Empo oct 2013

MARKETING, PR & ADVERTISING MAGAZINE ²Øê²ÂºðÂÀ î²ð²ÌìàôØ ¾ ²ÜìÖ²ð

Persona Grata Group.¾ç2 Üí³×áõÙÝ»ñÇ Ýáñ ÑáñǽáÝÝ»ñ

껹³ Ø»ÉùáÝÛ³Ý.¾ç12 ØáÝÃ»Ý å³ñïí»ó ëÇñá ¹»Ù å³Ûù³ñáõÙ

ArmComedy©¾ç16

ø³Õ³ù³Ï³Ý ÑáõÙáñÇ µ³ñ¹áõÃÛáõÝÝ áõ ѳ×áõÛùÁ

ÑáÏï»Ùµ»ñ 2013 | ÂÆì 10 [18]

³Ûë ѳٳñáõÙ

ϳñ¹³ó»ù ÑáÏï»Ùµ»ñ 2013 ÃÇí 10

ø³ñÇó ÙÇÝ㨠ÃÕó¹ñ³Ù ÆÝãåÇëÇÝ ¿ »Õ»É ³é³çÇÝ ÷áÕÁ£ ¾çª 4

Persona Grata Group-ի 13 անդամներ մի քանի օր է, ինչ վերադարձել են Մավրիկիոս կղզուց: Այցը կղզի գործնական բնույթ էր կրում: Այս մասին մենք զրուցեցինք Persona Grata Group-ի հիմնադիր տնօրեն Տիգրան Համբարձումյանի հետ: -Շատերն են տեղյակ, որ հազվադեպ եք համաձայնվում հարցազրույցի: -Այո, երևի ճիշտ եք: Ես սիրում եմ աշխատել, գերազանց արդյունք ստանալ գործից, իսկ պատմելը կամ գլուխ գովելը թողնում եմ ուրիշներին: -Persona Grata գովազդային գործակալությունը ստեղծվել է 2005 թվին, հետագայում նրան կցվել են Rivista IT մարքեթինգային ընկերությունը, Persona Grata Marketing Solutions, Aurora Borealis ընկերությունները և մեր ամսագիրը՝ իր Emporium. am կայքով: Արդյունքում ծնվել է Persona Grata Group-ը: Ո՞րն է Ձեր առաքելությունը, նպատակը: -Ես միշտ ցանկացել եմ Հայաստա­ նում տեսնել զարգացած շուկա՝ մարքեթինգային անսպառ լուծում­ ներով, լավ սպասարկման դաշ­ տով, նոր տեխնոլոգիաների կի­ րա­­­ռմամբ: Երբեք չեմ վախեցել մրցակցությունից: Երբ նոր սկսեցի մտածել Emporium ամսագրի մասին, որը պատկերացնում էի խիստ մասնագիտական, ընկերներս ինձ ասեցին՝ ա՛խր մրցակիցներիդ ցույց ես տալու ճիշտ աշխատալու բոլոր ձևերը: Իմ պատասխանը մեկն էր՝ թո՛ղ կարդան, սովորեն ու ինձ մրցակից դառնան, դրանով մեր երկրում այս դաշտն ավելի կզարգանա: Ես ուրախությամբ կարող եմ փաստել, որ մեր երկրի գովազդային տեսահոլովակներն ու արտաքին գովազդային պաստառ­ ներն ավելի լավն են, քան մեր հարևան երկրներինը: Եթե ես ունեմ իմ փոքրիկ լուման դրանում, ապա երջանիկ եմ: -Մենք տեղյակ ենք, որ տեղական գովազդային հոլովակներ են նկա­ րա­հանվել Մավրիկիոս կղզում: Հա­մա­գոր­ծակցության ի՞նչ այլ

2

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

Ուսման վարձ

Ճապոնական սնանկացում

Այս ուսումնական տարուց ուսանողները կվճարեն 12-200 հազար դրամ ավելի։ ¾çª 6

Արևածագի երկրի բանկերն ու յակուձան։ ¾çª 10

եզրեր ունեք Մավրիկիոսի հանրա­ պետության հետ: -Մեր թիմը պետք է զբաղվի Մավրիկիոս կղզու PR-ով՝ նախկին Խորհրդային Միության տարածքում: Իրենց Տուրիզմի նախարարությունը փնտրել էր գովազդային, մարքեթին­ գային գործակալություն, և, ի պատիվ մեզ, բազմաթիվ ընկե­ րութ­յունների շարքից ընտրել էր մեզ: Հայաստանում գործող իրենց էքսկլյուզիվ գործընկերոջ՝ «Բոգեմա Թրավըլ» տուրիստական գոր­­­ծա­ կա­լության միջոցով կապ­վ ել են մեզ հետ: Արդեն իսկ նկա­րա­հանել ենք վավերագրական ֆիլմ հրաշալի կղզու մասին, որը մոնտաժային փուլում է: Ֆիլմը թարգմանվելու է երեք լեզուներով: Աշխատանքը շատ է: Բայց այն փաստը, որ կղզին, որի մասին խո­սելու ենք, իրոք հեքիաթային վայր է, մեր գործը հեշտացնում և հաճելի է դարձնում: 13 հոգուց բաղկացած խմբով մի քանի օր է, ինչ վերադարձել ենք կղզուց: Ուրախ եմ, որ իմ աշխատակիցները վայելեցին 5– աստղանի հյուրանոցների սպա­սար­ կումը, մի քանի անգամ ճաշե­ցինք 6 աստղանի հյուրանոցի ռես­տ ո­րա­ ններում: Յուրաքանչյուր ամառ ես իմ թիմին մի քանի օրով քաղաքից դուրս հանգստի էի տանում, բայց երկրից դուրս առաջին անգամ էինք գնում միասին: Շրջագայելը, տարբեր մշակույթներ, տարբեր ճար­ տարապետական կո­թող­ներ տեսնելը թարմ լիցքեր է հաղորդում, որի արդյունքում էլ ավելի արդյունավետ ու հետաքրքիր գաղափարներ են ծնվում: Իհարկե, մեր մեծ թիմից ոչ բոլորը եղան Մավրիկիոսում, բայց ամեն ինչ դեռ առջևում է: -Կարծում եմ, այս տողերը կար­ դալուց հետո շատերը կերազեն աշխատել PGG-ում: -Երևի ճիշտ եք, բայց մեր գրա­սեն­ յակում այդքան էլ հեշտ չէ աշխատելը: Մեր պահանջներն են բարձր պրո­ ֆեսիոնալիզմը, աշխատանքին նվի­ րումը, աշխատասիրությունը, թի­մա­ յին ոգին, ստեղծագործական ճկուն միտքը:

Persona Grata գովազդային գոր­ ծա­­կալությունը գովազդային հոլո­ վակ­ներ է նկարահանել Մավր­ իկիոս կղզում: Գովազդային գոր­­ծա­­­կա­­լությունն առաջին անգամ չէ, որ գովազդ է նկարահանում արտերկրում։ Բծախնդիր պրոֆես­ իոնալներից բաղկացած թիմն իր եր­կա­րատև պատմության մեջ ունեցել էր արտերկրում հա­ջո­ ղությամբ իրականացված պատ­ վեր­ներ: Մավրիկիոս կղզում նկա­ րա­հանման օրերի մասին թիմը հիշում է ուրախությամբ՝ առաջին ան­գամ են նկարահանումներ կա­­տարել օվկիանոսի կապույտ խորքերում: Իսկ թե ո՞ր տեղական ընկերություններն են շուտով պար­ ծենալու դրախտային կղզում նկա­ րահանված գովազդով՝ առայժմ գաղտնի է պահվում: Persona Grata գովազդային գործակալությունից տեղեկացանք, որ աշխատանքներն այժմ մոնտաժային փուլում են: Emporium ամսագիրն անհամբե­ րությամբ սպասում է նոր հոլո­վակ­ ներին, իսկ Persona Grata գովազ­ դային գործակալությանը մաղթում նոր գովազդային հոլովակների պատ­վ երներ Երկիր մոլորակի տարբեր մասերում և, ինչու՞ ոչ, նույնիսկ տիեզերքում:

¾çª 28 Ջուր

Որքա՞ն եք պատրաստ վճարել կենսական հեղուկի համար ¾çª 30 10 շարժում...

...որոնք կարող են ձեզ առանց աշխատանքի թողնել ¾çª 31 Բիզնես անգլերեն

Կարդացեք անգլերեն և հայերեն բիզնես տեքստեր և զարգացրեք անգլերենի իմացությունը Ժամացույցը կարգավիճակ է

Ձերբազատվեք հին կանոններից

Ոչ ստանդարտ գովազդ

Ծանոթացեք աշխարհի ամենաթանկ ժամացույցների ցանկին: ¾çª 20

Նոր իրականությունը պահանջում է նոր մոտեցումներ: ¾çª 22

Մարդկանց գրավելու ամենաանհնար եղանակները: ¾çª 26

EMPORIUMTEAM Մհեր Շարոյան, գլխավոր խմբագիր Արփի Մաղաքյան, գեղարվեստական ղեկավար emporium.am-ի խմբագիր ì³ñ³Ýï γݹÇÉÛ³Ý, գլխավոր դիզայներ-էջադրող Աստղիկ Դալլաքյան, կոմերցիոն տնօրեն

Խմբագրության հասցե՝ ք. Երևան, Բայրոնի 5 Հեռ.՝ (+374 10) 586606 Բջջ.՝ (+374 99) 443441 էլ. փոստ՝ info@emporium.am www.emporium.am

COPYRIGHT

Մեջբերումներ անելիս պարտադիր է հղում կատարել EMPORIUM ամսա­ թերթին: Ամսաթերթի

տպագրված

նյութերի

օգ­տա­գործումը որևէ ԶԼՄ-ում կամ սո­ ցի­ա­լա­կան կայքում թույլատրվում է միայն խմ­բագ­րու­թյան հետ հա­մա­ձայ­ նեցնելուց հետո: Գովազդի և հատուկ նշումով գո­­­վազ­­­դային նյութերի բովանդակության հա­ մար խմբագ­րու­թյունը պատաս­­­խանա­ տվություն չի կրում: Հոդվածներում արտահայտված կար­ ծիք­ները պարտադիր չէ, որ համընկ­ նեն խմբագրության տեսակետի հետ:

ՄԵՐԸՆԹԵՐՑՈՂՆԵՐԻՆ

EMPORIUM

ամսաթերթի

խմբա­

գ­րու­­թյունն ըն­­­դունում է հոդ­վածներ և նամակներ ան­հա­տ­ներից և շա­հա­գըր­ գիռ կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ներից: Դրան­ ցում պետք է նշված լինի ուղար­կողի անունն ու ազգանունը, հասցեն և հե­ ռա­­­խո­­­սա­համարը:

Նյու­թերն

ուղար­-

­­­կել info@emporium.am էլ. հասցեով, իսկ փոստով ուղարկելիս՝ վերը նշված հասցեով: Խմբագրությունն իրա­ վունք ունի խմ­բա­գրել ստացված նյութերը: Այցելեք

նաև

www.emporium.am

կայքը, որն ամեն օր թարմացվում է մարքեթինգին,

գովազդին,

PR-ին

և

բիզնեսի այլ ոլորտներին առնչվող նո­ րու­թյուններով և հոդ­ված­ներով: Մեր կայ­քում կա­րող եք գտ­նել նա­և նորա­­­­­ձև­­ու­թ­յան, խոհարարական աշխարհի և սպորտի մասին թարմ նորությու­ն­ներ և հետաքրքիր տեղեկություններ:

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

3

www [ ïÝï»ëáõÃÛáõÝ

.am

ԹԱՆԿԱՑՈՒՄՆԵՐԻ ՇՐՋԱՆԸ

Հուլիսի մեկից գազի մեկ խորա­ նարդի դիմաց սպառողները վճարում են 156 դրամ` նախկին 132 դրամի փոխարեն: Իսկ նույն ամսվա 7-ից թանկացավ նաև էլեկտրաէներգիան: Ցերեկը մեկ կՎտ/ժ էլեկտրա­ էներգիայի դիմաց սպառողները վճարում են 38 դրամ` նախկին 30 դրամի փոխարեն, իսկ գիշերը` 32 դրամ նախկին 25 դրամի փոխարեն: Այն, որ այս տարի Հայաստանում գազի թանկացում էր սպասվում, գիտեին բոլորը: Ավելին, գիտակ­ ցում էին, որ թանկանալու է նաև էլեկտրաէներգիան, որի սակա­ գինը անփոփոխ էր արդեն երկու տարի: Եվ դրանց հանրագումարը բերելու էր տարբեր ապրանքների ու ծառայությունների գնի բարձ­ րացման: Սակայն քաղաքական առումով ակտիվ այս մեկամյա ժամանակահատվածում, երբ մեր երկրում տեղի ունեցան միան­ գամից երեք կարևոր ընտրություն` ԱԺ, նախագահական և տեղական ինքնակառավարման, տնտեսական զարգացումների հարցը երկրորդ պլան էր մղվել: Այնպես որ, ոչ ոք անգամ չհասկացավ, թե ե՞րբ և ի՞նչ պայմաններում կամ ի՞նչ պայմաններով հայկական կողմը պայմանագիր կնքեց Հայաստանին գազ մատակարարող ռուսաս­ տանյան ընկերության հետ: Ավելին, երբ հունիսին խորհրդարանականները փորձեցին

այս հարցերի պատասխանը ստանալ ՀՀ էներգետիկայի ու բնական պաշարների նախարար Արմեն Մովսիսյանից, վերջինս իրեն որպես «իսկական ջենթլմեն» դրսևորեց: Պարզվեց, հարցի համար անմիջական պատասխա­ նատվություն կրող նախարարը չի հիշում ո՛չ պայմանագրի կնքման ամսաթիվը, ո՛չ էլ անգամ տարին: Ավելին, որոշ շրջանակներում սկսեցին լուրեր պտտվել, թե համաձայնագիրը կնքվել է դեռևս նախքան նախագահական ընտ­ րութ­­յունները, սակայն գազի թան­ կա­ցումը գաղտնի է պահվել: Նշվում էր նաև, թե պատահական չէ, որ սկզբում կառավարությունը բարձրաձայնում էր, որ գազը կարժենա ավելի քան 200 դրամ. հետո, իբր, բանակցությունների արդյունքում, այդ թիվը նվազեցվեց 180-ի, որի 35 տոկոսը, որպես սուբսիդիա, հուլիսի մեկից վճարում է պետությունը: Այս ամենը հան­ րութ­յան աչքում «ազգանվեր» երևալու ձև է: Հանրային ծառայությունները կար­­­­­­գա­­­վորող հանձնաժողովի նույն նիստում` գազի ու էլեկտրա­ էներգիայի գների վերանայումից բացի, խոսվել էր նաև հեղուկ` ավտոմեքենաների համար նախա­ տեսված գազի գնի հնարավոր 5 տոկոսով աճի մասին: Երևանում հուլիսին երկու օր շարունակ մարդիկ ստիպված 150 դրամ վճարեցին, սակայն շնորհիվ

ակտիվ քաղաքացիների, ինչպես նաև հասարակական ու մշակույթի գործիչների, տարան վերջին տարի­ ների եզակի հաղթանակներից մեկը իշխանությունների նկատմամբ: Ուղեվարձը կրկին 100 դրամ դարձավ: Վարչապետը ողջունեց բնակչության նման ակտի­ վութ­յունը, իսկ քաղաքապետը սկսեց բանակցել «գծատերերի» հետ` փորձելով փոխընդունելի տարբերակ գտնել: Քննարկումներն առ այսօր շարունակվում են: Եվս մեկ նորություն, որ սպա­ սում է բնակչությանը՝ ջրամա­ տա­­կարարման-ջրահե ռացման սակագնի թանկացումն է (այսօր ջուրը Երևանում 174 դրամ/լիտր է, մարզերում` 180): Իսկ մեր երկրի տարածքի գրեթե կեսը ջուր ստանում է ոչ թե ինքնահոս, այլ մեխանիկական եղանակով` պոմպակայանների միջոցով, որի արդյունքում էլեկտրաէներգիայի մասնաբաժինը ջրի ինքնարժեքում ավելի քան 30 տոկոս է: Քննար­ կումները ջրամատակարար կազ­ մա­­կեր­պությունների շրջանում դեռևս շարունակվում են, Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը և ջուր սպառողները սպասողական վիճակում են: Սակայն, ի տարբերություն հան­ րա­յին ծառայությունների, էներ­ գա­կիրների թանկացմանը արդեն արձա­գանքել են որոշ ապրանքատեսակներ արտադ­ րող­ներ: Ասենք, հացը թանկացել է 20-30 դրամով, իսկ կաթնամթերքը`

