan y Celfyddydau Aberystwyth. Jessica Williams, dawnsiwr (llun: Roy Campbell-Moore)

Ansawdd, gwerthuso a monitro Un o'n cyfrifoldebau sylfaenol wrth ddosbarthu arian cyhoeddus yw sicrhau bod ein gwariant yn cael ei wario'n dda, ac yn cael ei reoli'n dda.

Monitro Ariannol Prosiectau Refeniw Mae Tîm Ariannu’r Celfyddydau yn ymgymryd â'r gwaith o fonitro prosiectau loteri. Mae'r tîm yn cynnal adolygiadau ariannol o brosiectau dethol ac mae'n ofynnol i'r sawl sy'n derbyn grant gwblhau a chyflwyno adroddiadau cwblhau pan fydd y prosiect wedi dod i ben. Mae’r tîm yn derbyn y wybodaeth ariannol a gynhwysir yn yr adroddiadau hyn ac yn ymgymryd ag ymweliadau i drawstoriad o'r rhai hynny sy'n derbyn grantiau.

Monitro Prosiectau Cyfalaf Mae ein Huned Ariannu'r Celfyddydau yn gyfrifol am fonitro prosiectau cyfalaf, ac mae'n cynnwys dwy elfen ar wahân: monitro ar y safle a monitro ar ôl cwblhau. Caiff yr holl brosiectau adeiladu cyfalaf mawr a ariennir gan Gyngor Celfyddydau Cymru (sef y rhai sy'n derbyn grantiau gwerth £250,000 neu fwy) eu monitro'n fanwl ar y safle yn ystod y broses adeiladu. Mae hyn yn sicrhau bod pob

prosiect yn mynd rhagddo yn ôl y bwriad, o ran amserlen, cynllun, cost ac ansawdd y gwaith adeiladu. Rydym yn penodi Arolygwyr Prosiectau allanol - penseiri neu syrfewyr meintiau fel arfer - i weithio gyda'n staff wrth fonitro'r prosiectau hyn ac ymweld â'r safle yn rheolaidd yn ystod y cyfnod adeiladu. Mae'n ofynnol i ni fonitro pob prosiect cyfalaf ar ôl iddo ddod i ben am gyfnod penodedig: caiff grantiau prynu offer eu monitro am bum mlynedd, caiff grantiau celf gyhoeddus eu monitro am 15 mlynedd, caiff grantiau gwaith adnewyddu adeiladau eu monitro am 25 mlynedd a chaiff grantiau adeiladau newydd eu monitro am 50 mlynedd. Caiff prosiectau a gwblhawyd eu monitro er mwyn sicrhau bod arian y Loteri yn cael ei ddefnyddio at y dibenion y rhoddwyd y grant, sef eu bod yn cyflawni'r manteision a nodwyd yn y cais a bod yr asedau'n cael eu defnyddio at y dibenion y'u bwriadwyd. Yn 2008/09, bu i swyddogion Ariannu'r Celfyddydau fonitro gwaith parhaus Oriel Mostyn, Canolfan Grefft Rhuthun, Canolfan Gelfyddydau'r Chapter a Chanolfan y Celfyddydau Aberystwyth. Ymhlith y prosiectau a gwblhawyd yn llwyddiannus ac a agorodd yn

ystod y cyfnod hwn mae'r cyfleuster newydd ar gyfer Canolfan Grefft Rhuthun.

Monitro Ansawdd Mae'r gwaith monitro ansawdd a gynhelir gan swyddogion Cyngor Celfyddydau Cymru a'n Hymgynghorwyr Cenedlaethol yn ddull ffurfiol o adolygu perfformiad ein cleientiaid refeniw a phrosiectau sylweddol. Caiff y canfyddiadau eu trafod yng nghyfarfodydd Adolygu Blynyddol y cleientiaid.

Monitro Cyfle Cyfartal Rydym yn ymrwymedig i sicrhau bod arian Cyngor Celfyddydau Cymru o fewn cyrraedd ac o fudd i bob rhan o'r boblogaeth, yn enwedig pobl anabl a phobl o gymunedau lleiafrifoedd ethnig. Yn ystod 2008/09, roedd 33 o geisiadau am arian mewn perthynas ag amrywiaeth ddiwylliannol yn llwyddiannus, a dyfarnwyd cyfanswm o £265,689. Roedd 29 o geisiadau a wnaed gan unigolion a sefydliadau ym maes y celfyddydau ac anabledd yn llwyddiannus, gyda'r grantiau'n dod i gyfanswm o £1,088,961.

Arbedion Effeithlonrwydd Yn ystod 2008/09 gwnaethom barhau gyda'n rhaglen o fesurau effeithlonrwydd ar draws ein holl weithgareddau er mwyn ein galluogi i fod yn ymatebol i anghenion newidiol a newydd ein rhanddeiliaid, gweithredu mewn ffordd effeithiol ac effeithlon a sicrhau safonau da o wasanaeth cwsmeriaid. Gwnaethom barhau i gyfrannu at agenda Llywodraeth Cynulliad Cymru, Creu'r Cysylltiadau drwy fentrau mewnol er mwyn lleihau costau a gwella effeithlonrwydd, a thrwy fesurau sy'n cynnwys ein cleientiaid a ariennir. Un elfen allweddol yw ein Hadolygiad Buddsoddi, sy'n ganolog i'n strategaeth yn y dyfodol i ddatblygu’r celfyddydau yng Nghymru. Mae hon yn fenter sylweddol sy'n cynnwys adolygiad manwl o'n patrymau ariannu cyfredol a fydd yn arwain at lunio portffolio o gleientiaid sy’n weithgar yn artistig, yn gadarn yn ariannol ac sy’n derbyn digon o fuddsoddiad i ffynnu. Bydd y rhaglen uchelgeisiol hon yn parhau yn y flwyddyn sydd i ddod. Byddwn yn parhau i chwarae rôl weithgar yn ArtsConnect/ClymuCelf, sef menter Creu'r Cysylltiadau yng Nghymoedd De Ddwyrain Cymru a Sir Fynwy. Mae'r prosiect, sy'n cynnwys Cyngor y Celfyddydau, saith awdurdod lleol,

Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, Llywodraeth Cynulliad Cymru a sefydliadau arbenigol eraill, yn ymchwilio i'r gwaith o greu gwasanaeth Celfyddydau ar gyfer y rhan honno o'r rhanbarth. Ymgymerir â'r gwaith manwl am opsiynau gweithredu yn 2009/10. Yng Ngogledd Cymru, dechreuwyd ar astudiaeth ddichonolrwydd yn ystod y flwyddyn i nodi amrywiaeth o opsiynau i Gyngor Celfyddydau Cymru, y chwe awdurdod lleol a’r sefydliadau a ariennir lunio partneriaethau. Bydd yr astudiaeth yn ystyried y seilwaith cymdeithasol cyfredol, ac yn ceisio nodi'r cyfleoedd ar gyfer gweithio trawsffiniol i annog datblygiadau ym maes y celfyddydau ac arbedion maint. Rhagwelir y bydd ardaloedd o ddiddordeb cyffredin yn cael eu nodi er mwyn datblygu prosiect peilot yn ystod 2009/10. Gallai'r mentrau hyn arwain at newidiadau radical a sylfaenol i systemau a pholisïau ariannu celfyddydol cyfredol, mewn ymateb i'r senario ariannu cyhoeddus. Gwnaed cynnydd pellach i wella'n heffeithiolrwydd a'n heffeithlonrwydd drwy fuddsoddi mewn technoleg, gwella systemau a gweithdrefnau, a buddsoddi yn ein staff. Bydd hyn yn parhau yn ystod y flwyddyn nesaf.

Gwnaethom barhau i nodi synergeddau o'n ffynonellau incwm gwahanol, er mwyn sicrhau'r manteision a'r canlyniadau gorau posibl drwy lunio prosiectau a rhaglenni, a thrwy broses cynllunio datblygedig. Gwnaed cynnydd da wrth ehangu ein sail ariannu, ac rydym yn obeithiol o sicrhau rôl allweddol mewn rhaglen Cydgyfeirio'r UE a fydd yn denu arian sylweddol yn ystod y blynyddoedd nesaf a'n galluogi i gefnogi nifer o brosiectau cyfredol ar hyd a lled Cymru.

Bwrdd Cymreig - Lowri Davies (llun drwy garedigrwydd Canolfan Grefft Rhuthun)

Aelodau'r Cyngor 2008/09 Mae'r Athro Dai Smith (Cadeirydd) yn hanesydd ac yn awdur uchel ei barch ym maes celfyddyd a diwylliant Cymru. Ym mis Ionawr 2005 rhoddodd y gorau i fod yn Ddirprwy Is-Ganghellor Prifysgol Morgannwg ac ers hynny fe'i penodwyd yn ddeilydd cyntaf Cadair Ymchwil Raymond Williams mewn Hanes Diwylliannol Cymru ym Mhrifysgol Abertawe. Bu Rhiannon Wyn Hughes MBE yn Arweinydd Cyngor Sir Dinbych lle roedd yn gyfrifol am Bortffolio'r Cabinet dros Adfywio Economaidd a Chysylltiadau Rhyngwladol. Ei phortffolios Cabinet blaenorol oedd Addysg Gydol Oes a Diwylliant a Hamdden. Mae hefyd yn aelod o wahanol gymdeithasau diwylliannol a chelfyddydol: Cyngor Amgueddfeydd Cenedlaethol Cymru; Cadeirydd ECTARC [Canolfan Ewrop ar gyfer Hyfforddi a Chydweithredu Rhanbarthol]; Cadeirydd Ymddiriedolaeth Castell Bodelwyddan; Aelod o Bwyllgor Cymru UNESCO a Chadeirydd Sinema a Chanolfan Gelfyddydau Scala. Mae Simon Dancey yn byw yn y Barri. Ef oedd Cyfarwyddwr Cerdd Gymunedol Cymru tan fis Gorffennaf 08, ac ers Awst 08 ef yw Cyfarwyddwr Cymru ar gyfer Sgiliau Creadigol a Diwylliannol, ac mae hefyd yn enw blaenllaw ym maes celfyddydau cymunedol Cymru. Mae gan Simon brofiad eang ym maes cerddoriaeth a rheoli digwyddiadau. Mae'n berfformiwr,

cyfansoddwr a chynhyrchydd ac mae ganddo gyfoeth o brofiad rhyngwladol mewn gwledydd o Awstralia i'r Ffindir ac Israel i UDA. Maggie Hampton yw Cyfarwyddwr Celfyddydau Anabledd Cymru. Dechreuodd ei gyrfa yn y celfyddydau dros 20 mlynedd yn ôl yn Llundain fel actores-athrawes gydag Interim Deaf Children's Theatre, yna gyda Chwmni Theatr mewn Addysg Graeae, lle bu'n cydlynu'r rhaglen Theatr mewn Addysg am nifer o flynyddoedd. Mae Maggie wedi gweithio gydag a thros bobl anabl a byddar erioed ac mae wedi trefnu ac arwain amrywiaeth eang o brosiectau ar hyd a lled y DU. John Metcalf yw un o brif gyfansoddwyr ei genhedlaeth. Fe'i ganed yn Abertawe ac mae'n byw ar hyn o bryd yn Llanbedr Pont Steffan. Mae wedi byw a gweithio yn UDA a Chanada a dychwelodd yn ddiweddar i weithio fel cyfansoddwr/animateur llawrydd yng Nghymru. Ef yw Cyfarwyddwr Artistig G yl Bro Morgannwg, ac mae ganddo brofiad eang o nifer o ffurfiau ar gelfyddyd gan gynnwys cerddoriaeth, opera, dawns, theatr a'r celfyddydau gweledol. Robin Morrison yw Prif Weithredwr Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent ers 2002. Enillodd gymhwyster Peiriannydd Sifil a bu'n gweithio i nifer o awdurdodau lleol

yng Ngorllewin Canolbarth Lloegr cyn symud i Flaenau Gwent i fod yn Gyfarwyddwr Gwasanaethau Cymunedol yn sgil ad-drefnu llywodraeth leol ym 1995. Yr Athro Christopher O’Neil yw Deon Gweithredol Athrofa Celf a Dylunio Prifysgol Birmingham. Cwblhaodd Chris Gwrs Sylfaen Ysgol Celf a Dylunio Caerdydd cyn graddio o Ysgol Gelf Wimbledon a'r Coleg Celf Brenhinol fel cerflunydd. Bu'n byw a gweithio fel artist ac addysgwr yn Lloegr ac UDA cyn dychwelyd i Gymru i fod yn Bennaeth Ysgol Gelf a Dylunio Caerdydd. Yn dilyn hynny roedd yn Ddirprwy Is-Ganghellor/Deon Gweithredol Cyfadran y Celfyddydau ym Mhrifysgol Dyffryn Tafwys. Mae wedi arddangos a chyhoeddi gwaith ar draws y byd. Mae'n Ymddiriedolwr o'r Asiantaeth Gelf ac Adfywio sydd bellach wedi cyfuno â Chywaith Cymru/Artworks Wales i greu Safle. Dr Ian J Rees yw Prifathro a Phrif Weithredwr Coleg Meirion-Dwyfor ers 1997. Cyn hynny, bu'n Bennaeth Ysgol y Moelwyn, Blaenau Ffestiniog. Mae Dr Rees yn un o Gyfarwyddwyr Gyrfa Cymru - Gogledd Orllewin ac yn un o Gyfarwyddwyr Fforwm. Roedd yn un o Gyfarwyddwyr Canolfan Iaith a Threftadaeth Nant Gwrtheyrn, ac yn aelod o Bwyllgor Rhanbarthol Canolbarth Cymru ELWa.

Mae gan Clive Sefia fwy na 25 mlynedd o brofiad o weithio yn y sector gwirfoddol ar wahanol lefelau, gan gynnwys bod yn Gyfarwyddwr Canolfan Adnoddau Celfyddydau a Chymunedol KUUMBA ym Mryste a chyn hynny yn Gyfarwyddwr Cyngor Gwasanaeth Gwirfoddol Stockport. Clive yw cyn-Gyfarwyddwr Rhwydwaith Sector Gwirfoddol Du Cymru (BVSNW). Ruth Till MBE oedd Cyfarwyddwraig Dawns Rubicon tan fis Chwefror 2009. Mae'n awdurdod cydnabyddedig ar ddawns a chelfyddydau cymunedol, ac mae'n un o'r ffigurau mwyaf adnabyddus yn y maes yng Nghymru. Ar hyn o bryd mae hi'n aelod o Fwrdd y Sefydliad ar gyfer Dawns Gymunedol. Mae David Vokes wedi'i hyfforddi fel twrnai a chyfreithiwr masnachol. Roedd yn Bartner Rheoli gydag Eversheds Caerdydd am fwy na 10 mlynedd. Mae'n gyn-aelod o fwrdd Celfyddydau Chapter, yn gyn-aelod cyngor Celfyddydau a Busnes, ac yn Gyfarwyddwr Ymddiriedolaeth Actifyddion Artistig. Mae David hefyd yn un o Lywodraethwyr Coleg yr Iwerydd. Debbie Wilcox yw Pennaeth Drama ac Astudiaethau Cyfryngau Ysgol Uwchradd Hawthorn ym Mhontypridd ers 1995. Astudiodd yn Central a dechreuodd ei gyrfa addysgu yn Llundain. Dychwelodd i Gymru, i ddysgu yn

Nantyglo a Chasnewydd, gan arbenigo mewn Drama ac Astudiaethau'r Cyfryngau. Mae Debbie Wilcox hefyd yn aelod etholedig o Gyngor Dinas Casnewydd. Mae Margaret Jervis MBE DL yn Brif Weithredwr ar y cyd ac yn gydsylfaenydd Valleys Kids, sef sefydliad datblygu cymunedol. Margaret yw Is-Gadeirydd Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru a Chadeirydd Chwarae Cymru. Yn 1997 cyflwynwyd MBE iddi hi a'i chyd-gyfarwyddwr am eu gwaith ac yn 2008 gwnaed Margaret yn Gymrawd Anrhydeddus ym Mhrifysgol Caerdydd. Mae Dr Kate Woodward yn ddarlithydd yn yr Adran Astudiaethau Theatr, Ffilm a Theledu, Prifysgol Aberystwyth. Bu'n gweithio hefyd i Gwmni Theatr Arad Goch a bu'n ymchwilydd ar y rhaglen gelfyddydol Y Sioe Gelf. Mae'n gyn aelod o Gyngor Cynulleidfa Cymru a bwrdd golygyddol tu chwith. Ymhlith ei diddordebau ymchwil mae materion yn ymwneud â ffilm, cenedligrwydd, a pholisi diwylliannol.

â Chyngor Celfyddydau'r Alban fel Swyddog Datblygu Orielau Teithiol. O ganlyniad, daeth yn Gyfarwyddwr ar Ganolfan Gelfyddydau An Tuireann a Phennaeth y Celfyddydau Rhyngwladol yng Nghyngor Prydeinig yr Alban. Emma Evans yw cymrawd Cyngor Celfyddydau Cymru ar Raglen Arweinyddiaeth Clore. Cyn hynny, roedd yn Is-Gyfarwyddwr Diversions, Cwmni Dawns Cymru. Yn 2007/08, Emma oedd cadeirydd y Rhwydwaith Ddawns Genedlaethol sef y rhwydwaith datblygu strategol newydd ar gyfer Dawns yn y DU. Mae Emma hefyd yn Gyfarwyddwr Bwrdd Creu Cymru, sef yr asiantaeth ddatblygu ar gyfer theatrau a chanolfannau celfyddydol yng Nghymru.

Mae Norah Campbell yn byw Ynys Môn ac mae'n gweithio ar ei liwt ei hun. Ar hyn o bryd mae'n aelod o fwrdd Oriel Mostyn, Canolfan Gerdd yr Alban a Chanolfan Gelfyddydau An Tobar. Dechreuodd ei hangerdd dros y celfyddydau pan fu Norah yn gweithio fel artist a phan ddechreuodd guraduro. Yna, ymunodd

Cyfarwyddiadau Polisi'r Loteri Genedlaethol Wrth arfer y pwerau a roddwyd iddo gan adran 26(1) o Ddeddf y Loteri Genedlaethol ac ati 1993, cyhoeddodd Ysgrifennydd Gwladol Cymru y Cyfarwyddiadau Polisi canlynol i Gyngor Celfyddydau Cymru ym mis Gorffennaf 1998. Mae'r cyfeiriadau yn y Cyfarwyddiadau hyn yn cyfeirio at adrannau o Ddeddf y Loteri Genedlaethol ac ati 1993 fel y'u diwygiwyd gan Ddeddf y Loteri Genedlaethol 1998. Wrth ddosbarthu arian y Loteri Genedlaethol, rhaid i Gyngor Celfyddydau ystyried: A Yr angen i sicrhau bod yr arian yn cael ei ddosbarthu o dan adran 25(1) ar gyfer prosiectau sy'n hyrwyddo lles y cyhoedd neu at ddibenion elusennol ac na fwriadwyd at ddibenion preifat yn bennaf; B Yr angen i sicrhau ei fod yn ystyried ceisiadau sy'n berthnasol i'r amrywiaeth gyfan o weithgareddau sy'n dod o dan adran 22(3)(a) a bod ganddo'r p er i ddosbarthu arian, gan ystyried: i. ei asesiad o'r angen i ddatblygu'r celfyddydau a gweithgareddau celfyddydol a'i flaenoriaethau ar gyfer mynd i'r afael â hwy am y tro; ii. yr angen i sicrhau bod gan bob rhanbarth ledled Cymru fynediad at arian; iii. y cwmpas ar gyfer lleihau amddifadedd economaidd a chymdeithasol wrth greu budd i'r celfyddydau;

C Yr angen i hyrwyddo mynediad i'r celfyddydau i bawb o bob rhan o'r gymdeithas; D Yr angen i hyrwyddo gwybodaeth am y celfyddydau i blant a phobl ifanc, a sicrhau eu diddordeb ynddynt; E Yr angen i ddatblygu amcanion datblygiad cynaliadwy; F Anghenion y prosiectau sy'n ymwneud â ffilmiau a delweddau symudol, ac yn benodol, yr angen i feithrin y gwaith o ddatblygu strwythurau cynaliadwy yn y diwydiant ffilm drwy gefnogi'r gwaith o ddatblygu, dosbarthu a hyrwyddo ffilmiau yn ogystal â'u cynhyrchu, ymhlith pethau eraill; G Anghenion prosiectau sy'n ymwneud â chrefftau; H Yr angen i sicrhau bod yr arian sy'n cael ei ddosbarthu o dan adran 25(1) dim ond yn cael ei roi i brosiectau sydd â dibenion penodol ac sydd wedi'u cyfyngu o ran amser; I

Yr angen:

i. ym mhob achos, i ymgeiswyr ddangos hyfywedd ariannol y prosiect ar gyfer cyfnod y grant; ii. lle y gofynnir am arian cyfalaf neu gostau sefydlu, i gael cynllun busnes clir sy'n

ymestyn y tu hwnt i gyfnod y grant, sy'n ymgorffori darpariaeth ar gyfer costau cysylltiol rhedeg a chynnal; iii. mewn achosion eraill, bod ystyriaeth yn cael ei rhoi i argaeledd tebygol arian arall er mwyn bodloni unrhyw gostau parhaus am gyfnod rhesymol ar ôl cyfnod dyfarniad y Loteri, gan ystyried maint a natur y prosiect, a bod arian y Loteri'n cael ei ddefnyddio i helpu i sicrhau cynnydd tuag at hyfywedd y tu hwnt i gyfnod y grant lle bynnag y bo'n bosibl; J

Dymunoldeb cefnogi'r gwaith o ddatblygu hyfywedd ariannol hir dymor a rheolaethol sefydliadau ym maes y celfyddydau. O ystyried hyn, bydd Cyngor Celfyddydau Cymru yn cyfeirio at Gyfarwyddyd H;

K Dymunoldeb o weithio gyda sefydliadau eraill, yn cynnwys dosbarthwyr eraill, lle mae hon yn ffordd effeithiol o gyflenwi elfennau o'i strategaeth; L Yr angen i sicrhau bod ei bwerau i gyflwyno ceisiadau o dan adran 25(2A) yn cael eu defnyddio mewn perthynas â mynd ar drywydd amcanion strategol; M Gwybodaeth y mae'n ei hystyried yn angenrheidiol er mwyn gwneud y penderfyniadau ar bob cais, yn cynnwys cyngor annibynnol lle y bo'r angen.

