Wrocław - Katowice - Kraków - Lusławice - Warszawa - Bydgoszcz
ISSN 2391-7741
2 (4 ) / 2 01 5 dwumiesięcznik wydanie bezpłatne
w w w. a r t p o s t . p l
Muzyka i dobre strony miasta
Nowe Muzeum Śląskie Plakat muzyczny Nagroda BAFTA dla polskiej firmy The Astronauts
Koncert w domu
- Kwartet Kuss w Katowicach
Festiwal Katowice Kultura Natura Metamorfozy
15–24 maja 2015 kulturanatura.eu
Organizatorzy
Partnerzy
Sponsor NOSPR i projektu akustyki sali koncertowej
Partner motoryzacyjny
NOSPR współfinansują
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko | Dla rozwoju infrastruktury i środowiska | www.pois.gov.pl
spis treści
Od redakcji Szanowni Państwo, Piszę ten tekst z dużą przyjemnością, ponieważ formuła czasopisma jaką sobie założyliśmy sprawdza się, zainteresowanie nim rośnie. W Artpost piszemy o kulturze, ze szczególną sympatią dla muzyki klasycznej, przez pryzmat miejsc, gdzie jest ona wykonywana. Filharmonie, sceny operowe w całej Polsce proponują tak dużą ilość wartościowych wydarzeń, że informacje o nich powinny znajdować się nie tylko w danym regionie, ale w skali ogólnopolskiej. Impulsem do takiego myślenia były powstałe w ostatnim czasie obiekty muzyczne i rosnąca popularność wartościowej muzyki. Dopiero szeroki obieg informacji uświadamia nam ile dobrego dzieje się w tym temacie. Na Śląsku dowiadujemy się o osiągnięciach fonograficznych Filharmonii Pomorskiej, fama sali koncertowej NOSPRu dotarła już wszędzie. Muzyka wykonywana w salach koncertowych jest rzeczą oczywistą, ale np. koncert berlińskiego Kwartetu Kuss w prywatnym domu jest już czymś nowym i bardzo ożywczym. W tym numerze prezentujemy również temat, bez którego nie można sobie wyobrazić żadnego wydarzenia kulturalnego, mam tu na myśli plakat muzyczny. Obszerny artykuł czołowego kolekcjonera plakatów z pewnością przybliży Państwu dziedzinę, która łączy muzykę ze sztukami plastycznymi. Bardzo oryginalnym wydarzeniem będzie zaczynający się w czerwcu już VIII Art Naif Festiwal, międzynarodowa wystawa malarstwa naiwnego oraz muzyka, pokazy filmów i warsztaty. Zanim polski film fabularny „Ida“ otrzymał Oscara, wcześniej był deszcz prestiżowych nagród dla niego, w tym bardzo ważnej nagrody Brytyjskiej Akademii Sztuk Filmowych i Telewizyjnych (BAFTA) i mało kto wie, iż zaraz po tym wydarzeniu złotą statuetkę BAFTA przyznała polskiej firmie the Astronauts za najbardziej innowacyjną grę komputerową roku. Na naszych stronach wywiad z młodym artystą, Adamem Bryłą, współtwórcą gry, która jakże inne ma oblicze niż to co się zwykle kojarzy z tym terminem. Przenikanie się sztuk jest faktem i będziemy starali się pisać o różnych przejawach twórczości. Najbliższe miesiące przyniosą tak doniosłe wydarzenia muzyczne jak otwarcie gmachu Narodowego Forum Muzyki we Wrocławiu, czy też XVII Miedzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, o czym z przyjemnościa będziemy Państwa informować. Marek Bebłot Wydawca i redaktor naczelny
Festiwal Katowice Kultura Natura ............................ 2 NATALIA GRUENPETER
Słoneczna strona sztuki ........................................... 4 MARIOLA GROCHOWINA
Bydgoski tryumf…................................................... 6 KRZYSZTOF DYDO
Plakat muzyczny ...................................................... 8 Z „Warszawy“ widać więcej.................................. 12 VIOLETTA ROTTER-KOZERA
Rozmowa z Alicją Knast – dyrektorem Muzeum
Śląskiego .............................................................. 14 Życie w Architekturze ........................................... 16 MAREK BEBŁOT
Koncert we własnym domu
- Kwartet Kuss w Katowicach ............................... 18 GRAŻYNA BEBŁOT
Nagroda BAFTA dla polskiej gry
komputerowej firmy The Astronauts .................... 20 Największe radio znajduje się w Sosnowcu .......... 22
Wydawca: Adres:
ArtPost Marek Bebłot ul. Sławkowska 44 41-216 Sosnowiec www: www.artpost.pl e-mail: biuro@artpost.pl tel.: +48 509 39 79 69 Redaktor naczelny: Marek Bebłot Sekretarz redakcji: Grażyna Bebłot Współpraca: Violetta Rotter-Kozera, Olga VanLare Grafika i skład: Mariusz Borowy Druk: Drukarnia im. Karola Miarki „Tolek“ w Mikołowie Nakład: 3000 egz. Okładka:
Kwartet Kuss, fot. Marek Bebłot
3
Iwona Lifsches, Ole Zmruż Oczko z ekipą w Nikiszowcu (Polska/Dania)
WYSTAWA
Słoneczna strona sztuki VIII edycja Art Naif Festiwalu Międzynarodowa wystawa malarstwa naiwnego, koncert zespołu Sväng, pokazy filmów i warsztaty – to tylko wybrane atrakcje Art Naif Festiwalu, który już po raz ósmy odbędzie się w katowickiej Galerii Szyb Wilson. Tegoroczna edycja poświęcona jest kulturze krajów skandynawskich, na wystawie nie zabraknie wiec prac artystów z Danii, Szwecji czy Finlandii. NATALIA GRUENPETER
mi wyznacznikami są intuicja i wyobraźnia. Swobodzie ekspresji sprzyja również klimat, w jakim pracują artyści. Sztuka naiwna rozwija
Po ubiegłorocznej prezentacji gorącej kultury
światów, w których misie organizują pikniki na
się najczęściej w zaciszu prywatnych pracow-
bałkańskiej przyszedł czas na poznanie wrażli-
leśnej polanie, dorośli tańczą na ulicach miast,
ni, w grupach plastycznych lub w niewielkich
wości mieszkańców mroźnych krajów północnej
a dzieci bawią się beztrosko w pełnym słońcu.
społecznościach.
Europy. Ale ci, którzy spodziewają się, że ze
Optymistyczna, sielankowa wizja świata
Katowicki festiwal, jedyne w Polsce i najwięk-
skandynawskich obrazów bije zimowy chłód,
przyjmowana jest przez malarzy naiwnych
sze w Europie wydarzenie poświęconego tego
będą zaskoczeni. „Co ciekawe, pomimo długiej
świadomie, jako manifestacja dziecięcej
rodzaju artystycznej ekspresji, ma zatem cha-
i ciemnej zimy, niewielu fińskich artystów maluje
wrażliwości. Twórczość naiwną można zatem
rakter święta, które dowartościowuje prostotę
śnieżne scenerie” – pisze Irene Wai Lwin Moe,
opisać jako pewną konwencję, w którą wpisane
i szczerość artystycznego przekazu. W misję
znawczyni fińskiego malarstwa naiwnego i au-
są określone techniki malarskie, na przykład
Art Naif Festiwalu wpisana jest ponadto
torka tekstu do katalogu wydanego z okazji Art
korzystanie z palety wibrujących, czystych barw,
popularyzacja wiedzy o twórczości naiwnej.
Naif Festiwalu. Tę zagadkową zależność wytłu-
nadawanie przedstawianym scenom wyraźnych
Organizatorzy tego wyjątkowego wydarzenia co
maczyć można upodobaniem malarzy naiwnych
konturów czy rezygnacja z zasad perspektywy.