Առաջին փողը Ստույգ հայտնի չէ, թե երբ է հայտնվել առաջին փողը: Փողի մասին հնագույն` արծաթով վճարման պայմանական միավորի մասին հիշատակությունը պահպանվել է Հարավային Իրաքում` կավե աղյուսակի վրա: Ի դեպ, ժամանակին Խաղաղ օվկիանոսում գտնվող Յոպ կղզում որպես փող է օգտագործվել քարը: Դրա արժեքը պայմանավորված է եղել չափով: Երբ իսպանացի կոնկիստադորները Մեքսիկայի ափ են իջել, տեղի հնդկացիներն առևտուր էին անում կակաոյի ունդերով և փոքրիկ կացիններով: Իսկ մինչև 1920-ական թվականները Եթովպիայում որպես դրամ լայն տարածում ունեին աղի հանքային շերտերը: Ավելի ուշ մետաղի կշռով կամ չափով որոշվող վճարման պայմանական միավորներ սկսեցին օգտագործվել Հին աշխարհի բազում երկրներում, ինչից էլ առաջացել են մետաղադրամերը` փորագրություններով մետաղե սկավառակները: Առաջին մետաղադրամերը պատրաստվել են Փոքր Ասիայում գտնվող Լիդիա պետությունում մ.թ.ա. 7-րդ դարում` ոսկու և արծաթի բնական համաձուլվածքից: Սահմանված կշիռը հաստա­ տելու նպատակով ձուլվածքի վրա դաջվածք էին անում: Մետաղադրամերը շատ արագ սկսեցին օգտագործվել տարբեր երկրներում: Դրանց վրա արված դաջվածքից կարելի էր հստակ իմանալ պատրաստման վայրը. բզեզը Աթենքի խորհրդանիշն էր, առյուծը` փոքրասիական Կարիա երկրի և այլն:

4

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

Բանկային գործարքների մասին առաջին հիշատա­կությունը թվագրվում է մ.թ.ա. 600 թվականով։ Տիֆիոս անունով բանկիրը, որը գրասենյակներ ուներ Հունաստանի տարբեր քաղաքներում, անկանխիկ գործարքներ էր իրակա­նացնում` վաճառականներին հնարավորություն տալով իրենց հետ ուրիշ երկրներ տանելու ոչ թե գումար, այլ Տիֆիոսի բանկի արժեթղթերը: Գրեթե նույն շրջանում Չինաստանում սկսեցին պղնձից դրամ հատել: Ինքնարժեքի իջեցման շնորհիվ ներդրվեց «անվանական արժեքը»: Այդ երկրին ենք պարտական նաև թղթադրամերի համար, որոնց զանգվածային թողարկումը սկսվեց 910 թվականին: Բանն այն է, որ 10-րդ դարում Չինաստանում շրջանառության մեջ էին դրվել փոքր գնողունակությամբ, բայց շատ ծանր մետաղադրամեր: Դրանց տեղափոխումը դժվար էր և բարդություններից խուսափելու նպատակով մարդիկ այդ պղնձե դրամերը թողնում էին վաճառականների մոտ՝ փոխարենը մուրհակ վերցնելով: 11-րդ դարում Չինաստանի իշխանությունները վաճառականներին արգելեցին այդպիսի արժեթղթեր տպագրել և իրենք սկսեցին զբաղվել դրանով: Հետզհետե ավելի էժան ու թեթև թղթադրամերը գործածությունից գրեթե ամբողջությամբ դուրս մղեցին մետաղադրամը: Սակայն հաջորդ դարերում արժույթների սահմանման և ֆինանսական ոլորտի առաջմղման հարցում մեծ դեր սկսեց խաղալ Եվրոպան:

մինչև 100 դրամով: Արտադրողները 4 դրամով թանկացրել են մեկ հատ ձուն, որոշակի թանկացումներ են գրանցվել նաև մսամթերքի շուկայում: Այնպես որ, շղթայական ռեակ­ ցիայով թանկացումներն անխու­ սա­փելի են: Բայց թե ի՞նչ չափով և ինչպիսի՞ն կլինեն զարգացումները, մանավանդ հաշվի առնելով բնակ­ չության սոց­իա­լական վիճակը, չի համար­ձակ­վում կանխա­­գուշակել ոչ ոք:

Պատրաստեց՝ Շուշան Միրզոյանը

Այսպես, 1156 թվականին Ջենովայի վաճա­ռական­ ները պայմանագիր կնքեցին Բյուզանդիայի հետ` միաժամանակ պայմանագրում նշելով արտարժույթի փոխանակման պաշտոնական կուրսը: 12-րդ դարում զանգվածային բնույթ ստացավ դրամատների հիմնադրումը, իսկ 1440 թվականին հայտնագործված տպագրական մեքենան տարիներ անց սկսեց կիրառվել նաև թղթադրամի տպագրության համար: 1661 թվա­կանին Շվեդիայում հիմնադրվեց առաջին պետական կենտրոնական բանկը: Իսկ 1837ին հեռագրական սարքի հայտնագործման և օգտագործման շնորհիվ սկսվեց անկանխիկ գործարքների, դրամական փոխանցումների դարա­շրջանը: Առաջին վիրտուալ փողը հայտնվեց 1950 թվականին: Հայկական դրամը ներդրվել է 1993 թվականին: Ներդրումից ամիսներ անց այն արժեզրկվեց: Հասկանալու համար արժեզրկման աստիճանը, բավական է նշել, որ այն ժամանակ ՀՀ յուրաքանչյուր քաղաքացի հնարավորություն ստացավ փոխանակել 25 դրամին համարժեք 4000 խորհրդային ռուբլի: Դրամի ներդրման առաջին օրերին մեկ «բլոկ»` 10 տուփ լուցկին արժեր մեկ դրամ, սակայն հետագա 10-15 օրերին հայկական արժույթն այնքան արժեզրկվեց, որ լուցկին սկզբում սկսեց վաճառվել 10 դրամով, ապա էլի թանկացավ: 2001 թվին դրամի փոխարժեքը համեմա­տա­ բար կայունացավ և տարբեր ժամանակա­հատ­ վածներում դոլարի նկատմամբ տատանվում էր 560-ից 310 դրամի սահմաններում: Պատրաստեց՝ Շուշան Միրզոյանը

www [ ïÝï»ëáõÃÛáõÝ

.am

àõëÙ³Ý í³ñÓÇ Ã³ÝϳóÙ³Ý ï³ëÁ å³ï׳é

12000–ից 200000 դրամ... Այս ուսումնական տարվանից տարբեր բուհերում ուսման վարձի նմանատիպ թանկացումը տհաճ անակնկալ էր շրջանավարտների համար: Առանց այն էլ հայաս­ տանյան ինստիտուտների ու համալ­­սա­րանների ամենա­պա­ հանջ­­­ված բժշկական, տնտեսա­ գիտական կամ իրավաբանական մասնագիտություններով ֆա­կուլ­­ տետներում ուսման համեմա­ տաբար բարձր ուսման վարձ էին պահանջում, որը գերազանցում էր 1000 դոլարին համարժեք դրամը: Այսօր առաջին կուրսեցիների մի մասը կանգնած է բարդ ընտրության առաջ` նախընտրել առկա՞, թե՞ հեռակա կրթություն: Վերջինի վարձը, կախված բուհից ու ֆակուլտետից, մինչև 40 տոկոսով կարող է ցածր լինել առկայից:

Հետաքրքրական մեկ հանգամանք ևս: Ուսման վարձի բարձրացման պաշտոնական բացատրությունը հետևյալն էր` ամեն ինչ թանկացել է, բացի ուսման վարձից, դասա­ խոսների աշխատավարձը, որի զգալի մասը գոյանում է հենց ուսա­ նողների վճարումներից, վաղուց չի վերա­հաշվարկվել: Սակայն այսօր շրջանառվող լուրերը թույլ են տալիս եզրակացնել, որ աշխատավարձերի բարձրացումը անհամեմատ քիչ է վարձի բարձ­ րաց­ման մակարդակից և առավե­ լա­գույնը կազմել է 10-ից 15 տոկոս: Որպես արդարացում, տարբեր բուհեր իրենց տեսակետն են հայտնում: Օրինակ, Ճարտա­ րագիտական համալ­սարանը բարձրացում է կատարել իր բազմաթիվ լաբորատորիաները պահելու, իսկ Կոնսերվատորիան, ուր վարձերը երկրաչափական աճ են ապրել՝ երաժշտական գործիքներ գնելու համար, ԵՊՀ-ն` դասախոսների աշխատավարձերը բարձրացնելու համար: Ուսում­ նական հաստատութ­յուններից միակը, որը նախապես մտածել էր ուսանողներին խրա­խու­սելու մեխանիզմների մասին, Տնտե­ սագիտական համալսարանն էր. ներդրված կարգի համաձայն, 4 և բարձր գնահատականով սովորողներին զգալի զեղչեր և խրախուսումներ են նախատեսվում: «Ուզու՞մ ես քիչ վճարել՝ լավ սովորիր»` ահա հիմնական

6

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

սկզբունքը: Ամառվա վերջին մեկնարկեցին բողոքի ակցիաները: Ըստ որում, հայաստանցի ուսանողներին միա­ցան նաև սիրիահայերը: Ուսման վարձը Հայաստանում շատ է բարձր` բողոքում էին բոլորը: Նրանց հետ հանդիպեցին Կրթության ու գիտության նախա­ րա­րության պատասխա­նա­տու­ ները, խոստացան սոցիալական ապահովության մեխանիզմներ ներդնել: Կրքերն առժամանակ հանդարտվեցին: Անկախ ուսանողների տրամադր­ վածությունից, նախորդ ամիսներին պարբերաբար կազմակերպված բողոքի ակցիաների, այս որոշումը չի փոխվելու: Ավելին, այս համատեքստում հետաքրքրական մի քանի զարգացումներ կան, որոնք հազիվ թե որևէ մեկը կարողանա բացատրել: Ուսման վարձի բարձրացման լուրը հան­ րութ­յունն իմացավ ոլորտը կանո­ նակարգող նախարար Արմեն Աշոտյանից, սակայն ինչ-ինչ հանգամանքներում, ժամանակի ընթացքում, դա մոռացվեց և այսօր Կրթության ու գիտության նախարարությունն ամբողջ պա­ տաս­­խա­նատվությունը դնում է բուհերի վրա. նշվում է, թե հենց նրանք են այդ որոշումն ընդունել: Ավելին, խոսվում է այս տարվանից կիրառվելիք սոցիալական քաղա­ քա­կանության, «Փարոսում» ընդ­ գրկ­վածների ու սոցիալապես անա­պահով որոշ խավերի համար վարձի զեղչման հնարա­ վորությունների մասին: Սակայն չի նշվում՝ ե՞րբ կկիրառվի այդ քաղաքականությունը: Ի վերջո, բաց է մնում հիմնական հարցը. մի՞թե հնարավոր չէր դրանք ներդնել ուսման վարձի թանկացմանը զուգահեռ: Առնվազն դա արդարացի կլիներ ուսանողների հանդեպ:

Պատրաստեց՝ Շուշան Միրզոյանը

www [ Ù³ñù»ÃÇÝ·

.am

Հոկտեմբերին նշվում է վար­ կա­յին կազմակերպությունների օրը: Շնոր­հա­վորում ենք բոլոր վարկային կազմակեր­ պութ­­յուն­ներին, նրանց աշ­ խա­­տա­կից­ներին տոնի կա­ պակ­­­­ցությամբ, ցան­կա­նում նորա­նոր հաջո­­­ղութ­­յուն­ներ, էժան ու երկար փող, վարկա­ վորման մակարդակի աճ: Վարկային կազմա­կեր­պութ­ յունները մեր ֆինանսական շուկա մուտք գործեցին բա­ վա­կանին բարդ պայման­նե­ րում` փողը թանկ էր ու կարճ, վարկավորման պա­հան­ ջար­կը՝ մեծ, իսկ մարդկանց ճնշող մեծամաս­նությունը` ան­վճա­­­րու­նակ: Դրանց հայաս­­տան­յան պատ­մութ­ յունը սկսվում է բան­կա­յինին զուգահեռ` 1990-ականների կեսից: Իրենց պատմության սկզբնական շրջանում վար­ կային կազմակեր­պութ­յուն­ ները զբաղվում էին զուտ վարկա­վորմամբ, հիփոթեքի մասին խոսք անգամ չկար: Տոկոսադրույքները բարձր էին և պատմության որոշ փուլերում կազմում էին մոտ 40 տոկոս: Դա բնական էր, վարկավորումը բավական ռիսկային էր` վերա­ դար­ձելիության խնդիր կար և բարձր տոկոսադրույքով ֆինան­ սական կառույցները փոր­­ձում էին ապահովագրել իրենց ռիսկերից: Այն ժա­­մա­­­­­նակ­­ներում վերաապահովագրության մասին դեռևս երազում էին: Շուկայի զարգացմանը զու­գա­­­ հեռ, Հայաստանում սկսե­ցին տրամադ­րել նաև հիփո­թեքային վարկեր` անշարժ գույքի գնման և նորոգման նպատակով: Ընդ որում, տոկոսադրույքներն իջան և այսօր որևէ էական տարբե­րություն բանկերի ու վարկային կազմակերպությունների միջև չկա: Նույնն են նաև վարկա­ վոր­ման տեսակները: Ուզու՞մ եք

8

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

գյուղատնտեսական վարկեր: Խնդրե՛մ: Բիզնեսի՞ վարկավորում` նույնպես, սպա­ռո­ղակա՞ն վարկեր` համեցե՛ք: Հիփոթեքի տրամադրմամբ զբաղվում են մասնագիտացված վարկային կազմակերպություններ` ինչպես ասենք, «Առաջին հիփոթեքայինը», «Բնակարան` երիտասարդներին»-ը: Տարբեր վարկերի տոկոսադրույքները կարող են տատանվել 16-ից 24-ի սահմաններում: Այսօր Հայաստանում գործում է մոտ 33 վարկային կազմակերպություն: Վերջին տարիներին դրանք ակտիվ աշխատում են նաև մարզերում: Հայաստանի վարկա­յին կազմակերպությունների ընդհանուր կապիտալը 2013թ.-ի հունիսի 30-ի դրությամբ կազմել է մոտ 77,7 միլիարդ դրամ, ինչը 4,2 տոկոսով ավելի է առաջին եռամսյակի ցուցանիշից: Վարկային կազմակերպություն­ ների պարտավորություն­­ները 2013թ.ի հունիսի 30-ի դրութ­­­­յամբ կազմել են ավելի քան 117,3 մլրդ դրամ կամ 6,5 մլրդ դրամով ավելի՝ առաջին եռամսյակի ցուցանիշից: ՀՀ վարկային կազմակերպություն­ ների վարկային ներդրումները և լիզինգային գործառնությունները 2013թ.–ի հունիսի 30–ի դրությամբ կազմել են 155,4 մլրդ դրամ՝ 2012թ. դեկտեմբերի 31 -ի համեմատ աճելով 11,1%-ով:

Պատրաստեց՝ Շուշան Միրզոյանը

www [ ïÝï»ëáõÃÛáõÝ

.am

êݳÝϳóáõ٠׳åáÝ³Ï³Ý Ó¨áí Ճապոնական «Յամաիչի Սեքյուրիթիզ» ընկերության սնանկացման պատմութ­ յունը հնարավոր կլիներ տիպիկ համարել Ծագող արևի երկրի համար, եթե չլիներ մի հանգամանք: Սնանկացման պատճառների ուսումնասիրման ժա­ մա­նակ պարզվեց, որ այն կապված է յակուձայի` ճապոնական հանցավոր խմբավորման հետ, ինչի պատճառով էլ ընկերությունը զրկվեց պետական աջակցությունից և լուծարվեց:

նույնքան, որքան Կալիֆոռնիայի բոլոր հողերը, իսկ ճապոնական կղզիների տարածքն արժեր նույնքան, որքան աշխարհի մնացած բոլոր հողերը միասին վերցրած:

Մյուս բոլոր առումներով «Յամաիչի Սեքյուրիթիզ»-ը սնանկացավ 1990-ական­ներին սնանկացած շատ այլ ընկերությունների նման: Պայթեց Ճապոնիայի տնտեսական աճ կոչվող պղպջակը` վերջ դնելով բազում հաջողակ ընկերությունների պատմությանը:

Հարկ է նշել նաև ճապոնական տնտե­ սության այն բնութագրիչները, առանց որոնց չէր լինի այս սնանկացումը: Մարդիկ սիրում են շատ խնայել, իսկ մասնավոր խնայողությունների մակարդակով Ճապոնիան անգերա­ զան­ցելի երկիր է: Շատ բանկեր խնայողություններ անելու համար հաճա­խ որդներին գրավում էին ցածր տոկոսադրույքներով՝ միաժամանակ թանկ վարկեր տալով տնտեսությանը: Ավելին, դրանց միայն 25 տոկոսն էին կազմում գրավով վարկերը:

Խնդրի լուծման ուղղությամբ Ճապո­ նիայի Կենտրոնական բանկի տնօրեն Յասուշի Միենոյի ջանքներն ապարդ­ յուն էին: «Պղպջակ փչելը հեշտ է, իսկ ահա լանջն ի վար ընթացող գնացքը կանգնեցնելը` դժվար»,-ասաց նա այդ օրերին: Իրականում այդ երկրի տնտեսությունը փրկել չէր կարող ոչինչ: Տնտեսական աճը պայմանավորված էր երկու ցուցանիշով` բաժնետոմսերի և անշարժ գույքի թանկացմամբ: Երկուսի դեպքում էլ աճն արհեստական էր: 1979-1989 թթ. ճապոնական ընկերությունների բաժնետոմսերը թանկացան ավելի քան 9 անգամ և կազմեցին համաշխարհային կապիտալիզացիայի մեկ երրորդը: Արդ­ յուն­քում, բաժնետոմսերի կուրսի աճը որոշ դեպքերում 100 և ավելի տոկոսով գերազանցեց ընկերությունների շահույթն այն դեպքում, երբ բաժնե­ տոմսերի շահութաբերությունը սովո­ րաբար չի գերազանցում 7 տոկոսը: Նույնպիսի մի փուչիկ էլ անշարժ գույքի շուկայի աճն էր: 1985-1990թթ. բնակարանաշինության նպատակով հատկացվող հողը թանկացավ 7 անգամ: Տոկիոյի՝ պահանջարկ ունեցող հատվածներում մեկ քառակուսի մետր հողը վաճառվում էր 350 հազար դոլարով: Ասել է՝ թագավորական պալատի զբաղեցրած հողը, որի շուրջբոլորը կարելի է անցնել մեկ ժամում, արժեր