08/09

Adroddiad a Datganiadau Ariannol am y flwyddyn a ddaeth i ben 31 Mawrth 2009

Cynnwys Cyfrif Gweithgareddau Cyffredinol

Tudalen

Cyfrif Dosbarthuâ&#x20AC;&#x2122;r Loteri

Tudalen

Adroddiad Blynyddol yr Ymddiriedolwyr

100

Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol

118

Datganiad o gyfrifoldebau'r Cyngor a'r Swyddog Cyfrifyddu

122

Datganiad am Reolaeth Fewnol

123

Tystysgrif ac Adroddiad Archwilydd Cyffredinol Cymru i Gyngor Celfyddydau Cymru

Tystysgrif ac Adroddiad y Rheolwr a'r Archwilydd Cyffredinol i'r Senedd ac i Gynulliad Cenedlaethol Cymru

125

Datganiad o Weithgareddau Ariannol

Cyfrif Incwm a Gwariant

127

Mantolen

128

Datganiad Llif Arian Parod

129

Nodiadau sy'n rhan o'r datganiadau ariannol

130

Grantiau a gynigiwyd 2008/09

143

Cyfrif Gweithgareddau Cyffredinol Adroddiad Blynyddol yr Ymddiriedolwyr am y flwyddyn a ddaeth i ben 31 Mawrth 2009 Manylion cyfeirio a gweinyddol Ymddiriedolwyr Aelodau'r Cyngor sydd wedi gwasanaethu ers 1 Ebrill 2008 oedd: Yr Athro Dai Smith, Cadeirydd Rhiannon Wyn Hughes MBE, Is-Gadeirydd Norah Campbell Simon Dancey Emma Evans Maggie Hampton Margaret Jervis MBE DL John Metcalf (hyd at 23 Ebrill 2009) Robin Morrison Christopher O’Neil (hyd at 31 Mawrth 2009) Dr Ian J Rees Clive Sefia (hyd at 31 Mawrth 2009) Ruth Till MBE David Vokes Debbie Wilcox Kate Woodward

(b) (a) (b) (e) (ii) (iii) (a) (g) (a) (f) (c) (d) (c) (i) (g) (v) (e) (a) (f) (a) (b) (f) (iv) (d)

(a) (b) (c) (d)

Aelod o'r Pwyllgor Archwilio Aelod o'r Pwyllgor Cydnabyddiaeth Ariannol Aelod o'r Pwyllgor Cyfalaf Aelod o Bwyllgor Rhanbarthol Canolbarth a Gorllewin Cymru (e) Aelod o Bwyllgor Rhanbarthol Gogledd Cymru (f) Aelod o Bwyllgor Rhanbarthol De Cymru (g) Aelod o Bwyllgor Cymru yng Ng yl Gelfyddydau Biennale Fenis

Am o leiaf rhan o'r cyfnod a gwmpesir gan yr adroddiad hwn roedd aelodau'r Cyngor (a nodwyd gan y rhifau mewn cromfachau ar ôl eu henw yn y rhestr uchod) hefyd yn gwasanaethu fel Aelodau neu uwch swyddogion o'r cyrff cyhoeddus canlynol: (i) Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent (ii) Cyngor Sir Ddinbych (iii) Amgueddfa Cymru (iv) Cyngor Dinas Casnewydd (v) Athrofa Prifysgol Cymru, Caerdydd

Prif Weithredwr Peter Tyndall (hyd at 18 Ebrill 2008) James Turner (o 19 Ebrill 2008 hyd at 14 Medi 2008) Nicholas Capaldi (o 15 Medi 2008)

Swyddfeydd Rhanbarth Canolbarth a Gorllewin Cymru: 4-6 Gardd Llydaw, Lôn Jackson Caerfyrddin SA31 1QD Rhanbarth Gogledd Cymru: 36 Rhodfa'r Tywysog, Bae Colwyn LL29 8LA Rhanbarth De Cymru a'r swyddfa genedlaethol: Plas Bute, Caerdydd CF10 5AL

Archwilydd Archwilydd Cyffredinol Cymru Swyddfa Archwilio Cymru 24 Heol y Gadeirlan, Caerdydd, CF11 9LJ

Archwilwyr mewnol RSM Bentley Jennison 33-35 Heol y Gadeirlan, Caerdydd CF11 9HB

Bancwyr Bank of Ireland, Bow Bells House, 1 Bread Street, London EC4M 9BE

Cyfreithwyr Geldards LLP T Dumfries, Plas Dumfries, Caerdydd CF10 3ZF

Strwythur, llywodraethu a rheoli Sefydlwyd Cyngor Celfyddydau Cymru drwy Siarter Frenhinol ar 30 Mawrth 1994. Fe'i gelwir hefyd wrth ei enw Saesneg, Arts Council of Wales.

a chyhoeddiadau'r Comisiwn Elusennau 'The Essential Trustee' a 'The Independence of Charities from the State'. Trefnir seminarau a hyfforddiant ychwanegol yn ôl yr angen i lywio'r broses o lunio strategaethau a pholisïau.

gofrestr o fuddiannau cyflogeion y Cyngor ar gael i'w harchwilio gan y cyhoedd, drwy wneud apwyntiad, ym mhob un o swyddfeydd y Cyngor yn ystod oriau gwaith arferol.

Atebolrwydd Mae'r Cyngor yn elusen gofrestredig, rhif 1034245, a'i ymddiriedolwyr yw'r Aelodau penodedig. Mae'r Cyngor yn gorff a noddir gan Lywodraeth y Cynulliad. Gweinidogion Cymru sy'n penodi Aelodau Cyngor y Celfyddydau sydd fel arfer yn gwasanaethu am gyfnod o dair blynedd a gellir eu hailbenodi am gyfnod pellach o dair blynedd. Yn ystod cyfnod yr adolygiad cyfarfu'r Cyngor wyth gwaith.

Cyfnod sefydlu a hyfforddi'r Aelodau Cynhelir rhaglen sefydlu i Aelodau newydd i ddweud wrthynt am eu rhwymedigaethau cyfreithiol o dan y Siarter Frenhinol a chyfraith elusen, y Cod Arfer Gorau, y Pwyllgor a'r prosesau gwneud penderfyniadau, cynlluniau strategol a materion ariannu. Yn ystod y diwrnod sefydlu byddant yn gwrando ar gyflwyniadau gan y Cadeirydd, y Prif Weithredwr a'r Uwch Dîm Rheoli, ac uwch gynrychiolwyr o is-adran noddi Llywodraeth Cynulliad Cymru ac o Swyddfa Archwilio Cymru. Bydd Aelodau hefyd yn cael cyfle i gwrdd â chyflogeion allweddol. Yn ogystal â'r Siarter Frenhinol a'r Cod Arfer Gorau, bydd Aelodau yn cael copïau o'r Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon diweddaraf, y Gyllideb Waith bresennol,

Mae'r Cyngor wedi penodi nifer o bwyllgorau i roi cyngor arbenigol ac i wneud penderfyniadau o fewn fframwaith o bwerau wedi'u dirprwyo; sef: Pwyllgor Archwilio, Pwyllgor Cydnabyddiaeth Ariannol, Pwyllgor Cyfalaf, Pwyllgor Rhanbarthol Canolbarth a Gorllewin Cymru, Pwyllgor Rhanbarthol Gogledd Cymru, a Phwyllgor Rhanbarthol De Cymru. Sefydlir pwyllgorau ad hoc at ddibenion penodol, megis Biennale Celf Fenis. Mae pob pwyllgor yn cynnwys Aelodau'r Cyngor ac unigolion eraill ac maent yn gweithredu yn unol â chylchoedd gorchwyl penodol. Hefyd, sefydlwyd Rhestr Genedlaethol o Ymgynghorwyr, a bydd y Cyngor yn penodi aelodau i roi cyngor arbenigol. Bydd Aelodau'r Cyngor yn gyfrifol am faterion fel penderfyniadau ar bolisïau, y Cynlluniau Corfforaethol a Gweithredol, pennu'r gyllideb flynyddol, dyrannu grantiau yn flynyddol i sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw, a newidiadau mawr i delerau ac amodau gwasanaeth y staff. Mae Aelodau wedi dirprwyo penderfyniadau ar grantiau o hyd at £50,000 i aelodau o staff, ac wedi dirprwyo penderfyniadau ar grantiau cyfalaf y loteri gwerth rhwng £50,001 a £250,000 i'r Pwyllgor Cyfalaf. Mae'r gofrestr o fuddiannau Aelodau'r Cyngor a'i Bwyllgorau a'i Ymgynghorwyr Cenedlaethol a'r

Yn ogystal â gofynion y Siarter Frenhinol mae'r Cyngor yn gweithredu o dan gyfundrefn atebolrwydd sy'n cynnwys: • Deddfau Elusennau 1960, 1993 a 2006 a chanllawiau a gyhoeddwyd gan y Comisiwn Elusennau • Deddf Rhyddid Gwybodaeth 2000 a Deddf Diogelu Data 1998 a chanllawiau a gyhoeddwyd gan y Comisiynydd Gwybodaeth • Datganiad Rheoli, Memorandwm Ariannol a Chyfarwyddyd Cyfrifon a gyhoeddwyd gan Weinidogion Cymru • Cyfarwyddiadau Polisi, Cyfarwyddiadau Cyllid a Chyfarwyddyd Cyfrifon a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cynulliad Cymru yn unol â thelerau adrannau 26 a 35 o Ddeddf y Loteri Genedlaethol ac ati 1993 (fel y'i diwygiwyd), drwy gytundeb Trysorlys EM a'r Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon • p er y Comisiynydd Seneddol dros Weinyddiaeth i archwilio materion y Cyngor

• p er Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru i archwilio materion y Cyngor • Cod Arfer Gorau, sy'n berthnasol i Aelodau a staff, sy'n nodi'r safonau ymddygiad sy'n ofynnol gan y rhai sy'n ymwneud â phenderfyniadau ariannol ac wrth ymdrin â'r cyhoedd • Deddf Credyd Defnyddwyr 1974 a chanllawiau a gyhoeddwyd gan y Swyddfa Masnachu Teg Gellir cael copïau o'r Cyfarwyddiadau Cyfrifon a'r Cod Arfer Gorau am ddim drwy ysgrifennu at Gyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Canolog y Cyngor.

gweithredol y mae'r Cyngor yn agored iddynt ac wedi cytuno ar weithdrefnau a chyfundrefnau adrodd i reoli a lleihau'r risgiau a nodwyd. Caiff cofrestr o risgiau i'r sefydliad cyfan ei chynnal a'i hystyried a'i hadolygu'n rheolaidd gan Gr p Rheoli Risgiau a'r Uwch Dîm Rheoli. Mae llinellau clir o ddirprwyo ac awdurdodi i staff er mwyn cydnabod a rheoli risgiau adrannol yn cael eu sefydlu i leihau unrhyw effaith bosibl ar y Cyngor pe bai unrhyw un o'r risgiau hyn yn codi.

Amcanion, gweithgareddau, cyflawniadau a pherfformiad

Prif ddiben y Cyngor yw cynorthwyo a datblygu'r celfyddydau yng Nghymru er budd pobl ledled Cymru. Y brif ffordd y mae'r Cyngor yn ceisio cyflawni'r diben hwn yw drwy lunio strategaethau celfyddydau, ymchwil, a rhoi grantiau rheolaidd a grantiau untro i sefydliadau ac unigolion o fewn cyd-destun strategol a datblygiadol. Caiff prosesau rhoi grantiau o'r fath eu cefnogi gan broses o fonitro ac asesu er mwyn sicrhau y caiff arian cyhoeddus ei ddefnyddio'n effeithiol at y dibenion a fwriadwyd. Mae'r Cyngor hefyd yn rheoli amrywiaeth o weithgareddau a gwasanaethau na ddarperir grantiau ar eu cyfer, yn aml mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol ac eraill.

Amcanion siartredig y Cyngor yw:

Prif amcanion ar gyfer y flwyddyn Mae'n ofynnol i'r Cyngor ystyried ei weithgareddau cyffredinol a'i weithgareddau dosbarthu'r loteri ar wahân. O dan Gyfarwyddiadau Cyfrifon ar wahân mae'r driniaeth gyfrifyddu o grantiau cyffredinol a grantiau'r loteri yn wahanol iawn felly, gan ystyried paragraff 359 o Ddatganiad y Comisiwn Elusennau am Arfer a Argymhellir (diwygiwyd 2005), ym marn yr Ymddiriedolwyr mae'n amhriodol paratoi cyfrif cyfunol gan na fyddai'n rhoi darlun teg o'r ffordd y defnyddir adnoddau'r Cyngor.

(a) datblygu a gwella'r wybodaeth a'r ddealltwriaeth o'r celfyddydau, a'r broses o'u harfer; (b) cynyddu hygyrchedd y celfyddydau i'r cyhoedd;

Caiff blaenoriaethau strategol y Cyngor ar gyfer 2008/09 eu gosod yn y tabl isod yn ôl ein themâu corfforaethol, ynghyd â chyflawniadau allweddol mewn perthynas â phob blaenoriaeth yn ystod y flwyddyn:

(c) cynghori a chydweithredu ag Adrannau ein Llywodraeth, awdurdodau lleol, Cyngor Celfyddydau Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon, a chyrff eraill ar unrhyw faterion dan sylw, boed hynny'n uniongyrchol neu'n anuniongyrchol, gyda'r amcanion blaenorol;

Rheoli risg Yn ystod y flwyddyn, mae Aelodau'r Cyngor ac aelodau'r Pwyllgor Archwilio wedi adolygu asesiad o'r prif risgiau strategol, busnes a

(ch) cyflawni'r amcanion drwy gyfrwng y Gymraeg a'r Saesneg.

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

Cefnogi’r gwaith o greu celfyddyd o safon

Datblygu ffurfiau ar gelfyddyd byddwn yn parhau i hyrwyddo ein gweledigaeth ar gyfer datblygu chwe ffurf ar gelfyddyd a cheisio cynyddu'r adnoddau sydd ar gael er mwyn cyflawni ein gweledigaeth 5 mlynedd.

Gwaith rhyngwladol - drwy waith Celfyddydau Rhyngwladol Cymru, byddwn yn parhau i weithio gyda phartneriaid allweddol er mwyn sicrhau bod y celfyddydau a diwylliant cyfoes Cymru ar lwyfan byd-eang a darparu cyd-destun rhyngwladol i'r celfyddydau yng Nghymru.

Cefnogaeth i artistiaid - byddwn yn parhau i gefnogi artistiaid o safon uchel sy'n meddu ar weledigaeth, a hynny yn ystod cyfnod allweddol yn eu harfer proffesiynol.

Rhagoriaeth yn y celfyddydau - byddwn yn parhau i annog gweithgareddau sy'n enghreifftiau patrymol arloesol y gellir eu defnyddio fel model o arfer dda i eraill yn y sector.

• Cafodd y strategaethau terfynol eu cymeradwyo gan y • Datblygu a gweithredu cyfres o gamau Cyngor ym mis Gorffennaf 2008, a chawsant eu cydnabod gweithredu ar gyfer y celfyddydau gan Fwrdd Strategaeth y Celfyddydau ym mis Medi. cymhwysol a chrefft, celfyddydau gweledol, Cyhoeddwyd y ddogfennau ym mis Tachwedd 2008, ac mae'r cerddoriaeth, dawns, theatr a drama, a strategaethau'n cael eu gweithredu ar hyn o bryd. llenyddiaeth, sy'n gysylltiedig â'r weledigaeth 5 mlynedd ar gyfer datblygu ffurfiau ar gelfyddyd. • Sefydlodd Celfyddydau Rhyngwladol Cymru Ddesg • Gweithio drwy Celfyddydau Rhyngwladol Diwylliannol Ewropeaidd a chyhoeddodd ei strategaeth Cymru er mwyn sefydlu Desg Diwylliannol newydd ym mis Tachwedd 2008. Cynhaliwyd seminar trawsEwropeaidd i gynyddu llif y wybodaeth am sectoraidd ym Mrwsel, gan godi proffil artistiaid Cymru gyfleoedd ar gyfer chwaraewyr diwylliannol dramor. Bu un cais am arian yr UE yn llwyddiannus. yng Nghymru i gael mynediad i gronfeydd yr Undeb Ewropeaidd ("UE") a pharatoi ceisiadau llwyddiannus i'r UE ar gyfer ariannu blaenoriaethau strategol Celfyddydau Rhyngwladol Cymru. • Parhau i hyrwyddo Dyfarniadau Cymru Greadigol ac archwilio strwythur y gefnogaeth a roddir i artistiaid unigol.

• Cafodd 19 o Ddyfarniadau Cymru Greadigol eu cymeradwyo ond cafodd effaith y dyfarniadau, a'r gwaith o ddatblygu dull mesur priodol, ei oedi oherwydd gwaith parhaus sy'n gysylltiedig ag arian y dyfarniadau disglair.

• Parhau i weithredu'r cynllun ariannu ar gyfer cwmnïau ac unigolion disglair.

• Cafodd 22 o gwmnïau Ddyfarniadau Disglair. Cytunwyd ar fanylion prosiect y rhai a gafodd y dyfarniadau, ac mae'r gwaith ar gyfer y prosiectau ar droed. Sefydlwyd y cynllun Llysgenhadon Creadigol, sy'n clustnodi arian i unigolion, yn ystod y chwarter olaf, a chyhoeddwyd pedwar dyfarniad ym mis Ebrill 2009.

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

Annog mwy o bobl i fwynhau’r celfyddydau ac i gymryd rhan ynddynt

Cyfranogiad - byddwn yn gweithio tuag at gynyddu nifer y cyfleoedd i bobl chwarae rhan weithredol yn y celfyddydau. Byddwn yn canolbwyntio ar gefnogi prosiectau sy'n targedu ardaloedd o amddifadedd uchel, a gweithgareddau celfyddydol cymunedol sy'n trawsffurfio unigolion, grwpiau a chymunedau.

Datblygu cynulleidfaoedd - byddwn yn gweithio tuag at gynyddu cyfleoedd i bobl ymgysylltu'n uniongyrchol â chelfyddydau o safon, fel cynulleidfaoedd, cyfranogwyr ac artistiaid.

Pobl ifanc - byddwn yn cynyddu cyfleoedd i bobl ifanc ymgysylltu â'r celfyddydau fel cyfranogwyr, artistiaid a chynulleidfaoedd.

• Datblygu cynllun gweithredu wedi'i dargedu er mwyn gweithredu Strategaeth y Celfyddydau ac Iechyd yn ystod y 3 blynedd nesaf.

• Cwblhawyd Cynllun Gweithredu y Celfyddydau ac Iechyd mewn partneriaeth ag Adran Iechyd Llywodraeth Cynulliad Cymru a bydd yn cael ei gyhoeddi ym mis Mai 2009. Bydd y gwaith o weithredu'r Cynllun yn dechrau yn 2009/10.

• Datblygu a chyflwyno cynllun busnes wedi'i gostio'n llawn ar gyfer cyflwyno rhaglen yr Olympiad Diwylliannol a ariennir gan Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth y DU yng Nghymru.

• Cymeradwywyd cynllun busnes wedi'i gostio'n llawn gan yr Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth a dyfarnwyd £1.6 miliwn i'r Cyngor i'w ddosbarthu. Yn y chwarter olaf, dechreuwyd ar y gwaith o weithredu camau cyntaf pedwar llinyn nodedig y prosiect. Nodwyd a chadarnhawyd pedwar partner cyflenwi.

• Parhau i ddatblygu'r rhwydwaith o ganolfannau celfyddydau perfformio rhanbarthol drwy gyllid y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd.

• Dyfarnwyd arian y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd i rwydwaith o leoliadau, ond nid yw'r gwaith o werthuso effaith yr arian wedi cael ei gwblhau. Bydd hyn yn cael ei flaenoriaethu ar gyfer 2009/10 a bydd y gwaith monitro yn cael ei glymu i'r Adolygiad Buddsoddi.

• Parhau i weithio mewn partneriaeth â Llywodraeth Cynulliad Cymru (LlCC) ar gynlluniau i ddatblygu Canolfan Mentrau Diwylliannol ym Merthyr Tudful.

• Cwblhawyd yr astudiaeth ddichonolrwydd arfaethedig a bu i'r holl randdeiliaid gytuno ar y canfyddiadau.

• Datblygu cynnig wedi'i gostio'n llawn ar gyfer rhaglen beilot Ysgolion Mynegiannol, mewn partneriaeth ag ysgolion, awdurdodau lleol ac adrannau'r Cynulliad.

• Datblygwyd a chytunwyd ar gynnig wedi'i gostio’n llawn gan y Gr p Llywio a thrafodwyd y cynnig gyda Gr p Polisi Cymwysterau a Chwricwlwm yr Adran dros Blant, Addysg, Dysgu Gydol Oes a Sgiliau (DCELLS) Llywodraeth Cynulliad Cymru.

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

Annog mwy o bobl i fwynhau’r celfyddydau ac i gymryd rhan ynddynt

• Sicrhau arian Cydgyfeiriant ar gyfer gweithredu prosiect datblygu Dilyniant drwy'r Celfyddydau'r Gronfa Gymdeithasol Ewropeaidd ar gyfer saith mlynedd, fel partner allweddol ym mhrosiect ymbarél LlCC, Cyrraedd y Nod.

• Cafodd y Cyngor ei gadarnhau fel noddwr ar y cyd ar gyfer prosiect Cydgyfeiriant Cyrraedd y Nod sy'n cael ei reoli gan DCELLS. Sicrhawyd arian ar gyfer 24 mis cyntaf rhaglen 3 blynedd er mwyn bod o fudd i fwy na 15,000 o bobl ifanc nad ydynt mewn addysg, cyflogaeth na hyfforddiant. Bydd yr arian ychwanegol ar gyfer y celfyddydau tua £5 miliwn yn ystod oes y prosiect.

• Mewn partneriaeth â LlCC a Chyngor Chwaraeon Cymru, datblygu a gweithredu cam 1 o'r rhaglen beilot o ran darparu gweithgareddau celfyddydol sy'n gysylltiedig â chyfleoedd Ysgol Sadwrn ac Ysgol Haf.

• Sefydlodd y partneriaid fframwaith eang a chytunwyd y byddai arian 2008/09 yn cael ei ddefnyddio i gefnogi'r gwaith o ddatblygu rhaglen Celfyddydau Splash. Cymerodd pobl ifanc sy’n wynebu risg ran mewn 17 o brosiectau cyffrous, sy'n heriol ac yn gallu newid bywydau. Cafodd y prosiectau eu cynnal gan Dimau Troseddu Ieuenctid a rhaglenni Cynnwys Ieuenctid ledled Cymru. Mae adroddiadau gwerthuso manwl yn cael eu llunio.

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

• Gweithio gydag Arts & Business Cymru i ddatblygu dulliau effeithiol o gefnogi sefydliadau celfyddydol sy'n creu cysylltiadau gyda busnesau yng Nghymru.

• Cafodd arian ei roi i gefnogi rhaglen buddsoddi CultureScope Arts & Business Cymru. Derbyniwyd adroddiad interim, a chytunwyd ar gynigion ar gyfer cydberthynas ariannu ar gyfer 2009/10.

• Gweithio drwy Celfyddydau Rhyngwladol Cymru i gefnogi nifer penodol o geisiadau ar gyfer ariannu trawswladol i sefydliadau celfyddydol.

• Cyflwynwyd dau gais am arian: mae cynnig Practics yn ceisio hyrwyddo a gwella symudedd diwylliannol ledled yr UE, tra bod cynnig Toolquiz yn ceisio sicrhau amgylchedd lle y gall creadigrwydd ffynnu a chyfrannu at ddatblygiad economaidd, hyd yn oed yn yr ardaloedd mwyaf difreintiedig.

• Gweithio gyda Llywodraeth Cynulliad Cymru (Adran yr Economi a Thrafnidiaeth) er mwyn cael cyngor a chymorth busnes priodol a pherthnasol, mentora a hyfforddiant ar gyfer sefydliadau creadigol a diwylliannol o dan yr ymbarél o gymorth a datblygiad busnes cyffredinol i Gymru.

• Nid oes dull priodol ar gyfer darparu gwasanaethau a datblygu busnesau ar gael ar hyn o bryd. Bydd y gwaith hwn yn cael blaenoriaeth yn 2009/10.

• Gweithio gyda Sgiliau Creadigol a Diwylliannol a phartneriaid eraill i ddatblygu cais i Gronfeydd Cymdeithasol Ewropeaidd fel y gellir datblygu sgiliau gweithlu'r diwydiannau creadigol yn ystod y 4 blynedd nesaf.

• Nid oes cais arwahanol gan y Cyngor wedi cael ei ddatblygu, ond mae Sgiliau Creadigol a Diwylliannol wedi datblygu cynllun busnes sy'n seiliedig ar lasbrint creadigol ac mae'r Cyngor yn gweithio'n agos gyda hwy mewn perthynas â chytundeb partneriaeth.

Ehangu economi’r celfyddydau

Amrywio ein sail ariannu - byddwn yn gweithio gyda LlCC a Chyrff eraill a Noddir gan Lywodraeth y Cynulliad i nodi ffyrdd o amrywio ein sail ariannu er budd ehangach economi'r celfyddydau yng Nghymru.

Ysgogi tyfiant mewn mentrau a busnes byddwn yn cydweithio â phartneriaid eraill i nodi'r dull mwyaf effeithlon a phriodol ar gyfer darparu gwasanaethau dechrau a datblygu busnesau ar gyfer microfusnesau a busnesau bach a chanolig yn y diwydiannau creadigol a diwylliannol.

Sgiliau i'r Gweithlu - byddwn yn gweithio gyda Sgiliau Creadigol a Diwylliannol er mwyn datblygu amrywiaeth gweithlu'r diwydiannau creadigol a diwylliannol, a sicrhau cyfleoedd a mynediad i hyfforddiant priodol a chyfleoedd datblygu eraill.

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

• Cyfrannu at y gwaith o adfywio a datblygu busnesau, cymunedau ac unigolion drwy flaenoriaethu ein cynlluniau ariannu yn strategol.