roku udowadniają, że sztuka naiwna może być
do przedstawiania światów, w których wszystko
Artyści odwołują się tym samym do dziecięcego
doskonałą okazją do zadumy nad uniwersal-
jest lepsze i piękniejsze niż w rzeczywistości,
sposobu rysowania, którego najważniejszy-
nymi wartościami. Kreacja światów łączących
4
przeszłość, fantazję i codzienność odwołuje się do sfery osobistych wspomnień, ważnych dla lokalnych społeczności mitów, opowieści i wartości. Iwona Lifsches, autorka obrazu promującego tegoroczną edycję festiwalu, przekonuje, że „stuka naiwna przypomina o pozornie błahych momentach w życiu, których nie powinniśmy przegapić”. Sztuka naiwna dostępna jest więc dla każdego, niezależnie od wieku, wykształcenia czy poglądów. Co roku program Art Naif Festiwalu przygotowywany jest z myślą o różnych grupach odbiorców, a do stałych wydarzeń należą cotygodniowe warsztaty plastyczne dla dzieci, pokazy filmowe oraz kreatywne zajęcia przybliżające kulturę wybranego regionu. Choć podczas festiwalu króluje malarstwo, nie brakuje również innych atrakcji. 12 czerwca, w dniu wernisażu w Galerii Szyb Wilson wystąpi kwartet Sväng, okrzyknięty „harmonijkowym odpowiednikiem Kronos Quartet”. Muzycy z Finlandii tworzą rozrywkowy, energetyczny show, eksplorując nieograniczone możliwości harmonijki ustnej, instrumentu niedocenianego i nieco zapomnianego. Jak sami mówią, ich muzyka odzwierciedla historię Finlandii, położonej pomiędzy wschodem a zachodem. Rosyjska melodyjność łączy się tutaj z radosną nutą skandynawskiej muzyki ludowej, a inspiracje folkowe – z jazzem i rockiem. Na festiwalu nie zabraknie również akcentów lokalnych. Nieprzypad-
Tomas Eriksson, Country life (Dania)
kowo wystawa prezentowana jest w Galerii Szyb Wilson położonej na granicy Janowa, Nikiszowca i Szopienic. To właśnie w tym regionie zrodził się fenomen Grupy Janowskiej, do której należeli wybitni twórcy, tacy jak Teofil Ociepka czy Erwin Sówka. Art Naif Festiwal odwołuje się do tej tradycji, prezentując dzieła, które powstały z miłości do małej ojczyzny – Śląska. Na obrazach malarzy naiwnych ze Śląska szczególnie często powraca Nikiszowiec, unikalne osiedle robotnicze wybudowane w latach 1908-1919 dla robotników zatrudnionych w kopalni „Giesche”. Miłośnicy tego malowniczego, magicznego miejsca będą mogli podziwiać je na cyklu obrazów inspirowanych śląskimi tańcami czy na płótnie Iwony Lifsches „Ole Zmruż Oczko z ekipą w Nikiszowcu”. Zbudowane z czerwonej cegły osiedle jest ponadto scenerią zaplanowanego na 12 lipca ArtJarmarku, który co roku cieszy się olbrzymim zainteresowaniem. ArtJarmark stwarza niepowtarzalną okazję do spotkania lokalnych artystów oraz rękodzielników tworzących ceramikę, kreatywne zabawki oraz unikatowe ozdoby. Organizatorzy Art Naif Festiwalu przygotowują również wydarzenia we współpracy z innymi instytucjami kultury w regionie. Tegorocznej edycji festiwalu towarzyszy między innymi wystawa w galerii sztuki współczesnej „Elektrownia” w Czeladzi, gdzie prezentowane są prace z kolekcji „Barwy Śląska”. Do motywu przewodniego festiwalu nawiązywać będzie z kolei wystawa fotografii „Barwy Skandynawii” w Centrum na Mariackiej, filii Centrum Kultury Katowice. Festiwalowe
Jette Mørup, Springtime in Greenland (Dania)
szaleństwo ogarnie ponadto kino Rialto, w którym zaplanowane są pokazy skandynawskich filmów i przegląd AfryKamera. Co roku bogata i wartościowa oferta festiwalowa przyciąga coraz większe grono odbiorców zainteresowanych zarówno malarstwem naiwnym, jak i turystyką kulturalną w województwie śląskim. Art Naif Festiwal na stałe wpisał się już na kulturalną mapę Katowic, stanowi barwną wizytówkę regionu, która świadczy o pozytywnej energii drzemiącej w surowych postindustrialnych murach. n Art Naif Festiwal 12 czerwca – 14 sierpnia 2015 r. Galeria Szyb Wilson, ul. Oswobodzenia 1 40-403 Katowice Czynne codziennie od 9.00 do 19.00 Wstęp bezpłatny Lotte Martoft, Citylife (Dania)
5
BESTSELLER
BYDGOSKI TRYUMF NAJLEPSZY ALBUM POLSKI ZA GRANICĄ
nagrany w Filharmonii Pomorskiej Bestseller - płyta Capelli Bydgostiensis z 2014 pt. „Grażyna Bacewicz: Symphony for String Orchestra” wpierw zachwyciła za granicą... Obecnie otrzymała nominację do Fryderyka 2015. MARIOLA GROCHOWINA
dujemy w Grażynie Bacewicz kompozytora, który udoskonala muzyczną tonalność. To nagranie jej dedykowane w wykonaniu pol-
Na Twitterze Naxosu, wiadomość z 26 XI
utworów Grażyny Bacewicz - Symfonii na
skiego zespołu brzmi znakomicie. Jest to
2014: „Never heard of composer Gra-
orkiestrę smyczkową, Koncertu na orkiestrę
w moim przekonaniu jedna z najlepszych
zyna Bacewicz? You’re missing out, says
smyczkową oraz Kwintetu fortepianowego
płyt tego miesiąca”. (David’s Reviev Corner,
Norman Lebrecht, who champions this
nr 1. Są to kompozycje napisane w okresie
listopad 2014); „Płyta zawiera najlepsze
distinctive Polish voice in 20th-century
powojennym, zachowane w stylu neokla-
kompozycje Bacewicz, wykonane z „mu-
music”. Tak jedna z najbardziej znanych,
sycznym, w przeciwieństwie do panującego
zycznym duchem” tak, jak wymaga tego
renomowanych firm fonograficznych
wówczas nurtu socrealistycznego. Grażyna
jej muzyka! Doskonała płyta. Polecam!”
w świecie zapowiedziała swoją nową
Bacewicz (1909 – 1969) uważana jest za
(GAPPLEGATE CLASSICAL MODERN MUSIC
produkcję, mianowicie album zarejestrowa-
pierwszą kobietę, której udało się wejść
REVIEW, listopad 2014).
ny w sali koncertowej Filharmonii Pomor-
do grona kompozytorów zaliczanych do
Płyta została zarejestrowana w 2013 – roku
skiej w Bydgoszczy – cenionej i znanej ze
wybitnych. Nowo wydana płyta od razu
Jubileuszu 60-lecia Filharmonii Pomorskiej
swej fenomenalnej akustyki – z udziałem
wzbudziła zainteresowanie zagranicznych
im. I.J. Paderewskiego w Bydgoszczy.
Orkiestry Kameralnej Capella Bydgostiensis,
krytyków i znawców muzyki. David Denton,
4 marca 2015 decyzją Akademii Fonogra-
etatowego zespołu bydgoskiej Filharmonii,
jeden z czołowych brytyjskich krytyków
ficznej krążek Grażyna Bacewicz: Sympho-
pianistki Ewy Kupiec i dyrygenta Mariusza
muzycznych napisał: „Poprzez te trzy kom-
ny for String Orchestra otrzymał nominację
Smolija. Płyta zawiera nagranie trzech
pozycje łączące okres 1946 – 1952 odnaj-
21. edycji nagród muzycznych FRYDERYK
6
w kategorii NAJLEPSZY ALBUM POLSKI ZA GRANICĄ. ORKIESTRA KAMERALNA CAPELLA BYDGOSTIENSIS jest dziś zaliczana do czołowych polskich orkiestr kameralnych. Zadebiutowała w 1962. Występuje na najbardziej znaczących estradach Polski i świata. Zróżnicowany repertuar Orkiestry obejmuje różne epoki i style muzyczne - od baroku do współczesności, obecnie stale współpracuje pod dyrekcją José Marii Florência. Mariusz Smolij, dyrygent i pedagog, w 1986 wyjechał do USA, gdzie kontynuował studia w zakresie kameralistyki i dyrygentury i rozwijał swoją dyrygencką karierę. W Polsce m.in. sprawował obowiązki dyrektora artystycznego Filharmonii we Wrocławiu oraz Międzynarodowego Festiwalu „Wratislavia Cantans”. Ewa Kupiec, pianistka, absolwentka Akademii Muzycznej w Warszawie oraz Royal Academy of Music w Londynie, od czasu zwycięstwa w prestiżowym Konkursie ARD Music Competition w Monachium koncertuje z czołowymi orkiestrami na całym świecie. Artystka uznawana jest za jedną z bardziej zaangażowanych europejskich interpretatorek muzyki współczesnej. n
[BACEWICZ, G.: Symphony for Strings / Concerto for Strings (Kupiec, Capella Bydgostiensis, Smolij), Naxos 8.573229, Physical Release: 11/2014]
7
MIEJSCA
Plakat muzyczny Wśród plakatów kulturalnych plakat muzyczny wypracował sobie dobrą pozycję. Ilość imprez muzycznych proporcjonalnie przekłada się na artystyczne projekty plakatów, tych informacyjnych bardziej zbliżonych do afisza jest znacznie więcej. KRZYSZTOF DYDO
Klary Czop-Umlaufowej; absolwent założonego przez nią w 1908 roku Instytutu Muzycznego w Krakowie, następnie student Jerzego Palewicza, a kilka lat później uczeń Ignacego Jana Paderewskiego. Światowej sławy
Z historycznego punktu widzenia, początki plakatu związanego z muzy-
pianista, a od 1958 roku profesor wyższego kursu fortepianu w Konser-
ką są bardzo skromne; jego dynamiczny rozwój nastąpił dopiero w dru-
watorium im. Sergiusza Rachmaninowa w Paryżu.
