SAMOTNOŚĆ I JEJ OBLICZA blicza samotności w kulturze to tytuł szczególnej wystawy, której otwarcie w Bibliotece Jagiellońskiej zaplanowano na 7 maja 2020. Celem ekspozycji jest zmierzenie się z problemem samotności, wszechobecnej we współczesnej kulturze, i ukazanie kontekstów historycznych fenomenu osamotnienia czy samotnictwa. Tematyka ta jest niezwykle aktualna ‒ czy to w perspektywie choroby, starości, czy diametralnie innej specyfiki: dzisiejszej tak zwanej ,,kultury singli”. Na wystawie zaprezentowane zostaną obiekty pochodzące przede wszystkim ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej, ale też z Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie, innych placówek muzealnych i zbiorów prywatnych. Dla zwiedzających przygotowano też dzieła artystów współcześnie podejmujących temat samotności, a także różne dokumenty życia społecznego poświadczające walkę z alienacją. Przedsięwzięcie będzie okazją do zapoznania się z kontekstem zarówno samotności negatywnej, jak i pozytywnej. W przygotowanie wystawy zaangażowali się wszyscy pracownicy Sekcji Informacji Naukowej BJ przy współpracy Oddziału Zbiorów Specjalnych i Sekcji Wydarzeń Kulturalnych. Wystawa będzie miała strukturę tematyczną, w której przedstawione zostaną poszczególne oblicza samotności – od ekstremalnego sportu samotniczego i cielesności do samotności jednostki, czy to w procesie socjalizacji dziecka, w kreacji literackiej czy w twórczości uczonych. Część wystawy poświęcona zostanie przełamywaniu samotności poprzez miłość – ukazane będą zaloty, anonse matrymonialne, ale i refleksje nad osobami nieszczęśliwymi w związku. Inny fragment ekspozycji dotyczyć będzie samotności w społeczeństwie – ukazana zostanie zarówno samotność artystów w społeczności wiejskiej, jak i dobrowolne osamotnienie w specyficznym kontekście kulturowym, jakim był eremityzm. Wyeksponowane zostaną zbiory kamedulskie z Biblioteki Jagiellońskiej, ukazana zostanie samotność bohaterów biblijnych czy późniejszych świętych:
Ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej
O
Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606–1669), Faust lub Uczony w pracowni; ok. 1652, akwaforta
Joanny d’Arc i Edyty Stein. Rozpatrywana będzie też społeczna samotność negatywna (w obliczu hitlerowskiego totalitaryzmu, zagłady Żydów, współczesnego cierpienia chorych). Część wystawy poświęcona zostanie organizacjom, które pomagają wyjść z samotności, szczególnie instytucjom działających na terenie Krakowa. Wystawa pozwoli zapoznać się z niektórymi przykładami malarstwa rozważającego topos samotności. W ramach przedsięwzięcia o postrzeganiu samotności zrealizowany zostanie film dokumentalny z udziałem
krakowskich przedszkolaków, ludzi starych i osób ze środowiska akademickiego. Otwarcie ekspozycji w Sali Wystaw BJ poprzedzi zorganizowany w sali konferencyjnej Biblioteki Jagiellońskiej panel dyskusyjny uczonych, którzy w swych badaniach i refleksji intelektualnej poruszają tematykę samotności. Wystawie, która potrwa do czerwca 2020, towarzyszyć będzie katalog przygotowany przez piszącego te słowa.
Bartłomiej Gapiński
Biblioteka Jagiellońska
ALMA MATER nr 215–216
21