• Mae'r cynnydd yn y maes hwn wedi cael ei gyfyngu i waith mesur effaith sy'n canolbwyntio ar werthuso celfyddydau cymunedol ac adolygu ein strategaeth ymchwil.

Ehangu economi’r celfyddydau

Adfywio cymunedau - byddwn yn parhau i ffocysu ein gwaith a blaenoriaethu ein harian i ardaloedd o amddifadedd cymdeithasol yng Nghymru.

Gwneud Cyngor y Celfyddydau yn fusnes effeithiol ac effeithlon

Gweithredu argymhellion Adolygiad Celfyddydau Cymru - byddwn yn parhau i ddatblygu gwaith, mewn partneriaeth â LlCC, i weithredu argymhellion Adolygiad Celfyddydau Cymru.

• Gweithio gyda LlCC i ddatblygu Strategaeth Ddiwylliant newydd i Gymru; datblygu polisïau a strategaethau celfyddydol ar Fwrdd Strategaeth y Celfyddydau.

• Mae'r gwaith hwn yn cael ei arwain gan LlCC a disgwylir iddo gael ei ddatblygu yn ystod 2009/10.

• Datblygu cynigion ar gyfer partneriaethau rhanbarthol, a dechrau eu gweithredu, gan weithio gyda LlCC a Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru.

• Mae'r Cyngor yn gweithio'n agos i ddatblygu partneriaeth sylweddol Cyswllt Celf yn Ne Cymru ac mae wedi sicrhau peilot ar gyfer model partneriaeth Gogledd Cymru a fydd yn cael ei weithredu yn 2009/10.

• Archwilio i ddulliau o ariannu'r celfyddydau yng Nghymru yn y dyfodol a chyflwyno cynigion y gellid eu gweithredu o fewn y terfynau gwario cyfredol.

• Dechreuwyd ar adolygiad sylweddol y Cyngor o'n portffolio o sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw. Bydd yr Adolygiad Buddsoddi yn parhau drwy gydol 2009/10. Sefydlwyd gweithgor mewnol, cynhaliwyd sesiynau briffio allanol a drafftiwyd cylch gorchwyl llawn ar gyfer yr adolygiad ar gyfer ymgynghoriad cyhoeddus.

• Archwilio natur a lefel y gefnogaeth a roddir i sefydliadau er mwyn sicrhau sail gynaliadwy ar gyfer cyflawni amcanion strategol.

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

Gwneud Cyngor y Celfyddydau yn fusnes effeithiol ac effeithlon

Rhaglen newid diwylliant - byddwn yn hyrwyddo ein rhaglen newid diwylliant, yn gweithredu newidiadau ac yn monitro'u heffeithiolrwydd mewn perthynas â'n strategaeth fusnes ar gyfer y dyfodol.

Rheoli ein prosesau - byddwn yn gweithio tuag at wella ein prosesau mewn perthynas â chynllunio corfforaethol, gweithio mewn partneriaeth a rheoli grantiau a chleientiaid.

Datblygu ein gweithlu - byddwn yn parhau i ddatblygu sgiliau ein gweithlu yn unol ag anghenion ein strategaeth fusnes ar gyfer y dyfodol.

Gweithrediadau - byddwn yn rheoli ein strategaeth gweithrediadau er mwyn sicrhau y gwneir y defnydd gorau posibl o'r adnoddau sydd ar gael, a sicrhau ein bod mor effeithlon â phosibl tra'n bod yn ymwybodol o'r angen i sicrhau cynaladwyedd amgylcheddol.

• Parhau i weithio gyda'n hymgynghorydd newid diwylliant, ein staff ac aelodau'r Cyngor er mwyn gweithredu cam nesaf y rhaglen newid diwylliant y cytunwyd arni.

• Cwblhawyd gwaith ar draws y Cyngor i ddatblygu ein gweledigaeth a'n gwerthoedd, a gweithredwyd rhaglen SIMA gydag uwch aelodau o staff a'n hymgynghorydd newid diwylliant. Sefydlwyd Bwrdd Rheoli gan y Prif Weithredwr newydd, sy'n cynnwys yr holl gyfarwyddwyr a phenaethiaid adrannau, a chynhaliwyd Diwrnod Cwrdd i Ffwrdd yn llwyddiannus.

• Datblygu fframwaith mentora a gwerthuso priodol, er mwyn sicrhau bod y weledigaeth strategol ar gyfer y celfyddydau yn cael ei gwireddu.

• Dechreuwyd ar hyn yn ystod y flwyddyn a bydd bellach yn rhan bwysig o'r cylch gorchwyl ar gyfer yr Adolygiad Buddsoddi.

• Cynllunio sut rydym yn rhoi hyfforddiant a datblygu'r gweithlu, yn cynnwys ailasesu ein system gwerthuso staff, yn unol â'n hamcanion corfforaethol.

• Cafwyd newid sylweddol i'n proses cynllunio corfforaethol yn ystod y flwyddyn, gyda phob is-adran yn cynnal gweithdai er mwyn blaenoriaethu ac unioni camau gweithredu gyda chanlyniadau lefelau uchel y cytunwyd arnynt. Bydd hyn yn cael ei raeadru i gynlluniau gwaith y timau ac unigolion ar gyfer 2009/10.

• Rhoi ein cynllun gweithredu ar gyfer y Strategaeth Gwasanaeth Cwsmeriaid ar waith ar gyfer 2008/09.

• Datblygwyd fframwaith Adolygu Arfer Gorau yn ystod y flwyddyn a bydd yn cael ei ddatblygu yn 2009/10.

Mae gwaith manwl ar fonitro perfformiad yn erbyn dangosyddion perfformiad yn cael ei gynnal a'i adrodd yn ôl yn chwarterol i'r Uwch Dim Rheoli, y Cyngor a Llywodraeth Cynulliad Cymru. Roedd 83 o DP yn 2008/09, a chyflawnwyd 40% ohonynt, cyflawnwyd 37% yn rhannol ac ni chyflawnwyd 23%.

Ariennir grantiau rheolaidd drwy gymorth grant yn unig ond gellir ariannu grantiau unigol drwy gymorth grant neu incwm y loteri. Rhoddir grantiau rheolaidd, neu grantiau refeniw blynyddol, i bortffolio o tua 100 o sefydliadau sy'n darparu gwasanaethau artistig o safon. Mae statws refeniw unrhyw sefydliad yn dibynnu ar yr arian sydd ar gael, cynaliadwyedd y sefydliad, a ph'un a yw'n dangos ei fod yn cydweddu'n gryf â blaenoriaethau strategol y Cyngor. Ar hyn o bryd, mae pob sefydliad sy'n cael arian refeniw yn llunio cytundeb arian refeniw am dymor o rhwng un a thair blynedd sy'n nodi'r lefel o arian a ragwelir, y rhaglen o weithgareddau i'w chyflwyno, gofynion ar gyfer monitro a chynnal adolygiad blynyddol, amodau safonol grant, ac

unrhyw amodau ychwanegol. Mae'r Cyngor yn ymgymryd ag adolygiad manwl o drefniadau ariannu cyfredol a'r nod erbyn diwedd y broses yw cytuno ar bortffolio o sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw sy'n fywiog yn artistig, yn sefydlog yn ariannol, yn gadarn yn drefniadol ac sy'n cael buddsoddiad a fydd yn eu galluogi i ffynnu, erbyn gwanwyn 2010. Byddant yn ganolog i strategaeth Cyngor y Celfyddydau yn y dyfodol i ddatblygu’r celfyddydau yng Nghymru. Mae grantiau unigol ar gael i helpu i ariannu prosiectau artistig o safon ag iddynt gyfyngiad amser sy'n cyflawni blaenoriaethau ariannu'r Cyngor orau. Oherwydd y gostyngiad yn incwm y Loteri, bu rhai newidiadau polisi pellach o 1 Ebrill 2009 o ran y grantiau hyn:

Math o grant

hyd at 31 Mawrth 2009

o 1 Ebrill 2009

Mae grantiau hyfforddiant yn cynorthwyo'r gwaith o ymgymryd â hyfforddiant neu brynu hyfforddiant a hefyd darparu hyfforddiant ym maes y celfyddydau.

£250 - £5,000 (sefydliadau sy'n ymgymryd â hyfforddiant) £250 - £2,000 (unigolion) 5 dyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn Ebrill, Mehefin, Medi, Ionawr a Mawrth £1,000 - £30,000 (sefydliadau sy'n darparu hyfforddiant) 2 ddyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn - Ebrill a Medi

£250 - £5,000 (sefydliadau sy'n ymgymryd â hyfforddiant) £250 - £2,000 (unigolion) 4 dyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn - Ebrill, Mehefin, Medi ac Ionawr £1,000 - £30,000 (sefydliadau sy'n darparu hyfforddiant) 2 ddyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn - Mai a Medi

Math o grant

hyd at 31 Mawrth 2009

o 1 Ebrill 2009

Mae grantiau bach yn cynorthwyo sefydliadau neu unigolion ar gyfer prosiectau peilot neu lle ceir symiau sylweddol o arian o ffynonellau eraill.

£250 - £5,000 5 dyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn (sefydliadau) - Ebrill, Mehefin, Medi, Ionawr a Mawrth 3 dyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn (unigolion) - Mehefin, Medi ac Ionawr

£250 - £5,000 4 dyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn (sefydliadau) - Ebrill, Mehefin, Medi ac Ionawr 3 dyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn (unigolion) - Mehefin, Medi ac Ionawr

Mae Dyfarniadau Cymru Greadigol yn caniatáu i artistiaid ddatblygu eu harfer creadigol.

£5,001 - £12,000 a £20,000 - £25,000 1 dyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn Tachwedd

£5,001 - £12,000 a £20,000 - £25,000 1 dyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn Ionawr

Mae grantiau cynhyrchu yn cynorthwyo rhaglenni gwaith mwy o faint ar gyfer sefydliadau ac artistiaid unigol sefydledig.

£5,001 - £30,000 (sefydliadau) £5,001 - £20,000 (unigolion) 2 ddyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn - Ebrill a Medi

£5,001 - £30,000 (sefydliadau) £5,001 - £20,000 (unigolion) 2 ddyddiad cau ar gyfer ceisiadau bob blwyddyn - Mai a Medi

Uchafswm y cyllid i sefydliadau ac unigolion.

75% o gostau cymwys (sefydliadau) 90% o gostau cymwys (unigolion)

Uchafswm y cyllid sydd ar gael i awdurdodau lleol a chlystyrau ysgolion.

50% o gostau cymwys

Uchafswm y cyllid sydd ar gael pan mai prif amcan y cais yw hyrwyddo materion nad ydynt yn ymwneud â'r celfyddydau.

Dim cyllid

Blaenoriaethau ariannu trosfwaol wrth asesu ceisiadau am grant.

1. Prosiectau a gynhelir mewn cymunedau y cydnabyddir eu bod yn ddifreintiedig

50% o gostau cymwys

2. Prosiectau sy’n hyrwyddo gwaith artistiaid o grwpiau heb gynrychiolaeth ddigonol (e.e pobl anabl, pobl dduon a lleiafrifoedd ethnig) 3. Prosiectau a gyflwynir drwy gyfrwng y Gymraeg neu’n ddwyieithog

Ni chaniateir i ymgeiswyr llwyddiannus gael mwy nag un grant o bob math o grant mewn unrhyw flwyddyn ariannol. Dyma'r prif gynlluniau ariannu ond mae'r Cyngor yn cyhoeddi canllawiau cyffredinol ar ariannu i sefydliadau ac unigolion sy'n cynnwys manylion llawn am flaenoriaethau ariannu a meini prawf cymhwyster. Mae'r rhain ar gael gan unrhyw un o swyddfeydd y Cyngor ac o'r wefan: www.celfcymru.org.uk.

Adolygiad ariannol Mae gan y Cyngor ddwy brif ffynhonnell ariannu: cymorth grant gan Lywodraeth Cynulliad Cymru; ac, fel un o'r cyrff sy'n gyfrifol am ddosbarthu arian i achosion da, cyfran o'r arian a godwyd gan y Loteri Genedlaethol. Mae'n ofynnol i'r Cyngor roi cyfrif am ei weithgareddau o ran dosbarthu'r loteri ar wahân.

Cronfeydd wrth gefn Polisi'r Cyngor ar gronfeydd cyfyngedig yw cofnodi ar wahân unrhyw grantiau, rhoddion a ffynonellau eraill o incwm a dderbynnir ar gyfer diben neu brosiect penodol, neu lle y gosodir cyfyngiadau sy'n llymach nag amcanion cyffredinol y Cyngor. Defnyddiwyd yr holl adnoddau i mewn hyn yn ystod y flwyddyn at y diben a fwriadwyd. Mae'r rhan fwyaf o arian anghyfyngedig y Cyngor wedi'i neilltuo yn ystod y flwyddyn, yn unol ag amodau'r cymorth grant a roddwyd gan Lywodraeth Cynulliad Cymru. Caiff unrhyw arian

dros ben ei gario ymlaen a'i ddefnyddio i hyrwyddo amcanion siarter y Cyngor yn y flwyddyn ddilynol. Nid oedd unrhyw gronfeydd dynodedig ar 31 Mawrth 2009 (2008: £Dim).

Buddsoddi Rheolir pwerau i fuddsoddi gan Ddeddf Ymddiriedolwyr 2000 a'r Datganiad Rheoli a'r Memorandwm Ariannol a gyhoeddwyd gan Weinidogion Cymru. Polisi'r Cyngor yw cael yr elw mwyaf posibl o fewn y telerau hyn. Telir llog ar gyfradd a negodwyd ar sail cyfradd sylfaenol y banc ar bob balans mewn credyd yng nghyfrifon cyfredol y Cyngor. O bryd i'w gilydd, mae'n bosibl y bydd cyfraddau uwch ar gael ar gyfer cronfeydd cyfyngedig ar adnau hirdymor.

mewn ar gyfer gweithgareddau cyffredinol a gweithgareddau'r Loteri ar gyfer 2008/09 oedd £42,637,000 (2007/08: £39,860,000). Codir grantiau cyffredinol ar y Datganiad o Weithgareddau Ariannol cyn gynted ag y cânt eu cynnig. Dim ond pan fydd cynnig ffurfiol wedi'i dderbyn gan y sawl a fydd yn cael grant y Loteri y caiff ei godi. Er na chafodd pob un ei godi fel gwariant yn y Cyfrif Incwm a Gwariant, yn ystod 2008/09 cymeradwyodd y Cyngor grantiau Loteri gwerth £3,919,000 (2007/08: £8,749,000). Ar y sail hon, cyfanswm y gwariant elusennol uniongyrchol ar y celfyddydau ar gyfer gweithgareddau cyffredinol a gweithgareddau'r Loteri ar gyfer 2008/09 oedd £35,849,000 (2007/08: £38,069,000).

Canlyniadau ariannol

Cynlluniau ar gyfer y dyfodol Mae’r cyfrifon, ac eithrio gweithgareddau dosbarthu’r Loteri, yn dangos cyfanswm yr adnoddau a dderbyniwyd am y flwyddyn o £31,657,000 (2007/08: £28,978,000), adnoddau net a dderbyniwyd o £443,000 (2007/08: £426,000), asedau cyfredol net o £1,320,000 (2008: £971,000) a chyfanswm balansau cronfeydd ar 31 Mawrth 2009 o £1,500,000 (2008: £1,057,000). Ar 31 Mawrth 2009 roedd y Cyngor wedi cynnig yn ffurfiol flaengrantiau ar gyfer 2009/10 o £25,115,000 (2008/09: £21,823,000). Dengys cyfrif dosbarthu'r Loteri mai cyfran y Cyngor o enillion y Loteri Genedlaethol yn 2008/09 oedd £10,410,000 (2007/08: £10,019,000). Cyfanswm cyfunol yr adnoddau i

Mae'r Cyngor wedi drafftio Cynllun Gweithredol newydd ar gyfer 2009/10. Rydym yn datblygu ein strategaeth fusnes mewn hinsawdd economaidd anodd ond byddwn yn parhau i ymgyrchu ar gyfer y lefel o arian y credwn y bydd ei angen ar y celfyddydau yng Nghymru. Fodd bynnag, gwnawn hynny yn llwyr ymwybodol o’r dirwasgiad economaidd ehangach. Yn y tymor byr i'r tymor canolig, rhaid inni wrthsefyll yr her o ostyngiad mewn arian cyhoeddus ar gyfer y celfyddydau, ond drwy weithio gyda’n cleientiaid a’n partneriaid eraill, rhaid inni hefyd baratoi ein cynlluniau ar gyfer y gwelliant economaidd a ragwelir ar gyfer y tymor hwy. Mae ein themâu corfforaethol a'r gweithgareddau a gynlluniwyd fel a ganlyn:

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau 2009/10

Cefnogi’r gwaith o greu celfyddyd o safon

Datblygu ffurfiau ar gelfyddyd a chymorth i artistiaid - byddwn yn gweithredu'r holl gamau gweithredu o dan Gategori Adnoddau Un yn Strategaethau’r Ffurfiau ar Gelfyddyd.

Gwaith rhynwgladol - byddwn yn cyflawni blwyddyn gyntaf y gwaith a amlinellwyd yn Creu 2013 er mwyn sicrhau’r cyfleoedd rhyngwladol gorau ar gyfer y celfyddydau yng Nghymru, cynyddu buddsoddiad yn rhaglen weithgareddau Celfyddydau Rhyngwladol Cymru a sicrhau bod y celfyddydau o Gymru yn cael dylanwad a chydnabyddiaeth ryngwladol.

• Cefnogi’r rhwydwaith orielau er mwyn hyrwyddo arferion curadurol rhagorol ymhellach • Datblygu cymorth newydd i artistiaid sy’n wneuthurwyr ffilm drwy ddau gomisiwn newydd ar gyfer ffilm/sain • Sefydlu’r fframwaith ar gyfer dawns ac anabledd ar gyfer Cymru • Datblygu cynnig ariannu newydd i gefnogi cyfansoddiadau cerddorol newydd • Cefnogi datblygiad National Theatre of Wales • Sefydlu cytundeb partneriaeth newydd gydag Academi, sef yr Asiantaeth Genedlaethol er Hyrwyddo Llenyddiaeth Cymru • Cyflawni a datblygu’r prosiect Cadwyn Awduron mewn partneriaeth â’r Cyngor Prydeinig • Datblygu a chyflawni'r Rhaglen Cysylltiadau Diwylliannol gyda Tsieina mewn partneriaeth â LlCC a'r Cyngor Prydeinig • Adolygu a datblygu rhaglen hirdymor Celfyddydau Rhyngwladol Cymru gyda Gogledd America

Annog mwy o bobl i fwynhau’r celfyddydau ac i gymryd rhan ynddynt

Cyfranogi - byddwn yn cyflenwi blwyddyn un o gynllun busnes yr Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth, datblygu pecyn gwerthuso ar gyfer mesur effaith gweithgareddau'r celfyddydau cyfranogol yng nghyd-destun y celfyddydau cymunedol, a chyflenwi'r camau gweithredu y cytunwyd arnynt yn y Cynllun Gweithredu'r Celfyddydau ac Iechyd ar y cyd.

Datblygu cynulleidfaoedd - bydd gennym gynllun newydd ar gyfer cefnogi lleoliadau yng Nghymru yn y dyfodol ac rydym wedi gwneud cynnydd gyda’r gwaith o ddatblygu’r Ganolfan Mentrau Diwylliannol ym Merthyr Tudful.

• Annog hyd at 8,000 o gyfranogwyr mewn prosiectau a ariennir gan Yr Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth • Cyflwyno’r pecyn gwerthuso celfyddydau cymunedol • Cynnal o leiaf un gweithdy ymarferol gydag uwch reolwyr iechyd o bob cwr o Gymru yn dilyn lansio Cynllun Gweithredu y Celfyddydau ac Iechyd a'r ddogfen ganllaw ategol • Gwerthuso effaith arian y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd a chyflwyno cynigion clir ar gyfer datblygu canolfannau celfyddydau perfformio rhanbarthol yn y dyfodol • Gweithio mewn partneriaeth â LlCC i barhau i ddatblygu’r Ganolfan Mentrau Diwylliannol ym Merthyr Tudful

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau 2009/10

Annog mwy o bobl i fwynhau’r celfyddydau ac i gymryd rhan ynddynt

Pobl ifanc - byddwn yn datblygu ein Strategaeth Y Celfyddydau a Phobl Ifanc, ein prosiect Cyrraedd y Nod, a datblygu menter Ysgol Mynegiannol Cymru.

Ymchwil - byddwn yn casglu data arolwg ac ymchwil a fydd yn sail i'r cynnydd tuag at darged 2012 o gynyddu ymgysylltu, pennu canlyniadau clir, mesuradwy a mesurau effaith.

• Cyhoeddi Strategaeth y Celfyddydau a Phobl Ifanc a dechrau ei gweithredu • Cyflawni ein targedau blwyddyn gyntaf ar gyfer prosiect Cyrraedd y Nod • Sefydlu dau brosiect peilot Ysgolion Mynegiannol Cymru • Cytuno ar fersiwn terfynol y Strategaeth Ymchwil a gweithredu blaenoriaethau y cytunwyd arnynt ar gyfer 2009/10 • Datblygu mesurau priodol ac offer gwerthuso ar gyfer ein holl brosiectau a’n rhaglenni

Ehangu economi’r celfyddydau

Amrywio ein sail ariannu - byddwn yn bodloni ein targedau ariannol ar gyfer • Sicrhau ein bod yn dyfarnu digon o gontractau ac yn cyflawni’r allbwn y y flwyddyn gyntaf ar gyfer prosiect Cyrraedd y Nod, cwblhau blwyddyn gyntaf prosiectau a ariennir gan Gelfyddydau Rhyngwladol Cymru drwy’r gronfa cydgyfeirio a sicrhau arian am ddau brosiect rhyngwladol arall.

cytunwyd arno er mwyn defnyddio’r arian a ddyrennir o Gronfa Gymdeithasol Ewrop • Sefydlu swydd Swyddog Ewropeaidd yn llawn a datblygu strwythurau i gefnogi’r broses o roi prosiectau mawr ar waith yn llwyddiannus

Ysgogi tyfiant mewn mentrau a busnes - bydd gennym gynllun cytûn ar gyfer

• Cynnal ymarfer pennu cwmpas gyda phartneriaid posibl a chytuno ar gynllun gweithredu

datblygu gwasanaethau cymorth busnes.

Twristiaeth ddiwylliannol - byddwn wedi datblygu ein rôl yn y Cynllun Gweithredu Twristiaeth Ddiwylliannol.

• Sefydlu'r Prosiect Effaith fel cais llwyddiannus i gynllun ariannu Ardal Môr Iwerydd yr UE

Gwneud Cyngor y Celfyddydau yn fusnes effeithiol ac effeithlon

Adolygiad Buddsoddi - byddwn yn cwblhau adolygiad o’n portffolio o sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw.

• Ymgynghori ar y cylch gorchwyl, y fframwaith ansawdd a’r canllawiau cynllunio a chytuno arnynt • Asesu ceisiadau, gan wneud argymhellion rhesymedig wedi'u cynnal i'r Cyngor • Rheoli'r dull o gyfleu penderfyniadau i ymgeiswyr

Blaenoriaethau 2009/10

Thema gorfforaethol/Maes strategol Gwneud Cyngor y Celfyddydau yn fusnes effeithiol ac effeithlon

Rhagoriaeth ac arloesedd - byddwn yn adolygu effeithiolrwydd ein strategaethau ariannu dyfarniadau Disglair a'r Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd.

Symleiddio busnes - byddwn yn symleiddio ein prosesau a’n systemau gweinyddol.

Datblygu ein gweithlu - bydd ein staff yn ymgysylltu ac yn llawn cymhelliant ac yn elwa ar raglen o hyfforddiant a datblygiad.

Cyfathrebu ac ymgyrchu - byddwn yn cyflawni ein holl gamau gweithredu a nodwyd yn ein Strategaeth Gyfathrebu ar gyfer 2009/10.

Archwilio Yn unol ag Erthygl 11 Siarter Frenhinol y Cyngor, mae Archwilydd Cyffredinol Cymru yn cynnal archwiliad allanol y Cyngor yn unol â'r telerau a gymeradwywyd gan Weinidogion Cymru.