10

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

Նշված երկու ոլորտում տնտեսական բումը հանգեցրեց ֆինանսական ոլոր­ տում աննախադեպ աճի` տնտեսության զարգացումն անընդհատ ներդրումների կարիք էր զգում:

Մյուս բնորոշ գիծն էլ այն է, որ Ճապոնիայի բանկային համակարգը զգալիորեն կախված էր տեղի հանցավոր խմբավորումներից: 1997-ին և 1998-ին, երբ Ասիայում գլոբալ ֆինանսական ճգնաժամ սկսվեց, ճապո­նական բաժնետոմսերն 1990 թվականի համեմատ արժեզրկվեցին 2,5 անգամ, անշարժ գույքն էժանացավ 4-ից 5 անգամ: Ճապոնական բանկերի համար սա աղետ էր` գրավի հիմնական առարկան նույն արժեզրկված անշարժ գույքն ու բաժնետոմսերն էին: Եռակի ճգնաժամը` անշարժ գույքի, բաժնետոմսերի և ֆինանսական շուկա­ ներում, հանգեցրին նրան, որ 199395 թթ. երկրի ՀՆԱ-ի աճը կազմեց ընդամենը 1 տոկոս: Այս շրջանում ակնառու դարձավ Ճա­ պոն­իայի ֆինանսա-տնտեսական հա­­մա­­­­կարգի անկատարությունը: Մեկը մեկի հետևից սկսեցին սնան­ կա­նալ ու փակվել ներդրումային ընկերություններ ու բանկեր: Դրանցից ամենաքննարկվածն ու սկանդալայինը 1997 թ. նոյեմբերի 24-ին «Յամաիչի Սեքյուրիթիզ» հնագույն ներդրումային ընկերության սնանկացումն էր, ինչը

դարձավ Ճապոնիայի պատմության մեջ ամենամեծ ֆինանսական անհա­ ջո­ղությունը: Հիմնական անհաջողությունները սկս­ վե­ցին սկանդալային մի հետաքն­ նութ­յունից: Դատախազությունը փորձում էր պարզել հանցավոր խմբավորումների հետ երկրի բանկային շրջանակների կապերը: Վերջիններս հանցագործներից կամ պահանջում էին անպատասխանատու վարկառուներից հետ ստանալ գումարները, կամ փող էին լվանում նրանց համար: Հանցագործներն էլ մեծաքանակ բաժնե­տ ոմսեր էին գնում նրանցից: Հետաքննության արդյունքում աշխա­ տանքից հեռացվեցին «Յամաիչիի» բարձրաստիճան մենեջերներից 11-ը: Նոր մենեջերների նշանակումը ոչինչ չփոխեց. սեպտեմբերին դատա­խա­ զութ­յունը ձերբակալեց մի քանի աշխա­ տակցի, ովքեր ներդրողների վնասների փոխհատուցման նպատակով պահանջ­ վածից մեծ գումարներ էին դուրս գրել: 1997թ. հոկտեմբերին «Յամաիչիի» ղեկա­վա­ր ությունը հայտարարեց, որ իր եկամուտը նախորդ տարվա համեմատ նվազել է 2 միլիարդ իենով` կազմելով 4,4 մլրդ: Մի քանի ամսում ընկերության պարտքը գերազանցեց 3000 մլրդ իենը (մոտ 25 մլրդ դոլար), իսկ բաժնետոմսերի ու այլ արժեթղթերի տեսքով ավանդների արժեքը կազմում էր 24 տրիլիոն իեն: Բանկը փրկել չհաջողվեց: Սնան­կա­ ցումից հետո այն գնեց ամերիկյան «Մերիլ Լինչը», իսկ «Յամաիչիի» ղեկավարությունն ազատազրկվեց: Սրանով էլ ավարտվեց ճապոնական հնագույն ու խոշորագույն ներդրումային բանկի պատմությունը:

Պատրաստեց՝ Շուշան Միրզոյանը

Սեդա Մելքոնյան. «Ուզում եմ, որ ինքը հետաքրքրվի հայ լինելով»

Պարտվեց սիրո դեմ պայքարում 15-ամյա Սեդա Գպրանյանը Լիբանանում աչքի էր ընկնում իր հասակակիցների մեջ. համար­ ձակ էր, ամեն ինչի մասին ուներ իր կարծիքն ու հստակ տեսակետը: Իր քույրերից մեկի տանն ամերիկահայ մի զինվոր էր հյուրընկալվել, Սեդան հաճախ էր այցելում քույրիկին և երեկոյան հավաքների, զրույցների ընթացքում սիրում էր տարբեր հարցերի շուրջն արտահայտել իր կարծիքները: -Դուն քանի՞ տարեկան ես, որ կարծիք կը հայտնես,-մի օր զարմացած հարցնում է տարօրինակ անունով հյուրը: -Տասնհինգ,-պատասխանում է

Սեդան: Նույն երեկոյի ընթացքում հյուրը երկու անգամ նորից է հարցնում Սեդայի տարիքը՝ չհավատալով, որ 15-ամյա աղջիկը կարող է այդպես համարձակ և ինքնուրույն լինել: Ամերիկահայ այդ զինվորին ծնողները անվանակոչել էին Մոնթե («Mountain» անգլերեն նշանակում է «սար», «լեռ»)։ Մոնթեն, ծանոթանալով Հայաս­­ տա­նի ու Հայ դատի պատմութ­ յանը, որոշել էր ամբողջ կյանքը պայքարել հայ ժողովրդի իրա­ վունք­ների վերականգնման համար ու նաև՝ այդ կարևոր առաքե­լութ­յունն իրականացնելիս չսիրահարվել և չամուս­ նանալ. «Պարտվեց սիրո դեմ պայքարում»,-ասում է Սեդան բեյրութահայ այն 15-ամյա աղջկա

ժպիտով, որին սիրահարվել էր քրոջ ընտանիքում հյուրընկալված 21-ամյա ամերիկահայ զինվորը: Առաջինը Սեդայի քույրերն են նկատում, որ հյուրը շատ է զրուցում իրենց փոքր քրոջ հետ. Սեդան, առանց ոչինչ հասկանալու, քույ­ րերին բացատրում է՝ որովհետև ես մեր տան միակ դպրոցականն եմ, նրան հետաքրքիր է ուսյալ մարդու հետ խոսել: Հետագայում Մոնթեն Սեդային ասում է՝ միայն այդ չէր… Սեդան մեկնում է Հայաստան՝ համալ­սա­­րանական կրթութ­ յուն ստանալու, Մոնթե Մելքոն­ յանը, երկրից երկիր անցնելով, շարունակում է իր քա­ղաքա­կան գործու­նեությունը և ձերբակալ­ վում Փարիզում: Սեդայի հետ կապը պահ­պան­վում է նա­մակ­

ագ­րությամբ: Երևանի պետա­ կան համալսա­րա­նում սո­վո­րող լիբա­նա­­նա­հայ ուսա­նո­ղուհին առաջիններից էր, ով Փա­րիզի բանտում այցելում է ապագա անկախ Հայաստանի ազգային հերոս­ներից մեկին: Հենց այդ ժամա­նակ էլ որո­շում են ամուս­ նանալ. Սեդայի և Մոնթեի կյանքերը կապվում են միմյանց: Եվ չնայած Մոնթե Մելքոնյանն այսօր չկա, Սեդան էլ արդեն ամուսնացել է, բայց նրա կյանքը շարունակվում է կապված մնալ արտասովոր ճակատագրի տեր մի մարդու հետ, որը մահվանից հետո էլ դեռ ապրում է:

Գրականություն Սեդա Գպրանյան-ՄելքոնյանԿընդը­նը սփյուռքահայ գրակա­ նութ­յան մասնա­գետ է: Ուսում­ նա­սիրել է հատ­կապես Հայոց ցեղասպանությունից հետո ստեղ­ ծված արձակը: Ինքը նույն­պես գրում է: Գաղտնիքներ պարու­ նակող և բացահայտումներ անող գեղար­վ ես­­տա­կան վավերագ­րութ­ յան կող­մ­նակից է. ասում է՝ իր գրություններում Հայաստանում ապրած ժամանակի մասին շատ անհայտ փաստեր կան: Գու՞ցե դրանք տպագրվելուց հետո անակնկալ են լինելու շատերի համար, բայց Սեդան ասում է, որ իր նպատակը հատկապես որդուն ճշմարտությունը պատմելն է:

Մոնթե-Սարո Որդին Մոնթե-Սարոն է: Երբ Մոնթե Մելքոնյանն այցելում է Իրան, այնտեղ, իմանալով, որ «Մոնթե» անունը սար նշանակությունն ունի, հայկականացնում են այն և սկսում կոչել Սարո… Մոնթեի մահից որոշ ժամանակ հետո Մոնթեի ծնողները Սեդային հորդո­րում են՝ ամուս­նանալ, մենակ չմնալ: Սեդան այդ մասին լսել անգամ չէր ուզում, որոշել էր մասնակցել աղքատ երկրներում մարդասիրական ծրագ­րերի իրականացմանը: Հայաս­­տանում ապրելը ծանր էր դարձել նրա համար, անընդհատ ընկճված էր ու անվերջ տխրում էր: Աշխատանքի համար դիմել էր միջազգային կառույցների և պատասխանի էր սպասում։ Տնից գրեթե դուրս չէր գալիս։ Երևան է գալիս Մոնթեի մանկության ընկեր­ներից մեկը՝ իռլանդագերմա­նական ծագումով Հովել Կընդընը։ Որոշում են գնալ ուխտա­գնա­ցության։ Ամեն ինչ շատ արագ է որոշվում։ Մինչև այսօր էլ Սեդան չի հասկանում, թե ինչպես կայացրեց ամուսնության որոշումը։ Երբ ծնվում է Սեդայի և Հովելի որդին՝ անվան հարցում քննար­ կումներ նույնիսկ չեն լինում՝ բնական է, որ անունը պիտի լիներ Մոնթե։ Իր կողմից էլ Սեդան ավելացնում է Սարոն։ Իր և հերոս ամուսնու երազած որդու անունը պիտի լիներ Սարո. վաղուց էին այդ մասին գրել իրենց նամակներում։

Մոնթե-Սարոն արդեն 12 տարեկան է. համեստ, ժպտադեմ, կիրթ… օգնում է մորը՝ տնային գործերում «Տնային իր բաժին գործը լավ գիտի»,-ասում է մայրը։ Սեդան նշում է, որ ինքը չի ուզում խանգարել որդուն ինքնությունը զգալու հարցում. «Այնպես եմ անում, որ իր արժեքները մի քիչ մոտ լինեն այն արժեքներին, որոնցով ես ապրել եմ: Չեմ ուզում ստիպել, որ հայ լինի, ուզում եմ այնպիսի մթնոլորտ ստեղծել, որ ինքը հետաքրքրվի հայ լինելով»։ Սեդային կարծես հաջողվում է դա. Սարոյին հաճախ են հարցնում՝ ի՞նչ ազգ ես: Սեդան կողքից գաղտնի լսում է որդու պատասխանը՝ «Հայ եմ», ասում է իռլանդա-գերմանական ծագում ունեցող հոր որդին՝ Մոնթե ՍարոԿընդընը:

Կնոջ կերպար Մոնթեն Սեդային սիրում էր իր բնական կերպարով՝ առանց հարդարանքի, արդուզարդի և պճնանքի։ Մի անգամ Սեդան քրոջ խորհրդով կարմրաներկ էր քսել այտերին, Մոնթեն զարմացած ու շփոթված նայել էր՝ չհասկանալով, թե ի՞նչ է կնոջ այտերին: Նույնիսկ ականջօղ չէր կախում, ականջները ծակված չեն՝ Մոնթեն էլ չէր քաջալերում ծակել ականջները, կրում է միայն ժամացույց և ամուսնական մատանին. «Իմ ծննդյան օրը ինձ ականջօղ նվիրեցին, որ ստիպված լինեմ ականջներս ծակել, ասացի՝ կհարցնեմ Մոնթեին, հարցրի, ասաց՝ ոչ, առանց դրա էլ գեղեցիկ ես։ Սիրում էր հագուստս ու կոշիկս՝ հանգստավետ, մազերս՝ երկար և բնական գույնով»,-ասում է Սեդա Մելքոնյանը։ Այսօր էլ, չնայած սպիտակ թելերը շատանում են մազերի մեջ, չի ներկում դրանք. ժամանակ չկա, ասում է։

Փողոցներ Մոնթեն Հայաստան եկավ Վառնայից, եվրո­պական ու արևելյան երկրներում երկար հետապնդվելուց, ձերբակալվելուց և գաղտնի ու կեղծ փաստաթղթերով երկրից երկիր շրջելուց հետո՝ Սեդայի հայաստանյան ծանո­ թութ­յունների և ջանքերի շնոր­ հիվ: Եթե մի քիչ էլ ձգձգվեր,

Եվրոպայում կեղծ ու ժամկետանց անձ­նագ­րով մնալը, նորից պիտի ձերբակալվեր։ Սեդային հա­ջող­ վեց դա բացատրել Հայաս­տանի այն ժամանակվա իշխանութ­ յուն­ներին, և, Սոֆիայում Հայաս­ տանի Հանրապետության դես­ պանա­տան միջոցով ստա­նա­լով Հայաստան մուտք գործելու արտոնագիր, 1990թ. հոկտեմբերի 6-ին Մոնթե Մելքոնյանն առաջին անգամ ոտք դրեց հայրենի հողի վրա: Առաջին վայրը, ուր տարել է նրան Սեդան, «Սուրբ Զորավոր» եկեղեցին է եղել, այնուհետև ցույց է տվել Լեզվի ինստիտուտի ետևում թաքնված Կաթողիկե եկեղեցին. «Հետո տարա Թումանյան փողոցի Գեղարվեստի սրահի դիմացի սեփական տների թաղը։ Ինձ համար շատ հետաքրքիր էր նեղ, ծուռ-մուռ ճանապարհներով սեփական տների այդ բակը, չնայած բարվոք պայմաններ չէին, բայց երևանյան հին շունչն էի զգում այնտեղ։ Այդ թաղամասը հիմա Հյուսիսային պողոտան է, որտեղ դեռ ոտք չեմ դրել։ Սրճարաններ շատ չէինք գնում, երբեմն «Առագաստ» էինք գնում, քանի որ մոտ էր հանրակա­ ցարանին, որտեղ ապրում էինք։ Առավոտները հաճախ Կասկադի մոտ գտնվող փոքրիկ սրճարանն էինք գնում, փռում էինք մեր տետրերն ու գրքերն ու սկսում կարդալ, պարապել… Մոնթեն, որ բանտում էր եղել, փակ տեղեր չէր սիրում, ազատ ու բաց տեղեր էր նախընտրում… Իսկ հիմա, երբ Երևան եմ գալիս, առաջինը Եռաբլուր եմ այցելում: Գնում եմ նաև Գեղարդավանք, որտեղ ամուսնացել ենք։ Սիրում եմ պարզապես քայլել փողոցում, բայց աղմկոտ վայրեր չեմ սիրում, մեքենա քշել չեմ սիրում, քշում եմ միայն ծայրահեղ դեպքում, երբ խիստ անհրաժեշտություն է լինում: Մեքենաները վտանգավոր են մեր երկրագնդի համար»:

Մարդիկ «Երևանում իմ անմիջական շրջապատը տարիների ընթացքում մեծացել, բայց նեղացել է: Շատ մարդ եմ ճանաչում, բայց միշտ իմ ամենամոտ մարդիկ են լինում կողքս։ Դժբախտաբար, իմ ամենամոտիկ երկու ընկերու­ հիներն էլ՝ Մալյանի թատրոնի

դերասանուհիներ, մահացել են, երկուսն էլ՝ կրծքա­գեղձի քաղցկեղից, բայց նրանց ընտանիքների հետ կապը կա, ուսանողական տարիների ընկերներս կան, մեր քավորը կա, մենք ենք որոշ մարդկանց քավոր… Հարազատ մարդկանց պակաս չկա Հայաստանում։ Չեմ սիրում, ամաչում եմ, երբ փողոցում մոտենում են, փորձում են ձեռքս համբուրել։ Ես ի՞նչ եմ արել որ… Գլուխս կախ իմ գործն եմ անում, ես հատուկ ոչ մի բան չեմ արել, ոչ էլ Մոնթեն կարող էր ուրիշ կերպ ապրել, վատ եմ զգում դրանից, մանավանդ որ ասում են՝ նկարվենք. մի քիչ թանգարանի ցուցանմուշի պես եմ զգում, բայց մտածում եմ, որ եթե դա իրենց համար հաճելի և ուրախալի է՝ նկարվում եմ»:

Բնապահպանություն «Ինձ այսօր շատ է մտահոգում մեր մոլորակի վիճակը: Կարծում եմ՝ գիտության զարգացումը լավ տեղ չի տանում մեր մոլորակը: Պլաստմասսան շատանում է օրեցօր, իսկ դրա մաշման համար, ինչպես գիտեք, հազար տարի է հարկավոր: Ես ցելոֆանե տոպրակներ չեմ օգտագործում, միայն՝ թղթից: Ամերիկայում երկար եմ ման գալիս, որ սառնարանում ուտելիք պահելու ամաններ գտնեմ ոչ պլաստմասսայից, գտնում եմ ապակե ամաններ, բայց դրանց կափարիչներն էլ պլաստմասսայից են… Ուսանո­ ղական տարիներին դեզոդորանտ չէի օգտագործում, ընկերուհիներիս բացատրում էի, որ փչելուց օդի օզոնային շերտը վնասվում է, բոլորը ծիծաղում էին, ասում էի, եթե յուրաքանչյուրն իր հերթին ինձ պես մտածի, փրկության հույս կլինի»։