giej połowie dwudziestego wieku. Najwcześniejsze cytowane w tej pu-
Traktując poważnie te początki muzycznego tematu w plakacie, można
blikacji plakaty dotyczą głównie epizodów muzycznych, takich jak bale
by więc przyjąć, że świętujemy stulecie plakatu muzycznego. Trzeba
charytatywne, zabawy, występy chórów, święta, uroczystości, w których
jednak pamiętać, że poprzedzały go przynajmniej od końca dziewiętna-
miała udział również muzyka. Przykładem jest plakat Uroczysty obchód
stego wieku typograficzne afisze.
pięćdziesiątej rocznicy Powstania Styczniowego Wilhelma Wyrwińskiego
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku aż do wybuchu II wojny
z 1913 roku, z którego tekstu między innymi możemy się dowiedzieć,
światowej sytuacja w tej tematyce trochę się zmieniła, choć plakatów
że pod batutą prof. Wallka Walewskiego wystąpił Chór Akademicki.
artystycznych związanych z muzyką zachowało się niewiele. Pojawiły się
Pierwszymi zachowanymi muzycznymi plakatami są reklamująca Filhar-
plakaty dla Teatru Wielkiego w Warszawie (Harnasie, 1936, Wiktor Zbi-
monię Lwowską praca Stanisława Dębickiego z 1902 roku i afisz-lito-
gniew Langner), do filmów muzycznych (E. Bodo w filmie Pieśniarz War-
grafia Bolesława Leszczyńskiego dla Chóru Akademickiego w Krakowie
szawy, 1934, Stefan Norblin), do konkursów tanecznych (Ogólnopolski
z 1903 roku. Najciekawszymi graficznie są litografie barwne Jana Bulasa
Konkurs Taneczny, 1929, Władysław Roguski; Concours International de
z 1905 roku, Koncert symfoniczny Orkiestry Harmonii i Kazimierza
la Dance Individuelle, 1933, Maciej Nowicki, Stanisława Sandecka) oraz
Sichulskiego Wieczór Wyspiańskiego z 1908 roku. Ta ostatnia praca
bali, którym z zasady musi towarzyszyć muzyka (Bal Młodej Architektury,
dokładnie informuje o programie wieczoru, w czasie którego zagrano
1934, Maciej Nowicki, Stanisława Sandecka). Plakat Adama Bowbelskie-
utwory Henryka Melcera-Szczawińskiego, Stanisława Niewiadomskiego,
go i Zygmunta Gorskiego Bal - Warszawa swej Politechnice z 1931 roku
Ludomira Różyckiego, Adama Sołtysa i Karola Szymanowskiego. Równie
trafił w 1937 roku na wystawę światową w Paryżu, gdzie „spotykał się”
ciekawej informacji dostarcza plakat Bronisławy Rychter-Janowskiej
z Grzegorzem Fitelbergiem. Plakat nagrodzony został wówczas Grand
z 1915 roku Grottger i Chopin głodującej Warszawie. Na charytatywnym
Prix, założona przez Fitelberga w 1934 roku Orkiestra Symfoniczna
wieczorze na fortepianie zagrał młody Marian Zygmunt Dygat, uczeń
Polskiego Radia zdobyła złoty medal, zaś sam dyrygent – otrzymał medal
8
w konkursie orkiestr i dyrygentów europejskich. W repertuarze znalazły się między innymi utwory Karłowicza, Moniuszki, Nowowiejskiego, Paderewskiego, Szymanowskiego. Po latach okazało się, że tym kompozytorom poświęcono wiele plakatów. Należy podkreślić fakt, że zarówno muzyka jak i plakat znakomicie prezentowały wówczas Polskę w tym światowym wydarzeniu. Elementy muzyki ludowej pojawiały się w okazjonalnych plakatach. Przykładem może być plakat Święto Huculszczyzny Władysława Łopuszniaka z 1934 roku. Nowością były pierwsze plakaty do rozpoczynającego swą historię Międzynarodowego Konkursu im. Fryderyka Chopina dla pianistów w Warszawie. Miały charakter ozdobnego afisza informacyjnego wzbogaconego dodaniem wizerunku kompozytora wg medalionu Jean-François-Antoine Bovy’ego. Plakat do konkursu w 1926 roku zaprojektował Ludwik Gardowski, a w latach 1932 i 1937 Stanisław Ostoja-Chrostowski. Do najciekawszych plakatów festiwalowych zaliczyć można pracę Jadwigi Rutterównej Wszechsłowiański Zjazd Śpiewaczy. Poznań 1929, 18-21 maja. Wielki Festiwal Muzyki Polskiej i Stefana Osieckiego XVII Festiwal Warszawa Kraków, 14-21 IV 1939. Międzynarodowe Towarzystwo Muzyki Współczesnej. To ostatni akcent muzyczny przed wybuchem II wojny światowej związany pośrednio z Grzegorzem Fitelbergiem. W 1924 roku towarzyszył on wraz z innymi muzykami Karolowi Szymanowskiemu na Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (MTMW). Tam z inicjatywy Szymanowskiego i między innymi przy udziale Fitelberga i Mateusza Glińskiego powstała polska sekcja tego stowarzyszenia. Polska sekcja MTMW była organizatorem XVII Światowych Dni Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Warszawie i Krakowie w 1939 roku. Historię muzycznego plakatu powojennego otwierają plakaty do imprez związanych z naszym genialnym kompozytorem – Fryderykiem Chopinem. Pierwszą okazją był Festiwal Chopinowski Duszniki Zdrój, w latach 19461950 plakaty projektował Kazimierz Mann, następną był Rok Chopinowski w 1949 roku. Powstały wówczas projekty Eryka Lipińskiego, Henryka Tomaszewskiego i Jerzego Karolaka. W 1952 roku Aleksander Ford zrealizował film Młodość Chopina, do którego plakat zaprojektował Władysław Daszewski. Plakaty chopinowskie, podobnie jak inne plakaty muzyczne przez następne pół wieku projektowali zarówno najwięksi uznani plakaciści, jak i młodzi adepci tej formy plastycznej. Często były one efektem zmagań konkursowych - tak między innymi do dzisiaj wybierane są projekty do Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Projekt Tadeusza Trepkowskiego z 1954 roku do piątej edycji Festiwalu w 1955 roku jest dziełem głęboko zapadającym w pamięć. Klawiatura fortepianu jak szachownica pól zamkniętych na horyzoncie wierzbami z mazowieckiego krajobrazu. Nawiązał do niego pół wieku później swym obrazem Mieczysław Górowski, z okazji dwusetnej rocznicy urodzin kompozytora. Roman Cieślewicz, Bronisław Zelek, Karol Śliwka, Janusz Stanny, Rosław Szaybo, Lech Majewski, Tomasz Szulecki, Wiesław Grzegorczyk - to tylko niektórzy autorzy następnych, równie wspaniałych projektów festiwalowych. Międzynarodowy Festiwal „Chopin w Barwach Jesieni” w Antoninie również może pochwalić się serią znakomitych realizacji. Druga połowa XX wieku to dynamiczny rozwój sztuki plakatowej w dziedzinie muzyki. Wachlarz tematyki jest bardzo szeroki. Muzyka symfoniczna, operowa, baletowa, jazzowa, ludowa. Zespoły pieśni i tańca, teatry muzyczne, opery, filharmonie, festiwale, dni i wieczory muzyki współczesnej, kameralnej, organowej, jazzowej, filmowej, arii i pieśni, chórów, piosenkarskie, poszczególnych kompozytorów lub wykonawców to niewyczerpane źródło pomysłów i pretekstów do druku nowych plakatów. Z muzyką, choć pośrednio, związane są plakaty do wystaw, rocznic, jubileuszy, muzeów i miejsc związanych z ludźmi muzyki, kompozytorami i wykonawcami. Trudno również pominąć plakaty do filmów muzycznych, mimo że są to plakaty filmowe, to właśnie film bardzo często kreował lub przybliżał nam muzykę i jej twórców. Najważniejsze zaś jest to, że wszystkie te wydarzenia
9
znajdują swoje odbicie nie tylko w afiszach informacyjnych, ale - co jest
dzynarodowym. Jednym z przedsięwzięć nawiązujących do awangardy
budujące - w plakacie artystycznym. Jego żywot przedłużany jest dzięki
przedwojennej (zapoczątkowanej przez MTMW w latach trzydziestych),
archiwom, zbiorom muzealnym, kolekcjom prywatnym oraz wystawom
było zorganizowanie w 1956 roku Festiwalu Muzyki Współczesnej
i wydawnictwom albumowym. Liczba plakatów powstałych w okresie od
w Warszawie. Głównie przyczynili się do tego kompozytor Tadeusz Baird
1945 roku do dzisiaj jest tak wielka, że trudno w jednym wydawnictwie pomieścić wszystkie prace na temat muzyczny. Szczególnie plakat ope-
i dyrygent Kazimierz Serocki. Dla festiwalu, który przyjął nazwę „Warszawska Jesień”, plakaty pro-
rowy musi być potraktowany cząstkowo, choć aż prosi się o oddzielne
jektowali i projektują czołowi polscy graficy. Jednym z pierwszych był
tematyczne potraktowanie. Podobnie jak plakat jazzowy i chopinowski.
Tadeusz Gronowski, w następnych latach projektowali między innymi:
Ten ostatni w ramach obchodów Roku Chopinowskiego 2010 doczekał
Wojciech Zamecznik, Waldemar Świerzy, Henryk Tomaszewski, Tadeusz
się swego jubileuszowego opracowania.
