Reacties, Recensies, Reflecties, Reportages, Retoriek__________________over het werk van Annegret Kellner
Titelbeeld: Herbarium Euphemismus 2016 alocasia, plexiglas, staal, hout, rubber, ca 6 meter Kunstverein Diepenheim | Wishful Thinking | curator: Alexandra Landre 2
inHOUD inDRUK is een losse bundel recensies, reflecties, reportages over het werk van Annegret Kellner om een indruk te geven. Annegret is de auteur van alle afbeeldingen tenzij anders vermeld.
Gepijnigde Planten___Tubelight ___________________________________________________5 Common Land, de schoonheid van frictie___Weet wat je bewondert CultuurBewust_________6 Frenzy___Jenny Wilson interviews Annegret Kellner at Nieuwe Vide|Haarlem_______________8 This is a Take Over | Herbarium Editie ____Mister Motley______________________________10 Selfmade Laziness___interview galerie We Like Art____________________________________13 Marteltuig voor een kamerplant___NRC Handelsblad | 21-04-2021_______________________14 kunst van ..___VT wonen| editie 05-2019____________________________________________16 Oogappels___directeur LAM Museum Lisse |DenD editie 07-2021________________________18 Picture Pigment in the picture bij KPMG___NOS uitzending 12-02-2022___________________20 Bio-ethiek___Universiteit van Amsterdam Drs. D.R. Hilbers______________________________21 Hybride Symbiose: een overdenking | over samenwerken via KNAW Mingler__Essay_________22
biografie______________________________________________________________________27 curriculum vitae________________________________________________________________28
3
Big Island | Washingtonia Robusta | Apeldoorn | 2019
4
Tubelight # 93 December – Februari 2014/2015
Big Island, 2014, Tentoonstellingsoverzicht Dapiran Art Project Space, Utrecht 5
Dapiran toont met Common Land de schoonheid van frictie Door: Myrthe van der Boom | 10/11/2014 Wat: Common Land | Waar: Dapiran Art Project Space, Utrecht | Wanneer: 1 november t/m 20 december | Beoordeling:
Een plant is met een lijst vastgeprikt aan de muur. Een aantal groene bladeren valt er net buiten. De plant kan geen kant op. Het ziet er enigszins pijnlijk uit. Je gaat je onwillekeurig afvragen of de plant zich opgesloten voelt, of pijn heeft. En toch is het stiekem best mooi, zo’n palmboom in een lijstje. Af en toe krijgt de plant water van Cathelijne Dapiran, een van de jongste galeriehouders van Nederland. Dit werk, genaamd Big Island, is onderdeel van de expo Common Land van Annegret Kellner (1979) in Dapiran Art Project Space. Een kleine galerie met een persoonlijke en huiselijke sfeer aan de Springweg in Utrecht. Wanneer ik de galerie binnenloop, komt de vriendelijke galeriehouder Cathelijne me tegemoet. Terwijl ik naar de grond staar, waar vazen van cement of beton staan met restjes bloemstelen, begint Cathelijne enthousiast te vertellen over de werken. Ze tilt één van de vaasjes op en geeft er één aan mij. “Dit zijn restanten van de vrijheidsberoving van de planten. Kellner heeft cement gegoten in vazen met bloemen, waardoor de bloemen worden verstikt. Het doet mij denken aan een urn.” Die vergelijking is sprekend. De planten lijken haast levend begraven met een cementen vaas als resultaat. Vergankelijkheid komt wel heel dichtbij. Dragen wij mensen daar niet aan bij? Wat voor relatie heb ik eigenlijk met mijn kamerplant?
unheimlich onderbuikgevoel Common land verwijst naar ‘de gemeenschappelijke bodem die mens en plant delen’, luidt de tekst bij de expo. Met schoonheid en het creëren van een unheimlich onderbuikgevoel laat Kellner ons voelen hoe de mens onrechtmatig gebruik maakt van de natuur. Dit doet ze met met foto’s van bloemen die worden verstikt door cement, een kamerplant die vastgeketend is aan de muur en door een filmpje van een palmboom die verdrinkt in een woeste zee. Een expo waarbij de werken door de verhalen van de galeriehouder nog meer gaan spreken en die je onderbuik weten te raken. Ik ben benieuwd wat Cathelijne in de toekomst voor ons in petto heeft. Common Land van Annegret Kellner is nog tot 20 december te zien. 6
7 Your Everlasting Odour pnpm | c-print |50x34cm
Interview with Annegret Kellner & Jenny Wilson on FRENZY at groups show at De Nieuw Vide In Haarlem | published Mmm, MOHR MOHR MOHR!
