Sorgulayan denemeler

yasalarla elde edilebilir. Bu yasalarin çikmasini beklemek için ise akla uygun hiçbir neden yoktur. Çare, öncelikle böyle yasalarda degil, daha iyi bir egitim ve daha kuskucu bir kamuoyunda aranmalidir.

Simdilik çareler üzerinde durmak istemiyorum.

(3) Ekonomik Baski. Düsünce özgürlügü önündeki bu engelin bazi yönlerini daha önce ele almistim. Simdi, bu konuyu, önleyici önlemler alinmadigi takdirde gittikçe büyüyen bir tehlike olarak, daha genel hatlariyla ele almak istiyorum. Düsünce özgürlügüne karsi ekonomik baski uygulamanin en çarpici örnegi Rusya’dir.

Rusya’da, çalisma anlasmasi öncesinde devlet, düsüncelerini begenmedigi kisileri açliga mahkum edebilirdi; ve etti de, örnegin Kropotkin’i. (Rus cografyacisi; anarsist) Ancak bu konuda Rusya öbür ülkelerden sadece biraz daha baskindir. Fransa’da Dreyfus (Alfred Dreyfus (1859-1935): Vatana ihanet suçuyla önce mahkum olan, sonra serbest birakilip haklari geri verilen Fransiz subay. (Ç.N)) davasi sirasinda herhangi bir ögretmen baslangiçta Dreyfus yanlisi, isin sonunda da karsiti ise isinden olabilirdi.

Günümüz Amerikasinda Standard Petrol Sirketi’ni elestiren bir üniversite profesörünün, ne denli ünlü olursa olsun, is bulabilecegini pek sanmam. Çünkü bütün üniversite rektörleri Mr. Rockefeller’den ya mali destek alir ya da almayi umar. Amerika’nin her yerinde sosyalistler damgalanmistir ve çok yetenekli degillerse, is bulmalari son derece güçtür.

Sanayilesmenin iyice gelismis oldugu yerlerde kendini gösteren, tröstlerin ve tekellerin bütün is kollarini kontrol etme egilimi isverenlerin sayica azalmasina yol açmaktadir. Sonuçta, büyük sirketlere boyun egmeyen kisilerin açliga sürüklenmesini saglayan gizli kara-defterler tutmak gittikçe kolaylasmaktadir. Tekellerin güçlenmesi Rusya’daki devlet sosyalizmine iliskin kötülüklerin birçogunu Amerika’da da ortaya çikarmaktadir. Tek isverenin devlet veya bir tröst olmasi kisinin özgürlügü açisindan bir fark yaratmaz.

Sanayilesmede en ileri ülke olan Amerika’da ve kosullari Amerika’dakilere benzer olan öteki ülkelerde ise biraz daha az ölçüde olmak üzere, siradan bir vatandas, eger geçimini saglamak istiyorsa bazi büyük adamlarin düsmanligini kazanmaktan kaçinmalidir. Bu büyük adamlarin dinsel, siyasal, ahlaki- bazi görüsleri vardir ve kendi çalisanlarinin bunlari kabul etmelerini, en azindan kabul etmis görünmelerini beklerler.

Hiristiyanligi açikça inkar eden, veya evlilik yasalarinin 116