NEDEN
MAMAK ?
Ankara’da gelişme ve mekânsal yayılma olgusu 1923’te kentin başkent oluşu ile başlamıştır. Başkent olma kararının, kenti bir çekim noktası haline getireceği düşünülerek kentin planlı gelişimi için 1924’te Heussler’e kentin yeni gelişme alanlarını vurgulayan bir planlama, 1932’de ise Jansen’e iki merkezli başka bir planlama yaptırılmıştır. Öngörülen gelişme, başkent bürokrasisinin çekeceği nüfusa bağımlı olarak tasarlanmış, fakat göçenler iş merkezlerine en yakın, Ankara’nın en zorlu topografik şartlarını barındıran eğimli, sel yataklarının ve heyelan bölgesinin olduğu eşiklere, yerleşime açılmamış alanlara itilmişlerdir. 1950 sonrası nüfusa doyan başkent merkezi, çevresindeki topografik eşiklerin olanaklarıyla daha da yoğunlaşır. Mamak Bölgesi Ankara’nın ilk şehir planlamalarında gözükmez. Fakat yerleşimin kent merkezinden çeperlerine doğru gelişmesiyle birlikte yeniden planlanan kent, doğu- batı yönü ekseninde açılan tren yolu ile işveren kentli ve çalışmak için gelen göçmen arasındaki bağı kurmuştur. Demiryolunun çekim gücüyle beraber Mamak, kırdan kente göç eden nüfus için tüm zorlu şartlarına rağmen kolay ulaşılabilir ve erişilebilir bir yerleşim noktası haline gelmiştir. Mamak Bölgesi bu tarihten itibaren hızlı bir gecekondulaşma süreci yaşar. Konutlar öncelikli olarak küçük birimler halinde ana yola yakın noktalarda yayılmaya başlar. Zamanla birimler yoğunlaşarak kümeleri oluşturmaya başlar. Bu birimlerin/gecekonduların bahçelerinde ağaçlar dikilir, küçük kümesler oluşturulur. Kırdaki yaşama pratiği Ankara metropolitenine taşınmaya başlar. 1970lerden başlayarak 1990’lı yıllara kadar devam eden yoğun göç dalgası neticesinde, artık Mamak’ın yüzde 90’ı gecekondulardan oluşmaya başlamıştır. Kendi sorunlarını çözmek üzere atılan ilk adımla da, 1983 yılında Mamak, Çankaya ilçesinden ayrılarak ilçe haline gelir.
Peki biz neden Mamak’tayız? Ankara’nın hafızalarda yer eden statik imajları ya da harita temsiliyetlerinde gördüğümüzden fazlasını aramak/anlamak için dinamik yapısını her dönem barındıran oluş halini tamamlamayan, katmanların sürekliliği ve dinamikliği ile farklı zaman/mekan/anılara dair veriler yakalamamızı sağlayan gecekondu mahalleleri üzerinden Ankara’ya ve Mamak’a dair veri toplama yolu seçildi.
7