2014
Jenny Wilson: Your work in the exhibition explores the notion of nature displaced - a houseplant on a vibrating pedestal and a video of a palm tree planted in the breakers. The images you present deal with an uncomfortable violence that's exaggerated through your use of repetition, and yet they're also quite pleasing to look at. Could you expand on this dichotomy? Annegret Kellner: It is true that although these and other works hold this seemingly contradictory of depicting situations of unease and imprisonment, I want them to be attractive as well. The ambiguity between the elegant turmoil is what intrigues me most. I find fragility and vulnerability in domestic objects, preferably plants and flowers. At first because of their physicality, the soft texture of leafs or the gentle coloring, the shape, and patterns. Secondly, plants function as substitutes for the human body quite well for me. All the (suggested) harm I expose them to is a metaphoric gesture of our own projection. It is confusing to feel pity for the ordinary Ficus-tree being continuously rattled for hours, days, weeks, for everybody to see. At the same time, it is put on an even more ordinary healthy home trainer, designed to grow strong and adorable. Only, the plant has no choice, it just can’t get away. And that is when the question of power, repetition, duration comes into sight. 8
The Ficus is placed on the vibration plate by force. The palm tree is planted in the salty waves purposely. Another palm is put behind a picture frame straight to the wall. Flowers are ‘preserved’ in vacuum bags, all air sucked out. The flowers, even though, I pour concrete instate of water in the vase to let them dry in their urn, we normally just breed them to watch them gracefully dying on our living table. Repetition is not apparent in all the works, but it comes in ‘naturally’ when endurance is part of the imagery. JW: What made you or the curator, Nathalie Hartjes, choose these two works for the exhibition? AK: The exhibition space is temporally tightened by the architectural structure of Jasper Niens, forcing the works to be placed alongside or within the narrow hallway. It was a bit of a challenge to respond to the commanding interference in the first place. But the shivering Ficus [Vigor] stood just perfect in front the path. Every visitor passing through the tunnel physically felt the shuddering leafs on their bodies. Comparably, the palm in the video [Force Majeure] encountered the same kind of forceful stress, continuously being thrown from left to right by the waves and drown in the water without any rest and fresh air. Both works illustrate a kind of isolation due to their unfortunate situation. Also, I finished working on both pieces this summer. JW: You graduated from MFA Painting in 2005, how has your artistic practice developed since? Were you faced with crossroads or any key turning points? AK: I must admit that I still miss to paint. I also miss studio time and time to study and exchange. Nowadays I find myself running through gardening centers, household and construction stores looking desperately for the right requisites, hounded by merciless deadlines. Also spending too many hours in front of eye-ruining screens is something I long to chance. But next to blogging about exhibitions, I am working as assistant curator for an expanding cooperate art collection, which not only sharpened my view on market influences and the relation between artist, gallery, and collector. But since parts of the collection are especially acquired to be displayed in an upcoming hotel brand, I got curious on how artworks and concepts could be incorporated into [public] spaces, where people spend time around temporary stuff like hotel lobbies, flex offices and so on. After a 6-month master class in cultural management in Antwerp, I keep surveying how places are designed and used regarding art unlike exhibitions. Vigor in situ of Japer Niens installation at Nieuwe Vide
9
Herbarium – ik kende het woord als een vreedzaam, ouderwets begrip voor een verzameling gedroogde planten. Na mijn bezoek aan de solotentoonstelling Herbarium van Annegret Kellner in galerie outLINE heeft de term zijn onschuld verloren. Kellner bedrijft subtiel sadisme door ons esthetisch gerief te bieden ten koste van weerloze planten. Uit sommige planten in Herbarium zijn de levenssappen nog niet volledig geweken, maar een rooskleurige toekomst lijkt voor geen van Kellners vegetatieve muzen weggelegd. Haar solotentoonstelling bestaat uit vijf werken, alle gemaakt in 2013. In elk werk worden planten onderworpen aan een behandeling die hen tot symbool of illustratie verheft, tot levende memento mori. Wij leden van het mensenras zijn nu eenmaal dol op lijdende voorwerpen. Er gaat niets boven bedreigde kwetsbaarheid. De organische slachtoffers van Kellner die er nog het beste vanaf komen zijn de zeven potpalmen in de fotoserie Selfmade Laziness, met pot en al op hun kant gelegd en in deze uitzichtloze toestand geportretteerd. Als schapen op hun rug liggen de zeven planten met hun horizontaal gekantelde wortels te wachten op redding, gegijzeld door de zwaartekracht.
Herbarium (2013) [Everlasting Odour serie] Foto: Cassander Eeftinck Schattenkerk
Herbarium (2013) Foto: Cassander Eeftinck Schattenkerk
Het zal geen toeval zijn dat Kellner zeven ‘gevallen’ planten fotografeerde, een bijbels aantal. Ook een ongetitelde dode stronk omlijst door een witte aureool van kunstlicht verwijst naar het gelijk10
tijdige vrezen en vereren van lijden zoals dat in het christendom schering en inslag is. Gelukkig is het weggekwijnde lichaam dat hier met een lichtkrans geheiligd wordt plantaardig. Selfmade Laziness en de stronk met het aureool zijn nog prettig zielig en leedvermakelijk zonder verregaand te schrijnen, maar de twee vacuüm verpakte bloemstillevens getiteld Every Second draaien de keel wat verder aan. De composities doen in hun even weelderige als clichématige schoonheid denken aan doelmatige, voorspelbare porno, waarbij de zinnelijke verlangens van de toeschouwer worden bevredigd terwijl het eigene en kwetsbare van de ingezette lokmiddelen veronachtzaamd wordt. Ook de aanblik van Your Everlasting Odour is een benauwend genoegen. Kellner maakte deze verzameling sculpturen door vazen met boeketten te vullen met beton in plaats van met water. Als het beton was uitgehard tikte ze de vazen kapot en verwijderde de bloemen. Zo bleef van elke vaas een grauwe, massieve restvorm over, met aan de bovenkant de lege tunnelgaatjes waar de bloemstelen zaten. Ze zijn aantrekkelijk, deze spookvazen, hoe kaal en doods ook.
Herbarium (2013) [detail] - Foto: Cassander Eeftinck Schattenkerk
Het meest spectaculaire onderdeel van Herbarium is het gelijknamige werk dat de linkerzijde van de galerieruimte in beslag neemt. Een solide staaf zit vastgeklemd tussen twee muren, en drukt een glasplaat tegen de muur waaronder een welgevormde kamerplant geplet wordt. Kellners agressieve behandeling van de plant doet denken aan de bejegening van arrestanten door politie-agenten in films, waarbij schietgevaarlijke of vluchtgrage verdachten tegen een auto of een muur worden gedrukt om ze van hun bewegingsvrijheid te beroven. De aanblik van de vermorzelde plant is dramatisch. Waar heeft de arme stakker het aan verdiend? Die komt nooit meer goed op zijn worteltjes terecht. Maar ach, het is maar een plant. Hij voelt er niks van.