Jodłowski, Hubert Hilscher, Julian Pałka, Marek Pawłowski. Jedną
Następnym wątkiem muzycznym w plakacie, który pojawił się w połowie
z ciekawszych prac jest Warszawska Jesień – The Warsaw Autumn
XX wieku, była muzyka ludowa. Plakat Eryka Lipińskiego z 1949 roku
1987 Lecha Majewskiego. Barwny, wibrujący obraz. Prosty i oszczędny
Festiwal Polskiej Muzyki Ludowej otwiera drogę następnym plakatom
graficznie. Dzięki „drgającym” na nim kolorowym kulkom-nutkom
o tej tematyce, takim jak: Mazowsze Waldemara Świerzego z 1954
wywołuje na widzu wrażenie unoszących się w przestrzeni dźwięków.
roku, Państwowy Zespół Pieśni i Tańca „Warszawa” Romana Cieślewicza
Artyści na wszelkie sposoby starają się zobrazować dźwięk. Michał Kliś
z 1956 roku czy Śląsk Tadeusza Jodłowskiego z 1958 roku.
w plakacie Festiwal Kompozytorów Polskich. Henryk Mikołaj Górec-
Odwilż polityczna uwalnia jazz. Rok 1956 to I Ogólnopolski Festiwal
ki. Bielsko Biała 10-12 października 1996 wpisuje partyturę utworu
Muzyki Jazzowej. Sopot’56 - projekt malarza, scenografa i wielkiego
kompozytora w górski pejzaż. Sugestią posługuje się Stasys Eidrigevi-
fana tej muzyki Jerzego Skarżyńskiego i Błękitny Jazz. Państwowy Zespół
cius w plakacie VI Międzynarodowy Festiwal Muzyki Sakralnej. Gaude
Muzyczny Eryka Lipińskiego - projektanta, satyryka, twórcy Muzeum
Mater. Częstochowa 1-6 maj 1996. Nie są to jednak niezwykłe skrzypce
Karykatury w Warszawie. Odtąd plakat i jazz nierozłącznie podbijają
i zwykły smyczek lecz dwie listewki - drewienka tworzące krzyż. Tego
serca ich wielbicieli. Projektują artyści wszystkich pokoleń. Najaktyw-
rodzaju rozwiązanie plastyczne jest charakterystyczne dla wielu prac
niejsi z nich to Waldemar Świerzy i Rosław Szaybo. Świerzy to autor co
Stasysa.
najmniej kilkudziesięciu plakatów jazzowych, wśród nich dla Festiwalu
Począwszy od lat 60-tych powstaje wiele plakatów związanych
Jazz Jamboree w Warszawie czy serii portretów sławnych muzyków jak
z muzyką rozrywkową, zarówno dla zespołów, jak i solistów. To temat
John Coltrane, Thelonius Monk, Ray Charles i kilkakrotnie większej liczby
bardzo szeroki i wymagający oddzielnego opracowania. Międzyna-
plakatów dotyczących szeroko pojętej muzyki. Szaybo przez całe lata
rodowy Festiwal Piosenki (1961) w Sopocie - projekt Jerzego Sro-
związany był z wytwórnią płytową CBS Records w Londynie, w której
kowskiego i Opole ‘72 (1972) plakat Tomasza Jury dla Krajowego
pełnił funkcję kierownika artystycznego. Projektował w niej okładki płyt
Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu otwierają ten temat. Szczególny,
i plakaty promocyjne zespołów i indywidualnych artystów muzyków,
historyczny charakter mają prace zaprojektowane dla postaci wielkich
między innymi dla takich sław jak Santana, Leonard Cohen, Elton John,
kompozytorów jak np. dla Krzysztofa Komedy, któremu plakat Muzyka
John Williams, Janis Joplin. Po powrocie do Polski projektował plakaty
pozostała (1972) poświęcił Jan Sawka. Również te dla wykonawców –
dla opery i festiwali muzycznych.
nierzadko przedstawiające ich malarski portret, jak w plakatach Rafała
Młodsi artyści, równie zaangażowani w muzykę to: Rafał Olbiński, Lech
Olbińskiego Niemen (1978), Andrzeja Pągowskiego John Lennon
Majewski, Piotr Kunce, Andrzej Pągowski czy Jan Sawka, silnie związany
(1985), czy fotograficzny collage Zbigniewa Latały Tomasz Stańko jazz
z Festiwalem Jazz nad Odrą, i Roman Kalarus z Festiwalem Rawa Blues.
music – congratulations 50 years jazz (2012). Przykładem plakatu dla
Trudno wymienić wszystkich.
konkretnego zespołu jest praca Piotra Kunce z 1989 roku Jazz Band
Rozkwit plakatu operowego nastąpił w pierwszej połowie lat sześćdzie-
Ball Orchestra on tour, jak i wcześniejsza z 1973 Jerzego Krechowicza
siątych dzięki Operze Warszawskiej, którą kierował Bohdan Wodiczko,
Naga – rock opera, Niebiesko – Czarni.
znakomity dyrygent, dyrektor kolejno Filharmonii w Gdańsku, Łodzi,
Jednak muzyka symfoniczna stanowi największe wyzwanie dla projek-
Krakowie, Warszawie, Teatru Wielkiego w Warszawie i w Łodzi, profesor
tujących plakaty artystów. Wspaniałą serię dla Państwowej Filharmonii
Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, Sopocie, Łodzi
w Poznaniu stworzył Grzegorz Marszałek. Wiele z nich związanych
i Krakowie. Wychowawca kilku pokoleń polskich dyrygentów, miał
jest z gościnnymi koncertami Wielkiej Orkiestry Symfonicznej PRiTV
wyjątkowe podejście do ludzi, z którymi współpracował. Podobnie jak
w Katowicach pod dyrekcją Stanisława Wisłockiego Beethoven nasz
na początku działalności Centrali Filmu Polskiego artyści mieli wolną rękę
współczesny (1979), Brams – Nowy Romantyzm (1980); pod dyrekcją
w sprawie projektów plakatów filmowych, tak i Wodiczko z zaufaniem
Antoniego Wita Szymanowski (1987), Mendelsson (1986); czy Jerzego
powierzał zadanie reklamy inscenizacji Opery Warszawskiej młodym
Salwarowskiego Karłowicz (1985). Intrygujące są prace Franciszka
wówczas artystom, wśród których znaleźli się Roman Cieślewicz, Jan
Starowieyskiego dla kompozycji Krzysztofa Pendereckiego Stabat Mater
Lenica i Jan Młodożeniec. Między innymi plakaty takie jak: Manru
(1999) i Siedem bram Jerozolimy (2003). Kompozycje Wojciecha Kilara
Ignacego Paderewskiego (1961) i Więzień Luigi Dallapiccoli (1962)
Angelus i Exodus widnieją na plakacie Leszka Żebrowskiego zapowia-
stworzone przez Cieślewicza; prace Młodożeńca: Cztery temperamenty
dającego inaugurację Festiwali im. Witolda Lutosławskiego na Zamku
Paula Hidemitha (1962), Trójkątny kapelusz Manuela De Falla (1962);
w Szczecinie w 2000 roku (dyrygował Warcisław Kunc). Jan Młodoże-
czy dzieła Lenicy Święto wiosny Igora Strawińskiego (1962) i Wozzeck
niec uwiecznia na papierze wykonanie w Teatrze Wielkim w Warszawie
Albana Berga (1964) weszły do kanonu polskiego plakatu. Ten ostatni
III Symfonii Baird (1976). Górnośląski Festiwal Kameralistyki (1992) jest
to brylant plakatu światowego, za który autor otrzymał Złoty Medal na
tematem serii plakatów Romana Kalarusa. Władysław Pluta projektuje
I Międzynarodowym Biennale Plakatu w Warszawie.