• Datblygu'r sail dystiolaeth ar gyfer cefnogi'r celfyddydau a chefnogi LlCC i lunio Strategaeth Ddiwylliannol newydd

• Cwblhau ein gwaith o adolygu grantiau a rheoli cleientiaid er mwyn symleiddio ein gweithrediadau o fewn yr adnoddau sydd ar gael i sicrhau gwerth am arian a lefelau uchel o wasanaeth cwsmeriaid • Cyhoeddi ein Safonau Gwasanaeth i Gwsmeriaid • Sefydlu trefniadau newydd ar gyfer datblygu, hyfforddi a gwerthuso staff • Sicrhau ein bod yn cadw ein safon Buddsoddwyr mewn Pobl • Ailddatblygu ein gwasanaethau ar-lein • Dyfeisio a gweithredu ymgyrch fawr i godi proffil y celfyddydau yng Nghymru

yn fwy ffafriol neu'n llai ffafriol ar sail oedran, anabledd, tarddiad ethnig neu genedlaethol, rhyw, statws priodasol neu statws rhiant, cenedligrwydd, cred wleidyddol, hil, crefydd neu gyfeiriadedd rhywiol.

Roedd hyn yn cynrychioli 3.82% o ddiwrnodau gwaith, yn cynnwys 1.45% o ganlyniad i absenoldeb hirdymor (dros 28 diwrnod).

Mae'r Cyngor ar y Gofrestr Genedlaethol o Ddefnyddwyr Symbolau Anabledd, gan adlewyrchu ei ymrwymiad i sicrhau bod cyfleusterau priodol ar gael i gyflogeion anabl.

Mae'r Cyngor yn cydnabod yr undeb llafur Unite, ac mae wedi dod i gytundeb gweithdrefnol ag ef; mae cynrychiolwyr rheolwyr a'r undeb yn cyfarfod yn rheolaidd i drafod materion sy'n achosi pryder. Hefyd, cynhelir cyfarfodydd adrannol rheolaidd ac mae'n ofynnol i Gyfarwyddwyr roi adroddiad i'w staff ar faterion a drafodwyd yn y Cyngor ac yng nghyfarfodydd yr Uwch Dîm Rheoli.

Absenoldeb salwch Yn ystod 2008/09, roedd nifer y diwrnodau salwch yn dod i gyfanswm o 910.5 diwrnod.

Cyfathrebu â chyflogeion

Cynllun pensiwn Mae'r rhan fwyaf o'r cyflogeion yn aelod o Gynllun Ymddeol 1994 Cyngor y Celfyddydau. Mae'r gronfa yn gynllun buddiant diffiniedig. Mae hefyd yn gynllun cyflogwr lluosog felly ni all y Cyngor nodi ei gyfran o'r asedau a'r rhwymedigaethau sylfaenol. Felly rhoddwyd cyfrif am y cynllun fel petai'n gynllun cyfraniad diffiniedig, yn unol â FRS17.

Talu credydwyr O dan Ddeddf Talu Dyledion Masnachol yn Hwyr (Llog) 1998, a Chod Arfer Talu Gwell Llywodraeth y DU, mae'n ofynnol i'r Cyngor dalu anfonebau cyflenwyr lle na cheir anghydfod o fewn 30 diwrnod i dderbyn nwyddau neu wasanaethau neu anfoneb ddilys, pa bynnag un sydd hwyraf. Nod y Cyngor yw talu'r 100% o anfonebau, yn cynnwys anfonebau y cafwyd anghydfod yn eu cylch pan ddatryswyd yr anghydfod, yn unol â'r telerau hyn. Yn ystod y flwyddyn a ddaeth i ben ar 31 Mawrth 2009 talodd y Cyngor 94% (2007/08: 94%) o'r holl anfonebau o fewn telerau ei bolisi taliadau. Ers Tachwedd 2008, mae'r Cyngor yn bwriadu talu anfonebau o fewn 10 diwrnod, yn unol â pholisi Llywodraeth Cynulliad Cymru. Ar gyfer y cyfnod hwn, mae 86% o anfonebau wedi cael eu talu o fewn 10 diwrnod.

masnachu a chredydwyr masnachu, ei wneud drwy gyfres o bolisïau a gweithdrefnau. Caiff y risgiau hyn eu rheoli fel a ganlyn:

Risg hylifedd - Mae’r Cyngor yn fodlon fod ganddo adnoddau hylifedd digonol, ar ffurf arian yn y banc ac arian y cytunwyd arno ar gyfer 2009/10, er mwyn bodloni ymrwymiadau cyfredol a gontractiwyd. Nid yw'r Cyngor o'r farn bod ei weithgareddau cyffredinol yn agored i unrhyw risg hylifedd sylweddol. Risg cyfradd llog - Caiff balansau arian parod, a gaiff Cyngor Celfyddydau Cymru gan Lywodraeth Cynulliad Cymru i dalu ymrwymiadau grant a chostau gweithredu, eu cadw mewn cyfrifon banc cyfradd amrywiol dim rhybudd a oedd â chyfradd llog 3.42% ar gyfartaledd (2007/08: 5.28%) yn y flwyddyn. Balans arian parod anghyfyngedig y Cyngor yn y banc ar ddiwedd y flwyddyn oedd £300,000 (2008: £353,000). Nid yw'r Cyngor o'r farn bod ei weithgareddau cyffredinol yn agored i risgiau cyfradd llog sylweddol. Risg arian tramor - Nid yw'r Cyngor yn agored i unrhyw risgiau cyfnewid arian tramor. Risg llif arian parod - Nid yw'r Cyngor yn agored i unrhyw risgiau llif arian parod sylweddol.

Risg ariannol a rheoli cyfalaf

Cyfrifoldeb dros yr amgylchedd, materion cymdeithasol a chymunedol

Mae'r Cyngor yn cadw offerynnau ariannol yn bennaf er mwyn ariannu ei weithrediadau, er enghraifft, dyledwyr masnachol a chredydwyr masnachol, a balansau arian parod sy'n deillio'n uniongyrchol o'i weithrediadau. Caiff y gwaith o reoli risgiau ariannol o fod yn agored sy'n deillio o fasnachu offerynnau ariannol, yn bennaf dyledwyr

Mae'r Cyngor yn datblygu polisïau yn y maes hwn. Mae trefniadau cyfredol yn cael eu hadolygu er mwyn llywio ein hymagwedd yn ein swyddfa genedlaethol newydd, ond mae gennym drefniadau ar waith eisoes i ailgylchu tua 75% o wastraff y swyddfa drwy gytundebau gydag awdurdodau lleol. Caiff canllawiau caffael eu

hadolygu a’u datblygu i ymgorffori ymwybyddiaeth amgylcheddol.

Digwyddiadau sy'n gysylltiedig â data personol Roedd y Cyngor yn destun dau achos o dorri diogelwch data personol yn ystod y flwyddyn: dygwyd cyfrifiadur pen-glin o un o swyddfeydd y Cyngor; ac roedd gwefan y Cyngor, sy'n cael ei gwesteia'n allanol, o dan fygythiad yn sgil ymosodiad firws awtomataidd. Roedd y data personol a oedd yn cael ei gadw ar y cyfrifiadur pen-glin yn ddata cyhoeddus felly nid oedd angen cymryd camau gweithredu adferol, ond mae'r cyfrifiaduron pen-glin a gedwir dros nos yn unrhyw rai o swyddfeydd y Cyngor bellach yn cael eu storio mewn cypyrddau dan glo. Fodd bynnag, byddai gwendid y wefan yn dilyn yr ymosodiad wedi galluogi ymosodwr medrus i echdynnu data sy'n cael ei storio yng nghrombil y gronfa ddata, a oedd yn cynnwys manylion personol a nodwyd gan y defnyddwyr. Felly, caewyd y wefan cyn gynted ag y sylwyd ar yr ymosodiad, a bu gwefeistr y Cyngor yn gweithio gydag arbenigwyr diogelwch trydydd parti i ddileu'r bygythiad o ymosodiadau o'r un fath yn y dyfodol. Cafodd yr holl unigolion sydd â manylion wedi'u cofrestru ar y gronfa ddata eu hysbysu o'r mater a hysbyswyd Swyddfa'r Comisiynydd Gwybodaeth hefyd. Hysbyswyd Pennaeth Diogelwch Gwybodaeth Llywodraeth Cynulliad Cymru hefyd. Pan ddigwyddodd yr ymosodiad hwn, roedd asesiad cynhwysfawr o ddiogelwch gwybodaeth y Cyngor ar droed eisoes, ond ymestynnwyd y gwaith hwnnw ar ôl hynny. Ysgogwyd adolygiad sylweddol o wefannau'r Cyngor er mwyn adlewyrchu ein hanghenion busnes newydd ac er mwyn gwella diogelwch.

Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol Mae'r Cyngor yn talu pob aelod o'i staff, ac eithrio'r Cadeirydd a'r Prif Weithredwr, y cytunir ar delerau eu penodiad gyda Llywodraeth Cynulliad Cymru, yn unol â system cyflog a graddio y cytunwyd arni ac a gynhelir gan yr Adran Personél a Hyfforddiant. Mae Polisi Gwerthuso Swyddi ar waith, y gall staff apelio yn erbyn graddau swyddi yn unol ag ef. Bob blwyddyn mae'r rheolwyr yn ystyried cydnabyddiaeth ariannol staff yng nghyd-destun ffactorau cymharu allanol a symudiadau yn yr economi. Mewn ymgynghoriad â'r undeb llafur cydnabyddedig caiff cylch gwaith cyflog ei gynhyrchu a'i gyflwyno i Lywodraeth Cynulliad Cymru i'w gymeradwyo. Mae'r pecyn cyflog ac amodau canlynol yn gyfrwymol ar y Cyngor cyfan tan y cylch negodi nesaf. Mae cynnydd o dan y cylch gwaith cyflog yn dibynnu ar berfformiad a bennwyd gan system y Cyngor o adolygiadau datblygiad personol. Gyda chymeradwyaeth y Comisiwn Elusennau mae'r Cadeirydd yn cael cydnabyddiaeth ar gyfradd a bennir gan Lywodraeth Cynulliad Cymru sy'n adlewyrchu ymrwymiad amser gofynnol i fusnes y Cyngor. Mae Llywodraeth Cynulliad Cymru hefyd yn rhoi cyngor am y cynnydd blynyddol yng nghyflog y Cadeirydd ond nid yw'n cael taliadau bonws ac nid yw'n aelod o'r cynllun pensiwn.

Ariannol yn argymell cynnydd blynyddol i'r Cyngor ar ôl ystyried perfformiad y Prif Weithredwr yn erbyn nifer o amcanion a bennwyd ymlaen llaw. Mae canran o'r cynnydd, fel y cynghorir gan Lywodraeth Cynulliad Cymru, yn cael ei gyfuno yng nghyflog y Prif Weithredwr a thelir y gweddill fel dyfarndal heb ei gyfuno. Ceir manylion pellach am gydnabyddiaeth ariannol a buddiannau pensiwn y Cadeirydd, y Prif Weithredwr ac uwch gyfarwyddwyr eraill yn nodyn 10b i'r datganiadau ariannol. Caiff y wybodaeth hon ei harchwilio. Penodir aelodau'r Cyngor gan Weinidogion Cymru am gyfnod o dair blynedd a gellir eu hailbenodi am gyfnod arall o dair blynedd. Penodwyd y Cadeirydd cyfredol, yr Athro Dai Smith, fel aelod o'r Cyngor ar 1 Ebrill 2004 ond daeth yn gadeirydd ar 1 Ebrill 2006. Ers hynny, penododd y Gweinidog dros Ddiwylliant, Chwaraeon a'r Gymraeg yr Athro Dai Smith am dymor o dair blynedd o 1 Ebrill 2007 tan 31 Mawrth 2010. Cyflogir y Prif Weithredwr ac uwch gyfarwyddwyr ar gontractau parhaol yn unol â thelerau ac amodau safonol y Cyngor.

Manylion dechrau cyflogaeth yw: Yr Athro Dai Smith (Cadeirydd) 1 Ebrill 2006; Peter Tyndall (cyn Brif Weithredwr) 1 Hydref 2001 (gadawodd 18 Ebrill 2008); Nicholas Capaldi (Prif Weithredwr cyfredol) 15 Medi 2008; David Alston (Cyfarwyddwr y Celfyddydau) 1 Gorffennaf 2005; Hywel Tudor (Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Canolog) 21 Ionawr 2002; Jane Clarke (Cyfarwyddwr Gweithrediadau) 1 Ebrill 2004 (gadawodd 9 Mai 2008); Siân Phipps (Pennaeth Cyfathrebu) 26 Ionawr 2004 (gadawodd 26 Tachwedd 2008). Rhwng Ebrill 2008 a Medi 2008, cyflogwyd James Turner o dan gytundeb rheoli dros dro i ymgymryd â rôl y Prif Weithredwr. Mae swydd y Cyfarwyddwr Gweithrediadau yn parhau i fod yn wag ar hyn o bryd.

Ar ôl cwblhau cyfnod prawf o chwe mis yn llwyddiannus, mae hawl gan y Prif Weithredwr ac uwch gyfarwyddwyr gael rhybudd o 13 wythnos o derfynu eu cyflogaeth.

Mae cydnabyddiaeth ariannol y Prif Weithredwr yn cynnwys cyflog sylfaenol ynghyd â bonws blynyddol. Mae'r Pwyllgor Cydnabyddiaeth

Datganiad o gyfrifoldebau'r Cyngor a'r Swyddog Cyfrifyddu O dan Erthygl 11 y Siarter Frenhinol dyddiedig 30 Mawrth 1994 (fel y'i diwygiwyd) mae'n ofynnol i'r Cyngor baratoi datganiad cyfrifon bob blwyddyn ariannol ar ffurf a sail a bennir gan Weinidogion Cymru. Paratoir y cyfrifon ar sail croniadau ac mae'n rhaid iddynt roi darlun cywir a theg o sefyllfa'r Cyngor ar ddiwedd y flwyddyn, ei adnoddau i mewn a'r ffordd y defnyddir adnoddau, enillion a cholledion cydnabyddedig a llifau arian parod ar gyfer y flwyddyn ariannol. Wrth baratoi'r cyfrifon, mae'n ofynnol i'r Swyddog Cyfrifyddu gydymffurfio ag egwyddorion cyfrifyddu a gofynion datgelu Datganiad o'r Arfer a Argymhellir ar gyfer Elusennau (diwygiwyd 2005), ac i'r graddau ei fod yn egluro neu'n adeiladu ar ofynion y Datganiad o'r Arfer a Argymhellir, Llawlyfr Adroddiadau Ariannol y Llywodraeth ac yn benodol: • ufuddhau i'r Cyfarwyddyd Cyfrifon a gyhoeddwyd gan Weinidogion Cymru, gan gynnwys y gofynion cyfrifyddu a datgelu perthnasol, a chymhwyso polisïau cyfrifyddu addas yn gyson;

• paratoi'r datganiadau ariannol ar sail busnes byw. Mae Prif Swyddog Cyfrifyddu Llywodraeth Cynulliad Cymru wedi dynodi'r Prif Weithredwr yn Swyddog Cyfrifyddu dros y Cyngor. Nodir cyfrifoldebau'r Swyddog Cyfrifyddu, gan gynnwys ei gyfrifoldeb am briodoldeb a rheoleidd-dra'r cyllid cyhoeddus y mae'r Swyddog Cyfrifyddu'n atebol amdanynt, am gadw cofnodion cywir a diogelu asedau'r Cyngor, yn y Memorandwm i Swyddogion Cyfrifyddu Llywodraeth Cynulliad Cymru a gyhoeddwyd gan Drysorlys EM. Hyd y gŵyr y Swyddog Cyfrifyddu, nid oes unrhyw wybodaeth archwilio berthnasol nad yw archwilydd y Cyngor yn ymwybodol ohoni, ac mae wedi cymryd yr holl gamau posibl fel Swyddog Cyfrifyddu er mwyn sicrhau ei fod yn ymwybodol o unrhyw wybodaeth archwilio berthnasol a sicrhau bod archwilydd y Cyngor yn ymwybodol o'r wybodaeth honno.

• llunio barn ac amcangyfrifon ar sail resymol; • nodi a ddilynwyd safonau cyfrifyddu cymwys, fel y'u nodwyd yn y Datganiad o'r Arfer a Argymhellir a Llawlyfr Adroddiadau Ariannol y Llywodraeth, a datgelu ac esbonio unrhyw wyriadau perthnasol yn y datganiadau ariannol;

Nicholas Capaldi Swyddog Cyfrifyddu

Dai Smith Cadeirydd

14 Gorffennaf 2009

Datganiad am Reolaeth Fewnol 1. Cwmpas cyfrifoldeb Fel Swyddog Cyfrifyddu, rwy'n gyfrifol am sicrhau bod system gadarn o reolaeth fewnol yn cael ei chynnal sy’n cefnogi’r broses o gyflawni polisïau, nodau ac amcanion y Cyngor a bennwyd gan Lywodraeth Cynulliad Cymru, ac ar yr un pryd yn diogelu'r cyllid a'r adnoddau cyhoeddus yr wyf yn gyfrifol amdanynt yn bersonol, yn unol â’r cyfrifoldebau a roddwyd i mi yn y Memorandwm Ariannol, Cyfarwyddiadau Cyllid y Loteri a Rheoli Arian Cyhoeddus.

2. Diben y system rheolaeth fewnol Cynllunnir y system rheolaeth fewnol i reoli risg yn rhesymol yn hytrach na dileu pob risg o fethu â chyflawni polisïau, nodau ac amcanion; felly dim ond sicrwydd rhesymol ac nid sicrwydd llwyr o effeithiolrwydd y gall ei roi. Mae’r system rheolaeth fewnol yn seiliedig ar broses barhaus a gynllunnir i nodi a blaenoriaethu’r risgiau i gyflawni polisïau, nodau ac amcanion y Cyngor, i werthuso pa mor debygol ydyw y bydd y risgiau hynny’n codi a’r effaith pe baent yn codi, a’u rheoli mewn modd effeithlon, effeithiol a darbodus. Mae system rheolaeth fewnol wedi bod ar waith ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben 31 Mawrth 2009 a hyd at ddyddiad cymeradwyo adroddiad blynyddol a chyfrifon yr ymddiriedolwyr, ac mae'n unol â chanllawiau'r Trysorlys.

3. Y gallu i ymdrin â risg Arweinir y broses o reoli risg gan yr Uwch Dîm Rheoli ac fe'i cymeradwyir gan y Cyngor a'r Pwyllgor Archwilio. Mae aelodau o staff wedi'u paratoi ar gyfer rheoli risg mewn ffordd sy'n briodol i'w hawdurdod a'u dyletswyddau drwy ddarparu hyfforddiant ar ymwybyddiaeth o risg ac arweiniad mewn swydd. Mae dangosyddion perfformiad a risg allweddol wedi'u pennu a chânt eu monitro'n rheolaidd.

Mae rheoli risg wedi dod yn rhan annatod o weithrediadau allweddol y Cyngor drwy gyflwyno methodoleg flaenoriaethu sy'n seiliedig ar osod risgiau yn eu trefn. O dderbyn ac asesu ceisiadau am arian i fonitro dyfarniadau cynlluniau a dyfarniadau refeniw a roddir yn flynyddol, pennir categori risg ar sail meini prawf allweddol. Bydd lefel y gwaith monitro ansoddol a gwaith monitro arall yn dibynnu ar y categori risg a bennwyd a'r rheolaethau lliniaru a nodwyd, a adolygir yn rheolaidd.

4. Y fframwaith risg a rheoli Mae gan y Cyngor system o reolaeth fewnol yn seiliedig ar fframwaith o wybodaeth reoli reolaidd, gweithdrefnau gweinyddol wedi'u dogfennu gan gynnwys gwahanu dyletswyddau, a system o ddirprwyo ac atebolrwydd. Mae'r Cyngor wedi sefydlu Gr p Rheoli Risgiau sy'n cyfarfod yn rheolaidd i adolygu dulliau'r Cyngor o reoli risg. Mae hyn yn cynnwys cofrestr risg i'r sefydliad cyfan ac ynddi fanylion yr holl risgiau allweddol a'r rheolaethau lliniaru. Rheolwyr sy'n gyfrifol am baratoi a chadw cofrestrau risg manylach ar gyfer unrhyw weithgareddau newydd. Yn ystod y flwyddyn a ddaeth i ben 31 Mawrth 2009, er enghraifft, nodwyd bod y gwaith o adleoli swyddfa genedlaethol y Cyngor yng Nghaerdydd yn flaenoriaeth risg a chafodd ei reoli'n unol â hynny.

Mae polisïau a gweithdrefnau wedi cael eu drafftio er mwyn sicrhau bod cyfeiriad ac ymateb addas i aneffeithlonrwydd, gwrthdaro buddiannau a, chyn belled â phosibl, twyll ac i sicrhau bod cyn lleied o arian grant â phosibl yn cael ei golli. Caiff y rhain eu hadolygu'n rheolaidd a'u diweddaru yn ôl yr angen. Mae polisïau ar waith hefyd sy'n cwmpasu'r defnydd derbyniol o systemau TG a diogelu data. Mae'r Cyngor wedi sefydlu'r prosesau canlynol: • mae'r Uwch Dîm Rheoli yn cyfarfod yn rheolaidd i ystyried cynlluniau a chyfeiriad strategol y Cyngor; • mae cadeirydd y Pwyllgor Archwilio yn rhoi adroddiadau cyfnodol i'r Cyngor yngl n â rheolaeth fewnol;

• adroddiadau rheolaidd gan archwilwyr mewnol penodedig y Cyngor, i safonau a bennwyd yn Llawlyfr Archwilio Mewnol y Llywodraeth, i'r Pwyllgor Archwilio sy'n cynnwys barn annibynnol yr archwilwyr ar ddigonolrwydd ac effeithiolrwydd system rheolaeth fewnol y Cyngor ynghyd ag argymhellion i'w gwella; • nodi a thrafod risgiau sy'n dod i'r amlwg gan y Bwrdd Rheoli mewn cyfarfodydd misol; • adolygiadau rheolaidd gan y Grŵp Rheoli Risgiau er mwyn nodi a diweddaru'r cofnod o risgiau sy'n wynebu'r Cyngor; • cedwir cofrestr risg i'r sefydliad cyfan; • dangosyddion perfformiad allweddol. Caiff unrhyw wendidau yn y fframwaith rheoli a nodwyd gan archwilwyr mewnol eu hadolygu gan yr Uwch Dîm Rheoli sy'n sicrhau bod camau unioni yn cael eu cymryd. Roedd y Cyngor yn destun dau achos o dorri diogelwch data personol yn ystod y flwyddyn: dygwyd cyfrifiadur pen-glin o un o swyddfeydd y Cyngor; ac roedd gwefan y Cyngor, sy'n cael ei gwesteia'n allanol, o dan fygythiad yn sgil ymosodiad firws awtomataidd. Roedd y data personol a oedd yn cael ei gadw ar y cyfrifiadur pen-glin yn ddata cyhoeddus felly nid oedd angen cymryd camau gweithredu adferol, ond mae'r cyfrifiaduron pen-glin a gedwir dros nos yn unrhyw rai o swyddfeydd y Cyngor bellach yn cael eu storio mewn cypyrddau dan glo.

Fodd bynnag, byddai gwendid y wefan yn dilyn yr ymosodiad wedi galluogi ymosodwr medrus i echdynnu data sy'n cael ei storio yng nghrombil y gronfa ddata, a oedd yn cynnwys manylion personol a nodwyd gan y defnyddwyr. Felly, caewyd y wefan cyn gynted ag y sylwyd ar yr ymosodiad, a bu gwefeistr y Cyngor yn gweithio gydag arbenigwyr diogelwch trydydd parti i ddileu'r bygythiad o ymosodiadau o'r un fath yn y dyfodol. Cafodd yr holl unigolion sydd â manylion wedi'u cofrestru ar y gronfa ddata eu hysbysu o'r mater a hysbyswyd Swyddfa'r Comisiynydd Gwybodaeth hefyd. Hysbyswyd Pennaeth Diogelwch Gwybodaeth Llywodraeth Cynulliad Cymru hefyd. Pan ddigwyddodd yr ymosodiad hwn, roedd asesiad cynhwysfawr o ddiogelwch gwybodaeth y Cyngor ar droed eisoes, ond ymestynwyd y gwaith hwnnw ar ôl hynny. Ysgogwyd adolygiad sylweddol o wefannau'r Cyngor er mwyn adlewyrchu ein hanghenion busnes newydd ac er mwyn gwella diogelwch.

