Interieur
CREA Amsterdam Joost Glissenaar/ architecten van Mourik Een vergeten diamantslijperij aan de Nieuwe Achtergracht op het Roeterseiland krijgt een nieuwe betekenis met de transformatie tot cultureel centrum van de Universiteit van Amsterdam. Om een nieuw programma te huisvesten, is een strak nieuw bouwdeel toegevoegd en is het introverte karakter opengebroken. De vide dient als ontmoetingsplek en knooppunt. Auteur Marieke van Ouwerkerk Fotograaf Jannes Linders
In een voormalige diamantslijperij voegde architect Joost Glissenaar bestaande en nieuwe gebouwdelen samen tot een cultureel centrum voor universiteitsstudenten.
56 de Architect, juli - augustus 2012
Crea, de culturele organisatie van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam, was jarenlang gevestigd in het hart van de binnenstad. Onzekerheid over de toekomst zorgde ervoor dat er slechts minimaal werd geïnvesteerd in de panden aan het Binnengasthuisterrein. De gebouwen hingen langzamerhand van houtje-touwtje-oplossingen aan elkaar, maar de huisvesting was hierdoor tegelijkertijd ook heel ongedwongen en passend bij het gebruik. Nu is een frisse start gemaakt. De nieuwe huisvesting van crea bevindt zich in een voormalige diamantslijperij, een van de laatste sporen van joodse bedrijvigheid op het Roeterseiland. Verschillende bouwdelen, opgetrokken tussen 1845 en 1925, vormden samen een U-vormige plattegrond van langgerekte maar ondiepe vleugels rondom een smalle binnenplaats. Het gebouw is getekend door een veelvoud van eerdere ingrepen. Een van de gevels aan het binnenterrein, een amalgaam van metselwerk uit verschillende tijdvakken en van nieuwe en weer dichtgezette sparingen, inspireerde de architect ertoe de historische gelaagdheid te tonen. De ruimtelijke en bouwkundige kwaliteit zijn leidend geweest bij het besluit de helft van het gebouw opnieuw te gebruiken. Van het andere deel
is slechts de gevel aan de Nieuwe Achtergracht behouden. In de vleugel waar zich de kantoren, theorielokalen en audiovisuele studio’s bevinden, maakte architect Joost Glissenaar de constructie van gietijzeren kolommen en zware houten balken weer zichtbaar. In een tweede vleugel is de wand, die het toch al ondiepe volume nog eens in tweeën deelt, door het blootgelegde metselwerk nu extra prominent aanwezig. In het nieuwe bouwdeel krijgt de binnenplaats een andere hoedanigheid en een nieuwe betekenis. Een magnifieke trappartij in de centrale vide ontsluit de ateliers en oefenruimtes op de verdiepingen. Dit nieuwe deel onderscheidt zich van het bestaande,
CREA kreeg een prachtig op het gebruik toegemeten gebouw dat ruiger is en minder strak. De installaties voor de oefenruimtes zijn in de visueel rustige vide als theatraal element ingezet. De architect is creatief omgesprongen met de beschikbare middelen, met een grote vindingrijkheid en een effectieve inzet van materialen tot gevolg. De behouden gevel aan de Nieuwe Achtergracht vervult een nieuwe functie in de doos-in-doos-
Interieur CREA Amsterdam Joost Glissenaar/architecten van Mourik
constructie, vervaardigd voor de achtergelegen muziekzaal en -studio’s. Stalen portalen maken niet alleen een aantal flinke doorbraken mogelijk, maar vormen als eigentijdse ornamenten ook monumentale markeringen van de toegang tot zaal en café. De muziekzaal is bekleed met eenvoudige betonplexplaten, die met hun toplaag van wijnrood gebeitst fineer voor een theatrale sfeer zorgen. Crea heeft een prachtig op het gebruik toegemeten gebouw gekregen. Waar het de architect in het café direct gelukt is om de informele sfeer van
Nieuwe stalen portalen vormen eigentijdse ornamenten en monumentale markeringen crea in een nieuwe vorm te vangen, geldt dat in mindere mate voor de andere gedeelten. Hier moet het gebruik wat gaan inslijten. In de vide vormen her en der opgehangen producten van cursussen de eerste stappen in dit proces. Het wachten is op de eerste - volgende - aanpassingen.
Het industriële verleden is in het nieuwe complex vertaald naar het zichtbaar maken van de luchtbehandelingsinstallatie.
11 1 publieksentree
10
2 café
9
3 muziekzaal
7
4 binnenplaats
8
5 foyer/vide
6
4
6 backstage 7 theaterzaal
5
8 balie 9 repro
3
10 kantoor 11 expeditie
2 Begane grond
58 de Architect, juli - augustus 2012
1
Daklichten en gebouwhoge glazen puien overspoelen de ruimte met daglicht.
Interieur CREA Amsterdam Joost Glissenaar/architecten van Mourik
Opdrachtgever Universiteit van Amsterdam/CREA Ontwerp Joost Glissenaar, Amsterdam/architecten van Mourik, Den Haag Projectarchitect Joost Glissenaar Projectteam Pascal Tetteroo, Carolina Contreras, Paul van den Berg, Leo Klaassen, Wesley Leeman Technisch architect Bureau Bouwkunde, Rotterdam Ontwerp buitenruimte Inside Outside, Amsterdam Aannemer bouwkundig BK bouw, Bussum Aannemer installaties Burgers Ergon, Amsterdam Interieurbouwer Luiten Interieurbouw, Wateringen Projectmanagement Royal Haskoning, Hoofddorp Adviseur constructie Pieters Bouw Techniek, Utrecht Adviseur bouwfysica Peutz, Mook Adviseur installaties HE adviseurs, Rotterdam Losse inrichting café Kringloopwinkel Vloeroppervlakte 5660 m2 Voorlopig ontwerp november 2008 Definitief ontwerp april 2009 Oplevering februari 2012 Bouwsom € 9.000.000 excl. btw (exclusief funderingsherstel)
Cultuur voor studenten Het cultureel studentencentrum crea van de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam organiseert cursussen en workshops, lezingen, voorstellingen en concerten. Ook verhuurt het oefenruimtes voor muziek, theater en dans. Aan de UvA gelieerde studentenverenigingen en -organisaties hebben in het aan crea verbonden studentencentrum hun uitvalsbasis. www.crea.uva.nl
Huisvestingsplannen De Universiteit van Amsterdam bezit verspreid over de stad een flinke hoeveelheid onroerend goed. De UvA werkt aan een omvangrijke herhuisvestingsoperatie, waarbij de universiteitsgebouwen in vier campussen worden geconcentreerd. Naast het medisch centrum amc in Zuid-Oost en de bètafaculteit in het Science Park Amsterdam in Watergraafsmeer, zijn dat het alfacluster rondom het Binnengasthuisterrein en de gammafaculteiten op het Roeterseiland. Op het RoeDe gouden entreehal brengt bezoekers in
terseiland wordt de Nieuwe Achtergracht als een belangrijke
een vide, waaromheen het hele complex is georganiseerd.
as ontwikkeld; het nieuwe crea-gebouw zal een centrale ontmoetingsplaats aan deze as zijn. De bouwplannen voor de Universiteitsbibliotheek op het Binnengasthuisterrein, het ontmoetingspunt van deze binnenstedelijke stadscampus, worden op dit moment door de UvA herzien. www.uva.nl/huisvesting
60 de Architect, juli - augustus 2012