Անուշ Թրվանց

8 ·áñÍáÕáõÃÛáõÝ« áñáÝù »ñµ»ù

ã¿ÇÝù ³ÝÇ ³é³Ýó ·áí³½¹Ç

նույնն արեց նաև անանասի հետ:

Մաքրել ատամները Ատամների մաքրումը օգնում է դրանք առողջ պահելուն. այս ճշմարտությունը բո­լորը գիտեին դեռ 1900-ականներից:

Սակայն մարդիկ հազվադեպ էին մաքրում ատամները և հետևաբար հազվադեպ էին գնում ատամի մածուկ: Կլոդ Հոփքինսը, աշխարհում առաջին քոփիրայթերներից մեկը, գովազդ էր մշակել Pepsodent-ի համար և մտածել՝ ինչպես համոզել մարդկանց օրը երկու անգամ մաքրել ատամները: Գովազդում հայտնվում էին ճերմակափայլ ժպիտով աղ­ ջիկներ, և գնորդները ստանում էին պարզ բանաձև. եթե ցանկանում եք ունենալ ճերմակ ատամներ, պետք է օրական երկու անգամ մաքրել դրանք: Աշխատեց: Ըմպել նարնջի հյութ 20-րդ դարի սկզբին կալիֆոռնիացի ֆեր­ մերները որոշեցին խթանել նարնջի վաճառքը և դիմեցին գովազդի մասնագետ Ալբերտ Լասկերին: Բայց մարդիկ առանց դրա էլ ուտում էին ցիտրուս, ինչպե՞ս կարելի էր ստիպել նրանց ավելի շատ միրգ սպառել: Այդ ժամանակ Լասկերը սկսեց գովազդել նարնջի հյութը: Հյութը հանրահայտ ըմպելիք չէր, բայց մարդիկ սկսեցին դրա վրա ուշադրություն դարձնել, երբ գովազդից իմացան, թե նրա մեջ ինչքան օգուտ և վիտամիններ կան: Լասկերը սկսեց հայտնի դարձնել նաև պատրաստի հյութը, և տնային թարմ քամած հյութերը. չէ՞ որ նարինջ պահանջվում էր և́ մեկի, և́ մյուսի համար: Պատկերազարդ տուփերը առաջարկում էին առավոտը սկսել մի բաժակ հյութով: Մինչ այսօր էլ գոյություն ունի այն համոզմունքը, որ նարնջի հյութն ավելի լավ է խմել նախաճաշին: Ավելի ուշ Լասկերը

Մտածել թարմ շնչառության մասին «Թարմ շնչառություն» արտահայտությունը մեր բառապաշարում գոյություն ունի միայն գովազդի շնորհիվ: Անգլերենում «halitosis» բառը և խնդիրը, որն այն նշանակում է, հանրահայտ դարձան 1920-ականներին, երբ Listerine ընկերությունը սկսեց գովազդել բերանի ողողիչներ: Հենց գովազդը համոզեց սպառողներին, որ ոչ թարմ շնչառությունը լուրջ թերություն և խոչընդոտ է շփվելու համար: Գովազդը հատկապես մեծ ազդեցություն ունեցավ կա­ նանց շրջանում: Հատուկ նրանց համար թողարկեցին հայտարարություններ նմանա­ տիպ խորագրերով՝ «Միշտ հարսնաքրոջ դերում, բայց ոչ՝ հարս» (դրանում իհարկե մեղավոր է ոչ թարմ շնչառությունը): Արդեն 90 տարի բերանից տհաճ հոտն անցկացնելու նպատակը մեծացնում է մաստակի, թարմաց­ նող սփրեյերի և մածուկների վաճառքը:

ներկի գովազդը, որը փոխեց հասարակական կարծիքը: Այն ցուցադրում էր ընտանիքի լավ հագնված և վառ մազերի գույնով կանանց: Այն պատմում էր, որ նրանք օգտվում են Clairol բնական երանգներից: Մազեր ներկելը դիտվեց որպես սովորական երևույթ, իսկ Clairol ապրանքատեսակը մի քանի տարի շարունակեց մնալ շուկայի առաջատարը:

Քայլելով՝ ծխել 19-րդ դարում ծխելը համարվում էր արարողակարգ, որը կատարվում էր տանը ընկերների կամ հյուրերի հետ միասին: Հետո սկսեցին ծխախոտ արտադրել: Ամերիկյան արտադրող Ջեյմս Դյուքը առաջինը սկսեց ծխախոտի զանգվածային արտադրություն և սկսեց ակտիվորեն գովազդել: Դյուքն առաջ քաշեց այն գաղափարը, որ ծխախոտը արագացնում է կյանքի ռիթմը: Ժամանակն աշխատում էր նրա օգտին. 1890-ականներին ամերիկացիներին հասանելի դառան լուց­ կիները, որոնք թույլ էին տալիս ծխել հենց Նվիրել բացիկներ փողոցում: Իսկ 1920-ականներին հայտնվեց Այսօր բացիկներ ընդունված է նվիրել Camel ապրանքանիշը` իր գովազդով, որից ցանկացած առիթով և նույնիսկ առանց առիթի: հետո էլ սկսեցին ավելանալ ծխախոտի տեսա­ 20-րդ դարի սկզբին բացիկները օգտագործում կանին և գովազդը: էին, որպեսզի, փոստի միջոցով ուղարկեին շնորհավորանքներ և դրանք երբեք անձամբ Հավատալ Սանտա Կլաուսին չէին փոխանցում: Սանտա Կլաուսը, ինչպիսին մենք նրան Բայց ահա մի անգամ Ջոյս Հոլլը, Hall- գիտենք, Coca-Cola-ի մասնաճյուղի մար­ mark ընկերության ստեղծողը, որոշեց, որ քե­թինգի արդյունք է. 32 տարի առաջ որոշ­ ամերիկացիները ուրախ և սրտաբաց ժողո­ վեց, որ հեքիաթային կերպարը պետք է վուրդ են, և որ բացիկներ կարելի է նվիրել նաև նույնականացվի բրենդի հետ: առանց առիթի: 1931 թվականն էր, երբ ընկերությունը հեք­ Այսպես թողարկվեց ընկերությանը նվիրված իաթի պապիկին դարձրեց Coca-Cola-ի խորհր­ առաջին բացիկը: Իր արտադրանքի գովազդի դանիշը: Ընկերությունն ավելի քան 80 տարի է համար Հոլլը մտածեց հրաշալի կարգախոս. ձմեռային տոներին ամուր կապում է իր հետ: «Hallmark. եթե Ձեզ համար կարևոր է նվիրել ամենալավը»: Նշանակում է, նվերը լավը չի կարող լինել, եթե նրա հետ բացիկ չկա: Այսպես, Hallmark ընկերությունը կառուցեց իր երկարամյա բիզնեսը: Ուտել պատրաստի սնունդ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ըն­ թաց­քում ընկերությունները սովորեցին ար­ տադ­րել արագ սնունդ և կիսաֆաբրիկատներ և խաղաղ ժամանակ շարունակեցին օգ­ տա­­գործել այդ տեխնոլոգիան: Բայց Nes­ cafe և Jell-o ապրանքները շատ վատ էին վաճառվում: Տուփերի վրա սկսե­ ցին տպել բաղադրություններ, գովազ­դա­ յին հայտարարություններ, բարդ բաղադ­ րատոմսեր՝ սննդի համար, որոնք ընդհանուր առմամբ պետք է հեշտացնեին կյանքը: Հնարքն աշխատեց. գնորդները դադարեցին ամաչել վերցնել կիսաֆաբրիկատներ: Ներկել մազերը Երկար ժամանակ կարծիք կար, որ առա­ քինի կինը չի կարող ներկել մազերը: 50-ականների ԱՄՆ-ում դա ներվում էր միայն դերասանուհիներին և երգչուհիներին: Սակայն 1957 թվականին թողարկվեց Clairol մազի

ÐéáÙÇ

û¹³Ý³í³Ï³Û³ÝÁ ³×áõñ¹Ç ¿ Ñ³Ý»É áõÕ¨áñÝ»ñÇ Ùáé³ó³Í ׳ÙåñáõÏÝ»ñÁ

Æñ»ñÇ å³ïÙáõÃÛáõÝ© ê³µá Սաբոն փայտե հաստ կրունկով կամ պլատ­ ֆորմով կոշիկ է՝ վերին հատվածը կաշվից և հաճախ ամրացված մետաղական գամերով: Փայտից պատրաստված առաջին զույգ սաբոն հայտնվել է Եվրոպայում՝ 15-րդ դարում: Դա եղել է կոշիկի ամենաէժան տարբերակը, որը «չէր վախենում» ոչ անձրևից, ոչ կեղտից: Դրա համար էլ աշնանը դրանք կրում էին աղքատները, գյուղացիները, և արհեստավորները: Սաբոն եվրոպական երկրներից առավել մեծ տարածում գտավ Հոլանդիայում: Տեղի կոշկակարները սկսեցին արտադրել այդ կոշիկները զանգվածաբար՝ ժողովրդին ավելի հասանելի դարձնելով: Որոշ ժամանակ անց սկսեցին հայտնվել սաբոյի տոնական տարբերակներ՝ զարդարված գույնզգույն նախշով: Այդ կոշիկն այսօր Նիդերլանդների ազգային խորհրդանիշներից մեկն է: Անցած դարի 60-ականների վերջին հոլան­ դացի դիզայներ Յան Յանսենը որոշեց «վերակենդանացնել» սաբոն՝ հարմարեցնելով այն ժամանակի նորաձևության հետ՝ մոդելը համապատասխանեցնելով հիմնականում հիպպիների, երաժիշտների և ստեղծագործող մարդկանց ճաշակին: Սաբոն կրում էին երկար զգեստների, շրջազգեստների և ջինսերի հետ: Այսօր գոյություն ունի սաբոյի բազմաթիվ տարբերակներ, որոնք շատ քիչ են հիշեցնում օրիգինալը: Այսօր կոշիկի այդ տեսակը համադր­ վում է հագուստի գրեթե ցանկացած ոճի հետ: Բայց, որքան էլ զարմանալի չէ, այդ կոշիկներն ամենաշատը համապատասխանում են նուրբ և կանացի կերպարին:

Հռոմի «Ֆյումիչինո» օդանավակայանի ղե­ կա­վարությունը ուղևորների կողմից մո­ռաց­ ված 2 հազար ճամպրուկներից ազատվելու շատ հետաքրքիր տարբերակ է մշակել: Մոռացված ճամպրուկներն արդեն մի քանի տարի է պահվում են հատուկ պահեստում: Ինչպես հայտնում է aviashop.ru-ն, աճուր­դի կհանվի 2008-2011թթ. ընթացքում մոռաց­ ված ուղեբեռները։ Յուրաքանչյուր աճուրդ բաղկացած է 5-10 ճամպրուկից: Մարդիկ վճարում են ճամպրուկների համար առանց իմանալու, թե ինչ կա դրանց մեջ։ Ճամպրուկներից ոչ մեկը դատարկ չէ, սակայն գնորդներին երբեմն բաժին են ընկնում շատ

²ß˳ñÑáõÙ ³é³çÇÝ ï³ù ·³½³íáñí³Í ÁÙå»ÉÇùÁ Ïí³×³éíÇ Ö³åáÝdzÛáõÙ Այսուհետ գազավորված ըմպելիքի կողքին կարող եք տեսնել ոչ միայն զովացուցիչ բառը, այլև` տաք: Ինչպես շատ դեպքերում, այս պարագայում էլ ճապոնացիները աշխարհում կլինեն առաջինը, ովքեր կվաճառեն տաք գազավորված ըմպելիք:

պահպանելու համար, հետազոտություն է անցել:

երկարատև

Ըմպելիքն արտադրում է Coca-Cola ընկերությունը։ Այն կունենա կծու դարչինի ու խնձորի համ: Այն վաճառքի կհանվի հաջորդ ամսվանից, իսկ ճապոնացիների կողմից արտադրված երկրորդ գազավորված տաք Այս մասին տեղեկացնում է The Telegraph-ը: խմիչքը նախատեսվում է վաճառքի հանել Նոր ըմպելիքը, թիթեղյա տուփի մեջ նոյեմբերից: տաքությունը և գազավորված պղպջակները

զվարճալի իրեր, իսկ երբեմն էլ` թանկարժեք: Օրինակ՝ նրանցից մեկն ընդամենը 75 եվրոյով ձեռք է բերել միանգամից 3 նոութբուք։ Ամենօրյա աճուրդը սկսվում է առավոտյան 9-ին և ավարտվում 16:00-ին: Ճամպրուկների հետ վաճառվում են նաև մոռացված իրեր` լուսանկարչական սարքեր, հուշանվերներ, հագուստ: Աճուրդին մասնակցում են հարյուրավոր մարդիկ` որոնց թվում կան թոշակառուներ և առևտրականներ, իսկ ստացված գումարն ուղղվում է Իտալիայի քաղավիացիայի ազգային ծառայությանը։

Emporium-ը զրուցեց Հայաս­տա­ նում քաղաքական հումորի ժանրը որդեգրած միակ շոուի հեղինակներ և վարողներ Սերգեյ Սարգսյանի և Նարեկ Մարգարյանի հետ:

որը հայտնի դարձավ հանրության շրջանում: ArmComedy – Չեմ կարծում, որ մեկ հումորով ստացվեց հանրութ­ յան շրջանում հայտնի դառնալը: 2009-ի սեպտեմբերի 2-ին սկսեց Emporium – Ինչպե՞ս և ե՞րբ ծագեց գործել Armcomedy.com կայքը ArmComedy քաղաքական հումորի և ֆեյսբուքյան էջը: Դրանից ֆորմատով շոու կազմակերպելու հետո օրեցօր շատանում էին մեր գաղափարը: ընթերցողները: Այսօր Ֆեյսբուքում ArmComedy – ArmComedy-ի գա­ ունենք 15000-ից ավելի հետևողներ: ղա­փարը ծնվեց երկար տարիներ հայկական իրականությունը դի­ Emporium – Ինչպե՞ս է ծնվում տար­կելու ու արևմտյան հաղոր­ ձեր հումորը, ի՞նչն է ձեզ ոգե­ դումներ նայելու արդյունքում: շնչում, որտեղի՞ց է գալիս Դեռևս 2006-ից stand-up ոճի միջո­ «մուսան»: Արդյոք երկուսո՞վ եք ցառումներ էինք անցկացնում «մտագրոհ» կազմակերպում, թե՞ Երևանի ակումբներից մեկում: ստեղծագործական կոլեկտիվն Սկզբից դա զուտ որպես հոբբի ավելի մեծ է: էր, հետո դարձավ հոբբի, որը մեծ ArmComedy – Ստեղծագործական ուշադրություն սկսեց գրավել, իսկ կոլեկտիվը բաղկացած է մեզանից՝ հիմա դա հոբբի է, որը նաև ամբողջ երկուսիցս, իսկ մուսան գալիս է դրույքով աշխատանք է: բոլոր քաղաքական գործիչներից, որոնք չեն զլանում և ամեն օր Emporium – Ինչպե՞ս «գտաք» ջանասիրաբար մեզ թեմաներ միմյանց, երկա՞ր ժամանակ էիք են տալիս: Մտքերը ծնվում են ճանաչում իրար: տարբեր պահերի` ԱԺ նիստեր, ArmComedy – Ուսանող տարի­ կառավարության նիստեր ներից ենք իրար ճանաչել, սկզբում դիտելիս, հանրահավաքներին երաժշտական նախասիրութ­ հետևելիս: յուն­­­­ների շուրջ էինք ավելի շատ – Քաղաքական ընդհանուր բան գտնում: Նույնիսկ Emporium միասին մի քանի համերգ ենք հումորը որոշակի կոռեկտություն է կազմակերպել «Բրյուսովում»: պահանջում: Արդյո՞ք ձեր հու­մորի Հետո դա վերաճեց նաև այսօրվա թիրախ հան­դի­սա­ցող քա­ղա­քա­­ կան կամ հա­­սա­­րա­կա­­կան գոր­­ծիչ­ միասնական նախասիրությանը: ները կամ նրանց ներկայացուցիչ­ Emporium – Ո՞րն էր ձեր շոուի ները երբևէ կապվել են ձեզ հետ կայացման ամենաբարդ տարրը, և բողոքել կամ սպառնացել, որ խոչընդոտը: Խնդրում եմ նշել նման բան այլևս չասեք: Եթե խնդիրները և’ գաղափարական, այո, ապա երբևէ ձեր նկատմամբ և’ տեխնիկական առումով, եթե բռնություն գործադրվե՞լ է ձեր այդպիսիք եղել են: մասնագիտական գործունեության ArmComedy – Ամենաբարդը, երևի, հետևանքով։ դժվար իրադարձություններում ArmComedy – Թու’, թու’, թու’, լավա­­տեսական տարր հայտնա­ դեռ դաժան հետադարձ կապ չի բերելն է: Մենք, բացի նրանից, որ եղել, որը ինչ-որ ձևով կսաստեր քննադատում կամ հեգնում ենք մեզ: Իհարկե, մենք լսում ենք վատ կառավարումը, անհեթեթ արձագանքներ միջնորդավորված քաղա­­­քա­­կանությունը, նաև փոր­ եղանակով և երբեմն դժգոհ ձում ենք հուսադրող ուղերձներ գոր­ծիչ­ների ռեպլիկներ, բայց տալ: Փորձում ենք առանց այդ էլ անհամեմատելիորեն ավելի մեծ դառը իրականությունը չդարձնել է հումորն ադեկվատ ընկալող անտանելի, այլ՝ ընդհակառակը: մեր հերոս­ների բանակը: Մենք փոր­ձում ենք ստիպել Emporium – Ո՞րն էր ձեր համատեղ մեր հաղորդման հերոսներին առաջին հումորը կամ կատակը, ևս ժպտալ իրենց վերաբերող