5. Adolygu effeithiolrwydd Fel Swyddog Cyfrifyddu, rwy’n gyfrifol am adolygu effeithiolrwydd y system rheolaeth fewnol. Caiff fy adolygiad o effeithiolrwydd y system rheolaeth fewnol ei lywio gan waith yr archwilwyr mewnol, y Pwyllgor Archwilio sy'n goruchwylio gwaith yr archwilwyr mewnol, y rheolwyr gweithredol yn y Cyngor sy’n gyfrifol am ddatblygu a chynnal y fframwaith rheolaeth fewnol, a chan sylwadau a wnaed gan yr archwilwyr allanol yn eu llythyr rheoli ac adroddiadau eraill. Rwyf wedi cael cyngor ar oblygiadau canlyniad fy adolygiad o

effeithiolrwydd y system rheolaeth fewnol gan y Cyngor, y Pwyllgor Archwilio a'r archwilwyr mewnol ac mae cynllun i fynd i’r afael â gwendidau a sicrhau gwelliant parhaus y system ar waith. Yn eu barn flynyddol, rhoddodd yr archwilwyr mewnol sicrwydd cyfyngedig ar gyfer dau o'r wyth maes yr adroddwyd yn ôl arnynt: pennu cyllidebau a chynllunio strategol; a rhoi grantiau. Roedd 2008/09 yn flwyddyn drosiannol i'r Cyngor oherwydd newidiadau mewn arweinyddiaeth weithredol a'r broses cynllunio corfforaethol, ond mae'r bwrdd rheoli wedi cytuno ar gynlluniau gweithredu i fynd i'r afael â'r argymhellion a wnaed yn y ddau faes hwn, a fydd yn destun adolygiad cynhwysfawr pellach yn 2009/10.

--Nicholas Capaldi --Swyddog Cyfrifyddu

Dai Smith Cadeirydd

--14 Gorffennaf 2009

14 Gorffennaf 2009

Tystysgrif ac Adroddiad Archwilydd Cyffredinol Cymru i Gyngor Celfyddydau Cymru Ardystiaf fy mod wedi archwilio datganiadau ariannol Cyfrif Gweithgareddau Cyffredinol Cyngor Celfyddydau Cymru ar gyfer y flwyddyn a ddaeth i ben 31 Mawrth 2009 o dan Erthygl 11 o Siarter Frenhinol y Cyngor. Mae'r rhain yn cynnwys y Datganiad o Weithgareddau Ariannol, y Fantolen, y Datganiad Llif Arian Parod a'r nodiadau cysylltiedig. Paratowyd y datganiadau ariannol hyn o dan y polisïau cyfrifyddu a nodir ynddynt. Rwyf hefyd wedi archwilio'r wybodaeth yn yr Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol a ddisgrifir yn yr Adroddiad hwnnw fel un sydd wedi'i archwilio.

Priod gyfrifoldebau’r Cyngor, y Swyddog Cyfrifyddu a’r archwilydd Y Cyngor a'r Prif Weithredwr, fel Swyddog Cyfrifyddu sy'n gyfrifol am baratoi Adroddiad Blynyddol yr Ymddiriedolwyr, yr Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol a'r datganiadau ariannol yn unol ag Erthygl 11 o Siarter Frenhinol y Cyngor a chyfarwyddiadau Gweinidogion Cymru a wnaed o dan y siarter honno ac am sicrhau rheoleidd-dra trafodion ariannol. Nodir y cyfrifoldebau hyn yn y Datganiad o Gyfrifoldebau'r Cyngor a'r Swyddog Cyfrifyddu. Rwy'n gyfrifol am archwilio'r datganiadau ariannol a'r rhan o'r adroddiad ar gydnabyddiaeth ariannol sydd i'w harchwilio yn unol â'r gofynion cyfreithiol a rheoliadol perthnasol, a'r Safonau Archwilio Rhyngwladol (y DU ac Iwerddon).

Rwyf yn rhoi gwybod i chi a yw’r datganiadau ariannol, yn fy marn i, yn rhoi darlun cywir a theg, ac a yw'r datganiadau ariannol a'r rhan o'r Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol sydd i'w harchwilio wedi'u paratoi’n gywir yn unol ag Erthygl 11 o Siarter Frenhinol y Cyngor a chyfarwyddiadau Gweinidogion Cymru a wnaed o dan y siarter honno. Rwyf yn rhoi gwybod i chi a yw'r wybodaeth benodol, yn fy marn i, a roddir yn Adroddiad Blynyddol yr Ymddiriedolwyr, yn gyson â'r datganiadau ariannol. Rwyf hefyd yn rhoi gwybod a yw’r gwariant a’r incwm ymhob ffordd berthnasol wedi eu cymhwyso at y dibenion a fwriadwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru, ac a yw'r trafodion ariannol yn cydymffurfio â'r awdurdodau sy'n eu rheoli. Rwyf hefyd yn rhoi gwybod i chi os nad yw Cyngor Celfyddydau Cymru, yn fy marn i, wedi cadw cofnodion cyfrifyddu cywir, os nad wyf wedi cael yr holl wybodaeth ac esboniadau sydd eu hangen arnaf ar gyfer fy archwiliad, neu os na chaiff gwybodaeth a nodir gan Drysorlys EM mewn perthynas â chydnabyddiaeth ariannol a thrafodion eraill eu datgelu. Adolygaf a yw’r Datganiad am Reolaeth Fewnol yn adlewyrchu cydymffurfiaeth Cyngor Celfyddydau Cymru â chanllawiau Trysorlys EM a nodaf os nad yw’n cydymffurfio. Nid yw'n ofynnol i mi ystyried a yw'r datganiad hwn yn cwmpasu'r holl risgiau a rheolaethau, na llunio barn ar effeithiolrwydd gweithdrefnau llywodraethu corfforaethol Cyngor Celfyddydau Cymru na'i weithdrefnau o ran risgiau a rheoli.

Darllenaf y wybodaeth arall yn rhan yr adroddiad ar gydnabyddiaeth ariannol nas archwiliwyd ac ystyriaf y goblygiadau ar gyfer fy adroddiad os byddaf yn dod yn ymwybodol o unrhyw gamddatganiadau neu anghysondebau materol gyda’r datganiadau ariannol. Nid yw fy nghyfrifoldebau yn cwmpasu unrhyw wybodaeth arall.

Sail y farn archwilio Cynhaliais fy archwiliad yn unol â'r Safonau Archwilio Rhyngwladol (y DU ac Iwerddon) a gyhoeddwyd gan y Bwrdd Arferion Archwilio. Mae fy archwiliad yn cynnwys archwilio, ar sail prawf, y dystiolaeth sy’n berthnasol i'r symiau, y datgeliadau a rheoleidd-dra’r trafodion ariannol a gynhwysir yn y datganiadau ariannol ac fel rhan o'r Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol sydd i'w archwilio. Mae hefyd yn cynnwys asesiad o’r amcangyfrifon a’r dyfarniadau arwyddocaol a wneir gan y Cyngor a’r Swyddog Cyfrifyddu wrth baratoi’r datganiadau ariannol, ac a yw’r polisïau cyfrifyddu sydd fwyaf priodol i amgylchiadau Cyngor Celfyddydau Cymru, wedi’u cymhwyso’n gyson a’u datgelu’n ddigonol. Cynlluniais a chynheliais fy archwiliad er mwyn cael yr holl wybodaeth ac esboniadau a oedd yn angenrheidiol yn fy marn i er mwyn rhoi tystiolaeth ddigonol i mi roi sicrwydd rhesymol bod y datganiadau ariannol a'r rhan o'r Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol sydd i'w harchwilio yn rhydd o gamddatganiad

perthnasol, boed hynny drwy wall, neu dwyll a bod y gwariant a’r incwm, ymhob ffordd berthnasol, wedi’u cymhwyso at y dibenion a fwriadwyd gan Lywodraeth Cynulliad Cymru a bod y trafodion ariannol yn cydymffurfio â’r awdurdodau sy’n eu rheoli. Wrth lunio fy marn rwyf hefyd wedi gwerthuso digonolrwydd cyffredinol y modd y cyflwynwyd y wybodaeth yn y datganiadau ariannol a'r rhan o'r Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol sydd i'w harchwilio.

Barn

Barn ar Reoleidd-dra Yn fy marn i, mae'r gwariant a'r incwm ymhob ffordd bosibl wedi'u cymhwyso at y dibenion a fwriadwyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru, ac mae'r trafodion ariannol yn cydymffurfio â'r awdurdodau sy'n eu rheoli. Adroddiad Nid oes gennyf unrhyw sylwadau i’w gwneud ar y datganiadau ariannol hyn.

Yn fy marn i: • mae'r datganiadau ariannol yn rhoi darlun cywir a theg, yn unol ag Erthygl 11 o Siarter Frenhinol y Cyngor a chyfarwyddiadau a wnaed o dan y siarter honno gan Weinidogion Cymru, o sefyllfa materion Cyngor Celfyddydau Cymru ar 31 Mawrth 2009 a'r adnoddau a llif arian yn ystod y flwyddyn; • mae'r datganiadau ariannol a'r rhan o'r Adroddiad ar Gydnabyddiaeth Ariannol sydd i'w harchwilio wedi'u paratoi’n gywir yn unol ag Erthygl 11 o Siarter Frenhinol y Cyngor a chyfarwyddiadau Gweinidogion Cymru a wnaed o dan y siarter honno; ac • mae'r wybodaeth a roddir yn Adroddiad Blynyddol yr Ymddiriedolwyr yn gyson â'r datganiadau ariannol.

Jeremy Colman Archwilydd Cyffredinol Cymru 24 Heol y Gadeirlan Caerdydd CF11 9LJ Dyddiad: 17 Gorffennaf 2009

Datganiad o Weithgareddau Ariannol am y flwyddyn a ddaeth i ben 31 Mawrth 2009 Cronfeydd Anghyfyngedig

Cronfeydd Cyfyngedig

2009 Cyfanswm

£’000

2008 Cyfanswm £’000

3 4

24,179 206 24,385

6,532 11 6,543

30,711 217 30,928

28,152 207 28,359

161

442

603

467

71 48

7 -

78 48

24,665

6,992

31,657

125 27 28,978

20,476 3,029 23,505 75 23,580 45

6,461 1,173 7,634 7,634 -

26,937 4,202 31,139 75 31,214 45

23,625

7,634

31,259

24,775 3,711 28,486 66 28,552 30 28,582

398 45

396 30 426 631 1,057

Nodyn

ADNODDAU I MEWN Adnoddau a dderbyniwyd o gronfeydd a gynhyrchwyd Incwm gwirfoddol: Cymorth grant gan Lywodraeth Cynulliad Cymru Grantiau a rhoddion eraill Is-gyfanswm incwm gwirfoddol Gweithgareddau ar gyfer creu cronfeydd: Gwasanaethau a nawdd Incwm buddsoddi: Llog banc Adnoddau eraill a dderbyniwyd

Cyfanswm yr adnoddau a dderbyniwyd ADNODDAU A WARIWYD Gweithgareddau elusennol: Grantiau a ddyfarnwyd Gwasanaethau a strategaethau eraill Is-gyfanswm gwariant elusennol uniongyrchol Costau llywodraethu Adnoddau a ddefnyddiwyd cyn cost dybiannol cyfalaf Cost dybiannol cyfalaf

7,9 8,9 11

Cyfanswm yr adnoddau a wariwyd Adnoddau i mewn/(allan) net ar ôl codi cost dybiannol cyfalaf a chyn trosglwyddiadau Trosglwyddiadau gros rhwng cronfeydd Gwyrdroi cost dybiannol cyfalaf

1,040 (678) 45

(642) 678 -

Symudiad net i’r cronfeydd

407

443

Balansau cronfeydd a ddygwyd ymlaen

803

254

1,057

1,210

290

1,500

Cyfanswm y cronfeydd a gariwyd ymlaen

Nid oes unrhyw weithgareddau sydd wedi peidio ac ni fu unrhyw gaffaeliadau yn ystod y flwyddyn. Mae'r nodiadau ar dudalennau 72 i 95 yn rhan o'r datganiadau ariannol hyn.

Mantolen ar 31 Mawrth 2009 2009 Nodyn

£’000

2008 £’000

Asedau sefydlog Asedau sefydlog anniriaethol Asedau sefydlog diriaethol

10 395 405

12a 12b

28 68 96

Asedau cyfredol Grantiau a dalwyd ymlaen llaw Dyledwyr eraill a rhagdaliadau Arian parod yn y banc ac mewn llaw

13 14

168 1,075 590 1,833

40 828 607 1,475

Credydwyr: symiau sy’n ddyledus o fewn blwyddyn Grantiau sy'n daladwy Credydwyr eraill sy'n ddyledus o fewn blwyddyn 15

(31) (482) (513)

(92) (412) (504)

Asedau cyfredol net

1,320

971

Cyfanswm yr asedau llai'r rhwymedigaethau cyfredol

1,725

1,067

Credydwyr: symiau sy’n ddyledus ar ôl mwy na blwyddyn

Incwm a ohiriwyd Benthyciad

(225) -

Asedau net

(10) (225)

(10)

1,500

1,057

1,210 290

803 254

1,500

1,057

Cynrychiolwyd gan:

Cronfeydd Cronfeydd anghyfyngedig Cronfeydd cyfyngedig

17 17

Nid oes unrhyw enillion na cholledion ac eithrio'r rhai a ddangosir uchod. Mae'r nodiadau ar dudalennau 72 i 95 yn rhan o'r datganiadau ariannol hyn. Cymeradwywyd y datganiadau ariannol gan Gyngor Celfyddydau Cymru a'u llofnodi ar ei ran gan --Nicholas Capaldi, Swyddog Cyfrifyddu Dai Smith, Cadeirydd --14 Gorffennaf 2009 14 Gorffennaf 2009

Datganiad Llif Arian Parod am y flwyddyn a ddaeth i ben 31 Mawrth 2009 2009 Nodyn

Mewnlif arian parod net o weithgareddau gweithredu

19a

Llog banc

£’000

2008 £’000

321

125

399

210

Gwariant cyfalaf

19b

(416)

(44)

(Gostyngiad)/Cynnydd mewn arian parod yn ystod y flwyddyn

19c

(17)

166

Mae'r nodiadau ar dudalennau 72 - 95 yn rhan o'r datganiadau ariannol hyn.

Nodiadau sy'n rhan o'r datganiadau ariannol .. 1. Polisiau cyfrifyddu a. Sail y paratoi Paratowyd y datganiadau ariannol hyn o dan y confensiwn cost hanesyddol a addaswyd i gynnwys rhai asedau sefydlog yn ôl eu gwerth i’r Cyngor ar sail cost gyfredol. Fe'u paratowyd yn unol â'r Cyfarwyddyd Cyfrifon a gyhoeddwyd gan Weinidogion Cymru ac maent yn bodloni gofynion Deddf Elusennau 1993 a 2006, cyfarwyddiadau'r Comisiwn Elusennau ar Gyfrifyddu ac Adrodd gan Elusennau: Datganiad o Arfer a Argymhellir (diwygiwyd 2005); a Datganiadau o Arfer Cyfrifyddu Safonol a Safonau Adrodd Ariannol a gyhoeddwyd ac a fabwysiadwyd gan y Bwrdd Safonau Cyfrifyddu cyn belled ag y bo'r gofynion hynny yn briodol. Yn ogystal â chydymffurfio â'r Datganiad o'r Arfer a Argymhellir ar gyfer Elusennau, rhoddir ystyriaeth i Lawlyfr Adroddiadau Ariannol y Llywodraeth a gyhoeddwyd gan Drysorlys EM i'r graddau ei fod yn egluro neu'n adeiladu ar ofynion y Datganiad o'r Arfer a Argymhellir. Nodir isod grynodeb o'r prif bolisïau cyfrifyddu sydd wedi'u cymhwyso'n gyson. O dan Gyfarwyddiadau Cyfrifon ar wahân mae'r driniaeth gyfrifyddu o grantiau cyffredinol a grantiau'r loteri yn wahanol iawn felly, gan ystyried paragraff 359 o Ddatganiad y Comisiwn Elusennau am Arfer a Argymhellir (diwygiwyd 2005), ym marn yr Ymddiriedolwyr mae'n amhriodol paratoi cyfrif cyfunol gan na fyddai'n rhoi darlun teg o'r ffordd y defnyddir

adnoddau'r Cyngor. Fodd bynnag, darperir cyfanswm yr adnoddau i mewn ac amcan o'r gwariant elusennol uniongyrchol cyfun ar y celfyddydau yn nodyn 2.

costau'n uniongyrchol i benawdau penodol maent wedi'u dyrannu i weithgareddau ar sail sy'n gyson â'r defnydd o'r adnoddau.

e. Grantiau a ddyfarnwyd b. Incwm Rhoddir cyfrif am bob incwm ar sail croniadau. Trinnir grantiau cyfalaf sy'n dderbyniadwy fel adnoddau i mewn.

c. Dosbarthu arian y Loteri Nid yw'r datganiadau ariannol hyn yn cwmpasu swyddogaeth y Cyngor i ddosbarthu’r loteri y paratowyd datganiadau ariannol ar wahân ar ei chyfer yn unol â'r cyfarwyddiadau a roddwyd gan yr Ysgrifennydd Gwladol. Mae'r Cyngor yn mynd i gostau sy'n cynnal ei weithgareddau cyffredinol a'r swyddogaeth o ddosbarthu arian y loteri. Yn unol â'r Cyfarwyddyd Ariannol a roddwyd gan Lywodraeth Cynulliad Cymru, mae'r Cyngor yn dosrannu costau anuniongyrchol yn briodol rhwng y ddau faes hyn o weithgarwch gan gyfeirio at yr amser a dreuliwyd ar y gweithgareddau priodol neu'r adnoddau a ddefnyddiwyd ganddynt.

d. Adnoddau a wariwyd Rhoddir cyfrif am bob gwariant ar sail croniadau ac mae wedi'i ddosbarthu o dan benawdau sy'n cyfuno'r holl gostau sy'n ymwneud â'r categori. Lle na ellir priodoli

Ceir gwariant cymhorthdal ar ffurf grantiau a gynigir yn ffurfiol i sefydliadau a ariennir gan y Cyngor ac a dderbynnir ganddynt. Cynigir grantiau er mwyn cynnal rhaglen o weithgareddau y cynlluniwyd ar eu cyfer, neu sy'n cychwyn mewn blwyddyn ariannol benodol ac y caiff eu codi ar y Datganiad o Weithgareddau Ariannol yn y flwyddyn honno. Dangosir unrhyw symiau nas talwyd o grantiau a gwarantau ar ddiwedd y flwyddyn fel credydwyr yn y Fantolen. Dangosir unrhyw ragdaliadau a wnaed mewn perthynas â grantiau a gymeradwywyd yng nghyswllt gweithgareddau yn y dyfodol yn y Fantolen fel asedau cyfredol. Rhestrir pob grant yn yr adroddiad blynyddol hwn ar dudalennau 96-99.

f. Gwasanaethau a strategaethau Mae gwasanaethau a strategaethau yn cynnwys y costau uniongyrchol, gan gynnwys staff a dibrisiad, y gellir eu priodoli i weithgareddau elusennol.

g. Dyrannu gorbenion a chostau cynnal Mae gorbenion a chostau cynnal wedi'u dyrannu'n gyntaf rhwng gweithgarwch elusennol a llywodraethu. Mae gorbenion a chostau cynnal sy'n ymwneud â gweithgareddau elusennol wedi'u dosrannu er mwyn adlewyrchu'r amser a dreuliwyd gan staff yn gweinyddu'r grantiau a ddyfarnwyd ac yn darparu gwasanaethau'r Cyngor ac yn cyflawni ei strategaethau. Dadansoddir dyraniad y costau hyn yn nodyn 9.

h. Costau llywodraethu Mae costau llywodraethu yn cynnwys pob cost sy'n ymwneud ag atebolrwydd cyhoeddus y Cyngor fel elusen a'i gydymffurfiaeth â rheoleiddio ac arferion da. Dadansoddir y costau hyn yn nodyn 11.

k. Cyfrifyddu cronfeydd Cronfeydd cyfyngedig yw'r rhai hynny a ddefnyddir yn unol â chyfyngiadau penodol a osodwyd gan roddwyr neu a godwyd gan y Cyngor at ddibenion penodol. Mae'r gost o godi a gweinyddu cronfeydd o'r fath wedi'i chodi ar y gronfa benodol. Nodir nod pob cronfa gyfyngedig a'r defnydd a wneir ohoni yn y nodiadau i'r datganiadau ariannol. Cronfeydd anghyfyngedig yw'r rhai hynny sydd ar gael i'w defnyddio yn ôl disgresiwn y Cyngor i hyrwyddo amcanion ei siarter ac nad ydynt wedi'u dynodi at unrhyw ddibenion eraill. Lle dyrennir costau cynnal i weithgareddau elusennol cyfyngedig trosglwyddir swm o'r cronfeydd anghyfyngedig i dalu'r costau hyn.

l. Asedau sefydlog i. Arian Tramor Caiff arian refeniw a gafwyd a gwariant yr aed iddo mewn arian tramor ei drosi yn unol â'r gyfradd gyffredinol ar adeg y trafodyn. Caiff unrhyw falansau a nodir mewn arian tramor eu trosi yn unol â'r gyfradd gyffredinol ar adeg dyddiad y Fantolen. Caiff trafodion a balansau a gwmpesir gan flaengontractau eu trosi yn unol â chyfradd y contract.

j. Cydnabod rhwymedigaethau Cydnabyddir rhwymedigaethau pan gyfyd rhwymedigaeth i drosglwyddo buddiannau economaidd o ganlyniad i drafodion neu ddigwyddiadau yn y gorffennol.

Mae'r Cyngor yn berchen ar ddau eiddo rhyddddaliadol, sef Theatr y Sherman a Stiwdio Ddawns Rubicon, a gaiff eu gosod ar brydlesau hir am rent rhad i denantiaid na chânt eu rheoli gan y Cyngor a heb ddarpariaeth ar gyfer ailfeddiannu gan y Cyngor. Yn seiliedig ar gyngor gan syrfewyr siartredig allanol ac annibynnol, ystyrir bod gwerth gweddilliol y buddiannau rhydd-ddaliadol hyn yn fach iawn felly caiff yr asedau hyn eu dal yn y cyfrifon ar ddim gwerth.

Ac eithrio eiddo rhydd-ddaliadol cynhwysir pob ased sefydlog diriaethol ac anniriaethol ar gost hanesyddol llai lwfans am ddibrisiad. Ym marn y Cyngor nid oes gwahaniaeth sylweddol rhwng y gwerth llyfr a'r gwerth ar y farchnad.

m. Dibrisiant Caiff asedau unigol sy'n costio £1,000 a throsodd eu cyfalafu a rhoddir blwyddyn gyfan o ddibrisiad yn y flwyddyn gaffael. Darperir dibrisiad ar asedau sefydlog diriaethol ac anniriaethol ar gyfraddau a gyfrifir i ddileu cost neu brisiad pob ased i'w gwerth gweddilliol ar sail llinell syth dros eu bywyd defnyddiol disgwyliedig fel a ganlyn: Trwyddedau meddalwedd gyfrifiadurol dros 3 blynedd Gwelliannau prydlesol - yn ystod cyfnod y brydles Dodrefn, gosodion a ffitiadau dros 10 mlynedd Cyfarpar - dros 4 blynedd System gyfrifiadurol - dros 3 blynedd

n. Prydlesi Codir costau prydlesi gweithredol ar y Datganiad o Weithgareddau Ariannol ar sail llinell syth dros fywyd y brydles.

