Bouwen aan

“Een complexere wereld vraagt om transparante afspraken”

Ignaas Devisch

een respectvolle werkvloer

Het werd een bijzondere dag in het West-Vlaamse Oostkamp op 24 september. Aquafin kwam er samen met verschillende partners uit de bouwsector en zette een handtekening onder de allereerste sectoroverschrijdende ethische code in Vlaanderen. Het begin van een beweging die zich hopelijk over heel de sector zal verspreiden.

Het moet je maar overkomen: je staat aan de start van je carrière als piepjonge projectleider en je leidinggevenden overladen je met werk. Als nieuweling durf je niet te weigeren en werk je jezelf in nesten. Of nog: je start met goede moed aan je werkdag, tot die ene collega het nodig vindt om een ongepaste opmerking te maken over je huidskleur. De rest van de werkvloer lacht mee of kijkt ongemakkelijk weg. Tot zover de goede moed. Het zijn slechts fictieve voorbeelden, maar uit de lucht gegrepen zijn ze niet. Want in een alsmaar complexere maatschappij zien we dat respectvol omgaan met elkaar niet altijd even evident is. Zowel in de privésfeer, als op de werkvloer.

GEDRAGSCODE

Eén manier om met deze evoluerende maatschappij en bijhorende conflicten om te gaan is het opstellen en hanteren van een ethische code, noem het een soort van gedragscode. Meestal gebeurt dit binnen een bedrijf of organisatie. Maar in de bouwsector waren ze ambitieus genoeg om een gedragscode te ontwikkelen die voor verschillende bedrijven en overheden geldt, hopelijk ooit zelfs voor een volledige sector. De allereerste sector-overschrijdende code in Vlaanderen kreeg de naam ‘Bouwen aan Ethiek’.

De code is het geesteskind van OVIO (Onafhankelijke Vlaamse Infrastructuur Ontwerpers), Vlaamse sectororganisatie Bouwunie, Aquafin, ORI (sector organisatie Belgische advies- en ingenieursbureaus), VlaWeBo (koepelorganisatie Vlaamse aannemers van wegenwerken) en VVSG (Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten). Ignaas Devisch, professor medische filosofie en ethiek, begeleidde het project. ‘Bouwen aan Ethiek’ zal opgenomen worden in de bestekken van onder meer Aquafin en op termijn zullen er ook vertrouwenspersonen komen.

GEEN KLIKLIJN

Initiatiefnemer Koen Jonckheere van Studiebureau Jonckheere en bestuurslid van OVIO werd geïnspireerd door Devisch. Die stelde eerder al een ethische code op voor Club Brugge vanuit het idee om de kernwaarden van de voetbalclub te verdiepen.

Jonckheere: “Wat Ignaas me vertelde over Club Brugge deed me denken aan onze eigen frustraties, en hoe ook wij in de bouw een meer open overlegcultuur kunnen gebruiken.” “Bij OVIO was er meteen eens gezindheid hierover.” Jonckheere besloot vervolgens om een beperkt aantal spelers uit de sector bijeen te brengen, in de hoop dat anderen op termijn zouden volgen. “Eén van de eerste partners die ik heb aangesproken was Dirk De Waele, directeur Projectmanagement bij Aquafin en iemand waar wij als studiebureau ongelofelijk veel van geleerd hebben. Een beetje de vaderfiguur van de sector.”

Jonckheere vertelt hoe blij verrast hij was dat De Waele en Aquafin zonder verpinken besloten mee in het verhaal te stappen. “Als je OVIO en Aquafin al aan boord hebt, dan stapt de rest ook sneller mee.” Jonckheere benadrukt wel dat het niet gaat om een repressieve maatregel of een kliklijn. Het is eerder een duwtje in de rug richting een vlottere, transparantere communicatie met elkaar.

WET NOCH PREEK

Maar wat is dat nu eigenlijk,

De bouw’ is niet meteen een zachte sector. De ethische code geeft een kader om ongewenst gedrag of frustraties bespreekbaar te maken.

een ethische code? Ignaas Devisch beschrijft het als een verzameling van afspraken gebaseerd op overtuigingen, normen en waarden: “Als organisatie vraag je jezelf af wat nu eigenlijk je kernwaarden zijn. En wat het zou betekenen als we ze concreet omzetten naar bepaalde spelregels die we daaruit distilleren.” Hij gaat er prat op dat een ethische code geen wettekst is, niet de pastoor die belerend zijn preek geeft. “Eigenlijk wil je zeggen: 'We zouden het fijn vinden mochten we op deze manier ons werk met elkaar kunnen regelen.’”

Een voorbeeld als “We maken geen opmerkingen of stellen geen handelingen die kwetsend of onrechtvaardig zijn voor anderen” lijkt wellicht vanzelfsprekend. Toch maakt het volgens Jonckheere en Devisch een wereld van verschil om het op papier te zien en het bespreekbaar te maken. “Ik stel al langer vast dat die informele, stilzwijgende afspraken van vroeger voor een stuk achterhaald zijn en dat er nood is aan meer duidelijkheid”, aldus Devisch.

ZACHTE SECTOR?

De ethische code is een mooi verhaal, maar wel een dat nog voor struikelblokken staat, zegt Jonckheere: “We zijn allemaal techniekers, we zijn niet van de zachte sector. Er zullen partijen zijn die zeggen ‘wat een gezever, er moet hier gewerkt worden’. Toch merk ik dat onze sector, samen met de maatschappij, aan het verzachten is. We zitten ook met redelijk wat burn-outs. Dat zet aan tot nadenken.”

In essentie is ‘Bouwen aan Ethiek’ dan ook een kader om op terug te vallen. Om ongewenst gedrag of zelfs gewoon frustraties bespreekbaar te maken. Want door erover praten, zo zeggen de partners, kom je al dichter bij de oplossing. l

Meer weten? www.bouwenaanethiek.be