11
Of wel? Ik heb wel eens iemand horen beweren, dat wij in de toekomst vol ontsteltenis op onze huidige omgang met planten zullen terugkijken. Na de slaaf, de vrouw en het dier zou de volgende te emanciperen partij de plant zijn. Wat de Italiaanse ‘plantenneurobioloog’ Stefano Mancuso betreft, ontbreekt het planten beslist niet aan gevoel en intelligentie. In zijn TED-talk The roots of plant intelligence pleit hij voor een nieuwe kijk op planten. Hij beschouwt planten als schrandere, sensitieve en speelse levensvormen, die hun levens veel minder statisch en voorgeprogrammeerd doorbrengen dan wij denken. Het probleem is, dat onze waarneming en kennis tekort schieten. Wij identificeren ons makkelijker met wezens die op ons eigen tempo bewegen, met een gezichtje erbij. Toch zal niemand het empathisch vermogen ontberen om de tragedie van Herbarium te ervaren. Met een beetje overdrijving kan je de tentoonstelling een botanische martelkamer noemen. Alle aanwezige bloemen en planten zijn kassiewijle of verkeren in penibele omstandigheden. De houding die Kellner aanneemt ten opzichte van planten doet denken aan de manier waarop collega-kunstenaar Tinkebell dieren in haar werk pleegt in te zetten. Tinkebell werd berucht toen zij van haar dode kat een handtas maakte. Zij pareerde de woedende reacties van het publiek door het onder de neus te wrijven, dat hun verontwaardiging hypocriet was. Het gebruik dat zij van haar kat maakte, verschilde volgens haar niet van de manier waarop mensen gewoonlijk over dieren beschikken – in het huisdierencircuit, de voedselindustrie, het kledingbedrijf. De provocatie die in Kellners werk schuilt is aan die van Tinkebell verwant, omdat beide kunstenaars een spel met wreedheid spelen. Kellner en Tinkebell wekken het mededogen van hun publiek op, en doen het tegelijkertijd geweld aan. Dat levert vanzelfsprekend frustratie op. Het besef dat de verwarring ontstaat omdat de eigen vertrouwde en algemeen gangbare gedrags- en denkpatronen onder druk worden gezet, stemt in eerste instantie niet dankbaar maar argwanend. Juist het feit dat Kellner en Tinkebell het publiek mee laten voelen met het door hen verwerkte materiaal, brengt hen samen met hun publiek in een compromitterende situatie. Toch brengen gemaltraiteerde planten de gemoederen veel minder hevig in beroering dan gekwelde dieren. Kellner kon onze organische collega-levensvormen ongestoord in haar kunst verwerken, terwijl Tinkebell wordt overspoeld door haatmail, te maken kreeg met de Dierenbescherming en de rechtbank, en nauwlettend in de gaten gehouden wordt door de Partij voor de Dieren. Wat dat betreft is het de vraag of Kellner haar tijd vooruit is. Het Plantenbevrijdingsfront, de Partij voor de Planten en de Plantenbescherming hebben niets van zich laten horen. Een ding weet ik na mijn bezoek aan de fraaie plantenhel van Kellner zeker: planten kunnen net zulke complexe gevoelens opwekken als mensen en dieren. Lust, leedvermaak, mededogen, agressie - en dat allemaal tegelijk. Daar hebben ze vooralsnog wel het dramatisch raffinement van een menselijke ambassadeur zoals Kellner bij nodig. Palmolive Foto: Cassander Eeftinck Schattenkerk
12
MARCH 31, 2014
Annegret Kellner – Selfmade Laziness en andere werken
Selfmade Laziness (2013), Piëzo prints, elk 24 x 18 cm, ingelijst 25 x 136 cm
Tijdens Art Rotterdam toonden we een aantal foto’s van Annegret Kellner waarop zij bloemen en planten lijkt te treiteren. De fotowerken waren een hit. Het werk Selfmade Laziness bestaat uit zeven foto’s van kamerplanten die tegelijkertijd naar beneden en opzij lijken te vallen. De planten zien er vreemd uit doordat Kellner ze hulpeloos op hun zij heeft gelegd. Onderworpen aan de zwaartekracht verliezen de planten hun perfect gekweekte vorm. Door de planten vervolgens wel staande te presenteren ontstaat er een verwarrend beeld. Dit is slechts een van de vele manieren waarop Kellner met kleine ingrepen een beklemmende spanning opzoekt. Als in een performance voert Kellner handelingen uit, waarvan ze het resultaat door middel van een foto of video toont. Eerder deed zij dit op het menselijk lichaam gericht, door bijvoorbeeld pleisters tergend langzaam van de huid te trekken of in een huidachtige materiaal te snijden. Op het moment is Kellner op de botanische schoonheid gericht, die zij op allerlei verschillende manieren probeert te bedreigen. Door planten vacuüm te verpakken, in cement te gieten of te pletten brengt ze de natuur in gevaar en maakt ze zichtbaar dat deze vergankelijk is.Die vergankelijkheid is sterk aanwezig bij de foto’s die ontstaan zijn uit het project Your Everlasting Odour. Balancerend op het randje van een tafel staan bloemen in een betonnen vaas. De helder gekleurde bloemen contrasteren sterk met de harde betonnen vaas en steriele omgeving. Kellner vulde bloemvazen met beton in plaats van water, waardoor de bloemen geen lang leven beschoren was. Sommige bloemen lijden er meer onder dan andere – zij hangen er wat treurig bij – terwijl andere bloemen nog iets langer fier overeind blijven staan. Kellner tikte de vazen kapot, zodat de betonnen restvorm zichtbaar werd. Annegret Kellner (1979, Karl-Marx-Stadt/Chemnitz, Duitsland) studeerde in Groningen aan Academie Minerva, de Hochschule für Bildende Künste in Dresden, het Hunter College in New York en het Frank-Mohr-Institute in Groningen. Haar werk is oa bij Galerie Fons Welters te zien geweest en onlangs nog solo bij Outline, lees de bespreking van haar show hier bij Mr Motley. Kellner is alsKellnerin een van de bloggers van het populaire kunstblog 5 Uur. 13
14
15
16
17
Sietskes Oogappels: Annegret Kellner 07/2021 Sietske van Zanten is directeur van het LAM Museum in Lisse en schrijft maandelijks over kunst in de rubriek Oogappels van het DenD magazine/VandenBroek Foundation. Het LAM museum komt voort uit de VandenBroek Foundation die kunst toegankelijk wil maken voor een breed publiek. Het LAM nodigt je uit op ontdekkingstocht te komen en plezier te beleven aan kunst.