Caiff trwyddedau meddalwedd gyfrifiadurol eu trin fel asedau sefydlog anniriaethol os ydynt yn cwmpasu mwy nag un flwyddyn.

o. Pensiynau Mae'r Cyngor yn gyflogwr sydd wedi'i dderbyn i Gynllun Ymddeol Cyngor y Celfyddydau 1994 sy'n darparu buddiannau diffiniedig i gyflogeion y Cyngor. Codir am gostau cyfraniadau'r Cyngor ar y Datganiad o Weithgareddau Ariannol fel y gellir rhannu cost pensiynau dros fywydau gwaith cyflogeion.

p. Trethiant Codir Treth Ar Werth anadenilladwy sy'n deillio o wariant ar weithgareddau nad ydynt yn rhai busnes ar y Datganiad o Weithgareddau Ariannol neu caiff ei chyfalafu fel ased sefydlog lle y bo'n gymwys.

q. Incwm a ohiriwyd Caiff incwm a ohiriwyd mewn perthynas â chymelldaliad prydles gweithredol ei ryddhau i'r Datganiad o Weithgareddau Ariannol dros gyfnod o 5 mlynedd hyd at ddyddiad yr adolygiad cyntaf o'r rhent, yn unol â Chrynodeb 28 y Tasglu Materion Brys.

Rhwymedigaethau ariannol: Nid yw credydwyr masnach yn cario llog a chânt eu nodi ar eu gwerth nominal.

s. Cost dybiannol y tâl cyfalaf Cynhwysir tâl cyfalaf tybiannol yn adlewyrchu cost cyfalaf a ddefnyddiwyd yn y costau gweithredol ac fe'i cyfrifir yn ôl 3.5% o'r cyfalaf cyfartalog a ddefnyddiwyd yn unol â gofynion Trysorlys EM. Yn unol â chanllawiau'r Trysorlys caiff y tâl hwn ei wrthdroi fel na fydd effaith ar gronfeydd y Cyngor a gofnodwyd yn y fantolen.

2. Gweithgareddau cyffredinol a dosbarthu'r Loteri: adnoddau cyfunol i mewn a gwariant elusennol uniongyrchol ar y celfyddydau Dengys cyfrif dosbarthu ar wahân y Loteri mai cyfran 2008/09 y Cyngor o elw'r Loteri Genedlaethol oedd £10,410,000 (2007/08: £10,019,000). Cyfanswm cyfunol yr adnoddau i mewn ar gyfer gweithgareddau cyffredinol a gweithgareddau'r Loteri ar gyfer 2008/09 oedd £42,637,000 (2007/08: £39,860,000).

r. Offerynnau ariannol Asedau ariannol: Nid yw dyledwyr masnach yn cario unrhyw log a chânt eu nodi ar eu gwerth nominal fel y'u gostyngwyd gan lwfansau priodol ar gyfer symiau anadenilladwy amcangyfrifdedig. Mae arian parod yn golygu arian mewn llaw ac arian yn y banc ar dermau dim rhybudd.

Codir grantiau cyffredinol ar y Datganiad o Weithgareddau Ariannol cyn gynted ag y cânt eu cynnig. Dim ond pan fydd cynnig ffurfiol wedi'i dderbyn gan y sawl a fydd yn cael grant y Loteri y caiff ei godi. Er na chafodd pob un ei godi fel gwariant yn y Cyfrif Incwm a Gwariant, yn ystod 2008/09 cymeradwyodd y Cyngor grantiau o'r Loteri gwerth £3,919,000

(2007/08: £8,749,000). Ar y sail hon, cyfanswm y gwariant elusennol uniongyrchol ar y celfyddydau ar gyfer gweithgareddau cyffredinol a gweithgareddau'r Loteri ar gyfer 2008/09 oedd £35,849,000 (2007/08: £38,069,000).

3. Incwm gwirfoddol: Cymorth grant gan Lywodraeth Cynulliad Cymru Mae'r cymorth grant a ddangosir yn y Datganiad o Weithgareddau Ariannol yn gyson â'r swm o arian parod a roddwyd gan Lywodraeth Cynulliad Cymru fel a ganlyn:

Cymorth grant mewn arian parod a dalwyd yn llawn Buddsoddiad cyfalaf mewn orielau Cyfraniadau tuag at bresenoldeb Cymru yn Biennale Celf Fenis Cymorth grant atodol i ariannu gweithgarwch celfyddydol penodol Cymorth grant a gredydwyd i adnoddau i mewn yn y Datganiad o Weithgareddau Ariannol

Cronfeydd Anghyfyngedig

Cronfeydd Cyfyngedig

2009 Cyfanswm

£’000

2008 Cyfanswm £’000

24,179 -

5,550 700 65 217

29,729 700 65 217

27,737 415

24,179

6,532

30,711

28,152

Cronfeydd Anghyfyngedig

Cronfeydd Cyfyngedig

2009 Cyfanswm

£’000

2008 Cyfanswm £’000

14 7 185

6 5 -

14 13 5 185

206

217

4. Incwm gwirfoddol: Grantiau a rhoddion eraill

Grantiau o flynyddoedd blaenorol nad oes eu hangen mwyach Etifeddiaeth Rhoddion Cyfraniadau tuag at bresenoldeb Cymru yn Biennale Celf Fenis Bank of Ireland: cyfraniad tuag at brosiect "Cymdogion Celtaidd" Arian cyfalaf Llywodraeth Cynulliad Cymru tuag at adleoli'r swyddfa

22 105 1 69 10 207

5. Gweithgareddau ar gyfer creu cronfeydd: Gwasanaethau a nawdd

Cynllun Teithio Cymunedol: cyfraniadau gan leoliadau/hyrwyddwyr Celfyddydau Rhyngwladol Cymru: cyfraniad gan y Cyngor Prydeinig cyfraniad gan Lywodraeth Cynulliad Cymru Incwm arall Taliadau'r Cynllun Casglu Cynhadledd Flynyddol - ffioedd cynadleddwyr Symposiwm Marchnata'r Celfyddydau - ffioedd yr hyfforddeion Olympiad Diwylliannol 2012: cyfraniad gan Lywodraeth Cynulliad Cymru Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth y DU

Cronfeydd Anghyfyngedig

Cronfeydd Cyfyngedig

2009 Cyfanswm

£’000

2008 Cyfanswm £’000

127

108

1 33 -

53 292 5 4

53 292 1 33 5 4

108 212 34 3 2

42 46

161

442

603

467

Cronfeydd Anghyfyngedig

Cronfeydd Cyfyngedig

2009 Cyfanswm

£’000

10 38

6. Adnoddau eraill a dderbyniwyd

Cymhelliant prydles - rhyddhau incwm a ohiriwyd (nodyn 16) Cyfraniad o gyfrif Dosbarthu'r Loteri i ddefnyddio asedau sefydlog

2008 Cyfanswm £’000

27 27

7. Gweithgareddau elusennol: Grantiau a ddyfarnwyd Cronfeydd anghyfyngedig Grantiau £'000

2009

2008

Cyfanswm cyfyngedig £'000

Cyfanswm £'000

Cronfeydd cyfyngedig

Costau Cyfanswm cynnal anghyfyngedig £'000 £'000

Grantiau £'000

(a)

Costau cynnal £'000 (b)

Grantiau i sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw

19,773

703

20,476

6,019

442

6,461

26,937

24,114

Dyfarniadau Llywodraeth Cynulliad Cymru i ariannu gweithgarwch celfyddydol penodol (ar wahân i sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw)

646

Grantiau meithrin gallu gyda chymorth y Gronfa Gymdeithasol Ewropeaidd (Amcan 3)

19,773

703

20,476

6,019

442

6,461

26,937

24,775

(a) Mae'r cyfanswm o £703,000 ar gyfer costau i gynnal grantiau anghyfyngedig yn cynnwys £438,000 mewn perthynas â chostau staff. (b) Mae'r cyfanswm o £442,000 ar gyfer costau i gynnal grantiau cyfyngedig yn cynnwys £276,000 mewn perthynas â chostau staff.

Grantiau a ddyfarnwyd:

Grantiau i gyrff cyhoeddus Grantiau i gyrff preifat

2009

2008

£’000

4,946

4,576

20,846

18,880

25,792

23,456

Rhoddwyd pob grant a ddyfarnwyd i sefydliadau.

8. Gweithgareddau elusennol: Gwasanaethau a strategaethau eraill Cronfeydd anghyfyngedig

2008

Cyfanswm cyfyngedig £'000

Cyfanswm £'000

Gwasanaethau a strategaethau £'000

Costau cynnal £'000

Cyfanswm Gwasanaethau anghyfyngedig a Strategaethau £'000 £'000

Costau cynnal £'000

(a)

(b)

(c)

(d)

1,155

413

1,568

1,647

1,379

307

373

150

182

555

485

107

153

167

Y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd

217

219

206

Theatr Iaith Saesneg

Marchnata a Chyfathrebu

163

248

263

269

Cyfraniad tuag at brosiect "Cymdogion Celtaidd”

Rhodd tirlenwi i Ganolfan Gelfyddydau'r Chapter

Peilot partneriaethau rhanbarthol

Peilot Ysgolion Haf ac Ysgol Sadwrn

Cymru yn Biennale Celf Fenis

132

170

254

299

Celfyddydau Rhyngwladol Cymru

341

421

371

457

878

756

2,230

799

3,029

937

236

1,173

4,202

3,711

Cynllunio, Datblygu ac Ymchwil Teithio Cymunedol: "Noson Allan" Cynllun Casglu'r Principality

Gwasanaethau celfyddydau gweledol a chrefft

(a) (b) (c) (d)

2009

Cronfeydd cyfyngedig

Mae'r cyfanswm o £2,230,000 ar gyfer gwasanaethau a strategaethau anghyfyngedig yn cynnwys £1,093,000 mewn perthynas â chostau staff. Mae'r cyfanswm o £799,000 ar gyfer costau i gynnal gwasanaethau a strategaethau anghyfyngedig yn cynnwys £498,000 mewn perthynas â chostau staff. Mae'r cyfanswm o £937,000 ar gyfer gwasanaethau a strategaethau cyfyngedig yn cynnwys £206,000 mewn perthynas â chostau staff. Mae'r cyfanswm o £236,000 ar gyfer costau i gynnal gwasanaethau a strategaethau cyfyngedig yn cynnwys £147,000 mewn perthynas â chostau staff.

9. Costau cynnal Cyfleusterau a seilwaith TG £'000

Ffioedd TAW proffesiynol anadenilladwy £'000 £'000

2008 Cyfanswm £'000

Dibrisiant

2009 Cyfanswm

£'000

1,145

1,279

(a)

Gweithgareddau elusennol: Grantiau a ddyfarnwyd Grantiau i sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw

Personél a Chyfathrebu £'000

189

822

Dyfarniadau Llywodraeth Cynulliad Cymru i ariannu gweithgarwch celfyddydol penodol (ar wahân i sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw)

Grantiau meithrin gallu gyda chymorth y Gronfa Gymdeithasol Ewropeaidd (Amcan 3)

189

822

1,145

1,319

Cynllunio, Datblygu ac Ymchwil

310

434

467

Teithio Cymunedol: "Noson Allan"

Cynllun Casglu'r Principality

107

115

Prosiect "Cymdogion Celtaidd"

Peilot partneriaethau rhanbarthol

Peilot Ysgolion Haf ac Ysgol Sadwrn

Cymru yn Biennale Celf Fenis

120

166

155

Is-gyfanswm ar gyfer grantiau a ddyfarnwyd

Gweithgareddau elusennol: Gwasanaethau a strategaethau eraill

Y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd Theatr Iaith Saesneg Marchnata a Chyfathrebu

Celfyddydau Rhyngwladol Cymru Gwasanaethau'r celfyddydau gweledol a chrefft Is-gyfanswm ar gyfer gwasanaethau a strategaethau eraill

173

740

1,035

1,013

Cyfanswm ar gyfer gweithgareddau elusennol

362

1,562

107

2,180

2,332

(a) Mae'r cyfanswm o £1,562,000 ar gyfer Personél a Chyfathrebu yn cynnwys £1,359,000 mewn perthynas â chostau staff.

10. Costau staff a. Mae cyfanswm costau staff yn cynnwys:

Cronfeydd Anghyfyngedig

Cronfeydd Cyfyngedig

2009 Cyfanswm

£’000

1,541 122 285 20 61

493 29 81 8 18

2,034 151 366 28 79

2,029

629

2,658

1,861 170 336 54 45 2,466

1,299 1,359 2,658

970 1,496 2,466

Nifer

26 70 1 97

21 73 2 96

26 42 1 69

22 41 1 64

Cyflogau a godir ar weithgareddau cyffredinol Costau nawdd cymdeithasol Costau pensiwn eraill Costau diswyddiadau Costau asiantaeth

2008 Cyfanswm £’000

Mae costau staff wedi'u cynnwys yn y cyfrifon fel a ganlyn: Gweithgareddau elusennol: Gwasanaethau a strategaethau (costau uniongyrchol) (nodyn 8) Gweithgareddau elusennol: Costau cynnal - Personél a Chyfathrebu (nodyn 9)

Roedd nifer y staff (cyfwerth ag amser llawn) a gyflogwyd ar gyfartaledd ar draws y Cyngor cyfan yn yn ystod y flwyddyn fel a ganlyn: Gweithgareddau elusennol: Gwasanaethau a strategaethau (a godwyd yn uniongyrchol) Gweithgareddau elusennol: Cymorth Staff asiantaeth Yn seiliedig ar ddosrannu amser roedd nifer y staff (cyfwerth ag amser llawn) a gyflogwyd ar weithgareddau cyffredinol yn ystod y flwyddyn fel a ganlyn: Gweithgareddau elusennol: Gwasanaethau a strategaethau (a godwyd yn uniongyrchol) Gweithgareddau elusennol: Cymorth Staff asiantaeth Cyflogwyd 28 (2007/08: 32) o staff ar weithgareddau dosbarthu'r loteri.

b. Y Prif Weithredwr, Cyfarwyddwr y Celfyddydau, y Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Canolog, y Cyfarwyddwr Gweithrediadau a, hyd at fis Tachwedd 2008, Pennaeth Cyfathrebu sy'n gyfrifol am arwain gweithgareddau'r Cyngor. Roedd eu taliadau gwirioneddol fel a ganlyn, y mae 60% ohonynt wedi eu codi yn y datganiadau ariannol hyn ac y mae'r gweddill wedi'i godi ar weithgareddau dosbarthu’r loteri:

2009 Band tâl

2008 Band tâl

2009 Cynnydd gwirioneddol mewn pensiwn yn 65 oed

2009 Cyfanswm pensiwn a gronnwyd ar 65 oed ar 31/03/09

Gwerth Trosglwyddo sy’n cyfateb i Arian Parod1 ar 31/03/08

2009 Gwerth Trosglwyddo sy'n cyfateb i Arian Parod ar 31/03/09

2009 Cynnydd/ (gostyngiad) gwirioneddol2 mewn Gwerth Trosglwyddo sy'n Cyfateb i Arian Parod

Enw a swydd

£'000

Nick Capaldi

50-55

0-2.5

0-5

5-10

70-75

0-2.5

20-25

285

261

(22)

60-65

0-2.5

0-5

60-65

0-2.5

5-10

60-65

0-2.5

10-15

171

160

(10)

25-30

40-45

0-2.5

10-15

128

120

(8)

Prif Weithredwr (o 15 Medi 2008)

Peter Tyndall Prif Weithredwr (hyd at 18 Ebrill 2008)

David Alston Cyfarwyddwr y Celfyddydau

Hywel Tudor Cyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Canolog

Jane Clarke Cyfarwyddwr Gweithrediadau (hyd at 9 Mai 2008)

Siân Phipps Pennaeth Cyfathrebu (hyd at 26 Tachwedd 2008)

Gwerth Trosglwyddo sy'n Cyfateb i Arian Parod - Ystyr Gwerth Trosglwyddo sy'n Cyfateb i Arian Parod (CETV) yw gwerth cyfalafol buddiannau'r cynllun pensiwn a gronnwyd gan aelod ar adeg benodol ac a aseswyd gan actiwari. Y buddiannau a gaiff eu prisio yw buddiannau cronedig yr aelod ac unrhyw bensiwn amodol a ddelir gan eu priod sy'n daladwy o'r cynllun. Mae CETV yn daliad a wneir gan gynllun neu drefniant pensiwn i ddiogelu buddiannau pensiwn mewn cynllun neu drefniant pensiwn arall pan fydd yr aelod yn gadael cynllun ac yn dewis trosglwyddo'r buddiannau a gronnwyd eisoes yn y cynllun blaenorol. Mae'r ffigurau pensiwn a ddangosir yn nodi'r buddiannau a gronnwyd gan yr unigolyn ar ôl dod yn aelod llawn o'r cynllun pensiwn, nid dim ond ei wasanaeth mewn swydd uwch y mae'r broses datgelu yn berthnasol iddo. Mae'r ffigurau'n cynnwys gwerth unrhyw fuddiant pensiwn mewn cynllun neu drefniant arall a drosglwyddwyd gan yr unigolyn i Gynllun Ymddeol Cyngor Celfyddydau Cymru 1994. Maent hefyd yn cynnwys unrhyw fuddiant pensiwn ychwanegol a gronnodd aelod drwy brynu blynyddoedd ychwanegol o wasanaeth pensiwn yn y cynllun ar ei draul ei hun. Cyfrifir CETV o fewn y canllawiau a'r fframwaith a bennir gan y Sefydliad a'r Gyfadran Actiwariaid ac nid yw'n ystyried unrhyw ostyngiad gwirioneddol na phosibl mewn buddion o ganlyniad i'r Dreth Lwfans Gydol Oes a all fod yn ddyledus pan hawlir buddion pensiwn.

Gwir gynnydd mewn CETV - Mae hyn yn adlewyrchu'r cynnydd mewn CETV a ariennir, i bob pwrpas, gan y cyflogwr. Nid yw'n cynnwys y cynnydd mewn pensiwn cronedig sy'n seiliedig ar chwyddiant, cyfraniadau sy'n cael eu talu gan y cyflogai (gan gynnwys gwerth unrhyw fuddion a drosglwyddwyd o gynllun neu drefniant pensiwn arall) ac mae'n defnyddio ffactorau prisio cyffredin y farchnad ar ddechrau a diwedd y cyfnod ariannol.

Ar ôl diwygio Siarter Frenhinol y Cyngor a chyda chymeradwyaeth y Comisiwn Elusennau, yn weithredol o 1 Ebrill 2004 telir y Cadeirydd am ei wasanaeth ond nid yw'n derbyn taliadau bonws ac nid yw'n aelod o'r cynllun pensiwn. Ni thelir Aelodau eraill y Cyngor, Aelodau Pwyllgorau nac Ymgynghorwyr Cenedlaethol am eu gwasanaeth. Mae costau cyfarfodydd y Cyngor ar gyfer 2008/09 a ddatgelwyd yn nodyn 11 yn cynnwys swm cyfanredol o £6,695 (2007/08: £11,477) a ad-dalwyd i 13 (2007/08: 12) o aelodau’r Cyngor. Rhwng Ebrill 2008 a Medi 2008, cyflogwyd James Turner o dan gytundeb rheoli dros dro i ymgymryd â rôl y Prif Weithredwr. Mae swydd y Cyfarwyddwr Gweithrediadau yn parhau i fod yn wag ar hyn o bryd.

Roedd cyfanswm y taliadau gwirioneddol i'r Cadeirydd a'r Prif Weithredwr yn cynnwys: ---

2009 £

2008 £

43,160

42,120

3,751 4,922 773 9,446

65,621 4,801 13,387 83,809

69,600

Cadeirydd Cyflog --

Cyn Brif Weithredwr Cyflog Dyfarndal heb ei gydgrynhoi Cyfraniad pensiwn ---

Prif Weithredwr dros dro Ffioedd rheoli --

Prif Weithredwr presennol Cyflog 50,089 Cyfraniad pensiwn 9,317 Buddiant mewn da: cyfraniad tuag at le i fyw 4,745 (yn cynnwys treth ac yswiriant gwladol) -64,151 -Costau teithio a chynhaliaeth yr aed iddynt ac a dalwyd tra'n cyflawni busnes y Cyngor: --Cadeirydd 4,823 2,259 --Prif Weithredwyr 12,285 15,762 -Caiff 60% (2007/08: 60%) o daliadau'r Cadeirydd a'r Prif Weithredwr eu codi yn y datganiadau ariannol hyn a chodir y gweddill ar weithgareddau dosbarthu'r loteri.

c. Mae'r rhan fwyaf o'r cyflogeion yn aelod o Gynllun Ymddeol 1994 Cyngor y Celfyddydau. Mae'r gronfa yn gynllun buddiant diffiniedig. Mae hefyd yn gynllun cyflogwr lluosog felly ni all y Cyngor nodi ei gyfran o'r asedau a'r rhwymedigaethau sylfaenol. Felly rhoddwyd cyfrif am y cynllun fel petai'n gynllun cyfraniad diffiniedig, yn unol â FRS17. Cynhelir prisiad o Gynllun Ymddeol 1994 Cyngor y Celfyddydau gan actiwarïaid annibynnol bob tair blynedd fel arfer. Cynhaliwyd y gwerthusiad diwethaf ar 31 Mawrth 2007 gan ddefnyddio Sail Barhaus 2007. Cyfanswm gwerth asedau'r Cynllun ar y farchnad ar 31 Mawrth 2007 oedd £58.5m. Daeth yr actiwari i'r casgliad fod gan y Cynllun ddiffyg ariannol am wasanaeth a roddwyd gwerth £18.8m a chymhareb ariannu o 76% ar ddyddiad y prisiad. Er mwyn dileu'r diffyg, argymhellodd yr actiwari y dylai cyfraniadau'r cyflogwr gynyddu dros y 9 mlynedd nesaf. Roedd y lleihad i 9 mlynedd o'i gymharu â'r 12

mlynedd a ddefnyddiwyd yn flaenorol wedi ystyried y canllawiau a gyhoeddwyd gan y Rheoleiddiwr Pensiynau. Gan dybio y byddai'r symiau a argymhellwyd yn cael eu talu i'r Cynllun, roedd yr actiwari o'r farn y bydd adnoddau'r cynllun fel rheol yn debygol o fodloni holl rwymedigaethau'r cynllun wrth iddynt godi. Y prif dybiaethau actiwaraidd a ddefnyddiwyd oedd y byddai chwyddiant prisiau yn 3.2% y flwyddyn, y byddai cyflogau yn cynyddu 4.7% y flwyddyn, y byddai pensiynau yn cynyddu 3.2% y flwyddyn ar bensiynau sy'n fwy na'r Isafswm Pensiynau Gwarantedig, y byddai pensiynau gohiriedig yn cynyddu 3.2% y flwyddyn ar bensiynau sy'n ddarostyngedig i ailbrisiadau statudol, y byddai'r gyfradd ddisgowntio wedi ymddeol yn 5.9% y flwyddyn ac y byddai'r gyfradd ddisgowntio cyn ymddeol yn 7.1% y flwyddyn. Cyfraniadau'r Cyngor a'i gyflogeion oedd:

Ar gyfer staff mewn swydd ar neu cyn 31/08/2006

2009

Cyngor Cyflogeion

Ar gyfer staff mewn swydd ar neu ar ôl 01/09/2006

2008 %

2009

2008 %

20.6 1.5

18.6 3.5

Mae'r Cyngor hefyd yn talu cyflog pensiynadwy o 0.2% mewn perthynas â phob aelod yswiriant bywyd yn unig. Ar adeg llofnodi'r datganiadau ariannol hyn, mae'r cyfraddau cyfraniadau ar gyfer 2009/10 yr un peth â 2008/09.