մեկնաբանությունների վրա: cial meda promotion-ի բոլոր ոսկե Հիմնականում ստացվում է: կանոնները: Քանի որ պրոդուկտը հումորային է, այդ տարրը, որ Emporium – Ձեր հաղորդումները հաճախ արհեստականորեն դիտողների շրջանում միշտ մտցնում են այլ պրոդուկտների պտտվում է այն լուռ հարցը, թե առաջ­խաղացման համար, արդյո՞ք դուք «մեջք» ունեք, որ մեզ մոտ միշտ առկա է և այդ «կպնում» եք տարբեր ազդեցիկ առումով ունենք առավելություն: գործիչների: Եթե այո, ապա ո՞վ է Օրինակ, մեր նոր եթերաշրջանի այդ «մեջքը»։ «ջիջիլահոլովակները» (teaser) ArmComedy – Մեզ հրավիրել ավելի արագ են տարածվում: են Արմնյուզ և առաջարկել Գլխավոր կանոնը, որին հետևում անել քաղաքական երգիծանքի ենք սոցիալական մեդիայում հաղորդում՝ առանց մտածելու առաջխաղացում անելիս, այն է, որ հնարավոր խնդիրների մասին: հարգում ենք մեր հանդիսատեսին: Այստեղ գերազանց պայմաններ են ստեղծված հանգիստ ու առանց Emporium – Ի՞նչ պլաններ կան մոտ լարվելու «Արմքոմեդի» ստեղծելու ապագայում՝ շոուի հետ կապված, համար: արդյո՞ք նախապատրաստվում է որևէ նոր ծրագիր/շոու: Emporium – Արդյո՞ք Ձեր ArmComedy – Նոր ծրագրերը են ArmComedy-ն սցենարը/տեքստը գրաքննվում է ներառում հեռուստատեսության պատաս­ ավելի բազմակողմանի դարձնելը` խա­նատուների կողմից, թե՞ դուք ներառելով միջազգային լուրեր ունեք գործելու/արտահայտվելու ևս, ինչպես նաև ավելի շատ լիակատար ազատություն: ռեպորտաժներ և նյութեր դրսից: ArmComedy – Մեր սցենարները Հիմա արդեն կարող եք տեսնել, գրում ենք լիովին ինքնուրույն, որ հաղորդումը դարձել է ավելի լիակատար արտահայտվելով: դինամիկ, ինչը շատ դրական Բնակա­նաբար, եթե գործըն­ անդրադարձ ունի վարկանիշերի կերները հետաքրքիր մտքեր կամ վրա: Կարծում ենք նաև, որ եթերի, նյութեր են ունենում, ապա փորձում այսպես ասած, late night-ային նոր են առաջարկել և դրանցից ոմանք ժամը՝ 23:30–ը, նույնպես նպաստել ևս ընդգրկում ենք: է մեր թիրախային հանդիսատեսին էլ ավելի հասանելի դառնալուն: Emporium – Ի՞նչ քայլեր եք ձեռնարկում, որպեսզի ձեր մասին Emporium – Ի՞նչ է ձեզ համար իմանա լայն հասարակությունը, հումորը: ինչպե՞ս եք գովազդել և ArmComedy – Հաճելի ժամանց: գովազ­­դում Ձեզ և ձեր շոուն: Արդյո՞ք օգտագործում եք որևէ Emporium – Ձեր կարծիքով, ո՞վ է մարքեթինգային հնարք՝ ձեր ձեր հանդիսատեսը: Ի՞նչ կմաղթեք վարկանիշը բարձր պահելու կամ ի՞նչ կուզենայիք նրան ասել համար: զրույցի վերջում: ArmComedy – Առանց չափազանց­ ArmComedy – Մեր կարծիքով նելու կարելի է ասել, որ Arm- հանդիսատեսը շատ ինտելիգենտ, Comedy–ին առաջին հայկական լավատես ու հաճելի մարդ է: ժամանցային պրոդուկտն էր, Մաղթում ենք նրան առողջություն որ ներկայացավ Ֆեյսբուքում և երջանկություն: և Թվիթերում: Այսօր տեսնելով ֆեյսբուքյան բումը, շատերին դժվար է դիմադրել, օրինակ, մի շաբաթում 50000 կեղծ լայք Զրուցեց՝ Մհեր Շարոյանը ավելացնելու, կամ գովազդի մեջ «սեքս» բառն օգտագործելու գայթակղությանը: Մենք այդ հարցում պահպանում ենք so-

§Ð³Ûáó µ³Ý³ÏÁ Ù»ñ ·áÛáõÃÛ³Ý »ñ³ß˳íáñÝ ¿¦. ²ñë»Ý ¶ñÇ·áñÛ³Ý

‹‹Արծիվ սլացիր››, ‹‹Անդրանիկ››, ‹‹Գարեգին Նժդեհ››. Երկար կարելի է շարունակել այն երգերը, որոնք Արսեն Գրիգորյանն անհաշվելի անգամներ հնչեցրել է սահմա­ նամերձ և ոչ սահմանամերձ զորամասերում՝ բարձրացնելով հայ զինվորի ոգին: Զորամասային համերգները անհրաժեշ­ տություն են ոչ միայն զինվորների համար, այլև երգչի: ‹‹Ինձ համար անչափ կարևոր է երգել զինվորների համար, ովքեր արծիվների, առյուծների նման գիշեր-ցերեկ հսկում են մեր հայրենիքը: Թող ինձ ների իմ հանդիսատեսը` և′ Հայաստանում, և′ Հայաստանից դուրս, բայց զինվորի համար երգելն ինձ համար ուրիշ է››,- անկեղծանում է երգիչն, ով ամեն տարի ընկերների՝ Շուշան Պետրոսյանի, Մկրտիչ Մկրտչյանի, Դավիթ Ամալյանի հետ ‹‹Հայոց բանակ›› մշակութային ծրագրով հյուսիսից հարավ բոլոր զորամասերում լինում է՝ ապրում անբացատրելի զգացողություններ: ‹‹Երգիչները, իսկական երգիչների մասին է խոսքս, փորձում են համերգների ժամանակ հաղորդակցվել հանդիսատեսի հետ, երգերի միջոցով նրանց էներգետիկ ուժ փոխանցել: Շատ հետաքրքիր բան եմ նկատել, երբ զինվորների համար եմ երգում, այդ հաղորդակցությունը երկկողմանի է լինում: Այն ինչ պատմում եմ, հաճախ լինում է նաև սովորական համերգների ժամանակ, բայց զորամասերում մշտապես այդպես է՝ զինվորներից մեծ ուժ եմ ստանում››,-ասում է Արսեն Գրիգորյանն ու պատմում, որ զորամասային համերգներին ինքն էլ, ընկերներն էլ նախընտրում են շարահրապարակում երգել: Երբ իրենց բեմ կամ շարահրապարակից բարձր տարածք են առաջարկում՝ հրաժարվում են: ‹‹Չենք կարող մենք մեր զինվորից բարձր լինել, զինվորն ամենաբարձրն է››: Երգչի համար Հայոց բանակը մեր անկախության, մեր գոյության երաշխավորն է: ‹‹Հայոց բանակը մեր անկախ պետության ամենա­իրական ձեռքբերումն է, ամենա­իրա­ կան նվաճումը՝ ինչպես իր թերություններով, այնպես էլ հրաշք երևույթներով: Այս ձեռքբերումը բավականին շոշափելի է, և հատկապես նրանց համար, ովքեր ուզում են դա տեսնել: Բնականաբար, ոչ բոլոր զորամասերում են պայմանները նույնը, թեև վստահ եմ, որ գնալով մենք կունենանք այն բոլոր պայման­ ները, որոնք կարևոր են բանակի համար: Իհարկե ես ցանկանում եմ, որ մեր բանակն էլ ապահովված լինի ամենավերջին զինտեխնիկայով, ունենա այն բոլոր արդի­

ական մոտեցումները, որոնք տեսնում ենք զարգացած երկրների բանակներում, բայց ինձ համար ավելի կարևոր են այն պայմանները, որտեղ զինվորներն իրենց ընկճված չզգան, այլ զգան, որ իրենք են երկրի տերը››,- ասում է Արսեն Գրիգորյանն ու ավելացնում, որ մեր բանակում, ի տարբերություն մյուսների, մի բան կա, որն անչափ կարևոր է. մեր բանակն այլ բանակներից տարբերվում է իր ոգով: Եվ հիշեցնում, որ Արցախյան ազատագրման տարիներին մեր զինվորներն ավելի քիչ էին, քան թշնամու զինվորները, ավելի քիչ տեխնիկա ունեինք, քան թշնամին, բայց մենք հաղթեցինք ոգով: ‹‹Մեր բոլորի նպատակը պիտի լինի այդ ոգին ամրապնդելը, որ այն երբեք չպակասի, այլ ավելի ուժեղանա և հզորանա››,- ասում է Արսեն Գրիգորյանն, ով գրեթե բոլոր զորամասերում եղել է, և ավելացնում, որ բոլոր զորամասերում նույն հայ զինվորն է՝ անկոտրում կամքով և ամուր ոգով: ‹‹Զինվորիների կեցվածքը գալիս է հրամանատարից, որտեղ հրամանատարն իսկական բանակային է, և իր համար բանակը պարզապես աշխատանք չէ, ապա զգում ես, որ այդ հրամանատարի զինվորներն էլ են իսկական բանակային, իսկական պաշտպան››, -ասում է երգիչն ու ընդգծում, որ սահմանին մոտ գտնվող զինվորի մեջ ուրիշ տեսակ ամրություն է հասցրել նկատել: Սահմանին գտնվող զինվորի ոգու ամրությամբ հիացած է ոչ միայն Արսեն Գրիգորյանը, այլև նրա որդին՝ ապագա զինվոր Գրիգորը, ով հայրիկի հետ հաճախ է լինում զորամասային համերգների: 12-ամյա Գրիգորն արդեն կողմնորոշվել է. իր սուրբ պարտականությունը սահմանին կանգնած է կատարելու: ‹‹Տղաս՝ Գրիգորը, բանակը ճանաչում է ոչ միայն մեր պատմածով, այլև իր տեսածով: Նա արդեն եղել է Եղնիկներում, Մարտակերտում, Քելբաջարում և իր աչքերով է տեսել, թե ինչ հրաշք բանակ, ինչ նվիրյալ զինվորներ ու հրամանատարներ ունենք: Ես շատ ուրախացա, երբ մեր վերջին այցելությունից հետո Գրիգորս ասաց, որ երբ իր տարիքը կդառնա համապատասխան, ուզում է Եղնիկներում կամ Քելբաջարում ծառայել, պարզաբանելով, որ այնտեղ ինքը կկարողանա դիրքեր գնալ››, - որդու որոշման մասին հպարտորեն պատմում է երգիչն ու առաջարկում զորամասերում գոյություն ունեցող թերություններին ըմբռնումով մոտենալ, որովհետև մեր բյուջեն այնքան մեծ չէ, որ բոլոր զորամասերում հավասարաչափ լավ պայմաններ լինեն: Հաճախ է բարձրաձայնվում բանակում փո­ փո­խություններ տեսնելու ցանկության մա­

ÎáÏá ޳ݻÉÇÝ ëÇñ»Éáõ 10 å³ï׳é սին, հաճախ է հասարակությունը դժգո­հ ում բանակից, սակայն Արսեն Գրիգորյանն այլ կարծիք ունի:

կոչվում էր №817: Chanel-ի ունիվերսալ զգեստի էսքիզը 1926-ին տպագրվել է Vogue ամսագրում:

‹‹Փոփոխությունները պետք է անել կրթական համակարգում: Մեր կարևոր խնդիրը պետք է լինի երեխային դեռ մանկապարտեզից զինվոր կրթելը, դաստիարակելը: Եթե դաստիարակության, կրթության այս մեթոդը փորձենք, ապա երբեք բանակից խուսափող զինվոր չենք ունենա, այլ կունենանք մի սերունդ, ովքեր իրենք կուզենան զինվո­ րագրվել հայրենիքը պաշտպանելու այդ սուրբ գործին, մնացածը տեխնիկական խնդիրներ են: Ավելի մեծ խնդիր է, երբ մարդիկ փորձում են իրենց տունը, կամ մեքենան վաճառել իրենց երեխային բանա­ կից ազատելու համար››,- ասում է Արսեն Գրիգորյանն ու ավելացնում, որ աշխարհի բոլոր երկրների բանակներում էլ խնդիրներ լինում են, ինչպես նաև մեզ մոտ, որը հայերիս համար սարսափելի երևույթ է, որովհետև մեր տեսակը չի ընդունում, որ հայը հայի նկատմամբ ուժ գործադրի, ճնշում գործադրի: Իսկ եթե ուզում ենք իսկական հայկական և քրիստոնեական ավանդույթներով զորեղացած բանակ ունենալ, ապա պետք է կարևորենք հասարակության և բանակի միջև եղած կապի ամրապնդումը, զինվորի հոգևոր ամրությունը, բարոյահոգեբանական վիճակը: ‹‹Շատ ուրախ եմ, որ ամեն զորամաս ունի հայ առաքելական սուրբ եկեղեցու իր հոգևոր հովիվը, ովքեր անընդհատ զրուցում են զինվորների հետ: Շատ հրամանատար ընկերներ ունեմ և գիտեմ, որ նրանք մշտապես զրուցում են յուրաքանչյուր զինվորի հետ, ծանոթանում նրանց հոգեվիճակին, որպեսզի չունենանք ընկճված զինվոր: Սա շատ կարևոր խնդիր է, սա ևս մեկ ապացույց է, որ մեր հրամանատարները շատ են կարևորում հոգևոր արժեքներն ու զինվորի հոգեբանական ամրությունը: Յուրաքանչյուրս պետք է մտածենք մեր չափով օգտակար լինել բանակին: Ես՝ իբրև այս հասարակության մի մաս, իմ մասնագիտությամբ փորձում եմ լինել հայ զինվորի կողքին, իմ կապը բանակի հետ միայն լոզունգներով, խոսքով և պաստառներով չէ, այլ գործով: Ես սիրում եմ մեր բանակը››:

Գայանե Ասլանյան

5. Շղթայով պայուսակի համար: 6. Առանց փետուրի գլխարկի համար: 7. «Կինը պետք է հագնվի այնպես, որ նրան մերկացնելու ցանկություն առաջանա» կամ «Նորաձևությունն անցողիկ է, ոճը` մնայուն» աֆորիզմների համար: 8. Խիզախության համար. «Ես երբեք չեմ գծագրում հագուստը. երբևէ ոչ մի էսքիզ չեմ արել: Մատիտն օգտագործում եմ միայն աչքերը ներկելու և նամակ գրելու համար: Ավելի շուտ շորը կկտրեմ, քան այն կնկարեմ: Վերցնում եմ կտորն ու կտրում: Այն ամրացնում եմ մանեկենին և եթե ինձ դուր է գալիս արդյունքը, ինչ-որ մեկ կարում է այն: Եթե հագուստը պիտանի չի լինում, այն նորից ու նորից եմ ձևում: Եթե նորից չի ստացվում, այն դեն եմ նետում և ամեն ինչ նորից եմ սկսում: Անկեղծ ասած, ես նույնիսկ կարել չգիտեմ»:

Օգոստոսի 19-ին լրացավ Կոկո Շանելի 130-ամյակը: Դու՞ր է գալիս մեզ դա, թե՞ ոչ, սակայն մադեմուազել Շանելին մենք շատ բան ենք պարտական: Եվ Կոկո Շանելին սիրելու 10 պատճառ կա: Եվ այսպես, մենք սիրում ենք նրան.