18
19
KPMG
Picture Pigment JWX_avof in the pictue bij KPMG – te zien in: terug naar kantoor op NOS uitzending 12-02-2022
KPMG zette het werk ook op de kaart 2021. 20
Bio-ethiek Universiteit van Amsterdam
Drs. D.R. (Dirk) Hilbers, ecoloog en docent bio-ethiek aan de UVA en integreert vraagstukken over morele verantwoordelijkheid in de colleges o.a. aan de hand van het werk van Annegret Kellner
“ [..] Jouw werk is voor mij dan ook interessant niet omdat het zielige planten laat zien, maar omdat het emoties van empathie, schoonheid, verval en schuld oproept – emoties die onbegrijpelijk en onmogelijk zijn wanneer planten niet meer zijn dan uitsluitend de gevoelloze, biomassa en zuurstoffabrieken die ze in biologische zin zijn. De vastgepinde tulp is mooi, maar heeft ook iets gruwelijks.
De in beton gegoten orchidee, gesealde kerstroos en ingelijste palm zijn prachtig, maar ook akelig, bijna masochistisch vanwege hun gevangenschap. Maar waarom is dat akelig, wanneer je weet dat de planten er niets van merken?” 21
Hybride Symbiose: een overdenking over samenwerken via KNAW Mingler
Menno Vuister
I. In 2017 werd door de Jonge Akademie en de Koninklijke Akademie voor de Wetenschap het platform Mingler geïnitieerd. Mingler laat zich het best omschrijven als een platform dat, net een datingsite, door middel van beknopte profielen met een omschrijving van de professionele praktijk en een matrix van algoritmes gelegenheid biedt om als kunstenaar of wetenschapper ‘gematcht’ te worden met experts van de andere discipline. Het doel van Mingler lijkt hiermee vooral het doorbreken van de schijnbaar eeuwenoude muur tussen de (beeldende) kunst en de (exacte) wetenschap, en om onderzoekers van beide disciplines in staat te stellen om in contact te komen met andere professionals die vanuit hun eigen expertise kunnen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van de professionele praktijk van de ander. Als onderdeel van de pilot-fase van de applicatie – een dergelijk ambitieus, grootschalig en interdisciplinair project moet altijd geperfectioneerd worden – werd in het laatste kwartaal van 2017 in samenwerking met het Frank Mohr Institute – de MFA van de Groningse kunstacademie Minerva – en kunstenaarsresidentie Kunsthuis Syb in Beetsterzwaag het project Joint Forces uitgevoerd. Voor deze ‘test’ werden drie alumni van het Frank Mohr Institute op basis van hun onderzoekende werkpraktijk geselecteerd om via Mingler in contact te komen met wetenschappers die mogelijk op positieve wijze invloed en ondersteuning konden bieden aan verschillende facetten van de kunstenaarspraktijk, of waarmee een samenwerking binnen de algoritmes van Mingler als potentieel waardevol werd beschouwd. Naast toegang tot de applicatie werd de drie kunstenaars, Annegret Kellner (1979, Duitsland), Thijs Jansen (1986, Nederland) en Emi Kodama (1980, Canada), ook een tweeweekse werkperiode bij Kunsthuis Syb geboden. Tijdens deze werkperiode kregen de kunstenaars vervolgens de ruimte zich verder te verdiepen, 22
nieuwe samenwerkingen via Mingler aan te gaan en, waar toepasbaar, nieuw werk te maken. Hoewel er in het verleden veel vaker pogingen zijn ondernomen om kunst en wetenschap op treffende wijze aan elkaar te verbinden, verhoudt Mingler zich, als variant van een moderne datingsite, erg goed tot de allerhande manieren waarop mensen tegenwoordig, zowel binnen als buiten de werksfeer, met elkaar in contact komen. Alleen al in termen van communicatie, (zelf)profilering en professionele identiteit is Mingler een uitdagend project dat verder onderzoek waard is, zeker in de context van een toenemende freelance-cultuur en een werkethiek waarin het project de leidende unit is. Aan de andere kant roept een dergelijke poging om kunstenaars en wetenschappers met elkaar te verbinden ook vragen op, want staan kunst en wetenschap wel zover van elkaar af? En, stel dat het lukt om doeltreffende samenwerkingen te faciliteren tussen kunstenaars en wetenschappers, wat voor resultaten levert dit dan op en wat voor gevolgen hebben deze resultaten dan voor de manier waarop wij kunst en wetenschap begrijpen?
Making of Your Everlasting Odour, 2016
II. Kijkende naar de drie geselecteerde kunstenaars valt direct op dat de artistieke praktijk en het werk van Annegret Kellner logischerwijs het meest nauw aansluit op doelstellingen van Mingler. Het werk van Kellner laat zich het beste omschrijven als een reeks experimenten waarin planten (of bloemen) op allerlei manieren tot lijdend voorwerp worden gemaakt. Haar werken nemen vaak de vorm aan van (tijdelijke) sculpturen (of registraties van deze sculpturen) waarin planten als het ware worden gemarteld, bijvoorbeeld door een boeket bloemen te verankeren in een betonnen afgietsel van een vaas (Your Everlasting Odour, series, 2012-2014), of door een kamerplant tentoon te stellen door deze met een schilderijlijst tegen de muur te klemmen (Big Island, 2013).