11. Costau llywodraethu --

2009 Cyfanswm £’000

2008 Cyfanswm £’000

Cydnabyddiaeth ariannol yr Archwilydd - Archwilio -Sicrwydd ychwanegol Archwiliad mewnol Cyfarfodydd y Cyngor, gan gynnwys costau teithio a chynhaliaeth yr Aelodau Cyfarfodydd pwyllgorau, gan gynnwys costau teithio a chynhaliaeth Seminarau polisi'r Cyngor Cyngor cyfreithiol

25 4 11 15 6 13 1

21 3 11 12 7 12 -

-------

12. Asedau sefydlog a. Asedau sefydlog anniriaethol

Cost ar 1 Ebrill 2008 Ychwanegiadau Gwarediadau Cost ar 31 Mawrth 2009 Dibrisiant ar 1 Ebrill 2008 Tâl ôl-groniad ar ailddosbarthu asedau Tâl a godwyd am y flwyddyn Cyfanswm y tâl a godwyd am y flwyddyn Gwarediadau Dibrisiant ar 31 Mawrth 2009

Trwyddedau meddalwedd cyfrifiadurol £’000 493 (22) 471 465 7 11 18 (22) 461

Gwerth llyfr net ar 31 Mawrth 2009

Gwerth llyfr net ar 1 Ebrill 2008

b. Asedau sefydlog diriaethol Eiddo, peiriannau ac offer

System gyfrifiadurol, dodrefn ac ati

Cyfanswm

£’000

Cost neu brisiad ar 1 Ebrill 2008 Ychwanegiadau Gwarediadau Cost neu brisiad ar 31 Mawrth 2009

220 92 312

429 324 (161) 592

649 416 (161) 904

Dibrisiant ar 1 Ebrill 2008 Tâl ôl-groniad ar ailddosbarthu asedau Tâl a godwyd am y flwyddyn Cyfanswm y tâl a godwyd am y flwyddyn Gwarediadau Dibrisiant ar 31 Mawrth 2009

199 12 12 211

382 11 66 77 (161) 298

581 11 78 89 (161) 509

Gwerth llyfr net ar 31 Mawrth 2009

101

294

395

Gwerth llyfr net ar 1 Ebrill 2008

c. Mae gwerth llyfr net ar 31 Mawrth 2009 yn cynrychioli'r asedau sefydlog a ddefnyddiwyd gan y Cyngor i gynnal ei weithgareddau elusennol. Caiff eiddo rhydd-ddaliadol y Cyngor eu gosod ar brydlesau hir am rent rhad na chânt eu rheoli gan y Cyngor a heb ddarpariaeth ar gyfer ailfeddiannu gan y Cyngor. Yn seiliedig ar gyngor gan syrfewyr siartredig allanol ac annibynnol, ystyrir bod gwerth gweddilliol y buddiannau rhydd-ddaliadol hyn yn fach iawn felly caiff yr asedau hyn eu dal yn y cyfrifon ar ddim gwerth. --Mae dibrisiant a godwyd wedi'i ddyrannu i weithgareddau elusennol fel a ganlyn (nodyn 9): Grantiau a ddyfarnwyd - costau cynnal Gwasanaethau a strategaethau - costau cynnal --

2009 £’000

2008 £’000

56 51

38 29

107

13. Grantiau a dalwyd ymlaen llaw Mewn achosion eithriadol, sy'n gofyn am awdurdod y Prif Weithredwr, mae'r Cyngor yn gwneud taliadau ymlaen llaw cyn y flwyddyn y mae a wnelo'r grant â hi. Dim ond lle y byddai'r sefydliad sy'n cael y taliad fel arall yn dioddef anawsterau ariannol am ei fod wedi gwneud, neu ar fin gwneud, taliadau yn ymwneud â gweithgareddau y cyllidebwyd ar eu cyfer yn y flwyddyn ariannol ddilynol a ystyrid gan y Cyngor wrth benderfynu ar y grant i'r flwyddyn honno y bydd p er i wneud taliadau o'r fath. --Taliadau mewn perthynas â grantiau ar gyfer y flwyddyn ddilynol

2009 £’000

2008 £’000

168

396 67 80 250 793 282

432 110 9 189 740 88

1,075

828

282 71 353 722

116 4 120 708

1,075

828

14. Dyledwyr eraill a rhagdaliadau (sy'n ddyledus o fewn blwyddyn) a. Dadansoddiad yn ôl math Benthyciadau'r Cynllun Casglu Dyledwyr masnach Dyledwyr eraill Rhagdaliadau -Yn ddyledus o gronfa dosbarthu'r Loteri ----

b. Balansau o fewn y llywodraeth -Balansau gyda chyrff eraill llywodraeth ganolog Balansau gydag awdurdodau lleol Is-gyfanswm: Balansau o fewn y llywodraeth Balansau gyda chyrff y tu allan i'r llywodraeth Cyfanswm dyledwyr a rhagdaliadau

15. Credydwyr: symiau sy’n ddyledus o fewn blwyddyn a. Dadansoddiad yn ôl math 2009 £’000

2008 £’000

31 70 65 75 272

92 74 92 62 184

513

504

Balansau gyda chyrff eraill llywodraeth ganolog Balansau gydag awdurdodau lleol Is-gyfanswm: Balansau o fewn y llywodraeth Balansau gyda chyrff y tu allan i'r llywodraeth

70 10 80 433

74 17 91 413

Cyfanswm credydwyr

513

504

Grantiau sy'n daladwy Trethiant a nawdd cymdeithasol Credydwyr masnach Credydwyr eraill Croniadau ac incwm gohiriedig

b. Balansau o fewn y llywodraeth

16. Credydwyr: symiau sy’n ddyledus ar ôl mwy na blwyddyn Incwm a ohiriwyd

Benthyciad

Fe wnaeth y Cyngor adleoli ei swyddfa genedlaethol ym mis Mai 2009 a chafodd gymelldaliad ymlaen llaw gan y landlord, er mwyn helpu gyda'r dodrefnu, a oedd yn gyfwerth â gostyngiad tybiannol yn y rhent dyledus hyd at y dyddiad adolygu ar ddiwedd pumed flwyddyn y brydles. Derbyniwyd y cymelldaliad ym mis Chwefror 2009 a bydd yn cael ei drin fel incwm a ohiriwyd. Bydd yn cael ei ryddhau i'r Datganiad o Weithgareddau Ariannol ar sail pro rata dros bum mlynedd.

Mae Cynllun Casglu'r Cyngor wedi cael hwb ar ôl cael benthyciad cost isel gan Gymdeithas Adeiladu'r Principality. Cafodd y cyfleuster gwerth hyd at £500,000, a oedd ar gael ar gyfer cyfnod o dair blynedd yn wreiddiol o 1 Awst 2004 ar gyfradd llog sefydlog manteisiol, ei ymestyn am ddwy flynedd ychwanegol i 31 Gorffennaf 2009 ar yr un telerau. Mae Llywodraeth Cynulliad Cymru wedi cymeradwyo'r benthyciad hwn ac wedi rhoi gwarant ar gyfer ad-dalu'r cyfleuster am hyd y tymor. Mae'r benthyciad bellach yn addaladwy o fewn blwyddyn felly mae'r balans sy'n ddyledus wedi'i nodi o dan Gredydwyr eraill yn nodyn 15.

a. Dadansoddiad yn ôl math ---Incwm a ohiriwyd Credydwyr eraill

2009 £’000

2008 £’000

225 -

225

-Balansau o fewn y llywodraeth Balansau gyda chyrff y tu allan i'r llywodraeth

225

Cyfanswm credydwyr

225

b. Balansau o fewn y llywodraeth

17. Datganiad Cronfeydd Ar 1 Ebrill 2008 £'000

Adnoddau a dderbyniwyd £'000

Adnoddau a wariwyd £'000

Trosglwyddiadau Ar 31 Mawrth 2009 £'000 £'000

Cronfa gyffredinol

803

24,665

(23,580)

(678)

1,210

Cyfanswm cronfeydd anghyfyngedig

803

24,665

(23,580)

(678)

1,210

101 10 -

6,467 5 15 65

(6,966) (12) (20) (84)

559 2 5 19

161 5 -

26 137

345 42 46 6,985

(457) (45) (50) (7,634)

86 3 4 678

166

105

111

117

124

254

6,992

(7,634)

678

290

1,057

31,657

(31,214)

1,500

Cronfeydd anghyfyngedig

Cronfeydd cyfyngedig Incwm Llywodraeth Cynulliad Cymru ar gyfer gweithgareddau celfyddydol penodol Bank of Ireland: cyfraniad tuag at brosiect "Cymdogion Celtaidd" Rhoddion eraill Cyfraniadau tuag at bresenoldeb Cymru yn Biennale Celf Fenis Celfyddydau Rhyngwladol Cymru: cyfraniadau gan y Cyngor Prydeinig a Llywodraeth Cynulliad Cymru Olympiad Diwylliannol 2012 Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth y DU Cyfalaf Cronfa Goffa Alun Llywelyn Williams (incwm i ddarparu bwrsari i artist ifanc) Cronfa Goffa Brian Ross (incwm i ddarparu bwrsari i artist gweledol ifanc)

Cyfanswm cronfeydd cyfyngedig Cyfanswm y cronfeydd

Mae cronfeydd Alun Llywelyn Williams a Brian Ross yn arian parod yn y banc ac maent yn y cyfanswm o £590,000 a ddangosir ar y fantolen.

18. Dadansoddiad o asedau net rhwng cronfeydd ----

Cronfeydd Anghyfyngedig

Cronfeydd Cyfyngedig

Cyfanswm

£’000

Asedau sefydlog Asedau cyfredol Credydwyr: symiau sy’n ddyledus o fewn blwyddyn Credydwyr: symiau sy’n ddyledus ar ôl mwy na blwyddyn

405 1,543 (513) (225)

290 -

405 1,833 (513) (225)

Cyfanswm yr asedau net

1,210

290

1,500

Caiff balansau cronfeydd ar 31 Mawrth 2009 eu cynrychioli wrth:

19. Gwybodaeth am lif arian parod a. Cysoni newidiadau mewn adnoddau a mewnlif net o weithgareddau gweithredu -2009 £’000

2008 £’000

443 (78) 107 (128) (247) (61) 70 215

426 (125) 67 (40) (67) 14 50 (240)

321

Gwariant cyfalaf --Taliadau i gaffael asedau sefydlog anniriaethol (nodyn 12a) --Taliadau i gaffael asedau sefydlog diriaethol (nodyn 12b)

(416)

(30) (14)

(416)

(44)

--Adnoddau net i mewn Llog banc Dibrisiant (nodyn 12c) Cynnydd mewn grantiau a dalwyd ymlaen llaw Cynnydd mewn dyledwyr a rhagdaliadau Cynnydd/(Gostyngiad) mewn grantiau sy'n daladwy Cynnydd mewn credydwyr eraill sy'n ddyledus o fewn blwyddyn (Cynnydd)/Gostyngiad mewn credydwyr sy'n ddyledus ar ôl mwy na blwyddyn

Mewnlif arian parod net o weithgareddau gweithredu b. Dadansoddiad o lifau arian parod

c. Cysoni llif arian parod net â symudiadau mewn cronfeydd net ---Cynnydd/(Gostyngiad) mewn arian parod yn y flwyddyn Cronfeydd net ar 1 Ebrilll

Cronfeydd net ar 31 Mawrth

2009 £’000

2008 £’000

(17) 607

166 441

590

607

20. Ymrwymiadau o ran prydlesi gweithredol Ar 31 Mawrth 2009 roedd gan y Cyngor ymrwymiadau blynyddol o dan brydlesi gweithredol na ellir eu dileu fel y nodir isod:

Offer

Tir ac adeiladau 2009 Prydlesi gweithredol sy'n dod i ben o fewn blwyddyn un i bum mlynedd dros bum mlynedd

2008 £’000

£’000

2008 £’000

28 37 214

133 25

5 -

2 6 -

21. Blaenymrwymiadau ---Grantiau Blaenariannu - grantiau a gynigiwyd yn ffurfiol

2009

2008

£’000

2008 £’000

25,115

21,823

22. Rhwymedigaethau amodol Ar 1 Ebrill 1994 trosglwyddodd dau gyn-gyflogai o Gyngor Celfyddydau Cymru eu contractau cyflogaeth i Ffederasiwn Cerddoriaeth Amatur Cymru. Mae Llywodraeth Cynulliad Cymru wedi cymeradwyo trefniant lle mae'r Cyngor wedi indemnio'r Ffederasiwn rhag hawliau diswyddo a gronnwyd gan y cyflogeion dan sylw yn ystod eu gwasanaeth i'r Cyngor. Mae un o'r cyflogeion wedi ymddeol ers hynny ac mae hyd gwasanaeth y cyflogai arall gyda'r Ffederasiwn wedi cyrraedd pwynt lle nad oes unrhyw rwymedigaeth i'r Cyngor.

2009 £ Rhwymedigaeth amodol

Dim

2008 £ 2,010

Fe wnaeth y Cyngor adleoli ei swyddfa genedlaethol yn ddiweddar ac ar hyn o bryd mae'n trafod rhestr o ddadfeiliadau gyda'r cyn-landlord. Ni ragwelir y bydd cytundeb yn y dyfodol agos ac nid oedd yn bosibl mesur unrhyw rwymedigaeth ar gyfer costau ar ddyddiad y fantolen. O ganlyniad, ni chynhwyswyd unrhyw ddarpariaeth yn y datganiadau ariannol hyn. Mae'r Cyngor wedi bod yn rhan o achos tribiwnlys cyflogaeth yn ddiweddar. Mae sail yr honiad yn erbyn y Cyngor wedi cael ei herio. Mae costau cyfreithiol sy'n gysylltiedig ag amddiffyniad y Cyngor yn yr achos hwn wedi cael eu cynnwys yn y cyfrifon hyn. Ni ddisgwylir penderfyniad am

rwymedigaeth ar gyfer iawndal a chostau, os o gwbl, yn y dyfodol agos. O ganlyniad, fel y caniateir gan FRS 12, ni chaiff y rhwymedigaeth bosibl, na ellir ei mesur i sicrwydd, ei datgelu yma oherwydd gallai datgeliad o'r fath niweidio sefyllfa'r Cyngor.

£353,000). Nid yw'r Cyngor o'r farn bod ei weithgareddau cyffredinol yn agored i risgiau cyfradd llog sylweddol.

23. Offerynnau ariannol

Risg llif arian parod - Nid yw'r Cyngor yn agored i unrhyw risgiau llif arian parod sylweddol.

Mae Safon Adrodd Ariannol 13: Deilliadau ac Offerynnau Ariannol eraill, yn ei gwneud yn ofynnol bod y rôl a gafodd offerynnau ariannol yn ystod y cyfnod wrth greu a newid y risgiau y mae'r Cyngor yn eu hwynebu wrth ymgymryd â'i ddyletswyddau yn cael ei datgelu.

Risgiau hylifedd - Yn 2008/09 roedd £30,711,000 neu 97% o incwm y Cyngor yn deillio o Lywodraeth Cynulliad Cymru (2007/08: £28,152,000 neu 97%). O'r incwm sy'n weddill, roedd £946,000 neu 3% yn deillio o log banc ac incwm amrywiol (2007/08: £826,000 neu 3%). Nid yw'r Cyngor o'r farn bod ei weithgareddau cyffredinol yn agored i unrhyw risg hylifedd sylweddol, ac mae'n fodlon bod incwm y dyfodol yn ddigonol i fodloni ei ymrwymiadau.

Risg arian tramor - Nid yw gweithgareddau cyffredinol y Cyngor yn agored i unrhyw risgiau cyfnewid arian tramor.

24. Treth Gorfforaethol Mae'r Cyngor yn gorff elusennol a noddir gan Lywodraeth y Cynulliad ac felly mae'n cael ei eithrio rhag Treth Gorfforaethol o dan Adran 505 ICTA 1988.

25. Digwyddiad ôl-fantolen Awdurdodwyd y datganiadau ariannol hyn i'w cyhoeddi gan y Swyddog Cyfrifyddu ar 17 Gorffennaf 2009.

Risg cyfradd llog - Caiff balansau arian parod, a gaiff Cyngor Celfyddydau Cymru gan Lywodraeth Cynulliad Cymru i dalu ymrwymiadau grant a chostau gweithredu, eu cadw mewn cyfrifon banc cyfradd amrywiol dim rhybudd a oedd â chyfradd llog 3.42% ar gyfartaledd (2007/08: 5.28%). Y canlyniad ariannol rydych yn ei ragweld ar gyfer y flwyddyn sy'n dod i ben £300,000 (2008:

26. Trafodion â phartion cysylltiedig

Staff rheoli allweddol

Cyrff cyhoeddus

Yn ystod y flwyddyn nid oedd gan staff rheoli allweddol na pherthnasau agos iddynt gysylltiadau â sefydliadau y cynhaliodd y Cyngor drafodion ariannol perthnasol â hwy.

Mae'r Cyngor yn gorff a noddir gan Lywodraeth y Cynulliad. Ystyrir Cynulliad Cenedlaethol Cymru/Llywodraeth Cynulliad Cymru yn barti cysylltiedig. Yn ystod y flwyddyn ni chynhaliodd y Cyngor drafodion perthnasol gyda Chynulliad Cenedlaethol Cymru/Llywodraeth Cynulliad Cymru ar wahân i'r cymorth grant a ddatgelwyd yn y Datganiad o Weithgareddau Ariannol.

Unigolion Ni chynhaliodd aelodau'r Cyngor, staff rheoli allweddol na phartïon cysylltiedig (sef perthnasau agos) unrhyw drafodion ariannol perthnasol (a restrwyd isod) gyda'r Cyngor yn ystod y flwyddyn. Cofnodir trafodion â'r Cyngor fel dosbarthwr y Loteri yn y nodyn cyfatebol i Gyfrifon Dosbarthu'r Loteri.

Aelodau'r Cyngor Roedd nifer o Aelodau'r Cyngor a/neu berthnasau agos yn aelodau o Fyrddau Rheoli (neu fyrddau cyfatebol) neu'n uwch gyflogeion mewn sefydliadau a gafodd grantiau gan y Cyngor yn 2008/09. Mewn achosion o'r fath, yn unol â Chod Arfer Gorau'r Cyngor, tynnodd yr Aelod dan sylw yn ôl o unrhyw gyfarfod pan oedd y cais yn cael ei drafod.

Aelod

Trafodyn

Cyfanswm gwerth

Cyfanswm y balans sy'n weddill 31 Mawrth 2009

(nifer)

Oriel Mostyn

Grant (3)

583,689

Dim

Cerdd Gymunedol Cymru

Grant (2)

92,017

Dim

Creu Cymru Rhaglen Arweinyddiaeth Clore

Grant (1) Taliad (1)

148,110 35,000

Dim Dim

Celfyddydau Anabledd Cymru India Dance Wales

Grant (2) Grant (1)

87,109 20,000

Dim Dim

Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen

Grant (4) Grant (1)

380,764 57,028

Dim Dim

G yl Gerdd a Chelfyddydau Abertawe G yl Bro Morgannwg

Grant (1) Grant (1)

38,652 36,694

Dim Dim

(yn cynnwys Theatr Beaufort)

Grant (1)

40,051

Dim

Dawns Gymuned Cymru Dawns Rubicon

Grant (1) Grant (2)

69,386 185,286

Dim Dim

Cyngor Dinas Casnewydd

Grant (2)

102,374

Dim

Sefydliad

Norah Campbell Aelod o'r Bwrdd

Simon Dancey Cyfarwyddwr

Emma Evans Ymddiriedolwr/Cyfarwyddwr Cymrawd

Maggie Hampton Cyfarwyddwr Aelod Bwrdd (aelod o’r teulu)

Rhiannon Wyn Hughes MBE Cynghorydd

Cyngor Sir Ddinbych (gan gynnwys Theatr y Pafiliwn, Rhyl a Chanolfan Grefft Rhuthun)

Is-Lywydd

John Metcalf Cyflogai Cyflogai

Robin Morrison Cyflogai

Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent

Ruth Till MBE Aelod pwyllgor Cyfarwyddwr

Debbie Wilcox Cynghorydd

(yn cynnwys Amgueddfa ac Oriel Gelf Casnewydd a Chanolfan Gelfyddydau Glan yr Afon)

Gweithgareddau Cyffredinol - Grantiau a gynigiwyd 2008/09 Refeniw Blynyddol

Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth 513,722 Arad Goch 360,227 Gwobr Artes Mundi Cyf (2 ddyfarniad) 112,500 Gofal Celf Cyf (2 ddyfarniad) 99,163 Arts Connection / Cyswllt Celf (2 ddyfarniad) 43,499 Cynulleidfaoedd Cymru 82,919 AXIS 19,771 Cerddorfa Genedlaethol Gymreig BBC 844,525 Theatr Beaufort 40,051 Rhwydwaith Sector Gwirfoddol Du Cymru Cyf 26,960 Sefydliad y Glowyr Coed Duon 72,414 Theatr y Fwrdeistref Y Fenni 25,661 G yl Ryngwladol Jazz Aberhonddu 124,908 Celf o Gwmpas 11,004 Canolfan Ymchwil i Berfformio Cyf (2 ddyfarniad) 45,966 Chapter (Caerdydd) Cyf 627,431 Clwyd Theatr Cymru 1,494,802 Theatr i Bobl Ifanc Clwyd Theatr Cymru 221,768 Celfyddydau Cymunedol Rhaeadr Gwy a’r Cylch Cyf (2 ddyfarniad) 43,500 Dawns Cymunedol Cymru 69,386 Cerdd Gymunedol Cymru (2 ddyfarniad) 92,017 Contemporary Temporary Artspace 24,445 Creu Cymru - Asiantaeth Deithio Cymru 148,110 Cwmni’r Frân Wen 173,399 Dance Blast 37,912 Dawns Dyfed 16,762 Dawns i Bawb 68,436 Dawns Tan Tan Dance Cyf 74,568 Celfyddydau Anabledd Cymru 80,334 Cwmni Dawns Diversions Cyf 731,809

Cymdeithas Ddrama Cymru Dawns Earthfall Cyf Fforwm Crefft Cymru Cyf Ffotogallery Asiantaeth Ffilm Cymru G yl Gerdd Abergwaun (2 ddyfarniad) Galeri Caernarfon Cyf (2 ddyfarniad) Oriel Gelf Glynn Vivian Theatr y Grand Abertawe Theatr Gwent G yl Llenyddiaeth a Chelfyddydau'r Gelli Cyf Celf ar y Blaen Theatr Hijinx Dawns India Cymru Live Music Now Cymru Eisteddfod Gerddorol Ryngwladol Llangollen Canolfan Gelfyddydau Llantarnam Grange Llenyddiaeth Cymru Dramor Opera Canolbarth Cymru Oriel Mission Theatr Cerdd Cymru (2 ddyfarniad) National Theatre of Wales (2 ddyfarniad) Amgueddfa ac Oriel Gelf Casnewydd Dawns Gogledd Ddwyrain Cymru Cyf G yl Gerdd Ryngwladol Gogledd Cymru Oriel Davies Gallery Oriel Mostyn Ymddiriedolaeth Oriel Myrddin Theatr y Pafiliwn Canolfan Gelfyddydau Pontardawe Dawns Powys Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf

158,135 198,058 7,347 148,940 168,719 16,000 224,996 71,135 144,996 255,113 40,773 125,000 234,448 20,000 29,653 57,028 50,932 59,259 46,735 24,445 163,472 500,000 42,374 75,287 43,758 141,715 228,689 7,951 174,160 27,018 78,328 125,000

Celfyddydau Cymunedol Rhondda Cynon Taf Dawns Rubicon Canolfan Grefft Rhuthun Safle Sherman Cymru Celfyddydau Cymunedol Rhyngddiwylliannol De Cymru Theatr Spectacle Neuadd Dewi Sant Canolfan Gelfyddydau Sain Dunwyd Cyf (2 ddyfarniad) G yl Gerdd a Chelfyddydau Abertawe Cyf Canolfan Gelfyddydau Taliesin Glan yr Afon Ymddiriedolaeth Taliesin Cyf Theatr Bara Caws (2 ddyfarniad) Theatr Brycheiniog Theatr Felinfach (2 ddyfarniad) Theatr Genedlaethol Cymru Theatr Gwynedd (2 ddyfarniad) Theatr Hafren Theatr Harlech Theatr Iolo Theatr Mwldan (2 ddyfarniad) Theatr Na n'Óg Theatr Powys Cwmni Cyfyngedig Theatr y Torch Ymddiriedolaeth Touch Cyf trac – Traddodiadau Cerdd Cymru Canolfan Ucheldre G yl Bro Morgannwg Celfyddydau Cymuned Cwm a Bro Cyf Valleys Kids Venue Cymru

172,491 130,286 126,604 438,209 1,047,892 74,455 254,081 83,456 45,379 38,652 185,757 60,000 97,762 287,556 180,757 43,671 1,052,942 105,680 106,680 72,328 234,496 221,680 309,374 210,940 406,923 150,000 61,886 48,763 36,694 142,420 71,987 99,992

Cwmni Theatr Volcano Cyf Rhwydwaith Celfyddydau Gwirfoddol Ffederasiwn Cerddoriaeth Amatur Cymru Dawns Annibynnol Cymru Cymdeithas Jazz Cymru Cydbwyllgor Addysg Cymru Opera Cenedlaethol Cymru Cymdeithas Celfyddydau Merched (2 ddyfarniad) Canolfan y Celfyddydau Wrecsam Canolfan Gelfyddydau Wyeside Cyf Yr Academi Gymreig