dla Międzynarodowego Konkursu Fletowego w Krakowie; Leszek Hoł-
Tak jak rok 1956 dał zielone światło dla jazzu, podobnie otworzył drogę
danowicz dla Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku;Wiesław Wałkuski,
dla rozwoju i popularyzacji muzyki współczesnej. Sztuka awangardowa
Wiesław Rosocha i Wiktor Sadowski przez długie lata dla Bydgoskiego
przestała być „zagrożeniem dla ustroju”, a artyści śmiało mogli prezen-
Festiwalu Operowego itd., itd. Każdy z powstających plakatów jest
tować swoją twórczość nie tylko w kraju, ale również na forum mię-
inny, w innym nastroju i w innej technice. Międzynarodowy Konkurs
10
Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga jest wydarzeniem, którego kolejne edycje zapamiętane są również dzięki plakatom takich grafików jak: Tadeusz Grabowski, Ferdynand Szypuł, Marek Mosiński, Artur Starczewski, Marek Piwko, a ostatnio Mieczysław Wasilewski. Ostatnią bodaj grupę stanowią plakaty reklamujące instytucje muzyczne, wydawane z okazji ich jubileuszy jak np. plakat Tadeusza Grabowskiego z okazji 50-lecia Państwowej Filharmonii Śląskiej w Katowicach w 1995 roku, Huberta Hilschera Chopin na płytach. Wystawa Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, Warszawa luty – październik 1978 i plakaty Władysława Pluty do wystawy Mozart (2006) z okazji Roku Mozartowskiego oraz Szymanowski (2007) z okazji Roku Szymanowskiego. Instytucje wciąż dzielą swą sympatię między dawno już wypracowaną formę afisza, a artystycznie dopieszczony plakat muzyczny. Większość uważa, że jest potrzebny. Do nieprzerwanie zamawiających te „papierowe dzieła” należą między innymi filharmonie, opery i teatry muzyczne, orkiestry i zespoły muzyczne, piosenkarze i chóry z okazji swoich wielkich występów, stowarzyszenia muzyczne, organizatorzy wszystkich dużych imprez muzycznych, wykonawcy i agencje koncertowe. Plakat muzyczny stanowi dużą, ważną pozycję wydawniczą, jako że ilość imprez muzycznych w Polsce jest imponująca. Wiele z nich ma wieloletnią, a nawet liczącą kilkadziesiąt lat tradycję. Niewątpliwie należą do nich festiwale i konkursy. Poza wcześniej wymienionymi są to między innymi: Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego, Międzynarodowy Konkurs Wiolonczelowy im. Witolda Lutosławskiego, Festiwal Muzyki Współczesnej, Krakowskie Dni Muzyki Organowej, Konkurs Muzyki Sakralnej Gaude Mater, Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena, Spotkania Wokalistów Jazzowych, Legnica Cantat, Bydgoski Festiwal Operowy, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Kameralnej „Muzyka na Szczytach” w Zakopanem, Festiwal Pieśni naszych Korzeni w Jarosławiu i wiele, wiele innych. Również specjalne imprezy rocznicowe przypominające między innymi takich kompozytorów jak: Fryderyk Chopin, Karol Szymanowski, Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki. Katalog polskich plakatów muzycznych obejmuje zarówno muzykę symfoniczną i kameralną, operową i rozrywkową, jazzową i ludową, baletową i wojskową, organową i fletową, sakralną i rockową. Muzykę polską i wszystkich narodów świata. Można wyliczać bez końca. Kierunki poszukiwań polskich grafików - projektantów sprowadzają się do dwóch głównych nurtów działania – emocjonalnego, w którym nastrojowość i malarskość czerpie z historycznych źródeł polskiej sztuki oraz z nurtu intelektualnego, gdzie synteza i metafora zmuszają odbiorcę do samodzielnego wyciągania wniosków, słowem - do myślenia. Nie ma potrzeby dodawać, że obydwa kierunki opierają się na niewątpliwych wartościach artystycznych, stanowiących fundament wartości użytkowej, z którą plakat nie tylko jest związany, ale dla której w ogóle istnieje. Związek, zdawałoby się dwóch sprzecznych wartości plakatu – ściśle użytkowej i artystycznej – stanowi nieustające źródło zainteresowania tym rodzajem sztuki na świecie. Według Igora Strawińskiego, wrażenia wizualne powinny słuchaczowi pomagać w aktywnym śledzeniu wydarzeń muzycznych. Był on przekonany, że nie wystarczy słuchać muzyki, ale trzeba ją także zobaczyć. n
Galeria Plakatu - Poster Gallery Krzysztof Dydo & Ewa Pabis S.C. 31-043 Kraków, Kramy Dominikańskie, ul. Stolarska 8-10 tel./fax: +48 12 421 26 40 e-mail: office@cracowpostergallery.com
11
MUZEUM
Z „Warszawy“ widać więcej To część prawdy, faktycznie z wieży wyciągowej szybu „Warszawa“, który jest punktem orientacyjnym dla Muzeum Śląskiego w Katowicach roztacza się wspaniały widok na Katowice, a także w pełni można docenić przestrzeń Strefy Kultury. Jednakże nowy budynek Muzeum Śląskiego, zaprojektowany przez austriacką pracownię Riegler Riewe Architekten w dużej części mieści się pod ziemią. Można doszukiwać się tutaj ukłonu w stronę górniczych tradycji regionu, ale głównie projektantom chodziło o lepsze wyeksponowanie zabytkowych budynków byłej kopalni „Katowice“ i stworzenie wokół Muzeum przestrzeni publicznej. Najistotniejsza część każdego muzeum, czyli sale wystawowe oraz zbiory umieszczone są pod powierzchnią ziemi. Minimalistyczna zabudowa w postaci szklanych boksów doświetla sale, które tam się znajdują. W tym projekcie jest wielki szacunek do otoczenia, szklane boksy nie chcą brylować w zaprojektowanej przestrzeni, są tłem do zastanowienia i sięgnięcia do istoty, czyli tego co nam pozostawiła historia. Warto zacytować tutaj słowa autora projektu architektonicznego Floriana Rieglera: ponieważ muzeum znajduje się w większości pod ziemią, domaga się pełnej uwagi przechodnia. Na pierwszy rzut oka jest niezrozumiałe, ale im głębiej schodzimy, tym więcej rzeczy staje się jasnych. Najniższe piętra Muzeum Śląskiego znajdują się na głębokości ok. 14 metrów. Główny budynek ma siedem kondygnacji, trzy pod ziemią, cztery na powierzchni. W części naziemnej znajdują się biura, które za sąsiedztwo mają wieżę wyciągową oraz budynek maszyny wyciągowej. Wieża posiada windę i schody, by umożliwić zwiedzającym oglądanie panoramy Katowic, w maszynowni ma być kawiarnia i restauracja. Nowe Muzeum Śląskie, to obiekt o 25067 metrów kwadratowych powierzchni użytkowej i 27332 metrów kwadratowych powierzchni terenu. Oficjalne otwarcie nowej siedziby Muzeum Śląskiego zaplanowano na 26 czerwca 2015 roku. (red.) n
12
ORKIESTRA Sinfonia Varsovia
zaprasza na cykl warsztatów poÊwi´cony doskonaleniu umiej´tnoÊci muzyka orkiestrowego, przeznaczony dla studentów i młodych absolwentów uczelni muzycznych (do 26 roku ˝ycia) ORGANIZATOR
4
EDYCJA
Dofinansowano ze Êrodków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
PATRONAT MEDIALNY
przesłuchania
obój, wiolonczela prowadzenie: koncertmistrzowie, liderzy, muzycy soliÊci Orkiestry Sinfonia Varsovia
12 czerwca
flet, k larnet
Krzy˝anowski Hanna Turonek obój Arkadiusz Krupa Bolesław Słowik klarnet Aleksander Romaƒski skrzypce Jakub Haufa Anna Maria StaÊkiewicz wiolonczela Marcel Markowski Piotr Mazurek
13 czerwca
flet Andrzej
skrzypce 14 czerwca
zgłoszenia do 4 czerwca 2015 czas trwania warsztatów wrzesieƒ 2015 – czerwiec 2016
K O N T A K T szczegółowe informacje, regulamin oraz formularz zgłoszeniowy na stronie:
design:
www.sinfoniavarsovia.org
e-mail: akademia@sinfoniavarsovia.org Natalia Daca ☎ 22 582 70 88, 662 154 305
UWAGA! liczba miejsc ograniczona dla najlepszych uczestników Akademii udział w projektach koncertowych Sinfonii Varsovii oraz masterclass prowadzonych przez Êwiatowej sławy artystów Orkiestra Sinfonia Varsovia ul. Grochowska 272 03–849 Warszawa
WYWIAD
„Strefa Kultury to sposób na burzenie granic pomiędzy sztukami wizualnymi a twórczością muzyczną” Rozmowa z Alicją Knast – dyrektorem Muzeum Śląskiego. VIOLETTA ROTTER - KOZERA
V.R.K.: Dlaczego zdecydowała się Pani objąć stanowisko dyrektora Muzeum Śląskiego? Świadomość pewnych napięć i oczekiwań
Violetta Rotter-Kozera: Z czym kojarzy się
V.R.K.: Widząc imponujący, współczesny
chyba nie ułatwiała decyzji. Nie było łatwo
Pani Śląsk?
kompleks budynków Muzeum Śląskiego
i zapewne nadal nie jest.
Alicja Knast: Śląsk kojarzy mi się z poczuciem
mam poczucie, że w godny sposób na-
A.K.: Jedna bardzo mądra osoba kiedyś
odrębności i inności. My, Ślązacy bardzo
wiązano do nowoczesnej koncepcji Karola
mi powiedziała, że dobrze by było, żebym
lubimy o tym mówić. Proszę zauważyć ile
Schayera z 1936 roku, której pełną realiza-
w końcu te zainwestowane we mnie środki
rodzinnych spotkań kończy się dyskusja-
cję uniemożliwił wybuch II wojny światowej.