Waar Big Island zich lijkt te beroepen op het tonen van de weerbaarheid van de plant om zich te laten inkaderen, tonen de boeketten in Your Everlasting Odour juist de tegenstrijdigheid die ontstaat wanneer een bos bloemen feitelijk ter dood wordt veroordeeld als deze wordt afgesneden om hem in een vaas te zetten. De voornaamste drijfveer voor deze werken lijkt de verwondering te zijn die Kellner keer op keer ervaart wanneer zij nieuwe dingen over de eigenaardigheden van het plantenrijk leert en de veelheid aan manieren ontdekt waarop planten vele malen ingenieuzer en complexer blijken te zijn dan mensen.
Daarom is het dan ook niet verwonderlijk dat een kunstenaar wiens praktijk dusdanig afhankelijk is van (onderzoek naar) biologische processen geprikkeld is om op een matchings-applicatie te zoeken naar wetenschappers die haar van nieuwe informatie (en dus verwondering) kunnen voorzien en die haar kennis over de complexiteiten van het plantenrijk tot grotere hoogte kunnen tillen. Hoewel het voor de hand ligt te denken dat Mingler in dit geval toegang biedt tot een veelheid aan nieuwe bronnen van kennis voor een onderzoekende kunstenaar, moet gezegd dat de werkelijkheid anders is. Net als het leggen van relaties in de echte wereld, of op andere datingsites, zijn de connecties die via Mingler kunnen worden ontwikkeld altijd met wederzijdse goedkeuring. Dit betekent niet alleen dat een samenwerking pas in gang kan worden gezet wanneer beide partijen hier over hebben gecommuniceerd, maar ook dat een op het oog perfect match ook net zo goed op niks kan uitlopen en dat er ruimte is voor connecties die verrassend, uitdagend en verfrissend kunnen zijn voor de professionele praktijk van de deelnemers.
Your Everlasting Odour residue serie, 2013
Big Island, Washingtonia Robusta Palm, 2013
- 23 -
De benaderingspogingen van Kellner illustreren de onvoorspelbaarheid van Mingler als geen ander. Op basis van het door haar geschreven projectvoorstel kwam ze in eerste instantie het spoor van een ogenschijnlijk perfecte match met een wetenschapper, om er vervolgens in een enkele e-mailwisseling achter te komen dat de interesse niet wederzijds was. Dit lijkt misschien tegenstrijdig voor een applicatie die is ontwikkeld om interdisciplinair contact te bevorderen, maar wat hieruit volgt is een proces dat in zijn
onvoorspelbaarheid juist zorgt dat disciplinaire grenzen nog verder worden overschreden, omdat het de deelnemers van het platform juist dwingt verder te kijken dan hun eigen interesses en praktijken. Voor Kellner pakte de eerste afwijzing in dat opzicht eigenlijk goed uit: zij kwam in contact met Dr. Koert van Mensvoort, die zowel een academische graad voor de wetenschap (MsC) heeft, als voor de kunst MFA) en het begrip ‘next nature’ aan haar introduceerde.1 Voor Kellner, als kunstenaar met een onderzoekende interesse in de biologie, moet het contact met een wetenschapper die zich in zijn praktijk bezighoudt met ‘next nature’ – een vorm van natuurwetenschappen die uitgaat van een verschuiving in het onderscheid dat gemaakt wordt tussen wat behoort tot cultuur en wat tot natuur, en waarin wordt nagedacht over door de mens ontwikkelde structuren die zo groot zijn geworden dat ze zich eigenlijk als een zelfstandige ecologie gedragen, zoals de economie en het internet (of de kunstwereld?) – zeker als verrijking van haar artistieke praktijk aandoen.
Force Majeure, video still (washingtonia in de branding) 2016
Van Mensvoort kon haar, in de korte periode dat zij nu samenwerken, op nieuwe ideeën brengen die Kellner inzet om haar werk verder te ontwikkelen en kon nieuwe contexten bieden voor ontdekkingen die Kellner eerder deed maar nog niet had uitgewerkt. Naast haar ontdekking van een Australische plantensoort die doormiddel van brandbare hars bosbranden stimuleert om concurrerende planten uit te roeien, leerde Kellner dat 1 Dr. Koert van Mensvoort behaalde een Master of Science in computerwetenschappen en een Master of Fine Arts aan het Sandberg Instituut. - 24 -
sommige mossen functioneren als datanetwerken waarmee bomen in staat zijn informatie uit te wisselen, wat opnieuw twee goede voorbeelden zijn van manieren waarop het plantenrijk wellicht ingenieuzer en complexer is dan wij als mensheid kunnen beseffen. Van de kant van Kellner gezien is de samenwerking met Van Mensvoort dus zeker een vruchtbare aanwinst binnen haar kunstenaarschap, maar blijft deze vruchtbaarheid overeind wanneer van de kant van de wetenschap wordt gekeken? III. Zelfs het eerder gepubliceerde persbericht van Kunsthuis Syb over Joint Forces laat er geen twijfel over bestaan dat de wetenschap op zichzelf vaak als droog en saai wordt gezien.2 Zeker ten opzichte van de werkomgeving van het kunstenaarsatelier of de kunstacademie doet het laboratorium nogal koud en steriel aan en in het verlangen altijd onafhankelijk en objectief feitelijkheden te kunnen vaststellen, gaat de wetenschap vaak voorbij aan de emotionele werkelijkheid waar mensen in hun dagelijks leven toch ook mee te stellen hebben, of aan ethische