1. «Գարսոն» ոճի համար, որը արդիական է 1920-ականներից ի վեր: Տաբատի, վերնաշապիկի և պիջակի համադ­ րությունը մեզ արդեն վաղուց հոգեհարազատ է: 2. Տվիդից կոստյումների համար, առանց որոնց դժվար կլիներ պատկերացնել Ժակլին Քենեդիի, Մարգարեթ Թետչերի, արքայադուստր Դիանայի, Նենսի Ռեյգանի ոճը: Միգուցե նաև Ձերը: 3. Chanel №5 օծանելիքի համար, որի մասին արդեն ամեն ինչ ասված և գրված է, իսկ ՝ 1979 թվականին անգամ գովազդային հոլովակ է նկարահանվել «La Piscine» անվանումով, որի ռեժիսորը Ռիդլի Սքոթն է: 4. Փոքրիկ սև զգեստի համար, որը ժամանակին

9. Խելացի լինելու համար. «Մի անգամ հանդիպեցի Կոկոյին, ով այն ժամանակ բոլորովին սև հագուստ էր կրում: Պոլ Պուարեն հետաքրքրվեց նրանից. «Դուք երևի թե սգի մեջ եք: Իսկ ու՞մ համար»: «Ձեզ համար, սիրելիս»,պատասխանեց Շանելը»,-հիշում է Լագերֆելդը: 10. Հանելուկային լինելու համար. ինչպես ասում էր Կարլ Լագերֆելդը. «Նա առաջինը չէր, ով կտրեց մազերը: Բայց դա սարսափելի չէ: Օրը ցերեկով զարդեր կրելը նույնպես նրա գաղափարը չէր. դա մտածել էր Միսյա Սերտը, բայց դա էլ կարևոր չէ: Եվ նույնիսկ փոքրիկ սև զգեստը միայն Շանելը չէր, որ կարում էր: Վիոննեն նույնպես կարում էր: Ինչպե՞ս նրան հաջողվեց համոզել բոլորին, որ այդ ամենն ինքն է արել: Կին-հանելուկ էր»:

www

.am

Լիխտենշտեյնի թագավորությունը տրվում է վարձով Նորաձևություն Եվրոպայում. ամրոցներ, գյուղեր և նույնիսկ փոքր պետություններ են տրվում վարձով բոլոր ցանկացողներին, ընդ որում՝ արժեքը բավականին համեստ է՝ օրական սկսած 60 հազ. դոլարից, գրում է Luxlux.net-ը։ Այժմ կարելի է հեշտությամբ վարձակալել մի ամբողջ կղզի, դղյակ, գյուղ և նույնիսկ մի

ամբողջ երկիր։ Օրինակ՝ կարելի է առանց խնդրի վարձակալել ավստրիական 6 գյուղերից որևէ մեկը։ Եվրոպայի ամենափոքր պետություններից մեկը՝ Լիխտենշտեյնի թագավորությունը, որի ընդհանուր տարածքը մոտ 160,4 ք/կմ է, տրվում է վարձով օրական ընդամենը 70 հազ. դոլարով։ Նոր տերը կարող է իր «կառավարման» օրոք փողոցների և հրապարակների նոր անուններ սահմանել, իր ընկերության ցանկացած գովազդ տեղադրել և նույնիսկ սեփական արժույթը մտցնել շրջանառության մեջ։ Իհարկե, այդ բոլոր «առավելությունները» կավարտվեն վարձակալման ժամկետի հետ,

à±ñÝ ¿ Ò»ñ ųٳóáõÛóÁ Բոլորս ենք սիրում ժամացույց կրել և յուրաքանչյուրս յուրովի է այն ընտրում. ոմանց համար կարևոր է ժամացույցի հնությունը, ոմանց համար՝ մեխա­նիզմը, ոմանց էլ՝ բրենդը: Հատկապես գործարարների շրջանում, որտեղ պերճանքի այս առարկան բնութագրում է մարդու դիրքը տվյալ խավում, նրա կարգավիճակը, պետք է առավելագույնս ուշադիր լինել և ճիշտ ընտրություն կատարել: Բազմաթիվ մարքեթինգային մեխա­նիզմներ են կիրառվում ժամացույցներ գովազդելիս, ինչը և խոսում է նրանց ընտրության կարևորության և բարդության մասին: Որքան էլ որ տարօրինակ թվա, ժամացույցների գովազդում գերակշռող է էմոցիոնալ գովազդը:

բացասական զգացողություն, որը կարող է առաջանալ գնորդի մոտ: Մի քիչ խոսենք այն մասին, թե ի՞նչ դետալների վրա պետք է ուշադրություն դարձնել ժամացույց գնելիս և ինչպե՞ս են դրանք բնութագրում մարդու էությունը: Կվարցայի՞ն, թե՞ մեխանիկական Գոյություն ունի երկու տեսակի և կառուցվածքի ժամացույց, որոնց ընտրությունն ամենակարևորն է և լիովին կապված է մարդու հոգեվիճակի, աշխարհայացքի հետ: Եթե ցանկանում եք ժամացույց նվիրել, փորձեք նախ պարզել ի՞նչ նախասիրություններ ունի տվյալ անձը, ի՞նչն է առաջնային իր համար: Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ մեխանիկական ժամացույց կրողների մեծ մասը արվեստի հետ կապված մարդիկ են, ինչը համեմատաբար քիչ տոկոսայնությամբ է գրանցվել բրենդային ժամացույցներ կրողների մոտ:

Կարծում եմ, սիրահարները նկատած կլինեն, որ ժամացույցի գովազդում սլաքները միշտ 22:10 են ցույց տալիս, ինչը մարքե­թոլոգները և գովազդի մասնագետները բացատրում են սլաքների համապատասխան դիրքի դրական էմոցիաների փոխան­ց­ումով, քանի որ այս Այս հանգամանքը բացատրվում դիրքով այն ժպիտ է հիշեցնում է նրանով, որ մեխանիկական հնագույն և վանում է ցանկացած ժամացույցները

20

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

որից հետո պետության նախկին սեփա­կանա­ տերը կդառնա պարզապես հյուր։ Այդ յուրահատուկ գործընթացի կազմա­ կերպմամբ զբաղվում է Xnet ընկերությունը՝ Լիխտենշտեյնից։ Ընկերությունից հայտնել են, որ նման ծառայություններով արդեն հետաքրքրված են շատ արաբ հարուստներ, ինչպես նաև մի շարք ընկերությունների ղեկավարություններ և նախագահներ՝ Siemens, Hyundai, Wyeth Pharma, AEG...

ժամա­ցույցներն են և իրենց կառուցվածքով ամենաբարդն են: Այս տեսակը ընտրում են նրանք, ովքեր գնահատում են ժամացույցի «առողջ» մեխանիզմը և ժամագործության դարավոր ավանդույթը:

Tert.am

մարդիկ, ովքեր ժամացույցի մեջ առաջնային են համարում պարզությունը և ճշգրտությունը: Ժամացույց ընտրելիս ուշադ­ րություն դարձրեք նաև սլաքներին և թվերին, որքանով են նրանք հարմար կարդալու համար, թափան­ցիկությանը և փայլուն էֆեկտների առկայությանը, ինչն արևի լույսի ներքո անընթեռնելի է դարձնում թվերը:

Մեխանիկական ժամացույց նա­ խընտ­րում են կրել նաև նրանք, ովքեր ցանկանում են ընդգծել իրենց դիրքը և հեղինակությունը հասարակությունում, ինչպես նաև՝ բարձրաշխարհիկ ճաշակը: Գիտնականները պնդում են, որ ժամացույց ընտրելիս մարդիկ Կվարցային ժամացույցները հավասարապես առաջնորդվում մարմ­­նա­­­­վորում են մոդեր­ են բնազդով և համակրանքով, նիզ­մը և ժամանակի ճիշտ ինչպես ընտանի կենդանի տենդենցները: Ի տարբերություն կամ զուգընկեր ընտրելիս: Մի մեխանիկականների, այս ժա­ մոռացեք, որ Ձեր կրած ժամացույցը մա­­ցույցներն ավելի պարզ ավելի քիչ չի բնութագրի Ձեր կառուցվածք ունեն և ձեռքով էությունը քան նախընտրելի գիրքը լիցքավորման կարիք չունեն: կամ երաժշտությունը, հետևաբար, Այս տեսակի ժամացույցների մի մոռացեք նաև ներքին ձայնի սիրահար են եռանդուն և դինամիկ մասին: Եվ, որպես հավելում, Ձեզ ենք ներկայացնում աշխարհի ամենաթանկ ժամացույցների ցանկը: Անվանումը/Մոդելը-Գինը 1. Chopard 201-carat-25 000 000$ 2. Patek Phillipe’s Supercomplication-11 000 000$ 3. Patek Philippe Platinum World Time-4 000 000$ 4. Vacheron Constantin Tour de l’Ile-1 500 000$ 5. Patek Philippe Sky Moon Tourbillon-1 300 000$ 6. Chopard Super Ice Cube-1 100 000$ 7. Hublot Black Caviar Bang-1 000 000$ 8. Louis Moinet Magistralis-860 000$ 9. Blancpain 1735 Grande Complication-800 000$ 10. Breguet-730 000$

www

.am

Ò»ñµ³½³ïí»Éáí ÑÇÝ Ï³ÝáÝÝ»ñÇó Հին կանոններից դուրս

բիզնեսի կենսունակությունն առնվազն մեկ տարի ևս ապահովելուն ջանքերն ուղղելու փոխարեն, եկեք կրկին սկսենք ձգտել առավելագույնին՝ ավելացնելով եկամուտն ու այդպիսով խթանելով բիզնեսը: Ճգնաժամից դուրս գալուն և նոր հաճախորդներ գրավելուն ու հներին պահպանելուն ուղղված գրագետ մարքեթինգ վարելու հետ մեկտեղ, ամենայն հավանականությամբ, պետք է փորձել վերադառնալ «բիզնես, ինչպես միշտ» գաղափարին, և որոշել, թե արդյո՞ք ներկայումս մենք առերեսում ենք այն նույն արգելքներն ու սահմանափակումներն, ինչ նախկինում: Օգտագործեք այդքան լավ սերտած ճգնաժամային մտածելակերպը, որպեսզի ձերբազատվեք մարքեթինգի որոշ ստուգված ու արդյունավետությունն ապացուցած կանոններից, որոնք, Վերջին մի քանի տարում, ներառյալ միգուցե, երբեք էլ ճիշտ չեն եղել: ընթացիկը, արել ենք հնարավորը՝ ծախսերը և աշխատատեղերը կրճատելու համար: Սակայն 2014-ին Մինչ մեզանից շատերը սկսում են պլանավորել 2014 թվականը, ակնհայտ է դառնում, որ վերջին տասնամյակում մի ճգնաժամից դուրս գալով` թևակոխել ենք հաջորդը. դրանցից ամենավատը 2008-2009 թվականների համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամն էր, որի ազդեցությունը, որոշ ոլորտներում և աշխարհագրական վայրերում, դեռ զգացվում է: Ի՞նչ է սպասում առաջիկայում և ի՞նչ կարող ենք անել ապագային ավելի լավ նախապատրաստվելու համար: Այս առումով Նյու Յորքի համալսարանի «Ստերն» բիզնեսի դպրոցի տնտեսագիտության պրոֆեսոր Փոլ Ռոմերը լայն արձագանք ստացած հայտարարություն արեց՝ ասելով, թե. «Ափսոս կլինի «վատնել» ճգնաժամը»: Իրո՛ք որ:

Բյուջեի կազմում, թե՞ պլանավորում: Գործունեություն, թե՞ արդյունքների արձանագրում

ղեկավարներին կարելի է համոզել հատկացնել ծրագիրը կյանքի կոչելու համար անհրաժեշտ ռեսուրսներ: Իհարկե, եթե Ձեր առաջարկած ծրագիրն իրոք լավն է:

Չնայած ռազմավարական պլանավորման առաջնային նպատակը կարող է լինել զարգացման պլանի մշակումը և հետո նոր՝ ծրագրի իրականացման համար նախահաշվի կազմումը, այնուամենայնիվ, ժամանակի ընթացքում ուշադրությունը շեղվում է կարևոր խնդիրներից պակաս կարևորներին և ամբողջ գործընթացը գլխիվայր շրջվում է («պոչն է այժմ շարժում շանը»): Շատ հաճախ պլանավորումը սկսվում է բյուջեի քննարկմամբ, այնուհետև ծրագրվող աշխատանքները համապատասխանեցվում են նախապես համաձայնեցված բյուջեին: Դա ինձ խելամիտ երբեք էլ չի թվացել: Դա նույնն է, թե որոշել ուր գնալ՝ կախված նրանից, թե որքան վառելիք կա: Ավելի լավ է որոշել ռազմավարական ուղղությունը, հստակ սահմանել, որտեղ եք ցանկանում լինել և ապա նոր այնտեղ տանող պլան մշակել: Միայն դրանից հետո պետք է քննարկել բյուջեն: Եթե այն, ինչին ցանկանում եք հասնել, հնարավոր ծավալի առումով նպատակահարմար է և շահութաբեր, ապա, որպես կանոն,

Ճգնաժամի դրական կողմն այն է, որ վերջինս սպառել է ամեն տեսակի բյուջեները: Այժմ պետք է սկսել զրոյից, և այս կետից պետք է սկսել ամեն նոր տարի: Որոշել, ինչին եք ցանկանում հասնել, մշակել իրականացման ծրագիր և հետո հաշվարկել ծրագիրը կյանքի կոչելու համար անհրաժեշտ բյուջեն: Եվ առաջ շարժվելով` բյուջեի սահմաններում աշխատանքների մշակման հին ձևի փոխարեն, դուք ամեն ինչ իր տեղը կգցեք և կսկսեք մտածել արդյունքների հասնելու մասին: Այդ նպատակով կատարվող բոլոր միջոցառումները, գովազդային արշավները զուտ միջոցներ են արդյունքի հասնելու համար: Կարևորը իրականացվող ծրագրերի արդյունքներն են: Բյուջեն պարզապես նման է մեքենայում տեղադրված վառելիքի չափիչ սարքին: Կարծում եմ՝ դուք ավելի լավ գիտեք, թե ինչպե՞ս խուսափել վառելիքը սպառելուց: Իսկական փորձությունը ճիշտ ուղղությունը նախանշելը և այդ ուղղությամբ առավել արդյունավետորեն շարժվելն է:

22

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

ՀԻՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ

ՆՈՐ ԿԱՆՈՆՆԵՐ

Առաջին հերթին սահմանել բյուջեն

Նախ սահմանել ռազմավարական պլանը, իսկ այնուհետև՝ բյուջեն

Կենտրոնանալ

գործունեության Կենտրոնանալ արդյունքների վրա

վրա Իրազեկումն առաջնային է

Իրազեկումը տեղին չէ. հաճախորդները պետք է հասկանան բրենդի արժեքը

Մարքեթինգի գործառութային բրենդի

մասին

բաժինը Մարքեթինգով կարող է զբաղվել յուրաքանչյուրը` է և զբաղվում է կենտրոնանալով

կորպորատիվ

մակարդակի

հանրությանն բիզնեսի խթանման վրա

իրազեկմամբ Առավելագույն և նվազագույն շեմեր

Մոռանալ մակարդակի մասին և կենտրոնանալ կապերի վրա՝ գնման ամբողջ գործընթացում

Տարբերակումն

ընդդեմ Խնդիրը մրցակցությունը չէ. ավելի լավ հասկանալ

մրցակցության

հաճախորդի պահանջները և առաջարկել նրան իր սպասելիքներին ծառայություններ

համապատասխան

www

ՄԱՐՔԵԹԻՆԳ

Մարքեթինգի բաժին ունենալը և բրենդի արժեք ստեղծելու, ձևավորելու և դրա վերաբերյալ իրազեկությունը բարձրացնելու հմտությամբ օժտված մարդկանցով այն համալրելը լավ է: Լավ գաղափար է: Սակայն բիզնեսի հաջողության համար այդքան կարևոր գործը միայն այդ ընտրված խմբին վստահելը, միանշանակ, լավ գաղափար չէ:

ԱՐԴՅՈՒՆԱՎԵՏՈՒԹՅԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ՋԱՆՔԵՐ ԳՈՐԾԱԴՐՈՂ ԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ՅՈՒՐԱՔԱՆՉՅՈՒՐԸ ՊԵՏՔ Է ՀԱՍԿԱՆԱ ԵՎ ԳՈՐԾԻ ՀԱՃԱԽՈՐԴԻ ԿԱՐԻՔՆԵՐԻՆ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ

ՀԱՃԱԽՈՐԴԻ ՀԱՄԱՐ ԱՐԺԵՔ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆՈՂ

Մարքեթինգով կարող է զբաղվել յուրաքանչյուրը

արժեքը կրող Ձեր արտադրանքի հովանավորչության հետ կապված մասին: բոլոր հաղորդակցությունները կազմակերպեք այնպես, որ Ընկերության հաջորդ տարվա ամբողջ արշավը նպաստի բրենդի գործողությունների պլանում արժևորմանը՝ մարդկանց դրդի գնում հովանավորչություն նախատեսելիս կատարելու և նպաստի սպառողական համոզվեք, որ պլանավորել եք ավելին, վարքագծի ձևավորմանը: Իսկ քան պարզապես տարբերանշանը իրազեկությանն ուղղված բոլոր շրջանակի մեջ կամ պաստառի վրա միջոցները մեկընդմիշտ տեղափոխեք տեղադրելը կամ բազմիցս կրկնվող անհաջող մարքեթինգի աղբարկղը: «Այսինչն այնինչի պաշտոնական Ավելի շատ ուշադրություն դարձրեք հովանավորն է» արտահայտության Ձեր բրենդի հետ ասոցիացվող արժեքին, առկայությունը դրա վրա: Դա ոչ մարդկանց արձագանքին և այդ ոքի չի հուզում, բացառությամբ այն արժեքի մասին պատկերացումներին, միջոցառման կազմակերպիչների, այլ ոչ թե նրան, թե արդյո՞ք մարդիկ որին տրամադրում եք գումարը, հիշում են Ձեր բրենդը, թե՞ ոչ: և Ձեր գլխավոր հաշվապահի: Հովանավորչական աշխատանքը և ՀԱՃԱԽՈՐԴԻ ՀԱՄԱՐ ԱՐԺԵՔ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆՈՂ ՖԻՆԱՆՍԱԿԱՆ ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐ

ՀԱՃԱԽՈՐԴ ՀԱՃԱԽՈՐԴԻ ՀԱՄԱՐ ԱՐԺԵՔ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆՈՂ

ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐ

Պարտադիր չէ, որ բոլոր այն մարդիկ, ովքեր գիտեն Ձեր անունը, ցանկություն հայտնեն ժամանակ անցկացնելու Ձեզ հետ: Նույն կերպ է նաև բրենդի պարագայում, քանի որ իրականում խնդիրը դա այն արժեքն է, որն իր մեջ կրում է այս կամ այն բրենդը: Համոզմունքը, որ բրենդի մասին իրազեկության աստիճանը շատ կարևոր է, հավանաբար մարքեթինգային և հաղորդակցության ռեսուրսների՝ երբևէ գոյություն ունեցած վատնման ամենավառ օրինակ է: Անվանման և տարբերանշանի ճանաչելիությունը դեռ ամենը չէ: Առավել կարևոր է,

թե ի՞նչ եք անում անվանմանը և տարբերանշանին արժեք հաղորդելու համար. այն ամենն, ինչ խոստանում եք հաճախորդին և իրականացնում: Իհարկե, հաճախորդը չի կարող գնել արտադրանքը և շարունակել այն գնել՝ առանց անվանումն իմանալու: Բայց և ի՞նչ: Անվանումն իմանալը և տարբերանշանը ճանաչելը դեռ բավական չեն հաճախորդին դրդելու գնել Ձեր արտադրանքը, քանի դեռ այն արժեք չի ներկայացնում նրա համար: Անվանումը և տարբերանշանը պարզապես դյուրին միջոցներ են, որոնց կարիքն ունենում եք Ձեր լսարանի հետ հաղորդակցվելիս, երբ իրազեկում եք տարբերանշանի

ՀԱՃԱԽՈՐԴԻ ՀԱՄԱՐ ԱՐԺԵՔ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆՈՂ

Իրազեկելը դեռ ամենը չէ

.am

ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ Աղբյուր՝ Ֆիլիպ Կոտլեր, Մարքեթինգի սկզբունքները 10

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

23

www

.am

ավելի ու ավելի շատ մարդիկ սկսեն հասկանալ, թե ինչու՞ են հաճախորդները նախընտրում հենց Ձեր արտադրանքը: Այս գաղափարը ծառայեցրեք յուրա­ քան­չյուր աշխատակիցի մոտ իր իսկ լիազորությունների շրջա­ նակում որպես սպառողական արժեքի ստեղծման, մատու­ց­ ման և հաղորդակցման գործում սեփական ներդրումն ունենալու մոտեցում ձևավորելու մեկնար­ կային հարթակ:

Մոռացեք առավելագույն և նվազագույն շեմերի մասին

Ձեր վաճառքի արդյունքները: Փո­­խա­ր ենը կենտրոնացեք գնման գործընթացի ամբողջ ընթացքում հաճախորդի հետ կապը պահպանելու, ինչպես նաև հաղորդվող տե­ղե­կութ­ յունների տարած­ման տեղի, ժամա­նա­կի և բո­վան­դա­կության վրա՝ ներազդելու հաճախորդի մոտ (վաճառքի կետից դուրս) գնում կատարելու մտադ­րութ­ յան, (վաճառքի վայրում) գնորդի վարքագծի ձևավորման, ինչպես նաև (գնումը կատա­ր ելուց հետո) գոհունակության զգաց­ ման առա­ջացման և շահերի պաշտպանության վրա: Ահա այսպես է ձևավորվում բրենդը և ահա այսպես են փող աշխատում: Մտա­ծեք հաճախորդին ճանա­ չելու և նրա հետ հաղոր­դակ­ցվելու մասին և մոռացեք առավելագույն և նվազագույն շեմերի մասին բոլոր խոսակցությունները:

Այս՝ քչերի համար հասկա­նալի և է՛լ ավելի քչերի կողմից ընդունված առավելագույն և նվազագույն շեմերի հան­դեպ ուշադրությունը միշտ էլ էներգիայի զգալի կորուստ է եղել: Ժամանակն է մե­կընդ­միշտ մոռանալ այս արտահայտությունը և այն ամենն, ինչ այն կարող է կամ չի կարող նշանակել: Ես կարող եմ պատմել, թե ինչպես է առաջացել «առավելագույն շեմ» հասկացությունը և պատ­ մա­կ ա­ն որեն ինչպե՞ս են ավանդական գործա­կ ալութ­ յուները շա­հույթ ստացել կամ նույնիսկ քննարկումներ ունեցել ավանդական կամ նոր ԶԼՄ-ների զարգացման, տեղեկատվության ռազ­մա­­վարական կամ մարտա­ վա­րական տարածման կամ որևէ այլ բանի վերաբերյալ, կամ ցանկացած այլ բանի վերաբերյալ, որը կուզեք ներառել «առավելագույն» կամ «նվազագույն շեմ» հաս­կա­ ցութ­յունների մեջ: Միևնույն է, այդ հասկա­ցութ­յուն­ները որևէ կերպ չեն պայմանավորում

Հաճախորդին ապահոված արժեքը

Կորպորատիվ մակարդակով աճին ուղղված ջանքերին զուգընթաց, կարևոր է նաև մարքեթինգային և հաճախորդի տեսակետից արժեքի ստեղծման՝ կազմակերպության բոլոր մակարդակներում խթանումը: Մտածեք ինքներդ և խրախուսեք բոլոր աշխատակիցներին ևս մտածել, թե ինչպես կարող են ավելի բարձրացնել ապրանքի սպառողական արժեքը: Ուղղակի ապշեցուցիչ բաներ կարող են տեղի ունենալ պարբերաբար, եթե կազմակերպությունում

ՀԱՃԱԽՈՐԴԻ ԱՐԺԵՔԻ ԷՔՍՊՈՆԵՆՏԱԼ ՈՒԺԸ Վաճառք և եկամուտներ

Բիզնես համակարգի ներգրավվածություն

Հաղորդակցություն շփման կետերի միջոցով. Նախքան գնելը - Գնում - Գնելուց հետո

Նախքան գնելը

Գնում

Գնման միջավայրից դուրս

Գնման միջավայրի ներսում

Աշխատանքից տուն

Տանը / դպրոցում

Պատրաստվել

Դուրսը և շուրջը

Ցուցադրումներ Փաթեթավորում

Բոնուսային միավորների քարտ

Հաճախորդների սպասարկում

Հաճախորդների հետ հարաբերությունների կառավարում

Պաստառներ

Մուտքի նշաններ

Գնելու մտադրություն

Գնումից հետո Հաղորդագիր Հեռախոսազանգերի սպասարկման կենտրոն

Խթանում

Երթևեկում

Տանը

Գնելուց հետո

Գնելու մտադրություն և գնողի վարքագիծ

Բավարարվածություն և տեղեկության տարածում

Դադարեք մրցակցին հետևել Իրականում, վաճառքի աճի կամ նվազման և մրցակցության միջև կապը աննշան է: Դուք շահում եք կամ կորցնում՝ կախված նրանից, թե որքանո՞վ են համահունչ Ձեր առաջարկածն ու հաճախորդի արժեքները: Խորը շունչ քաշեք: Եթե նրանք գողանում են Ձեր հաճախորդներին, ապա պատճառը հաճախորդի հետ կապի կորուստն է. հավանաբար, ժամանակի ընթացքում սկսել եք ժամանակ վատնել մրցակցի քայլերին հետևելու վրա: Խնդիրն այն չէ, արդյո՞ք Ձեր ապրանքը տարբերվում է Ձեր մրցակցի ապրանքից, այլ այն` արդյո՞ք դուք ավելի մեծ արժեք եք առաջարկում հաճախորդին, թե՞ ոչ: Ձեր մրցակցին ավելի լավ է քննարկել աշխատանքից դուրս ժամերին:

24

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

«Coca-Cola» ընկերությունում աշխատելու տարիներին ես և իմ թիմն առաջնորդվում էինք մի կանոնով. երբեք չխոսել «Pepsi»-ի մասին աշխատանքային ժամերին: Երեկոյան կամ հանգստյան օրերին մրցակցի արածի մասին խոսելն ընդունելի էր, սակայն աշխատանքի ժամերին ուշադրությունը պետք է կենտրոնացված լիներ հաճախորդի վրա: Դուք բոլորից լավ պետք է հասկանաք Ձեր հաճախորդին: Կանխագուշակեք հաճախորդի պահանջ­ ները բոլորից լավ: Արձագանքեք նրա ակըն­ կա­լիքներին և թույլ տվեք, որ հաճախորդն

ամբողջությամբ ստանա Ձեր խոստացած արժեքը: Եվ մրցակցությունը պարզապես հօդս է ցնդում: Ինչպես սիրային մի երգում է ասվում` «Իմ աչքերը միայն քեզ են տեսնում…»: Պատրաստեց՝ Արմեն Ա.Ավագյանը Garrison Group ռազմավարական մարքեթինգի հար­ցե­րով խորհրդատվական ընկերության բաժնետեր

www [ ·áí³½¹

.am

ëï³Ý¹³ñï ·áí³½¹³ÛÇÝ ÏñÇãÝ»ñ

àã Գովազդն ամենուրեք է, այն հետա­ պնդում է մեզ տանը, աշխատանքի գնալիս, և ժամանցի վայրերում: Այն մեր ընկերն է, առանց որի մենք շատ ու շատ բաներ չէինք էլ իմանա, միևնույն ժամանակ՝ մեր թշնամին. գովազդի ազդեցութ­ յամբ մենք կատարում ենք ամենա­ բազմազան անիմաստ ու անպետք գնումներ... Ինչևէ, առանց գովազդի կյանքը բավականին բարդ է պատկերացնել:

Բոլորս էլ ցանկության դեպքում կարող ենք հիշել ծանոթ կամ անծանոթ ընկերության անհրա­ ժեշտ կամ անպետք որևէ ապրանքի, միգուցե՝ ծառայության ինչ գովազդ ենք տեսել և որտեղ, քանի որ այժմ ծառայություններն ավելի ու ավելի համատարած են դառնում: Մենք սովորել ենք հեռուստացույցով կամ ռադ­իոյով եթեր հեռարձակվող, փո­ղոց­­­­ներում, տրանսպորտում, ինտեր­­նե­տում գովազդը չնկատել, անտեսել, չընկալել: Եվ ինչքան սովորում ենք գովազդին, այնքան այն փոխակերպման և նորանոր մոտեցումների կարիք ունի:

òÛáõñÇËáõÙ µ³óíáõÙ ¿ §³íïáå³ñÏ ë»ùëÇ Ñ³Ù³ñ¦

Հենց այս բացը ժամանակի ընթաց­­քում լրացնելու համար բազմաթիվ երկրներում լայն տա­ րա­ծում գտավ ոչ ստանդարտ գովազդային կրիչների կիրառումը: Շահարկվեցին մարդկային բոլոր հնարավոր թուլությունները և հե­ տա­­քրքրա­սիրությունը: Գովազդը

26

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

դարձավ շոշափելի, համեղ, բուրա­ վետ և ուղղակի շշմեցուցիչ` իր ամենաանհնարին մոտեցումների և լուծումների շրջանակներում ու առավել ևս դրանցից դուրս:

Dior բրենդային խանութսրահի մուտքը

Մուտքի նմանատիպ ձևավորումը ոչ միայն ուշադրությունը սևե­ ռում է պայուսակի նման մո­դե­­­­լին և ապահովում վեր­ջինիս տեսա­ Formula ատամի մածուկ նելիությունը մեծ հեռա­­վորության Վահանակը բերվել է ոչ ստան­­­­դարտ վրա, այլև՝ դրդում այցելել խանութ՝ տեսքի, տղայի ամուր ատամները հետաքրքրությունը բավարարելու վկայում են մածուկի բարձր որակի համար: և արդյունավետության մասին:

Crunchy O’s նախաճաշ

Fulgers սուրճ

Ընդամենը մի քիչ երևակայություն Փողոցի մեջտեղում հայտնվել էր և սուրճի բույրը ասես պարուրել է չոր նախաճաշի հսկայական տուփ, Ձեզ... որը չէր կարող չնկատվել և չգրավել անցորդների ուշադ­րությունը: Արտասահմանյան օրինակները չափից շատ են և օրեցօր դրանց Thornton’s շոկոլադ ցանկը ընդլայնվում է, սակայն Thornton’s հայտնի շոկոլադե հայկական ընկերությունները վահանակը ոչ միայն ուշագրավ ևս աշխա­տում են հետ չմնալ: էր, այլև՝ համեղ: Այն կերան Երևանյան փողոցներում ավելի ու հաշված ժամերի ընթացքում, և ավելի հաճախ կարելի է հանդիպել ակցիայի մասին ինֆորմացիան, արժանի օրինակների: Դրանց տեսանյութերն ու ֆոտոշարքերը մասին կխոսենք հաջորդ անգամ։ մինչ օրս պտտվում են համա­ ցանցում՝ ապահովելով հավելյալ գովազդ: Նանե Մաթևոսյան, Coloribus ֆոտոխցիկներ մարքեթինգի անկախ մասնագետ Քաղաքի առանձնահատկություն­ ներն օգտագործվել են գովազ­ դային նպատակով, ոչ մի գերծախս, հատուկ կառույց կամ տեխնիկա. ուղղակի փայլուն ստեղծա­գործա­ կան միտք և ուշադրությունը Ձեզ վրա է:

Ցյուրիխում սեպտեմբերից իր աշխա­տանքներն է սկսում մարմ­ նա­վաճառների համար առաջին «ավտոպարկը», գրում է lenta.ru-ն՝ հղում անելով Suedwest Presse-ին: Հաճախորդները կարող են մտնել մարմնավաճառների համար նա­ խա­տեսված այդ տարածք միայն ավտոմեքենաներով: Ընդ որում՝ վարորդը պետք է մեքենայում միայնակ լինի: Նա պետք է մեքե­ նայով մոտենա փայտե կան­ գառ­­­ներին, որտեղ գտնվում են մարմնավաճառները, և մեքենայից դուրս չգալով՝ իր ցանկությունը հայտնի և ընտրած կնոջ հետ մտնի հատուկ խուցը: Նման խուց կարող է մտնել միայն մեկ մեքենա: Վարորդն այդտեղ մեքենայից դուրս գալու

հնարավորություն չունի, մինչդեռ մարմնավաճառը հեշտությամբ կարող է բացել ավտոմեքենայի դուռը: Նրա մոտ պատի վրա տեղադրված է հատուկ կոճակ՝ ար­ տա­կարգ իրավիճակների համար: Ցյուրիխի իշխանությունները կար­ ծում են, որ այդ կերպ ոչ միայն քաղաքի կենտրոնը կազատեն մարմ­­նա­­վաճառներից, այլև օգուտ կտան կանանց. նրանք այլևս ստիպված չեն լինի հաճա­ խորդի հետ ինչ-որ տեղ գնալ և կկարողանան ավելի շատ մարդ­ կանց սպասարկել: TERT.am

www [ լñ³ù³Õ

.am

àñù³±Ý ³ñÅ» ³ß˳ñÑÇ ³Ù»Ý³Ã³ÝÏ çáõñÁ

Առանց ջրի մենք չենք պատկերացնում մեր կյանքը։ Մաքուր, թարմ, սառը, թարմեցնող. ահա այսպես մենք կարող ենք բնութագրել ջուրը։ Սակայն ո՞ր ջուրը կարելի է անվանել էլիտար։ Luxlux.net-ը ներկայացնում է սովորական ջրի ամենաթանկ 5 ապրանքանիշները։ Bling H2O-ն ԱՄՆ-ի ամենաթանկ ջուրն է, որը խմում են շատ հայտնիներ։ Այն ստեղծել է հոլիվուդյան պրոդյուսեր Քևին Բոյդը՝ իր ընկերներին բյուրեղյա մաքուր ջրով ապահովելու համար։ Ահա թե ինչու են այս ջուրն առաջարկում կինոյի և շոու բիզնեսի բոլոր միջոցառումների ժամանակ՝ «Ոսկե գլոբուս», «Էմմի», MTV Music Awards, և այլն։ Շիշը զարդարված է Swarowski բյուրեղներով և 0,75 լ արժե 40-70 դոլար։

Ցուցակում առաջին տեղը զբաղեցնում է Acqua di Cristallo Tributo a Modigliani աղբյուրի մաքուր ջուրը։ Այն անվանվել է ի պատիվ հայտնի նկարիչ Ամադեո Մոդիլյանիի, իսկ դիզայնը մշակել է մեկ այլ նկարիչ՝ Ֆեռնանդո Ալտամիրանոն։ Շիշը պատված է 25 կարատ մաքուր ոսկով։ Այն Ֆրանսիայի աղբյուրի ջրի, Ֆիջի կղզիների և Իսլանդիայի սառցադաշտերի ջրերի խառնուրդ է։ Այս ջրի 1,25 լ արժե 60 000 դոլար։

Հավայան կղզիներից գործարարներն առաջարկում են փորձել ծովային ջուրը։ Կանաչ շշերում լցված Kona Nigari ջուրը դուրս է բերվում 278 մետր խորությունից՝ անմիջապես բաց ծովում։ Զտման մի քանի փուլ անցնելուց հետո այն միևնույնն է՝ ունի թեթևակի աղի համ։ Այս ջրի 0,63 լ արժե 36 դոլար։

10 Thousand BC անվանումով ջուրը Կանադայից է։ Վանկուվերից ոչ հեռու գտնվող սառցադաշտն աշխարհին բյուրեղյա մաքրությամբ ջուր է նվիրում։ Այս ջուրը մաքրման կարիք չունի, այն իրականացնում է բնությունը։ 10 Thousand BC ջրի 0,75 լ արժե մոտ 49 դոլար։

