Έρευνα - Πολυτεχνείο Κρήτης τική σκέψη κατά το Semper καλλιεργείται μέσα από την πρακτική των «υποδεέστρων» τεχνών. Μάλιστα, εκπαιδευτικά την θεωρεί και προϋπόθεση για έναν χαρακτήρα με ενεργή ανεξάρτητη δημιουργικότητα και ερευνητική διάθεση. Αυτού του είδους η έκφραση, που βρίσκεται στον πυρήνα της «ανώνυμης» τέχνης και αρχιτεκτονικής, έχει να κάνει με αυτό που στα αγγλικά ονομάζουμε craft, και που κατά τον Richard Sennett είναι «μια ουσιαστική διαρκής ανθρώπινη παρόρμηση, η επιθυμία να γίνει μια δουλειά σωστά ως σκοπός αφ’εαυτός.»4
1.5. Open design Στον τομέα του βιομηχανικού σχεδιασμού, υπήρξαν δημιουργοί όπως ο Enzo Mari 5με το «proposta per un autoprogettazione”, (« Πρόταση για έναν αυτό-σχεδιασμό ή αυτοκατασκευή») του 1974, οι οποίοι τήρησαν μια κριτική στάση απέναντι στα αντικείμενα που μας περιβάλλουν και κυρίως στο σύστημα παραγωγής, κατασκευής, διανομής, προώθησης, και εμπορίου που τα υποστηρίζει. Στη σειρά επίπλων του Mari, ο πελάτης αγοράζει ουσιαστικά ένα σετ από τυποποιημένες διατομές ξύλου. Κατασκευάζει τα έπιπλα μόνος του καρφώνοντας τα κομμάτια μεταξύ τους. Στο βιβλίο του, διατίθενται τα σχέδια βάσει των οποίων μπορεί κανείς να τα κατασκευάσει τα έπιπλα είτε ως έχουν, είτε αλλάζοντας το σχεδιασμό. Με τον τρόπο αυτό, ήρθαν στο προσκήνιο πολύ σημαντικά ζητήματα όσον αφορά το βιομηχανικό σχεδιασμό: η έννοια της αυτοκατασκευής, του «ανοικτού» σχεδιασμού, και της αποκεντρωμένης παραγωγής και διανομής των προϊόντων. Οι όλο και πιο προσιτές τεχνολογίες CAD/CAM (Computer Aided Design/Computer Aided Manufacturing) πολλές από τις οποίες όπως η τρισδιάστατη εκτύπωση είναι πλέον τεχνολογίες που μπορεί κανείς να έχει στο σπίτι του-, καθώς και η εξέλιξη του διαδικτύου, υποβοήθησαν μια τάση «αποκεντρωμένης», εκτός βιομηχανίας κατασκευής αλλά και σχεδιασμού η συν σχεδιασμού «βιομηχανικών» αντικειμένων. Ήδη από το 1996 στην έρευνα των E. Burdek και J. Gros 6 στο Offenbach University of Art and Design, υπήρχε η σκέψη της κατάργησης των συστημάτων διανομής των προϊόντων μέσω της διαδικτυακής διακίνησης της ψηφιακής πληροφορίας και ενός αποκεντρωμένου δικτύου CAM, την ίδια στιγμή που η βιομηχανία διερευνούσε τρόπους ώστε με τη χρήση των τεχνολογιών αυτών να αλλάξει το κυρίαρχο μοντέλο της, με προϊόντα περισσότερο κατά παραγγελία, περισσότερο συν διαμορφωμένα και από τους καταναλωτές. Συνδυάζοντας δύο λογικές, αυτή του παραμετρικού σχεδιασμού και αυτή της αυτοκατασκευής το «new DIY» η αλλιώς Open design χρησιμοποιεί την όλο και περισσότερο προσιτή τεχνολογία των ψηφιακών μηχανών cnc αλλά και του διαδικτύου προκειμένου να απευθυνθεί στο κοινό. Απευθύνεται στους χρήστες ως συνδιαμορφωτές των αντικειμένων. Στα πλαίσια του προπτυχιακού προγράμματος σπουδών της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΠΚ δημιουργήθηκε ένα μάθημα επιλογής το οποίο επιχειρεί να συνθέσει τα παραπάνω ζητήματα δηλαδή την τεχνική, τη γεωμετρία, την πληροφορική και τη συμμετοχή του τελικού αποδέκτη στη διαμόρφωση του σχεδιασμού. Το μάθημα αυτό αποτελεί και την αφετηρία της ερευνητικής προσπάθειας που παρουσιάζεται. Πρόκειται για ένα περιβάλλον εκμάθησης που πλαισιώνεται από το εργαστήριο ψηφιακής προτυποποίησης της Σχολής και στο οποίο οι σχεδιαστικές ασκήσεις κατασκευάζονται σε κλίμακα 1:1. Το υλικό και τα εργαλεία που διατίθενται στο εργαστήριο αποτελούν κάθε φορά και ένα διαφορετικό κόσμο περιορισμών αλλά και δυνατοτήτων μέσα στον οποίο κινούνται οι φοιτητές .
2.0. Έπιπλα 2.1. Από το αντικείμενο στο σύστημα. Αφού δουλέψαμε για 2 εξάμηνα με το ξύλο, το 2012-13 συνεργαστήκαμε με την εταιρεία Elval Colour προκειμένου να διερευνήσουμε το ζήτημα των νέων χρήσεων για τα σύνθετα φύλλα αλουμινίου. Πρόκειται για ένα υλικό ιδανικό για αυτό που ονομάζουμε open design, διότι: • Δουλεύεται στο cnc router, είναι μάλιστα ο κύριος τρόπος με τον οποίο αυτή τη στιγμή δημιουργούνται τα στοιχεία των όψεων τα οποία αποτελούν και την κύρια χρήση του υλικού. Αυτός είναι και ο λόγος που μας ώθησε στο να το χρησιμοποιήσουμε και για διερευνήσουμε κατασκευές με μη κανονικές γεωμετρίες. • Η συμπεριφορά του «μοντελοποιείται» εύκολα και με σχετική ακρίβεια σε φυσικά μοντέλα, από χαρτόνι . • Σε αντίθεση με το κόντρα πλακέ και το Mdf είναι ανθεκτικό στο νερό, συνεπώς είναι κατάλληλο και για βιομηχανικά προϊόντα τόσο εσωτερικού όσο και εξωτερικού χώρου • Μετά την κοπή δεν απαιτείται βάψιμο ή άλλου είδους επεξεργασία Έτσι λοιπόν δουλέψαμε στα πλαίσια του μαθήματος σε 2 εξάμηνα με δύο διαφορετικές κλίμακες. Την κλίμακα των μεμονωμένων αντικειμένων και την κλίμακα των συστημάτων κτιριακών όψεων Η πλαστικότητα και το μικρό βάρος του υλικού το καθιστά εύκολο στο χειρισμό του χωρίς ιδιαίτερα εξειδικευμένα εργαλεία. Με κατάλληλη επεξεργασία γίνεται πολύ σταθερό. Οι κύριες παραμορφώσεις του υλικού οι οποίες
4 (Senett, 2009) O Sennett διερευνά το ρόλο του δημιουργού (Craftsman) στην Αρχαία Ελλάδα όπου στον Όμηρο αναφέρεται ως «δημιουργός» στον Αριστοτέλη απλά ως «χειροτέχνης» ενώ στον Πλάτωνα ως εκείνος που «ποιεί» 5 (Mari, 2010 (1974)) 6 (Krauter, 1995) 80
Mάρτιος 2015