vraagstukken die in het belang van de wetenschap komen te vervallen (bijvoorbeeld dierproeven). Juist hier lijkt voor de kunst een belangrijke rol weggelegd, al moet wel gesteld worden dat deze symbiose voornamelijk gebaseerd is op het idee van twee afzonderlijke disciplines die beiden een andere kant van dezelfde waarheid vertegenwoordigen. Dit is precies waarin het werk van Kellner, in hoeverre het dan ook gefundeerd is in kennis van de bio- en ecologie van het plantenrijk, van waarde kan zijn voor de wetenschap. Waar de werken van Kellner uitgaan van verwondering over de complexiteit (en superioriteit) van het plantenrijk, heeft de daadwerkelijk uitwerking van haar werk weinig te maken met de specifieke biologie van de plant. Op treffende wijze weet Kellner haar planten zo te positioneren dat zij niet langer biologische verschijnselen zonder aan-
2
http://kunsthuissyb.nl/?p=3536
toonbaar realiteitsbesef of zenuwstelsel zijn: in hun ogenschijnlijke lijden beroepen de planten zich direct op het menselijk (on)vermogen om menselijke gevoelens, bewustzijn en zelfs (culturele) idealen als vrijheid en geluk toe te kennen aan niet-menselijke wezens of dingen.3 Hoewel dus niet kan worden aangetoond dat de planten in haar werk daadwerkelijk pijn, beperking of ongemak ervaren, stellen Kellner’s werken de ethiek van onze omgang met de natuur ter discussie en geven ze aanleiding de manier waarop wij ons als mens superieur achten tegenover de natuur te heroverwegen. Het is precies deze reflectie op het antro-pocentrisme waarmee Kellner’s werk lijkt te bewijzen dat de wetenschap best nog iets van de kunst kan leren en een symbiose tussen een kunstenaar en wetenschapper voorstelbaar is waarin de wetenschapper feitelijke kennis aan de kunstenaar biedt en de kunstenaar daar een vorm van omzetting tegenover zet die het voor de wetenschapper mogelijk maakt ook de ethische en emotionele implicaties van zijn/haar werk te overwegen en te communiceren. Dit is echter precies waar het in de samenwerking tussen Kellner en Van Mensvoort moeilijk wordt. Wie, bijvoorbeeld, naar de TED Talks van Koert van Mensvoort kijkt beseft direct twee belangrijke dingen.4 Van Mensvoort spreekt voor een groot en divers publiek over zijn bevindingen met het idee van ‘next nature’, en Van Mensvoort gaat in zijn uiteenzettingen vooral ook in op verschillende manieren waarop wij als mensen anders en beter met onze natuur zouden kunnen omgaan. Dit toont aan dat Van Mensvoort de kunst als wetenschapper helemaal niet nodig heeft: niet voor het bereiken van een groot publiek en niet om zich te verhouden tot de ethische en emotionele implicaties van zijn werkveld, of deze inzichtelijk te maken. Wat echter wel opvalt aan de presentaties van Van Mensvoort is dat hij in zijn TED-presentaties regelmatig
gebruik maakt van afbeeldingen uit de (hedendaagse) kunst, al is het maar om zijn verhaal te illustreren. Toch is lijkt Van Mensvoort kunst niet alleen illustratief te gebruiken. Naast het feit dat het concept van ‘next nature’ op zichzelf al een hybride is van exacte wetenschappen en aspecten die vanuit de geesteswetenschappen en de kunst een breder inzicht verzorgen, profileert hij zichzelf namelijk als wetenschapper en kunstenaar. Hij vertegenwoordigt in eigen persoon dus precies het soort samenwerking dat Mingler probeert te stimuleren.
Verreweg het beste voorbeeld van dit (on)vermogen zijn mensen die tegen hun huisdieren praten. Op enkele sporen van stem- en klankherkenning na kunnen huisdieren immers geen taal verstaan.
(2014): https://www.youtube.com/watch?v=EXJB4Ync82c, en TEDxAruba (2015): https://www.youtube.com/watch?v=wpEFu6VudLE
3
4
TEDxDanubia (2013): https://www.youtube.com/watch?v=N3pUfj639hM, TEDxGhent - 25 -
The Gold of the Grasstree, digitale collage2017
IV. Waar Van Mensvoort zich op zijn website omschrijft als kunstenaar en filosoof verhouden de resultaten van zijn kunstpraktijk zich echter lastig tot het autonome, beeldende en sculpturale karakter van (bijvoorbeeld) het werk van Kellner. Zo produceerde hij een kookboek voor kunstmatig geproduceerd vlees (The In Vitro Cookbook / Het Kweekvlees Kookboek, BIS Publishers, 2014) en ontwikkelde hij een project rondom een fictief bedrijf dat schoenen maakt van genetische gemodificeerd leer van pijlstaartroggen (The Rise and Fall of Rayfish Footwear, 2012). Bij deze projecten is het ook belangrijk te vermelden dat Van Mensvoort niet individueel te werk is gegaan, maar als initiator en eindverantwoordelijke voor het werk diende. Zowel in de aard van deze projecten als de organisatorische vorm waarin
ze gerealiseerd werden, beweegt het artistieke werk van Van Mensvoort zich dus vooral op het snijvlak tussen creatieve benaderingen van wetenschap, innovatie en design, en niet zozeer binnen het kader van de hedendaagse beeldende kunst. Sterker nog, de kans is groot dat Van Mensvoort er een kunstbegrip op na houdt dat zich in totaal niet laat vergelijken met wat bijvoorbeeld, binnen de contouren van Kunsthuis Syb of het Frank Mohr Institute, als kunst wordt gezien.