Veen անվանումով ջուրը շշալցվում է էքսկլյուզիվ շշերում, որի դիզայնը բազմաթիվ մրցանակներ է ստացել։ Ջուրը նույնպես համարվում է աշխարհում ամենամաքուր, համեղ և օգտակար ջրերից մեկը։ Այն արտադրվում է Լապլանդիայում (Ֆինլանդիա)։ Veen ապրանքանիշը ստեղծվել է 2006ին, իսկ նրա անվանումը ֆիններենից թարգմանաբար նշանակում է «Ջրի մայր», իսկ այս ջրի 0,75 լ արժե 26 դոլար։

Guinness ·³ñ»çñÇ ÑáÉáí³ÏÁ Ïáïñ»É ¿ ·áí³½¹³ÛÇÝ Ï³ñÍñ³ïÇå»ñÁ Guinness գարեջրի գովազդային հոլո­ վակը կոտրել է գովազդային ոլորտի կարծրատիպերը` ներկայացնելով ֆիզի­­կա­պես ուժեղ մարդկանց բարութ­ յունը, գրում է Business Insider-ը: Գովազդում մի խումբ մարդիկ անվասայլակներով մասնակցում են բասկետբոլի խաղին, որի ավարտին 6 տղամարդկանցից 5-ը ոտքի են կանգնում՝ բացահայտելով, որ կարող են քայլել: Աղբյուրը նշում է, որ նրանք հանուն

իրենց ընկերոջ խաղին մասնակցել են անվասայլակներով՝ որպես հավա­ սարը հավասարի հետ։ Աղբյուրը նաև նշում է, որ այս հոլո­ վակով գարեջուր արտադրողները մատ­նա­նշում են, որ Guinness գարեջուր ըմպողները սիրում և գնահատում են իրենց ընկերներին այնքան շատ, ինչքան և իրենց սիրելի խմիչքն ու սպորտաձևը։

www [ այլ

.am

²Ù»Ý³Ñ³ñáõëï ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý Ï»ñå³ñÝ»ñÝ` Áëï Forbes-Ç

Forbes-ի լրագրողները բարե­խըղ­ ճորեն կազմում են ամենաբարձ­ րաստիճան, հարուստ և հայտնի մարդկանց վարկանիշային աղ­ յու­սակ­նե­րը: Դրանցում ոչ սովո­ րականների շարքին է պատկանում Forbes Fictional 15-ը, ցուցակ, որի մեջ մտնում են 15 ամենահարուստ գեղարվեստական կերպարները: Դրանք կոմիքսների, գրքերի, ֆիլմերի, հեռուստասերիալների, խաղերի հերոսներ են:

Վարկանիշային աղյուսակը առա­­ջին անգամ կազմել են 2002 թվականին, հետո՝ 2006-ին, որից հետո թոփ-շարքը կազմվել է ամեն տարի: Առաջին երկու տարին ցուցակը գլխավորում էր Սանտա Կլաուսը: Աղյուսակի մեջ են մտնում կերպարներ, որոնց հարստությունը հայտնի է բոլորին: Կախված տնտեսական վիճակից՝ հերոսները տեղից տեղ էին անցնում:

տեղում: Ինը տարվա ընթացքում վարկանիշային ցանկում հայտ­­­նվե­ցին շա­տերը. Վիլլի Վոնկի օրինակով, ով հանդես է եկել որպես հրուշակեղենի և ավիացիայի կապիտալ, Լյուցիուս Մալֆոյը, Մարիոն՝ Սնկերի թագավորությունից, Չակ Բասսը «Gossip Girl» երիտասարդական սերիալից: Այս տարի աղյուսակում հայտնվեցին Սկրուջ ՄակԴակը, ում կարողությունը գնահատվել է 65,4 մլրդ դոլար: 2011-ին բոլորին հայտնի բադիկի կարողությունը կազմում էր 20 մլրդ պակաս: Դիրքը կորցնում է Սմոգ վիշապը, որն անցած տարի գլխավորում էր աղյուսակը: «Հոբբիթ կամ վերադարձ» գրքի հերոսը զբաղեց­ նում է երկրորդ տեղը՝ 54 մլրդով: Բրոնզե մեդալը հասել է «Մթնշաղ» ֆիլմի վամպիրներից մեկին: 373-ամյա Քարլայլ Քալենը Forbes Fictional 15-ում է հայտնվել ներդրումների շնորհիվ:

Այդպիսով, Միստր Մոնոպոլիան, որը հայտնի խաղի խորհրդանիշն է համարվում, 2006-ին զբաղեցնում էր 6-րդ տեղը, իսկ 2008-ին՝ համաշխարհային ճգնաժամի հետ կապված հայտնվեց վերջին

Առաջատար եռյակին հետևում են ոչ պակաս հայտնի կերպար­ ներ: «Երկաթե մարդ» Թոնի Սթարկը վաստակել է միլիարդներ պաշտպանական տեխնոլոգ­իա­ ների շնորհիվ: Այդ­պիսի եկա­մտի

10 շարժում, որոնք կարող են ձեզ առանց աշխատանքի թողնել

Թույլ ձեռքսեղմումը Երբ հարցազրուցավարը Ձեզ ներս հրավիրի, նայեք աչքերին, ժպտացեք նրան և սեղմեք ձեռքը՝ ոչ շատ ուժեղ, ոչ շատ թույլ: Լավ ձեռքսեղմման գաղտնիքը ափերի կապի մեջ է, ասում է Պատտի Վուդը: Անհատական տարածության ներ­­­ խու­­ժումը Հարգանքով վերաբերվեք մե­նե­ ջերի անհատական տարա­ծութ­ յանը: Մի կանգնեք նրան շատ մոտ և մի գրկեք նրան: Ձեռքերը խաչել Այսպիսի դիրքը կարող է տալ պաշտպանական դիրք կամ անհանգստության ազդանշան լինել: Ավելի լավ է ժեստեր անել: Այդպես Դուք ավելի էներգետիկ և արտահայտիչ կերևաք: Ժես­ տերը նաև նպաստում են տեղե­ կատվության դեպի ուղեղ հոսքին, իսկ ձայնի տեմբրը ավելի բազմա­ զան են դարձնում:

«HR-մենեջերի հետ հանդիպման հենց առաջին րոպեից դուք հազարավոր բանավոր ազդա­նշա­ ն­ներ եք ուղար­կում և դրանք ունե­ նում են ավելի մեծ նշանակություն, քան խոսքերը, որոնք արտաբերում եք հարցազրույցի ժամանակ»,ասում է Պատտի Վուդը` մարմնի լեզվի փորձագետ և «Ինչպե՞ս թողնել առաջին տպավորությունը. մարմնի լեզու և խարիզմա» («Making the Most of First Impressions: Body Language, and Charisma») գրքի հեղինակը: Ձեզ ենք ներկայացնում մարմնի տասն անհաջող շարժում, որի պատճառով կարող եք մնալ առանց աշխատանքի:

30

EMPORIUM ÐàÎîºØ´ºð 2013

աղբյուր է նշված նաև սուպեր­հերոս Բրյուս Ուեյնի համար, ով հայտնվել է 6-րդ հորիզոնականում: 8-րդ տեղում փայլում էր «Մոխրագույնի 50 երանգի» Քրիստիան Գրեյը, իսկ նրա հետ միասին գալիս է Թայվին Լանիսթերը «Սառույցի և կրակի երգից»: Ցուցակում են հայտնվել «Սիմփսոնների» Չարլզ Բյորնսը և Ուոլդեն Շմիդը «Երկուսուկես մարդուց», լեգենդար Լարա

Մազերի հետ խաղալու սովորութ­ յունը Դա սթրեսի նշան է, որի պատ­ ճառով կարող եք թողնել երեխայի տպավորություն: Պետք չէ վանել այդպիսի աշխույժ վարքով: Նստելու սխալ դիրք Նստեք ուղիղ: Ոչ համաչափ մարմ­ նի լեզուն կարող է մարդուն ցույց տալ շփոթված կամ ոչ անկեղծ: Տեսողական շփման բացա­կա­յութ­ յուն «Ողբերգություն չի, եթե խոսելիս նայում եք այլ կողմ,-ասում է Վուդը: -Բայց պետք է ուշադիր լինել և զրուցավարի խոսելու ժամանակ նայել նրա աչքերին»: Անտարբեր դիրք Լավ է, եթե Դուք ունեք ար­տա­ հայ­տիչ հայացք: Դա Ձեզ ավելի գրավիչ է դարձնում: Պետք չէ հետևել դեմքի արտահայտությանը և նայել ժամա­ցույցի կամ բջջային հեռախոսի էկրանին` հարցազրույցի ժամանակ:

Քրոֆթը և հարուստ Ռիչին: Forbes-ի աղյու­սակը փակում է Ջեյ Գեթսբին, որին այս տարի մարմնավորում էր Լեոնարդո դի Կապրիոն:

emporium.am Ժպիտի բացակայություն Եթե Ձեր դեմքին չկա թեթև ժպիտ, դա մարդուն բնութագրում է որպես նյարդային և ոչ ընկերասեր: Փորձեք հաճախ ժպտալ, բայց բնական և ժամանակին: Անհանգստությունը Ձեռք մի տվեք դեմքը, գրպանում շարժումներ մի արեք, մի կրծեք եղունգները: Անհանգստությունը վանում է: Ձեռքերը սեղանի տակ Մի նստեք ձեռքերի վրա և մի թաքցրեք դրանք: Ձեռքերը դրեք բազկաթոռի հենակներին կամ սեղանին: Ձեր ձեռքերի դիրքից և շարժումներից զրուցավարը կարող է նաև հասկանալ, որքան բաց և անկեղծ եք:

Emporium-ը և Բրիտանական խորհուրդը ներկայացնում են բիզնես անգլերենի բարելավման համար նախատեսված հետաքրքիր պատմություններ և դրանց հայերեն թարգմանությունը: Վայելեք առաջինը:

Pre-reading task 1 What are ethical clothes?

2 What is organic cotton?

Now, read the article and see if your answers are correct.

гñó»ñ ÙÇÝã ÁÝûñó³ÝáõÃÛáõÝÁ 1© à±ñÝ ¿ ѳٳñíáõÙ ¿ÃÇÏ³Ï³Ý Ñ³·áõëï: 2© ƱÝã ¿ ûñ·³Ý³Ï³Ý µ³Ùµ³ÏÁ: ²ÛÅÙ ÁÝûñó»ù Ñá¹í³ÍÁ ¨ ùÝݳñÏ»ù Ó»ñ å³ï³ë˳ÝÝ»ñÁ:

´Ç½Ý»ë ¨ ¿ÃÇϳ Business and ethics лÕÇݳϪ γñáÉÇÝ Ð³ñ¹íÇÏ

by Carolyn Hardwick Case study: James Carston, Fine Shirtmakers

Խնդրի ուսումնասիրություն. Ջեյմս Քարսթոն, բարձրորակ վերնաշապիկների արտադրություն

Set up in the 1920s by James Carston, a Manchester tailor, the company has remained in the family and is now run by James’ grandson, Paul Carston. Employing fewer than 50 people, the company has a reputation for producing high-quality men’s shirts, which it sells by mail order, and has a loyal customer base. As Paul Carston says: ‘Once someone has tried our shirts, they tend to come back for more. Our customers appreciate the attention to detail and the high-quality fabric we use.’

And it’s the fabric they now use that makes the company exceptional in the world of men’s shirt manufacturers.

Ընկերությունը 1920-ական թվականներին հիմնադրել է Ջեյմս Քարսթոնը, ով Մանչեսթերում ապրող դերձակ էր: Այն մինչ օրս էլ պատկանում է ընտանիքին, որը ներկայումս կառավարում է Ջեյմսի թոռը` Փոլ Քարսթոնը:

When Paul Carston took over running the company in 1999, he inherited a business that prided itself on using local, well-paid machinists rather than sweatshop labour, and looked upon its employees as members of an extended family. Paul, a committed environmentalist, felt that the company fitted in well with his values. The shirts were made from 100 per cent cotton, and as Paul says: ‘It’s a completely natural fibre, so you would think it was environmentally sound.’ Then Paul read a magazine article about fair trade and cotton producers. He was devastated to read that the cotton industry is a major source of pollution, and that the synthetic fertilisers used to produce cotton are finding their way into the food chain.

Paul takes up the story. ‘I investigated our suppliers, and sure enough found that they were producing cotton on an industrial scale using massive amounts of chemicals.

Then I looked into organic cotton suppliers, and found an organisation of Indian farmers who worked together to produce organic cotton on a fair trade basis. Organic cotton is considerably more expensive than conventionally produced cotton, so I did the sums. I discovered that if we were prepared to take a cut in profits, we would need to add only a couple of pounds to the price of each shirt to cover the extra costs. The big risk, of course, was whether our customers would pay extra for organic cotton.’

Paul did some research into the ethical clothing market and discovered that although there were several companies producing casual clothing such as T-shirts in organic cotton, there was a gap in the market for smart men’s shirts. He decided to take the plunge and switch entirely to organic cotton. He wrote to all his customers explaining the reasons for the change, and at the same time the company set up a website so they could sell the shirts on the internet. The response was encouraging. Although they lost some of their regular customers, they gained a whole customer base looking for formal shirts made from organic cotton, and the company is going from strength to strength.

Շուրջ 50 աշխատակից ունեցող ընկերությունը հայտնի է որպես տղամարդու բարձրորակ վերնաշապիկներ արտադրող կազմակերպություն, որն ունի լոյալ հաճախորդներ և իր արտադրանքը վաճառում է փոստային պատվերների միջոցով: «Ովքեր մեկ անգամ կրել են մեր վերնաշապիկները, սովորաբար կրկին օգտվում են մեր ծառայություններից: Մեր հաճախորդները գնահատում են մեր բծախնդիր վերաբերմունքը մանրուքների նկատմամբ և այն բարձրորակ կտորները, որ մենք օգտագործում ենք»,– ասում էր Փոլ Քարսթոնը: Հենց այդ բարձրորակ արտադրանքի շնորհիվ է, որ ընկերությունը կարողանում է պահպանել իր դիրքերը շուկայում: 1999 թվականին, երբ Փոլ Քարսթոնը դարձավ ընկերության ղեկավար, նա ժառանգեց մի կազմակերպություն, որը հպարտանում էր իր լավ վարձատրվող մեքենավարներով`նրանց համարելով իրենց մեծ ընտանիքի անդամներ: Փոլը, ով նաև բնապահպանության ջատագով է, հասկացավ, որ կազմակերպության աշխատելաոճը համապատասխանում է իր սկզբունքներին և արժեքներին: Վերնաշապիկներն արտադրվում էին 100% բամբակյա գործվածքից: Ինչպես Փոլն էր ասում. «Այն բնական մանրաթել է և դուք կարող եք մտածել, որ այն համահունչ է բնապահպանական շարժմանը»: Այնուհետև Փոլը կարդաց ամսագրային մի հոդված արդար առևտրի և բամբակ արտադրողների մասին: Նա հուսահատ էր` կարդալով, որ բամբակի արտադրությունն աղտոտման հիմնական աղբյուրն է, իսկ արտադրության համար կիրառվող սինթետիկ պարարտանյութերը նաև տեղ են գտնում սննդում: Փոլն անտարբեր չմնաց: «Ես ուսումնասիրեցի մեր մատակարարների աշխատանքը և բացահայտեցի, որ նրանք բամբակն արտադրում են` օգտագործելով հսկայական քանակությամբ քիմիական նյութեր: Այնուհետև ուսումնասիրեցի օրգանական բամբակի մատակարարների աշխատանքը և գտա հնդկական ֆերմերների կազմակերպություն, ովքեր միասին աշխատում էին և արտադրում օրգանական բամբակ` հետևելով արդար առևտրի սկզբունքներին: Օրգանական բամբակը զգալիորեն թանկ է: Ես որոշակի հաշվարկներ կատարեցի, որից պարզ դարձավ, որ եթե մենք պատրաստ ենք կրճատել մեր շահույթը և մի քանի ֆունտ ստեռլինգով թանկացնել մեր վերնաշապիկները, ապա կկարողանանք հոգալ լրացուցիչ ծախսերը: Հիմնական ռիսկը, սակայն, մնում էր այն, թե արդյո՞ք մեր հաճախորդները կցանկանան ավելին վճարել օրգանական բամբակի համար»: Փոլը որոշակի ուսումնասիրություն կատարեց էթիկական հագուստի շուկայում և բացահայտեց, որ թեպետ կան մի քանի կազմակերպություններ, որոնք արտադրում են ամենօրյա կարճաթև շապիկներ օրգանական բամբակից, այնուամենայնիվ տղամարդկանց կլասիկ ոճի վերնաշապիկների շուկայում բավականին մեծ բաց կար: Նա որոշում է վճռական քայլ կատարել և ամբողջովին անցնել օրգանական բամբակի օգտագործմանը: Նա նամակ ուղարկեց իր բոլոր հաճախորդներին`բացատրելով փոփոխության համար անհրաժեշտ պատճառները: Ընկերությունը նաև կայք հիմնեց, որպեսզի կարողանա վերնաշապիկները վաճառել նաև առցանց: Արձագանքը քաջալերիչ ու ոգևորիչ էր: Թեպետ ընկերությունը կորցրեց իր մշտական հաճախորդներից մի քանիսին, սակայն փոխարենը ձեռք բերեց հաճախորդների մի կուռ խումբ, ովքեր փնտրում էին կլասիկ ոճի վերնաշապիկներ օրգանական բամբակից, և որի արդյունքում ընկերությունը շարունակաբար հաջողություններ է գրանցում: