ARISTIDE ANTONAS / ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΑΝΤΟΝΑΣ / NICΟSIA
WATER TANKS / ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΩΣ ΕΡΓΟ
Το έργο Υδατοδεξαµενές της Λευκωσίας (Nicosia Water Tanks) αποτελείται από δύο σκληρούς δίσκους χωρητικότητητας 400 Gigabytes που περιέχουν (σε παλαιότερες και νεώτερες εκδοχές) ένα µικρό, επεκτεινόµενο, ασύντακτο - εν πολλοίς -, αρχείο, µε υλικό σχετικό µε τα δίκτυα νερού και αποχέτευσης της διχασµένης πόλης της Λευκωσίας. Η τελευταία εκδοχή του αρχείου βρίσκεται αποθηκευµένη σε server του διαδικτύου. Το αρχείο ξεκίνησε ως συλλογή στοιχείων από τα ίδια τα αρχεία των υπηρεσιών του νερού ένθεν και εκείθεν της διχασµένης πόλης. Επεκτάθηκε µε στοιχεία που συνελέχθησαν επί τόπου, συνεντεύξεις από τους 4 διευθυντές των επί µέρους υπηρεσιών, ηχογραφηµένες συζητήσεις µε ειδικούς και µε προσωπικό των υπηρεσιών του νερού, σειρά φωτογραφιών από έργα και εγκαταστάσεις σχετικές µε τα δίκτυα αυτά, επεξεργασίες των φωτογραφιών και ανασυνθέσεις τµηµάτων του υλικού. Στο αρχείο, εκτός από φωτογραφίες, ηχογραφήσεις και µαγνητοσκοπήσεις περιέχονται και αποσπάσµατα κειµένων. Το αρχείο δεν αποτελεί ουδέταιρο προϊόν κάποιας επιστηµονικής έρευνας αλλά περισσότερο σειρά από διαδοχικές «κατασκευές ευρηµάτων». Το έργο παρουσιάζεται υποχρεωτικά πάντοτε σε κάποια µορφή επιλεγµένων θραυσµάτων που – σέ κάθε προυσίαση- έχουν την µορφή επί µέρους παραθέσεων ή συνθέσων από τα στοιχεία που απαρτίζουν το υλικό. Κάθε απόσπαση και ανασύνταξη των καταχωρήσεων του αρχείου προβάλλει ως προσωρινή του σταθεροποιηµένη µορφή και γίνεται ως δοκιµή που καταχωρείται και καταπίνεται από το ίδιο το αρχειακό σώµα. Καµιά επισκόπηση ή αναφορά στο αρχείο αυτό δεν θα εννοείται ως εποπτεύουσα το αρχείο εκ των έξω αλλά πάντοτε µόνον ως εξ αρχής ήδη αρχειοθετούµενη και αυτή στο εσωτερικό του σώµατος του αρχείου. Η δοµή των εργασιών για το νερό της Λευκωσίας έχει λοιπόν υποταχθεί στην λογική της καταχώρησης. Αυτά που λέω εδώ σήµερα αποτελούν ήδη, καθώς καταγράφονται, µέρος του αρχείου αυτού, που ταυτόχρονα συλλέγει και επιχειρεί να κατανοήσει την σηµασία της συλλογής που το συνιστά, εισάγοντας στο εσωτερικό της συλλογής τις προσπάθειες σηµασιοδότησης του αρχείου, σαν να ήταν και αυτές οι προσπάθειες απλές καταχωρήσεις του. Θεωρητικά, τίποτε σχετικό µε το αρχείο δεν είναι εκ προθέσεως εκτός αρχείου, τίποτε δεν µπορεί να εποπτεύσει το αρχείο εξωτερικά, χωρίς να εισαχθεί και αυτό µέσα. Οι σηµασίες της διαµονής στην πολλαπλότητα αποτελούν επιχειρησιακή αφετηρία για την αρχειακή λογική µε την οποία συντάσσεται το ιδιότυπο αυτό αρχείο. Σήµερα θα επιµείνω σε τρία βασικά σηµεία που χαρακτηρίζουν το αρχείο και ίσως έχουν σηµασία για κάποια θεώρηση του συνολικού έργου. Το πρώτο σηµείο έχει σχέση µε την ίδια την θεώρηση των υποδοµών. Κάποια υπό διαµόρφωση θεωρία των υποδοµών, βρίσκεται επί το έργον και η σηµασία της θα έπρεπε να µας απασχολήσει µε επείγοντα τρόπο σήµερα. Η υποδοµή είναι πάντοτε κάτι που ζητά εξ υποθέσεως να ξεχαστεί. Ζητά την λήθη: αν δεν λειτουργεί ως κάτι που ξεχνιέται δεν θα ονοµάζεται υποδοµή. Η υποδοµή του νερού είναι «πρωταρχική» υποδοµή (αν έχει πια κάποια σηµασία αυτός ο προσδιορισµός), είναι ίσως η δικτύωση που παρουσιάζει το «πρώτο» µοντέλο ή την «πρωταρχική» ιδέα της υποδοµής. Το δίκτυο του νερού προσδιορίζει τον τρόπο σύνταξης µιας κοινότητας µέσα στην λήθη του αγαθού, µε την διανοµή του οποίου η κοινότητα συγκροτείται «πρωτογενώς». Η κοινότητα µιας πόλης είναι ορισµένη ως κοινότητα που µοιράζεται τις παροχές που προσφέρει ο ευρύς «φυσικός» χώρος γύρω της και πριν από κάθε άλλο αγαθό εκείνο του νερού. Οι υποδοµές δείχνουν τον τρόπο σύνταξης της κοινότητας γύρω από την λήθη κάποιων διανεµοµένων αγαθών που σβήνουν την στιγµή που υποστηρίζουν την καθηµερινότητα. Ας σηµειωθεί αµέσως, ότι -µεσω κάποιας παρόµοιας λήθης, κυρίως µε την σύνταξη ενστάσεων προς κάποια παρόµοια σύλληψη της λήθης-, εγκαινιάστηκε ο µοντερνισµός. Η λήθη από συνήθεια είναι η πιο ύποπτη συµπεριφορά που καταγγέλεται από τους µοντέρνους: θα παρέπεµπα εδώ στο κείµενο του Βίκτωρος Σκλόφσκι «Η τέχνη ως τεχνική» που αποτελεί ίσως την πιο κυριολεκτική αντιµετώπιση της λήθης του καθηµερινού, ως στοιχείου µπρος στο οποίο – κατά τον Σκλόφσκι- πρέπει να στεκόµαστε κριτικά. Το ηθικό πρόταγµα του Σκλόφσκι ζητά την αναίρεση - µε τέχνη- της ακινησίας και των καθηλώσεων της καθηµερινότητας: αυτά που συνηθίσαµε να ξεχνάµε, η τέχνη πρέπει να τα ξυπνά, όταν αυτό έχει κάποια σηµασία. Αντιλαµβάνοµαι, λοιπόν, την κίνηση προς το δίκτυο νερού της