„zwróciła”. Wróciłam więc z Wielkiej Bry-
mi wokół pytania „kim jest Ślązak, kim ja
A.K.: Odradzamy się jak feniks z popio-
tanii i rozpoczęłam pracę w Muzeum Cho-
jestem”. Bardzo mocno odczuwa się to po
łów. Żyjemy tą historią. Czujemy się trochę
pina. To było bardzo dobre doświadczenie
zamieszkaniu w innym regionie Polski lub
niegodnymi sukcesorami tamtej wielkiej
powrotu z bagażem przemyśleń na temat
w innym kraju. Takie jest przynajmniej moje
idei, pomimo że ona miała wówczas pod-
Polski, współczesnej zjednoczonej Europy,
osobiste doświadczenie tego procesu. Nie ma
tekst polityczny. Zbiór etnograficzny został
ale chyba przede wszystkim chęci wniesie-
znaczenia w jakim rygorze będziemy starali
zgromadzony po to, żeby zaprezentować
nia swojego wkładu do włączenia naszego
się opisać ten fenomen historycznie, geogra-
etnografię Śląska na tle innych regionów
dziedzictwa do obiegu europejskiego.
ficznie, antropologicznie czy pod względem
w Polsce. Mamy w efekcie zbiór unikalny
W Liceum Powstańców Śląskich w Rybniku
wytworów kultury materialnej, z którymi
w skali całego kraju. W tej chwili jest on
miałam wspaniałych profesorów - świetnych
dzisiaj obcujemy czy też od strony uwarun-
rozproszony, ale jego część znajduje się
pedagogów, ale też mądrych mentorów.
kowań gospodarczych. Przekonanie o inności
w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Ten
Dano mi wówczas szansę realizowania się
jest w nas bardzo silne.
rozmach, ta logistyka wysyłania etnografów
na bardzo różnych polach i w trybie, który
w Polskę jest niewyobrażalna. Dzisiaj byłoby
wynikał z moich zainteresowań w tzw.
V.R.K.: Co jest siłą Śląska?
nam strasznie trudno powtórzyć ten sukces
indywidualnym toku nauczania. Ilość zajęć
A.K.: Wszystko się może wydarzyć na Śląsku.
w takim wymiarze, bo niektóre fenomeny
pozalekcyjnych, w których dano mi szansę
Projekt Muzeum Śląskiego mógł się wydarzyć
uległy całkowitemu zanikowi. Świadomość,
uczestniczyć była duża ku przerażeniu
tylko na Śląsku. Mówię zarówno o projekcie
że należy to gromadzić - po pierwsze,
moich rodziców. Paradoksalnie, stąd bierze
Schayera jak i dzisiejszej, nowej siedzibie Mu-
logistyka wypraw badawczych - po drugie,
się moje trochę „hipisowskie” przekonanie,
zeum Śląskiego. Jest to rodzaj nieprzeciętnej
po trzecie środki jakie zostały przeznaczone,
że każdemu trzeba dać szansę poznawa-
odwagi i determinacji w koncypowaniu pro-
to wszystko jest godne szczególnej uwagi
nia świata w trybie i na sposób jaki dana
jektów wbrew przyjętym normom i tradycji.
i uznania.
osoba najbardziej akceptuje. Bez zbędnego
14
przymusu. To dlatego muzeum jako insty-
wanie dziedzictwa oraz udostępnianie go
komfortu, która ma tym różnym wizjom
tucja bardzo mnie inspiruje: nie narzuca
z uwzględnieniem specyfiki osób, które
Śląska dać szansę spotkania się. Wszyscy
a proponuje. Mam bardzo dużo pięknych
będą z oferty korzystać. Owo udostępnia-
idziemy w tym samym kierunku, ale inaczej
wspomnień z czasów przed studiami.
nie powinno być realizowane w sposób
to rozumiemy. Wierzę, że Muzeum Śląskie
eliminujący bariery, zarówno te fizyczne,
spowoduje, że znajdą się tematy, o których
V.R.K.: Objęcie tego stanowiska to nie tylko
ograniczające przemieszczanie się osób
będziemy mogli wspólnie rozmawiać w du-
kwestia kompetencji i odpowiedzialności,
niepełnosprawnych jak również bariery inte-
chu poszanowania, tak by po tej dyskusji
ale też konieczność stworzenia wizji i wy-
lektualne, niekiedy sztucznie wytwarzane za
było już o krok bliżej do poznania fenome-
znaczenia sposobu realizacji.
pomocą hermetycznego języka. Muzeum
nu Śląska.
A.K.: Jestem przekonana, że w dziedzinie
Śląskie to instytucja znajdująca się na za-
jaką są muzea istnieje potrzeba jakiejś
kręcie dziejowym. Pracujemy nad tym, aby
V.R.K.: Strefa Kultury to miejsce wyjąt-
totalnej przemiany w Polsce. Jesteśmy
nie tylko gromadzić i prezentować zbiory
kowe, nawiązujące między innymi do
w przededniu Kongresu Muzealników
w architekturze uznawanej już powszechnie
wspaniałych tradycji muzycznych. Jest Pani
Polskich, na którym z pewnością będą się
za wybitną, ale również w zakresie sposobu
muzykologiem i z pewnością docenia Pani
toczyć liczne dyskusje. Rozmowy będą
pracy zespołu i naszego rozumienia misji
nie tylko walory znakomitej Sali NOSPR, ale
dotyczyć niedofinansowania muzeów, nie
jaką chcemy realizować.
także sąsiedztwo kameralnego amfiteatru,
mam co do tego wątpliwości, ale to nie
który może zainspirować przechodnia do
jest jedyny problem jaki dotyczy muzeów.
V.R.K.: To jest już bezpośrednio związane
zainscenizowania własnego przedstawienia
Trzeba też zdać sobie sprawę z faktu, że
z konkretną wizją dotarcia do odbiorcy
czy koncertu. Czy to sąsiedztwo do czegoś
bardzo dużo rzeczy przeoczyliśmy w toku
i pozyskania go.
zobowiązuje?
zmian ustrojowych. Zakonserwowaliśmy
A.K.: Misja jest już przez nas opubliko-
A.K.: Dla mnie Strefa Kultury to wspaniały
instytucję, która nie musi być synonimem
wana. To nic innego jak poszanowanie
sposób na burzenie granic pomiędzy sztu-
bezruchu i bezwładności. W przekazach
przeszłości i jasno postawienie sprawy, że
kami wizualnymi a twórczością muzyczną!
medialnych funkcjonuje bowiem przeko-
jesteśmy instytucją, która działa w regionie
Ja wprawdzie jestem muzykologiem, ale
nanie, że niektóre projekty muzealne są
bardzo mocno zindustrializowanym,
pracuję w sferze sztuk wizualnych i ogólnie
„wzorcem z Sèvres”. Tak w opinii mediów
z dorobkiem intelektualnym i artystycznym.
pojmowanego przekazu wizualnego. To
traktowane jest Muzeum Powstania War-
Wiemy, że tzw. industrial miał tu najwięk-
miejsce daje szansę, aby w bardzo prosty
szawskiego. Natomiast w moim odczuciu
sze znaczenie i nie będziemy udawać, że
sposób pokazać, że jest tylko jeden rodzaj
nie powinno się oczekiwać powielania tego
jesteśmy regionem, w którym ważna była
sztuki. Sztuka powinna być po prostu dobra
modelu - ma już dzisiaj 10 lat. W ostatnim
np. tradycja wikliniarska. Mamy do czynie-
i nie ma znaczenia czy to jest muzyka, czy
czasie przeczytałam, iż Muzeum Powstań
nia z konkretnym fenomenem, specyficzną
wystawa. Można w ciągu dnia pójść na
Śląskich jest godne uwagi, ponieważ jest
etnologią miasta i wsi. Od zawsze Śląsk był
wystawę, a wieczorem na koncert. O to tro-
takie samo jak Muzeum Powstania War-
przedmiotem wszelkiego rodzaju prze-
chę dzisiaj chodzi aby widzowie i słuchacze
szawskiego. Taka sytuacja mnie dość mocno
mian. Nasza misja swój ostateczny kształt
mieli wszystko w jednym miejscu. Pozwoli
zaskakuje. Oznacza całkowity brak refleksji
przybrała 17 stycznia 2015, w dniu kiedy
nam to na zapewnienie możliwości wyboru.
nad przesłaniem muzeum i jego lokalizacją
podpisywane było porozumienie rządowe
Grupa osób, która pracowała nad tym, żeby
oraz upływającym czasem i przemiana-
z górniczymi związkami zawodowymi.
utworzyć Strefę Kultury miała przekony-
mi w zakresie oczekiwań publiczności.