181,803 76,461 372,880 89,222 17,770 175,011 4,505,808 38,746 87,668 67,381 694,894

22,924,870

Y Celfyddydau y Tu Allan i Caerdydd Arad Goch Clwyd Theatr Cymru Cwmni’r Frân Wen Bale Annibynnol Cymru Mappa Mundi (2 ddyfarniad) Sound Affairs Opera Dinas Abertawe ac Ysgol Opera Cymru Canolfan Gelfyddydau Taliesin Theatr Bara Caws Cwmni Theatr Cymru Cyf

£ 11,397 72,500 21,000 17,603 60,500 45,000 10,000 17,000 100,000 50,000 405,000

Dyfarniadau Disglair Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth Cerddorfa Genedlaethol Gymreig y BBC Clwyd Theatr Cymru Theatr i Bobl Ifanc Clwyd Theatr Cymru Contemporary Temporary Artspace Dawns TAN TAN Dance Cyf Cwmni Dawns Diversions Cyf Ffotogallery Galeri Caernarfon Cyf Oriel Gelf Glynn Vivian Syrcas Gymunedol NoFit State Cyf Oriel Davies Gallery Oriel Mostyn Dawns Rubicon Canolfan Grefft Rhuthun

£ 60,000 80,000 80,000 25,000 55,000 55,000 140,000 55,000 60,000 55,000 60,000 55,000 55,000 55,000 60,000

Canolfan Gelfyddydau Taliesin Theatr Iolo Theatr Mwldan Celfyddydau Cymuned Cwm a Bro Cyf Valleys Kids Opera Cenedlaethol Cymru Yr Academi Gymreig

60,000 55,000 60,000 50,000 55,000 140,000 80,000 1,450,000

Cronfa Cyfleoedd Rhynwgladol £ Alvarez, Ivy Ambrose, David Blaengar Brioc, Iwan Carr, Tina Canolfan Ymchwil i Berfformio Cyf Chapter (Caerdydd) Cyf Charlton-Blore, Lynn Theatr i Bobl Ifanc Clwyd Theatr Cymru Cooper, Andrew Dawns TAN TAN Dance Cyf Dennis, Rea Cwmni Dawns Diversions Cyf Dawns Earthfall Cyf Cymdeithas Gelfyddydol Abergwaun Fowler, Dylan Fraser, Simon Oriel Gelf Glynn Vivian Graham, Alison Granjon, Paul

1,000 200 900 1,200 1,000 1,280 2,200 1,000 2,000 654 1,500 2,281 2,000 1,190 1,687 595 839 600 300 1,340

Griffiths, Owen Heeney, Gwen Holoxide Films Ltd HyperAction Jones, John Sam Lewis, Catherine Llenyddiaeth Cymru Dramor Lloyd-Jones, Jessica mes:a Morgan, Clare Music on the Move Mutka, Eeva Maria Naish, Jessica Oakes, Brenda O'Neill, Rowan Pickles, Cherry Pinatti, Carlos Procter, Deborah Punctum Photographic Rees, Marc Skoulding, Zoe (2 ddyfarniad) Soyinka, Bambo Cambo Stevens, Gillian Stitt, Andre Trace (Andre Stitt) Valleys Kids Wells, Meri Ffederasiwn Cerddoriaeth Amatur Cymru Williams, Colin Yarnell, Anushiye Zyborska, Wanda

1,400 2,000 1,500 1,875 600 500 880 1,940 667 798 1,390 600 1,834 1,002 620 800 2,000 2,000 2,900 3,000 1,370 3,000 600 3,000 824 1,280 1,800 500 1,000 1,000 315

Yddiriedolaeth Etifeddiaeth Celfyddydau Anabledd Cymru Urdd Gobaith Cymru Valleys Kids Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam

£ 6,775 4,000 11,000 12,302

34,077

Arian Uniongyrchol y Cynulliad Cenedlaethol Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth Chapter (Caerdydd) Cyf Clwyd Theatr Cymru Oriel Mostyn Canolfan Grefft Rhuthun Cwmni Theatr Cymru Cyf

£ 200,000 200,000 50,000 300,000 20,000 100,000

870,000

Sefydliadau: Sylweddol Syrcas Gymunedol NoFit State Cyf

£ 40,000

40,000 25,790,608

66,661 99

Cyfrif Dosbarthu’r Loteri Adroddiad Blynyddol yr Ymddiriedolwyr am y flwyddyn a ddaeth i ben 31 Mawrth 2009 Manylion cyfeirio a gweinyddol Ymddiriedolwyr Aelodau'r Cyngor a wasanaethodd ers 1 Ebrill 2008 oedd: Yr Artho Dai Smith, Chairman Rhiannon Wyn Hughes MBE, Is-Gadeirydd Norah Campbell Simon Dancey Emma Evans Maggie Hampton Margaret Jervis MBE DL John Metcalf (hyd at 23 Ebrill 2009) Robin Morrison Christopher O’Neil (hyd at 31 Mawrth 2009) Dr Ian J Rees Clive Sefia (hyd at 31 Mawrth 2009) Ruth Till MBE David Vokes Debbie Wilcox Kate Woodward

100

(b) (a) (b) (e) (ii) (iii) (a) (g) (a) (f) (c) (d) (c) (i) (g) (v) (e) (a) (f) (a) (b) (f) (iv) (d)

(a) (b) (c) (d)

Archwilydd Rheolwr ac Archwilydd Cyffredinol 151 Buckingham Palace Road, London SW1W 9SS

Archwilwyr mewnol RSM Bentley Jennison 33-35 Heol y Gadeirlan, Caerdydd CF11 9HB

Bancwyr Bank of Ireland, Bow Bells House, 1 Bread Street, London EC4M 9BE

Prif Weithredwr Peter Tyndall (hyd at 18 Ebrill 2008) James Turner (o 19 Ebrill 2008 hyd at 14 Medi 2008) Nicholas Capaldi (o 15 Medi 2008)

Cyfreithwyr Geldards LLP T Dumfries, Plas Dumfries, Caerdydd CF10 3ZF

Strwythur, llywodraethu a rheoli Sefydlwyd Cyngor Celfyddydau Cymru drwy Siarter Frenhinol ar 30 Mawrth 1994. Fe'i gelwir hefyd wrth ei enw Saesneg, Arts Council of Wales. Mae'r Cyngor yn elusen gofrestredig, rhif 1034245, a'i ymddiriedolwyr yw'r Aelodau penodedig. Mae'r Cyngor yn gorff a noddir gan Lywodraeth y Cynulliad. Nid yw gweithgareddau'r Cyngor i ddosbarthu'r Loteri yn swyddogaeth ddatganoledig felly mae'r datganiadau ariannol hyn yn cael eu gosod gerbron y Senedd a'r Cynulliad, a chânt eu harchwilio gan y Rheolwr ac Archwilydd Cyffredinol o dan adran 35 o Ddeddf y Loteri Genedlaethol ac ati 1993 (fel y'i diwygiwyd). Gweinidogion Cymru sy'n penodi Aelodau Cyngor y Celfyddydau sydd fel arfer yn gwasanaethu am gyfnod o dair blynedd a gellir eu hailbenodi am gyfnod pellach o dair blynedd. Yn ystod cyfnod yr adolygiad cyfarfu'r Cyngor wyth gwaith.

Llywodraeth Cynulliad Cymru ac o Swyddfa Archwilio Cymru. Bydd Aelodau hefyd yn cael cyfle i gwrdd â staff allweddol. Yn ogystal â'r Siarter Frenhinol a'r Cod Arfer Gorau, bydd Aelodau yn cael copïau o'r Adroddiad Blynyddol a Chyfrifon diweddaraf, y Gyllideb Waith bresennol, a chyhoeddiadau'r Comisiwn Elusennau 'The Essential Trustee' a 'The Independence of Charities from the State'. Trefnir seminarau a hyfforddiant ychwanegol yn ôl yr angen i lywio'r broses o lunio strategaethau a pholisïau.

phenderfyniadau ar grantiau cyfalaf y loteri gwerth rhwng £50,001 a £250,000 i'r Pwyllgor Cyfalaf.

Yn ogystal â gofynion y Siarter Frenhinol mae'r Cyngor yn gweithredu o dan gyfundrefn atebolrwydd sy'n cynnwys:

Bydd Aelodau'r Cyngor yn gyfrifol am faterion fel penderfyniadau ar bolisïau, y Cynlluniau Corfforaethol a Gweithredol, pennu'r gyllideb flynyddol, dyrannu grantiau yn flynyddol i sefydliadau sy'n cael cyllid refeniw, a newidiadau mawr i delerau ac amodau gwasanaeth y staff. Mae Aelodau wedi dirprwyo penderfyniadau ar grantiau o hyd at £50,000 i aelodau o staff, a

• Cyfarwyddiadau Polisi, Cyfarwyddiadau Cyllid a Chyfarwyddyd Cyfrifon a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cynulliad Cymru yn unol â thelerau adrannau 26 a 35 o Ddeddf y Loteri Genedlaethol ac ati 1993 (fel y'i diwygiwyd), drwy gytundeb Trysorlys EM a'r Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon

Mae'r gofrestr o fuddiannau Aelodau'r Cyngor a'i Bwyllgorau a'i Ymgynghorwyr Cenedlaethol a'r gofrestr o fuddiannau cyflogeion y Cyngor ar gael i'w harchwilio gan y cyhoedd, drwy wneud apwyntiad, ym mhob un o swyddfeydd y Cyngor yn ystod oriau gwaith arferol.

Atebolrwydd

• Deddfau Elusennau 1960, 1993 a 2006 a chanllawiau a gyhoeddwyd gan y Comisiwn Elusennau • Deddf Rhyddid Gwybodaeth 2000 a Deddf Diogelu Data 1998 a chanllawiau a gyhoeddwyd gan y Comisiynydd Gwybodaeth • Datganiad Rheoli, Memorandwm Ariannol a Chyfarwyddyd Cyfrifon a gyhoeddwyd gan Weinidogion Cymru

101

• p er y Comisiynydd Seneddol dros Weinyddiaeth i archwilio materion y Cyngor • p er Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru i archwilio materion y Cyngor • Cod Arfer Gorau, sy'n berthnasol i Aelodau a staff, sy'n nodi'r safonau ymddygiad sy'n ofynnol gan y rhai sy'n ymwneud â phenderfyniadau ariannol ac wrth ymdrin â'r cyhoedd

asesiad o'r prif risgiau strategol, busnes a gweithredol y mae'r Cyngor yn agored iddynt ac wedi cytuno ar weithdrefnau a chyfundrefnau adrodd i reoli a lleihau'r risgiau a nodwyd. Caiff cofrestr o risgiau i'r sefydliad cyfan ei chynnal a'i hystyried a'i hadolygu'n rheolaidd gan Gr p Rheoli Risgiau a'r Uwch Dîm Rheoli. Mae llinellau clir o ddirprwyo ac awdurdodi i staff er mwyn cydnabod a rheoli risgiau adrannol yn cael eu sefydlu i leihau unrhyw effaith bosibl ar y Cyngor pe bai unrhyw un o'r risgiau hyn yn codi.

• Deddf Credyd Defnyddwyr 1974 a chanllawiau a gyhoeddwyd gan y Swyddfa Masnachu Teg

Dosbarthu arian y Loteri Gellir cael copïau o'r Cyfarwyddiadau Cyfrifon a'r Cod Arfer Gorau am ddim drwy ysgrifennu at Gyfarwyddwr Cyllid a Gwasanaethau Canolog y Cyngor. Mae'n ofynnol i'r Cyngor ystyried ei weithgareddau cyffredinol a'i weithgareddau dosbarthu'r loteri ar wahân. O dan Gyfarwyddiadau Cyfrifon ar wahân mae'r driniaeth gyfrifyddu o grantiau cyffredinol a grantiau'r loteri yn wahanol iawn felly, gan ystyried paragraff 359 o Ddatganiad y Comisiwn Elusennau am Arfer a Argymhellir (diwygiwyd 2005), ym marn yr Ymddiriedolwyr mae'n amhriodol paratoi cyfrif cyfunol gan na fyddai'n rhoi darlun teg o'r ffordd y defnyddir adnoddau'r Cyngor.

Rheoli risg Yn ystod y flwyddyn, mae Aelodau'r Cyngor ac aelodau o'r Pwyllgor Archwilio wedi adolygu

102

Deddf y Loteri Genedlaethol ac ati 1993 (fel y'i diwygiwyd) a sefydlodd y Loteri Genedlaethol ('Loteri') er mwyn codi arian i gefnogi achosion da yn y "celfyddydau, chwaraeon, prosiectau treftadaeth cenedlaethol, prosiectau elusennol a phrosiectau i nodi'r mileniwm”. Y Cyngor yw un o'r cyrff sy'n gyfrifol am ddosbarthu'r cronfeydd hyn. O dan Ddeddf y Loteri Genedlaethol ac ati 1993 (fel y'i diwygiwyd) mae'n ofynnol i'r Cyngor baratoi datganiad cyfrifon ar gyfer ei weithgareddau dosbarthu'r loteri ar ffurf a sail a bennir gan Lywodraeth Cynulliad Cymru gyda chydsyniad y Trysorlys a'r Adran dros Ddiwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon. Mae Cyfarwyddyd Cyfrifon y Loteri Genedlaethol yn ei gwneud yn ofynnol i'r holl gostau y gellir yn briodol eu priodoli i weithgareddau'r Loteri Genedlaethol gael eu hariannu o incwm y Loteri. Mae'n ofynnol i'r Cyngor roi cyfrif am ei weithgareddau cyffredinol

ar wahân. Yn wyneb dyfodol ansicr arian y loteri yn ystod y cyfnod sy'n arwain at Gemau Olympaidd Llundain 2012, mae'r rhaglen Gyfalaf ar gyfer prif ddyfarniadau wedi cael ei gohirio. Fodd bynnag, mae'r Cyngor yn ymrwymedig i barhau i reoli a darparu prosiectau sydd ar waith a'r rhai sydd eisoes wedi'u cofrestru ar gyfer arian strategol. Mae dyraniad cyllideb priodol ar gael tan o leiaf 2012. Mae'r Pwyllgor Cyfalaf yn cynghori'r Cyngor ar y gwaith o ddatblygu polisïau ar ddatblygu cyfalaf ac yn gwneud argymhellion yngl n â cheisiadau unigol am grantiau cyfalaf. Cyflogwyd aseswyr allanol annibynnol i gynghori ar bob cais i'r Loteri am gyfalaf o £100,000 neu fwy. Y Cyngor sy'n gwneud y penderfyniadau terfynol yngl n â dyfarnu grantiau Cyfalaf o fwy na £250,000. Aelodau'r Pwyllgor Cyfalaf a wasanaethodd ers 1 Ebrill 2008 oedd: Robin Morrison, Cadeirydd Maggie Hampton Jonathan Adams Isabel Hitchman Alun Bond Richard Morgan Gareth Davies (hyd at 31 Mawrth 2009) Janet Roberts

Amcanion, gweithgareddau, cyflawniadau a pherfformiad

grantiau unigol i sefydliadau ac unigolion o fewn cyd-destun strategol a datblygiadol. Caiff prosesau rhoi grantiau o'r fath eu cefnogi gan broses o fonitro ac asesu er mwyn sicrhau y caiff arian cyhoeddus ei ddefnyddio'n effeithiol at y dibenion a fwriadwyd. Mae'r Cyngor hefyd yn rheoli amrywiaeth o weithgareddau a gwasanaethau na ddarperir grantiau ar eu cyfer, yn aml mewn partneriaeth ag awdurdodau lleol ac eraill.

Amcanion siartredig y Cyngor yw:

Prif amcanion ar gyfer y flwyddyn

(a) datblygu a gwella'r wybodaeth a'r ddealltwriaeth o'r celfyddydau, a'r broses o'u harfer;

Ar 24 Mai 2007 bu i’r Cyngor ddirprwyo’i awdurdod i ddyfarnu grantiau ffilm i Asiantaeth Ffilm Cymru. Mae telerau'r ddirprwyaeth allanol wedi'u nodi mewn cytundeb ffurfiol gyda'r Asiantaeth ac maent yn bodloni amodau Datganiad o Ofynion Ariannol y Cyngor.

(b) cynyddu hygyrchedd y celfyddydau i'r cyhoedd; (c) cynghori a chydweithredu ag Adrannau ein Llywodraeth, awdurdodau lleol, Cyngor Celfyddydau Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon, a chyrff eraill ar unrhyw faterion dan sylw, boed hynny'n uniongyrchol neu'n anuniongyrchol, gyda'r amcanion blaenorol; (ch) cyflawni'r amcanion drwy gyfrwng y Gymraeg a'r Saesneg. Prif ddiben y Cyngor yw cynorthwyo a datblygu'r celfyddydau yng Nghymru er budd pobl ledled Cymru. Y brif ffordd y mae'r Cyngor yn ceisio cyflawni'r diben hwn yw drwy lunio strategaethau celfyddydau, ymchwil, a rhoi grantiau rheolaidd a

103

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

Cefnogi’r gwaith o greu celfyddyd o safon

Cefnogaeth i artistiaid - byddwn yn parhau i gefnogi artistiaid o safon uchel sy'n meddu ar weledigaeth, a hynny yn ystod cyfnod allweddol yn eu harfer proffesiynol.

Rhagoriaeth yn y celfyddydau - byddwn yn parhau i annog gweithgareddau sy'n enghreifftiau patrymol arloesol y gellir eu defnyddio fel model o arfer dda i eraill yn y sector.

104

• Datblygu a gweithredu cyfres o gamau gweithredu ar gyfer y celfyddydau cymhwysol a chrefft, celfyddydau gweledol, cerddoriaeth, dawns, theatr a drama, a llenyddiaeth, sy'n gysylltiedig â'r weledigaeth 5 mlynedd ar gyfer datblygu ffurfiau ar gelfyddyd.

• Cafodd y strategaethau terfynol eu cymeradwyo gan y Cyngor ym mis Gorffennaf 2008, a chawsant eu cydnabod gan Fwrdd Strategaeth y Celfyddydau ym mis Medi. Cyhoeddwyd y ddogfennau ym mis Tachwedd 2008, ac mae'r strategaethau'n cael eu gweithredu ar hyn o bryd.

• Sefydlodd Celfyddydau Rhyngwladol Cymru Ddesg • Gweithio drwy Celfyddydau Rhyngwladol Diwylliannol Ewropeaidd a chyhoeddodd ei strategaeth Cymru er mwyn sefydlu Desg Diwylliannol newydd ym mis Tachwedd 2008. Cynhaliwyd seminar trawsEwropeaidd i gynyddu llif y wybodaeth sector yn Mrwsel, gan godi proffil artistiaid Cymru dramor. am gyfleoedd ar gyfer chwaraewyr Bu un cais am arian yr UE yn llwyddiannus. diwylliannol yng Nghymru i gael mynediad i gronfeydd yr Undeb Ewropeaidd ("UE") a pharatoi ceisiadau llwyddiannus i'r UE ar gyfer ariannu blaenoriaethau strategol Celfyddydau Rhyngwladol Cymru. • Parhau i hyrwyddo Dyfarniadau Cymru Greadigol ac archwilio strwythur y gefnogaeth a roddir i artistiaid unigol.

• Parhau i weithredu'r cynllun ariannu ar gyfer cwmnïau ac unigolion disglair.

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

Annog mwy o bobl i fwynhau’r celfyddydau ac i gymryd rhan ynddynt

Cyfranogiad - byddwn yn gweithio tuag at gynyddu nifer y cyfleoedd i bobl brofi'r celfyddydau. Byddwn yn canolbwyntio ar gefnogi prosiectau sy'n targedu ardaloedd o amddifadedd uchel, a gweithgareddau celfyddydol cymunedol sy'n trawsffurfio unigolion, grwpiau a chymunedau.

Datblygu cynulleidfaoedd - byddwn yn gweithio tuag at gynyddu cyfleoedd i bobl ymgysylltu'n uniongyrchol â chelfyddydau o safon, fel cynulleidfaoedd, cyfranogwyr ac artistiaid.

Pobl ifanc - byddwn yn cynyddu cyfleoedd i bobl ifanc ymgysylltu â'r celfyddydau fel cyfranogwyr, artistiaid a chynulleidfaoedd.

• Datblygu cynllun gweithredu wedi'i dargedu er mwyn gweithredu Strategaeth y Celfyddydau ac Iechyd yn ystod y 3 blynedd nesaf.

• Datblygu a chyflwyno cynllun busnes wedi'i gostio'n llawn ar gyfer cyflwyno rhaglen yr Olympiad Diwylliannol a ariennir gan Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth y DU yng Nghymru.

• Cymeradwywyd cynllun busnes wedi'i gostio'n llawn gan Ymddiriedolaeth Etifeddiaeth a dyfarnwyd £1.6 miliwn i'r Cyngor i'w ddosbarthu. Yn y chwarter olaf, dechreuwyd ar y gwaith o weithredu camau cyntaf pedwar llinyn nodedig y prosiect. Nodwyd a chadarnhawyd pedwar partner cyflenwi.

• Parhau i ddatblygu'r rhwydwaith o ganolfannau celfyddydau perfformio rhanbarthol drwy gyllid y Celfyddydau y Tu Allan i Gaerdydd.

• Parhau i weithio mewn partneriaeth â Llywodraeth Cynulliad Cymru (LlCC) ar gynlluniau i ddatblygu Canolfan Mentrau Diwylliannol ym Merthyr Tudful.

• Cwblhawyd yr astudiaeth ddichonolrwydd arfaethedig a bu i'r holl randdeiliaid gytuno ar y canfyddiadau.

• Datblygu cynnig wedi'i gostio'n llawn ar gyfer rhaglen beilot Ysgolion Mynegiannol, mewn partneriaeth ag ysgolion, awdurdodau lleol ac adrannau'r Cynulliad.

• Datblygwyd a chytunwyd ar gynnig wedi'i gostio'n llawn gan y Gr p Llywio a thrafodwyd y cynnig gyda Gr p Polisi Cymwysterau a Chwricwlwm yr Adran dros Blant, Addysg, Dysgu Gydol Oes a Sgiliau (DCELLS) Llywodraeth Cynulliad Cymru.

105

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

Annog mwy o bobl i fwynhau’r celfyddydau ac i gymryd rhan ynddynt

106

Thema gorfforaethol/Maes strategol

Blaenoriaethau

Cyflawniadau a pherfformiad

• Gweithio gydag Arts & Business Cymru i ddatblygu dulliau effeithiol o gefnogi sefydliadau celfyddydol sy'n creu cysylltiadau gyda busnesau yng Nghymru.

• Cafodd arian ei roi i gefnogi rhaglen buddsoddi CultureScope Arts & Business Cymru. Derbyniwyd adroddiad interim, a chytunwyd ar gynigion ar gyfer cydberthynas ariannu ar gyfer 2009/10.

• Gweithio drwy Celfyddydau Rhyngwladol Cymru i gefnogi nifer penodol o geisiadau ar gyfer ariannu trawswladol i sefydliadau celfyddydol.

• Cyflwynwyd dau gynnig am arian: mae cynnig Practics yn ceisio hyrwyddo a gwella symudedd diwylliannol ledled yr UE, tra bod cynnig Toolquiz yn ceisio sicrhau amgylchedd lle y gall creadigwydd ffynnu a chyfrannu at ddatblygiad economaidd, hyd yn oed yn yr ardaloedd mwyaf difreintiedig.

• Gweithio gyda LlCC (Adran yr Economi a Thrafnidiaeth) er mwyn cael cyngor a chymorth busnes priodol a pherthnasol, mentora a hyfforddiant ar gyfer sefydliadau creadigol a diwylliannol o dan yr ymbarél o gymorth a datblygiad busnes cyffredinol i Gymru.

• Nid oes dull priodol ar gyfer darparu gwasanaethau a datblygu busnesau ar gael ar hyn o bryd. Bydd y gwaith hwn yn cael blaenoriaeth yn 2009/10.

• Gweithio gyda Sgiliau Creadigol a Diwylliannol a phartneriaid eraill i ddatblygu cais i Gronfeydd Gymdeithasol Ewropeaidd fel y gellir datblygu sgiliau gweithlu'r diwydiannau creadigol yn ystod y 4 blynedd nesaf.