3 minute read
Duurzaam verwarmen met riothermie
from Aqua 2021-1
by Aquafin
Vanaf dit jaar krijgen nieuwbouwprojecten met meer dan 25 wooneenheden geen aardgasaansluiting meer. Met deze maatregel wil de Vlaamse Regering het gebruik van fossiele brandstoffen tegen 2050 aanzienlijk afbouwen. Een groen alternatief met veel potentieel is riothermie, ofwel warmte uit afvalwater.
De recuperatie van warmte uit afvalwater voor het voeden van warmtenetten is geen nieuwe techniek. Toch is hij in ons land nog niet goed gekend. Daar zou met de nieuwe wettelijke bepalingen wel eens verandering in kunnen komen. Nieuwe verkavelingen, appartementsgebouwen, groepwoningbouwprojecten met meer dan 25 wooneenheden moeten voortaan namelijk op zoek naar alternatieve, duurzame verwarmingsbronnen. Riothermie leent zich perfect als een collectief, niet-fossiel energiesysteem en heeft het grote voordeel altijd beschikbaar te zijn.
VERWARMEN ÉN KOELEN
Huishoudelijk afvalwater is onder meer afkomstig van wasmachines, vaatwassers, bad of douche. Het water heeft nog een gemiddelde temperatuur tussen 12 en 18°C als het via de riool naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie loopt. Een warmtewisselaar in de rioolbuis kan die warmte aan het water onttrekken. Die wordt via een warmtepomp verder opgewaardeerd tot de juiste temperatuur voor de verwarming van gebouwen. Omgekeerd kan dezelfde constructie in de zomer ook dienen als koelsysteem.
Aquafin exploiteert in Vlaanderen meer dan 6.500 kilometer aan verzamelriolen die een enorm potentieel voor riothermie vertegenwoordigen. Want niet zomaar elke rioolbuis komt in aanmerking. Het debiet aan afvalwater dat ze vervoert, moet namelijk groot genoeg zijn. En dan kom je al snel uit bij de collectoren die het water vanuit de gemeentelijke riolen opvangen en verder naar de zuiveringsinstallatie transporteren.
MENEN WIL NETWERK VAN WARMTENETTEN
De stad Menen heeft het voordeel dat verschillende grote collectoren dicht bij het centrum liggen. Patrick Roose, schepen van Publieke Ruimte met o.a. openbare werken en klimaat: “Menen is een dichtbevolkte stad, met meer dan 1.000 inwoners per vierkante kilometer. Wij kunnen voor Zuid-West-Vlaanderen een voorbeeld worden met een netwerk van warmtenetten. Als ingenieur zou ik het jammer vinden om de energie die aanwezig is in zo’n stabiele bron als afvalwater, verloren te laten gaan.”
Patrick Roose
Samen met Aquafin onderzoekt het stadsbestuur de mogelijkheden van riothermie als bron voor drie lage temperatuurswarmtenetten in projecten die op stapel staan: een woonproject met een projectontwikkelaar, de renovatie van het ontmoetingscentrum en een ontwikkelingsproject voor gemengde woningen dicht bij de winkelstraat. “Zeker voor het ontmoetingscentrum, met de bibliotheek, een sportzaal en het cultureel centrum, lijkt dit het ideale moment om riothermie toe te passen,” gaat Patrick Roose verder. “Aquafin moet sowieso de collector verplaatsen voor de geplande verbredings- en verdiepingswerken van de Leie in deze omgeving. Dat verlaagt sterk de investeringskost voor de plaatsing van de warmtewisselaar, die dan ineens door Aquafin geplaatst wordt. Van zo’n gelegenheid moet je gebruik maken. Een warmtenet past ook in de vele andere klimaatacties die we bij de renovatie van onze stedelijke gebouwen nemen.”
WARMTEAANBOD EN -VRAAG IN EVENWICHT
De techniek op zich is dan wel vrij eenvoudig, toch moet er in de haalbaarheidsstudie met heel wat zaken rekening gehouden worden, getuigt de schepen: “Momenteel berekenen we hoeveel kilowattuur we precies kunnen produceren met riothermie en trachten we dat te matchen met de warmtevraag. Mogelijk produceren we te veel warmte voor de drie functies van het ontmoetings centrum. In dat geval gaan we ook kijken of naburige scholen, een nieuwbouw-kantoorgebouw of het ziekenhuis mee kunnen instappen in het warmtenet. Verder hebben we natuurlijk ook nog een speler nodig die de warmte naar binnen brengt bij de gebouwen. Best complex allemaal, maar ook heel interessant. Met Aquafin en Fluvius aan tafel doen we momenteel pionierswerk. We betrekken hierbij onze streek intercommunale Leiedal zodat ook anderen iets hebben aan onze leercurve. De samenwerking en uitwisseling van gegevens verlopen prima en mogelijk volgend jaar al starten we ons eerste riothermie-project!”
Wanneer is riothermie de perfecte verwarmingsbron?
> Bij nieuwbouwprojecten of grote renovaties
> Vanaf 10 wooneenheden (energievraag vanaf 50 kWh)>
Maximum 900 meter afstand tot de riool
> Het afvalwater van minstens 7.000 inwoners stroomt door de riool
De stad Menen heeft het voordeel dat verschillende grote collectoren dicht bij het centrum liggen. Patrick Roose, schepen van Publieke Ruimte met o.a. openbare werken en klimaat: “Menen is een dichtbevolkte stad, met meer dan 1.000 inwoners per vierkante kilometer. Wij kunnen voor Zuid-West-Vlaanderen een voorbeeld worden met een netwerk van warmtenetten. Als ingenieur zou ik het jammer vinden om de energie die aanwezig is in zo’n stabiele bron als afvalwater, verloren te laten gaan.”