Tego dnia poczuliśmy, że prawdopodob-
wującą wizję. Nie ma takiego drugiego
Muzeum Powstania Warszawskiego było
nie tak będzie zawsze. Przeobrażenia są
miejsca w Polsce, w którym w tak konse-
w 2004 niezwykle potrzebne i do dzisiaj
wpisane w to miejsce. Mazowsze było i jest
kwentny sposób zrealizowano wielofunk-
dalej pełni ważną rolę, ale należy pamiętać,
regionem, w którym rozwija się rolnictwo,
cyjny kompleks. Klarowność tego założenia
że pojawiło się w zupełnie innej sytuacji
handel, usługi. Jeśli w przyszłości na Śląsku
szczególnie widzimy teraz, kiedy nie ma
politycznej, społecznej, gospodarczej, a tak-
nie będzie to górnictwo i hutnictwo to
już rusztowań przy Centrum Kongresowym
że nie ma wymowy lokalnej, tak jak to ma
będzie to na pewno inny rodzaj techno-
i perspektywa rozciąga się poza Spodek.
miejsce w przypadku Muzeum w Święto-
logii lub przemysłu. Geograficznie region
Tego kto ma jeszcze wątpliwości czy Strefa
chłowicach.
znajduje się w miejscu świetnie skomuni-
Kultury jest spójnym założeniem, zapraszam
Jest bardzo dużo do zrobienia jeżeli chodzi
kowanym z resztą Europy, więc jesteśmy
na wieżę szybu Warszawa. Dopiero z tego
o rozumienie roli muzeum w życiu społecz-
w pozytywnym znaczeniu tego słowa
punku widać zalety tego rozwiązania. Nota
nym oraz jego kształtu jako instytucji. Z całą
„skazani” na tę dynamikę. I tu dotykamy
bene godnym uwagi jest fakt, że powoli
pewnością należałoby odrzucić model
fenomenu Śląska, regionu skazanego na
Strefa Kultury staje się ikoną Śląska, która,
feudalny polegający na działaniach, którymi
dynamikę zmian z jednej strony, a z drugiej
mam nadzieję, będzie się kojarzyć z siłą
dyrektor rządzi od początku do końca.
strony dążącego do utrzymania status quo
i dynamiką regionu. n
On nie rządzi, tylko zarządza. W Muzeum
poprzez pielęgnowanie tradycji i przywią-
niezwykle ważne są osoby kreatywne, które
zanie do niej. Mamy zatem świadomość, że
tworzą zespół, przy czym pod pojęciem
Muzeum Śląskie usytuowane topograficz-
stanowisk kreatywnych rozumiem zarówno
nie w miejscu o tak wielkiej dynamice, nie
kuratorów kolekcji, którzy przygotowują
może nic innego zrobić jak na tę dynamikę
wystawy jak i projekty druków ulotnych.
się zgodzić, a wszystkie głosy za i przeciw
To powinna być praca zespołowa, która
próbować spotkać; nie „godzić” tylko
głównie ma na celu jak najlepsze zacho-
„spotkać” i pozwolić oddziaływać w strefie
Rozmawiała: dr Violetta Rotter-Kozera reżyser, publicysta, redaktor -TVP Katowice
15
KONKURS
ŻYCIE
W ARCHITEKTURZE
Laureata Grand Prix wyłonił Prezydent RP Bronisław Komorowski,
Poza nagrodami przyznanymi przez Prezydenta Bronisława Komo-
wręczono też nagrody zwycięzcom pięciu kategorii konkursowych,
rowskiego oraz jury z ramienia organizatora wręczono nagrody
nagrody Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz
Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwa
Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju. Zgromadzonych w ratuszu
Infrastruktury i Rozwoju.
dzielnicy Wilanów gości powitała Ewa P. Porębska, redaktor naczelna
Nagrodę Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Małgorzaty
miesięcznika „Architektura-murator”, która przypomniała założenia
Omilanowskiej otrzymała nowa siedziba Narodowej Orkiestry
zainicjowanego przez nią i organizowanego już od 20 lat konkursu
Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach. Wręczając na-
Życie w Architekturze. Powstałe w ostatnich latach realizacje, zgło-
grodę Tomaszowi Koniorowi Małgorzata Omilanowska podkreśliła,
szone do VIII edycji konkursu, od poprzednich odróżnia uzyskanie
że w ostatnich latach powstało wiele znakomitych obiektów kultury,
międzynarodowego uznania. O ich randze świadczy to, że kilka
a polscy architekci wykorzystali szansę, jaką stworzyły środki unijne
z nich znalazło się na krótkiej liście nagrody Unii Europejskiej im.
oraz środki przeznaczone na budowę siedzib nowych instytucji
Miesa van der Rohe dla współczesnej architektury. Jak powiedziała
kulturalnych z budżetu państwa. Zmiany te dotyczą nie tylko dużych
Ewa P. Porębska - dzięki temu te dwa konkursy w pewnym sensie się
miast, takich jak Warszawa czy Wrocław, lecz jak pokazuje konkurs
spotkały.
również mniejsze miasta. Choć chciałaby nagrodzić wiele obiektów,
Kulminacyjnym momentem było wyłonienie laureata Nagrody Prezy-
nagrodę przyznała budynkowi, o którym przy wielu okazjach wspo-
denta Rzeczypospolitej Polskiej dla Najlepszego Obiektu Architektury
minała jako o znakomitej realizacji w obszarze kultury ostatnich lat.
w Polsce w latach 2013-2014. Wręczając Grand Prix dla Filhar-
Minister Infrastruktury i Rozwoju, która przyznała nagrodę dla naj-
monii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie, Bronisław
lepszej realizacji finansowanej ze środków unijnych dla Europejskie-
Komorowski powiedział między innymi:
go Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach
Architektura nabiera coraz większego znaczenia w kształtowaniu
wyraziła głębokie przekonanie o tym, że jakość i piękno architektury
naszego otoczenia, naszego życia, i zaczyna w coraz większym
mają wpływ na to, że nasze życie staje się piękne, co potwierdza zakończona właśnie VIII edycja konkursu Życie w Architekturze. n
stopniu kształtować nas wszystkich. W Polsce rośnie apetyt na dobrą architekturę i na ład wokół nas.
Tomasz Konior, laureat Nagrody Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Małgorzaty Omilanowskiej za nową siedzibę Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach.
16
Laureaci Grand Prix Nagrody Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dla Najlepszego Obiektu Architektury w Polsce w latach 2013-2014 za Filharmonię im. Mieczysława Karlowicza w Szczecinie.
Zdjęcia i tekst pochodzą z materiałów prasowych konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE, organizowanego przez redakcję miesięcznika „Architektura-murator”.
17 kwietnia w ratuszu dzielnicy Wilanów odbyło się rozstrzygnięcie VIII edycji konkursu Życie w Architekturze, w którym nagrodzono najlepsze obiekty zrealizowane w Polsce w latach 2013-2014.
KONKURS
Koncert
we własnym domu - Kwartet Kuss w Katowicach Dzięki technice muzyka otacza nas wszędzie: w samochodzie, w markecie, w domu. Najpiękniejsza jest oczywiście ta słuchana na żywo, w salach koncertowych. Jednakże to co się wydarzyło ostatnio w Katowicach daje nam jeszcze inną ewentualność. MAREK BEBŁOT
sypialnia gospodarzy chwilowo przeistoczyła się w pokój próby przed koncertem. Dyrektor festiwalu Katowice Kultura Natura, Ma-
Goethe – Institut w Krakowie oraz Festiwal
zagrał Beethovena, Lutosławskiego, Haydna.
estro Alexander Liebreich, osobiście podawał
Katowice Kultura Natura ogłosiły konkurs
Muzyka w takim wydaniu dotychczas
wykwintne wino. Wrażenia nie do opisania.
„Wygraj koncert berlińskiego Kwartetu
dostępna w sali koncertowej, zagościła we
Na zakończenie zacytuję słowa zwyciężczyni
Kuss prywatnie – u Ciebie w domu”. Zwy-
własnym domu zwyciężczyni, w najczystszej
konkursu, Pani Anny, wypowiedziane na
ciężczynią została Anna Wcisło z Katowic.
formie. W salonie przygotowano miejsce dla
gorąco po ogłoszeniu wyników konkursu:
12 kwietnia 2015 r. w domu Pani Anny
muzyków oraz miejsca do słuchania, kuch-
Jestem bardzo szczęśliwa! To było moje
wystąpił znakomity Kwartet Kuss, który
nia pozostała ze swoją funkcją, natomiast
marzenie. O zorganizowaniu takiego kon-
18
certu w swoim domu myślałam od 2-3 lat. Przygotowywałam już tego typu spotkania w mieszkaniu, ale nigdy nie był to koncert kwartetu smyczkowego. Gdy zobaczyłam ogłoszenie o konkursie na stronie NOSPRu pomyślałam, że to coś idealnego dla mnie. Nawet moi znajomi tak stwierdzili. Nie do końca jednak wierzyłam, że mogę wygrać. Nie jestem zawodowo związana z muzyką, pracuję w zupełnie innej branży. Jest to jednak moja pasja i hobby. Muzyką klasyczną natomiast zainteresowałam się głębiej, gdy otwarto nowy budynek NOSPRu. Razem z mężem zaczęliśmy wtedy chodzić na koncerty. Najpiękniejsze w tej sytuacji jest to, że wymarzyłam sobie właśnie taki koncert, a teraz wygrałam i mogę się tym podzielić z innymi ludźmi, swoją rodziną i znajomymi. W ramach festiwalu Katowice Kultura Natura, Kwartet Kuss wystąpi jeszcze raz w Katowicach, tym razem w sali koncertowej NOSPRu 17 maja 2015 r. wraz z wiolonczelistą Miklósem Perényi. n
19
NAGRODY
Nagroda
BAFTA
dla polskiej gry komputerowej firmy The Astronauts Rozmowa z Adamem Bryłą, współtwórcą nagrodzonej gry komputerowej. GRAŻYNA BEBŁOT W dniach 12 – 15 marca 2015 r. miasto
wać możliwości do poszerzenia horyzontów
Katowice po raz kolejny było gospodarzem
jakie oferowało mi miasto i otoczenie. Od
Mistrzostw Świata gier komputerowych, Intel
zawsze fascynowała mnie tkanka miejska,
Extreme Masters 2015, imprezy cieszącej się
wypełniona niezliczoną ilością ciekawych
na świecie dużą popularnością.
charakterów i przenikających otoczenie idei.
