• 1960’lara kadar devam eden “devlet eliyle toptan yeniden geliştirme ve kentsel yenileme”, • 1960’ların ortalarından 1970’lere kadar devam eden çok boyutlu “yeniden gelişim” ve “sağlıklaştırma” çalışmaları, • 1970’lerden 1990’lara kadar devam eden “gayrimenkul eksenli kamu-özel ortaklığı dönüşümleri”, • 1990’ların ikinci yarısından itibaren ortaklık modellerinin çeşitlenerek devam ettiği ve “toplumun yeniden hatırlandığı” dönüşüm çalışmaları. Burada aktarılan süreçte gördüğümüz üzere kentsel dönüşüm farklı yöntemler izleyerek, uygulanan bölgenin coğrafyasına, ekonomisine, kültür ve tarihsel değerlerine göre çeşitlenmektedir. Bu yöntemler; • Yenileme (renewal), • Sağlıklaştırma (rehabilitation), • Koruma (conservation), • Yeniden canlandırma (revitalization), • Yeniden geliştirme (redevelopment), • Düzenleme (improvement), • Temizleme (clearance), • Boşlukları doldurarak geliştirme (infilldevelopment), • Tazeleme – parlatma (refurbishment) olarak görülebilmektedir (Şişman ve Kibaroğlu, 2009). Bu farklı yöntemleri kullanan yurtdışındaki örnekleri incelediğimizde sadece konut alanlarının değil, sosyal donatıları ile birlikte çok çeşitli fonksiyona sahip alanların da ele alındığı ve halkın sürecin içine dahil olarak katılımcı bir dönüşüm modellerinin başarıya ulaştığı görülmektedir. Türkiye’deki kentsel dönüşüm sürecinde de yurtdışındaki örneklerinden farklı olarak göç ve çarpık yapılaşma odaklı sorunlu bölgelerin ele alındığı görülmektedir. Bu sorunla mücadelede ilk yılların biraz daha hızlı çözüm odaklı bir “yapılı çevre elde edilmesi” işi olarak görülmektedir. Yerel yönetimler öncülüğünde gerçekleşen kentsel dönüşüm modelleri incelemesini Görgülü (2009) iki yönlü kritik etmektedir; • Kentsel dönüşümün gayrimenkule odaklanarak yalnızca fiziki mekan düzenlemesi olarak algılanması, • Bu düzenlemenin de mimari ve kentsel kimlikten referans almadan üretilmesi, üretilen bu yeni mekanların kentin ruhuna ve mekanına yabancılaşması.
93
Yarışmalar ve Mimarlık Sempozyumu