Terra Nullius, c-print op dibond, 2020
Hoewel Van Mensvoort’s kunstbegrip zich dus niet laat verhouden tot de artistieke praktijk van Annegret Kellner, heeft dit waarschijnlijk juist positieve gevolgen voor de samenwerking die beide onderzoekers met elkaar aangaan. In de manier waarop Van Mensvoort zijn onderzoeken zowel doet als presenteert, lijkt het er namelijk op dat hij er al dermate in slaagt artistieke processen aan te wenden om een pakkende vorm voor zijn werk te vinden, dat hij een samenwerking met Kellner niet nodig heeft om dit voor hem te doen. Daar staat tegenover dat Kellner in hem niet alleen een bron van wetenschappelijke kennis treft, maar ook met iemand in contact is gekomen die wel degelijk in staat is de praktische kant van haar kunstenaarschap in een nieuwe context te plaatsen en haar uit te dagen om zowel in haar onderzoek als in het uiteindelijke werk nieuw terrein te verkennen. Aan de andere kant komt daar ook bij de Kellner over genoeg wetenschappelijke kennis beschikt, en deze dermate goed met haar artistieke werk laat vergroeien, om geen wetenschapper nodig te hebben het wetenschapsgedeelte van haar werk te ontwikkelen. Wat dat betreft is het werk van beide onderzoekers eigenlijk een goed voorbeeld van een hybride praktijk die op - 26 -
zichzelf de grens tussen wetenschap en kunst doet vervagen. In dit opzicht toont het samenwerkingsverband tussen Kellner en Van Mensvoort aan dat professionele matchmaking via Mingler inderdaad zeer verrassende resultaten tot gevolg kan hebben. Daar waar het platform vooral kunstenaars en wetenschapper tot samenwerking wil stimuleren, om zo de grens tussen kunst en wetenschap te doorbreken, heeft het testproject Joint Forces dus al kunnen aantonen dat de samenwerking tussen kunst en wetenschap helemaal niet op een tegenstrijdige of tegenovergestelde praktijk gebaseerd hoeft te zijn. Sterker nog, er zijn dus al professionals die in hun praktijk aspecten van kunst en wetenschap verenigen, en voor deze hybride praktijken bestaat dus ook al een divers en geïnteresseerd publiek. Hiermee is de samenwerking tussen Kellner en Van Mensvoort juist ook toonbeeld voor een vorm van symbiose waarin beide onderzoekers niet zozeer baadt hebben bij de verschillen tussen elkaars respectievelijke disciplines, maar elkaar juist als twee gelijken kunnen uitdagen de grenzen van hun werk verder op te zoeken. Vanuit dit perspectief is deze samenwerking ook juist een goed voorbeeld van de resultaten die de hybridisering van kunst- en wetenschapspraktijken tot gevolg hebben. Voornamelijk omdat beide onderzoekers nog altijd volledig autonoom vormgeven aan hoe zij hun ideeën communiceren met een publiek laat de samenwerking zien dat grensvervaging tussen kunst en wetenschap op zichzelf kan plaatsvinden zonder dat het de afzonderlijke begrippen van beide disciplines daadwerkelijk verandert. De enige vraag die dan resteert is of het juist deze vormen van samenwerking zijn waar het de makers van Mingler in het grond-beginsel om te doen is, of dat een dergelijke samenwerking juist ter discussie stelt of een verbindingsplatform tussen de kunst en wetenschap wel zo noodzakelijk is. Menno Vuister, kunsthistoricus, Rotterdam Met dank aan: Noor Nuyten, programmeringscommissie SYB & Frank Mohr Instituut
German artist, Annegret Kellner, who currently lives in Amsterdam, is best known for her photographic and sculptural works dealing with the subtle representation of tortured houseplants. Her provocative methods offer experiences of conflict as well as comfort. Galleries such as Galerie Fons Welters in Amsterdam and independent art spaces including Kunstverein Diepenheim, Kunsthuis SYB and Nieuwe Vide have exhibited her work. The Akzo Nobel Art Foundation, KPMG collection, Dutch Ministry of Foreign Affairs, Ymere cooperation, AMC Collection, Rijnstate Art Collection and the collection of Amerborgh International, all have acquired (multiple) works by Annegret Kellner. Her works were also reviewed by Metropolis M, Trendbeheer, We Like Art, Artlyst, Mister Motley, VTwonen Mag and the Cultural Channel of the Mondriaan Fund. During her education at the Academie Minerva in Groningen, Kellner also studied for several months at the Academy of Fine Arts in Dresden and at the Hunter College in New York. In 2005, Kellner obtained her Master of Fine Art (with honours) from the Frank Mohr Institute in Groningen. In 2013 she completed a MC Cultural Management degree at the Antwerp Management School. Alongside her artistic practice, Kellner worked for almost a decade the KRC Collection, and she continues to advise businesses, such as the Hyatt Regency Hotels, and Spaces Offices and their artistic strategies. Kellner is also employed as a tutor at Academie Minerva, Groningen and at the Breitner Academie, Amsterdam as interim. - 27 -
CV Annegret Kellner * 1979 Karl-Marx-Stadt/Chemnitz GER education
2021-2022 2012-2013 2003-2005 2004 1999-2003 2002 solo exhibition
2021 2016 2014 2013 2009 2006
studio Zeeburgerpad 53-55 1019AB Amsterdam +31655767627
BDB - university teaching qualification, Hanzehogeschool, Groningen MA Cultuurmanagement, Antwerp Management School MFA, Frank-Mohr-Institute FMI Hanzehogeschool, Groningen Hunter College, New York Academie Minerva Hanzehogeschool, Groningen Hochschule für Bildenden Künste, Dresden GER
Semiramis Sway, De Aanschouw, wissel 1041, Rotterdam Domestic Verge, Stichting Polderlicht, Amsterdam Common Land, Dapiran Art Projects Space, Utrecht Resort Guestroom, Buitenplaats Koningsweg, Arnhem This is a takeover, Herbarium, outLINE, Amsterdam Das Privileg der Jugend, De Kijkkasten, Amsterdam Dermatika, Galerie Fons Welters, Amsterdam
group exhibition
2022 2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
28
If Paradise is half as nice #12, Dresden Vouch#2, Loods6, Amsterdam We Like Art, Art Rotterdam Spatical Thought on Traces of Human Presence, Omstand, Arnhem Artfest, Campo Garzòn, Uruguay artist support pledge, deBalie, Amsterdam Arnhemse Uitnacht, Arnhem Non-Museum for Contemporary Art|DEI FUNK WuK - EuropaInstitut für Neue Kunst, Dresden, GER Off Grid, Dapiran Art Project Space, Amsterdam Vouch#1, Loods6, Amsterdam House for Sale, Joodsmonument Apeldoorn it was a pleasure, Stichting DAK, Utrecht Ateliercollectie, Centrum Beeldende Kunst, Groningen Art NRD, Museum Belvédère, Heerenveen Collectionshow, PattyMorgan, Amsterdam windowshopping, Kunsttraject, Amsterdam Mingler - Collaboration project with Next Nature Network, Amsterdam Joint Forces, Kunsthuis SYB, Beetserzwaag Collection Show, We Like Art Westergasfabriek, Amsterdam Transplant, Kunstpodium T, panel lecture, Museum De Pont, Tilburg The Grand Finale, Global Draw, ECI, Wanda Reiff Contemporary Art, Roermond Wishful Thinking, Kunstverein Diepenheim Global Draw Collectors House of Schunck, Heerlen Club Gem, Gem Creative Agency, Rotterdam Mirror and Lamp Show, Galerie Ton de Boer, Jagdlust, Hilversum Full Swing, Circa Dit, Arnhem We Like Art – Art Rotterdam Edition La Condition Humane, Daprian Art Project Space, Utrecht Frency, Nieuwe Vide, Haarlem I am not doing anything until I feel the need.. De Nederlandsche Bank, Amsterdam
residencies 2022 2019 2017 2015
research residency, Alcaria Cova, Portugal artist residency, If Paradise is half as nice #12, Dresden artist residency, Campo, Garzón, Uruguay artist residency, Kunsthuis SYB, Beetserzwaag artist residency, Presenté, Mesa e Cadeira, Sao Paulo
collections KPMG Collection, Amsterdam Dutch Ministry of Foreign Affairs, Embassy, Ankara, Turkey Ymere Kunstcollectie, Amsterdam Spaces Offices, Luxembourg Akzo Nobel collection, Amsterdam Amerborgh International, Europa AMC - Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Rijnstate Art Collection, Arnhem UMCG Art Collection, Groningen Drugstore Beetle – David Horvitz, 30 Museum library’s worldwide Hanzehogeschool Groningen publications
NRC Handelsblad 2021 MetropolisM 2021 jubileumpublicatie KunstopdeKoffie, Arnhem 2021 LamLisse - Sietske van Zanten Oogappels DenD 2021 rizoom.art - 2021 Artfest - online Campo, Garzòn, UR vtwonen - Roos Stalpers 2019 Hybride Symbiose: een overdenking over samenwerking kennisplatform Mingler, Menno Vuister, Kunsthuis Syb, Beesterzwaag 2018 Power Of 10 Art Collection - Spaces Offices 2018 (chairman jury with: Eelco van der Lingen, Nienke van der Wal, Sarah van Sonsbeek, Marc Bijl) Mondriaan Fonds Cultureel reisprogramma 2016 trendbeheer several times | mister motley | artlyst | chmkoome’s | lost painters | studio attenzione | cultuur bewust |Mmm Mohr Mohr Mohr Frenzy | galeries.nl artist of the day Roos Stamet-Geurs & Angelique Spaninks | Reunion HMK {Hotel MariaKapel} 2008 – 2010 Een boek om mee te slaan, De Fabriek, Eindhoven | Katalog, Stiftung Burg Kniphausen Wilhemlshaven Dermatika, Galerie Fons Welters, Laura van Grinsven | Kunstbeeld, Wim van der Beek
other roles
2021 2021 – present 2020 – 2021 2019 2018 – 2021. 2018 2018 2018 - present 2017 2016 29
curator Graduation Show Minerva Academy Fine Art – Detour 2021 chairman Stichting Machinery of Me, Arnhem interim tutor Breitner Academie, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, Amsterdam guesttutor Bcademie, Rotterdam chairman of the board Stichting NP3, Groningen founder of HxWxD, Art Intermediaries jury chairman, Open Call Power of 10, Spaces Offices, Amsterdam tutor – Fine Art, Minerva Art Academy guest teacher and exam committee at Frank-Mohr-Institute Groningen sales representative Artbutler Berlin art management software
2016 2016 -2017 2016 2016 2014 - 2016 2013 - present 2013 2012 2008 - 2015 2008 - 2016
visiting tutor Fine Arts | Hereford College of Fine Art, UK master -aApprentice, Kunstpodium T, Tilburg exam committee Amsterdamse Hogeschool v/d Kunsten internship by student WdK Academy Rotterdam at studio Annegret Kellner co-curator Spaces Showcases, Amsterdam studio & project assistant Berndnaut Smilde co-curator Ernstig Geschikt Stichting G.A.N.G. en Plaatsmaken interim projectmanager Hotel MariaKapel Hoorn correspondent artblog 5uur…!!! (co-curator Digging up the Rhizome) assistant curator KRC Collection
www.annegretkellner.com mail.annegret@gmail.com annegretkellner
- 30 -
- 31 -
Deep Doodle JFvD asor | piëzografie | 40 x 28cm
- 32 -