W tym samym czasie Brytyjska Akademia
Zarówno w codziennej pracy jak i wolnych
Sztuk Filmowych i Telewizyjnych (BAFTA),
chwilach staram się jak różnicować używane
organizacja przyznająca corocznie nagro-
środki ekspresji. Jednym z nich, zaraz obok
dy w dziedzinie filmu, telewizji i mediów
rzeźby, tradycyjnego malarstwa i fotografii,
interaktywnych (gier komputerowych), która
są interaktywne silniki czasu rzeczywistego.
w lutym br. nagrodziła polski film fabularny
To skomplikowane określenie opisuje typ
„Ida”, przyznała główną nagrodę dla polskiej
narzędzi wykorzystywanych przy tworzeniu
gry komputerowej w kategorii „Najbardziej
gier komputerowych, które niestety często
innowacyjna gra roku”. Jednym z członków
kojarzone są tylko z przemocą i łatwą formą
zwycięskiego zespołu The Astronauts jest
rozrywki. Rzadko potrafimy spojrzeć na nie
młody artysta z Katowic, Adam Bryła, który
z powagą i dostrzec w nich fascynujący
na podstawie osobiście wykonanych zdjęć
środek artystycznego wyrazu.
w woj. dolnośląskim, stworzył przepiękną grafikę nagrodzonej produkcji. W Londynie
GB: Należy zatem traktować ten wirtualny
odebrał on statuetkę w imieniu zespołu.
świat jako nowy nurt w sztuce? AB: Bez wahania można też stwierdzić, że
20
Grażyna Bebłot: Artpost jest magazynem
wirtualny świat to nowy i bardzo szeroki nurt
głównie o tematyce muzycznej, lecz trudno
w sztuce. Pozwala on tworzyć skompliko-
nam było przemilczeć tak ważne wyróżnienie,
wane konstrukcje i przenieść komunikację
przyznane Polakom. Taka nagroda to ogrom-
między dziełem a widzem na zupełnie nowy
ny sukces całego zespołu i Twój duży wkład.
poziom. W odróżnieniu od malarstwa czy ki-
Co ukształtowało tak młodego twórcę? Skąd
nematografii, obdarzony jest wcześniej rzad-
czerpiesz inspiracje?
ko spotykaną możliwością interakcji z dziełem
Adam Bryła: Dorastałem w Katowicach
w czasie rzeczywistym. To dzięki niej odbiorca
i przez cały ten czas starałem się wykorzysty-
budujący dialog jest włączany w łańcuch
G R U PA A Z O T Y PARTNEREM STRATEGICZNYM ORAZ PATRONEM SALI KONCERTOWEJ EUROPEJSKIEGO CENTRUM MUZYKI KRZYSZTOFA PENDERECKIEGO
E U R O P E J S K I E C E N T R U M M U Z Y K I K R Z Y S Z T O F A P E N D E R E C K I E G O
LUSﾅ、WICE
SCHAROUN ENSEMBLE DER BERLINER PHILHARMONIKER
Kontakt i informacje: krakow@penderecki-center.pl, tel. 12 333 40 01, www.penderecki-center.pl
27 czerwca - 5 lipca 2015
Letnia Akademia Muzyki
Mecenas programﾃｳw edukacyjnych i koncertowych Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego
wydarzeń będących następstwem jego
coraz bardziej pozytywny odzew środowisk
GB: Jak przebiegał proces tworzenia nagro-
decyzji. Coraz większa dynamika rozwoju
artystycznych, które poważnie traktują twór-
dzonego dzieła?
komputerów i oprogramowania pozwala na
ców gier. Bardzo dobrym przykładem jest tu
AB: Decyzja dotycząca produkcji tej gry
poszerzanie sposobów komunikacji. Na rynku
właśnie Brytyjska Akademia Filmowa, której
była bardzo odważnym krokiem założycieli
pojawiają się nowe kontrolery, a mnogość
ciesząca się wielkim uznaniem nagroda BA-
studia. Wszyscy współtwórcy gry przyjemno-
wprowadzanych rozwiązań otwiera drogę
FTA trafia nie tylko do przemysłu filmowego,
ścią i dużą dozą entuzjazmu włączyli się do
do kolejnych sposobów kreacji. Dzięki takiej
ale także w ręce twórców gier. W tym roku
udziału w projekcie. Choć brzmi to banal-
możliwości interaktywna rozrywka pozwala
BAFTA nagrodziła polski film fabularny „Ida”,
nie, to w dobie wszechobecnie rządzącego
łączyć ze sobą wiele dziedzin sztuki. Wirtu-
a także naszą grę komputerową „Vanishing
pieniądza realia produkcji gier wyglądają
alna rzeźba lub architektura to tylko niektóre
Of Ethan Carter”.
zazwyczaj inaczej niż w The Astronauts. Przy
z mocno już zakorzenionych i wykorzystywa-
nagrodzonej produkcji pracowaliśmy bez preGB: The Astronauts to stosunkowo niewielki
sji otoczenia i wydawców, a proces twórczy
zespół, istniejący dopiero od 2012 r. Czy
mógł przebiegać własną drogą. Pozbawieni
GB: A muzyka? Jaka jest jej rola?
spodziewaliście się takiego uznania?
wielu typowych problemów, byliśmy w stanie
AB: Duże znaczenie ma także muzyka.
AB: Otrzymanie nagrody było dla nas ogrom-
skupić swoją uwagę na samej produkcji, co
Nierzadko zdarzają się produkcje, do których
nym zaskoczeniem. Mimo wielu nominacji
dało szanse przetestowania i wprowadzenia
utwory nagrywane są przez wielkie orkiestry
i pozytywnego odbioru nie sądziliśmy, że
wielu innowacyjnych rozwiązań.
symfoniczne, a ścieżki dźwiękowe z gier zy-
8-osobowy zespół, który stworzył niszo-
skują ogromną popularność i uznanie wśród
wy projekt, może konkurować z wielkimi,
GB: Czego nauczyły Cię ostatnie doświad-
słuchaczy.
milionowymi produkcjami. Doświadczenie
czenia?
to uczy, że na rynku jest miejsce dla nowych,
AB: To co wyniosłem z doświadczeń ostat-
GB: Coraz więcej mówi się o szybkim
płynących z dala od popkulturowego nurtu
nich kilku lat to na pewno fakt, że jakość
rozwoju kultury gier komputerowych. Jaki
idei. Jest również znakomitą informacją dla
tworzonej przez nas rzeczy ma ogromne
stosunek do tej dyscypliny mają środowiska
wszystkich innych niezależnych twórców,
znaczenie, a ciężką pracą i pokorą można
artystyczne?
zmagających się na co dzień z trudnością po-
wiele osiągnąć, niekoniecznie rezygnując przy
AB: O wielkim i szybkim rozwoju kultury
kazania się w środkach masowego przekazu,
tym z dobrej zabawy.
gier komputerowych mogą świadczyć nie
w których z reguły figurują wielkie korporacje
tylko budżety produkcyjne, przekraczające
dysponujące dużymi budżetami. Małe, nieza-
GB: Dziękując za rozmowę, w imieniu
wielkością budżety hollywoodzkich produk-
leżne produkcje niejednokrotnie już pokazały
redakcji, życzę Tobie i całemu zespołowi
cji, czy też dziesiątki tysięcy widzów, którzy
swój niepowtarzalny charakter. Niesamowicie
nowatorskich pomysłów i kolejnych, wielkich
przybywają na e-sportowe imprezy (takie jak
opowiadane historie, odważne i nowatorskie
sukcesów. n
Mistrzostwa Świata, które mieliśmy okazję
style graficzne, to niektóre z elementów
oglądać w katowickim Spodku), ale też
wprawiających w zachwyt odbiorców.
nych w tej dyscyplinie specjalizacji.
Największe radio znajduje się w Sosnowcu
Salę dawnego kina Muza przy ul. Warszawskiej w Sosnowcu przebudowano i teraz ma ona funkcję widowiskowo-koncertową o ciekawej elewacji w formie radioodbiornika z lat 50-tych. Zabieg architektoniczny doda ul. Warszawskiej fantazji. Po nowootwartej sali koncertowej przy Szkole Muzycznej będzie, to drugi obiekt tego typu powstały w ostatnim czasie w Sosnowcu. Otwarcie Muzy przewidziano na 28 maja 2015 roku, koncertem byłego wokalisty legendarnej grupy brytyjskiej Genesis, Roya Wilsona, który wykona utwory z projektu Genesis Classic - Ray Wilson & The Band.
22
PREMIERA 28/05/2015 SPEKTAKLE: 29, 30, 31/05; 02, 06, 07/06/2015
ÓR B Y W A R E S E KON