ALMA MATER JAGELLONICA I CZTERY JEJ JUBILEUSZE U
niwersytet Jagielloński – jedna nim studentów, brak także informaz najstarszych europejskich uczelni cji o profesorach. Wiadomo jedy– w 2014 roku świętuje 650-lecie swojego nie, że król nadał swojej Akademii istnienia. Z tej okazji warto przypomnieć, prawa przejęte od uniwersytetu że Uniwersytet był fundowany dwukrot- w Bolonii. Pośrednie przesłanki nie. Pierwszym fundatorem krakowskiej wskazują, że wykłady odbywały wszechnicy był król Polski Kazimierz się w pomieszczeniach zamku Wielki (1333–1370), ostatni przedsta- królewskiego na Wawelu. Jeśli wiciel dynastii piastowskiej na tronie wierzyć znanemu polskiemu kropolskim. Kierując się zasadą realizmu po- nikarzowi Janowi Długoszowi, litycznego, władca ten zdołał przekształcić a nie ma podstaw, aby podsłabą monarchię, jaką odziedziczył po ważać jego przekaz, wkrótce ojcu, w państwo, które stało się prawdzi- po ufundowaniu Akademii wym arbitrem na arenie międzynarodowej. król rozpoczął budowę zespołu Kazimierz trzykrotnie powiększył gmachów uniwersyteckich terytorium, doprowadził do rozwe wsi Bawół, leżącej w, również kwitu miasta, zreformował skarb ufundowanym przez króla, mieście oraz administrację państwową, Kazimierz (obecnie jest to dzielnica a nade wszystko – prawo. U poKrakowa). Przedsięwzięcia tego tomnych doczekał się najwyżjednak nie ukończył, przerwała je szego uznania, którzy nie tylko bowiem śmierć w 1370 roku1. nazwali go Wielkim, ale którzy, za Znacznie więcej wiemy największym historykiem dawo uniwersytecie, jaki ufundonej Polski, Janem Długoszem, wał ponownie w Krakowie powtarzają, że zastał Polskę Władysław Jagiełło – pochodrewnianą, a zostawił mudzący z Litwy, założyciel dyrowaną. nastii jagiellońskiej w Polsce, To ten król 12 maja który został królem Polski 1364 wydał akt fundacyjw 1386 roku, pojmując za ny Akademii Krakowmałżonkę królową Jadwigę, skiej. Stworzona przez której przypadł tron Polski niego uczelnia składała po śmierci ojca, Ludwika Węsię z trzech wydziagierskiego, następcy Kazimiełów: prawa (złożonego rza Wielkiego. Królowa Jaz pięciu katedr prawa dwiga, znakomicie wykształrzymskiego i trzech cona (znała kilka języków), katedr prawa kanoniczobdarzona wieloma talentami i cnotami, nade wszystko nego), medycyny (złozaś wielką mądrością, już na żonego z dwóch katedr) kilka lat przed śmiercią podjęła oraz sztuk wyzwolonych starania o pozyskanie zgody papieża (złożonego z jednej katedry). na otwarcie w Krakowie wydziału Wskutek braku dokumentów teologicznego. Zgodę taką uzyo działalności uniwersyskała w 1397 roku. Przedwczesna tetu powołanego do życia śmierć (zmarła w 1399 przez Kazimierza roku2) przeszkodziła jej wiadomo niewieRzeźba króla Kazimierza Wielkiego, drewno le. Nie wiemy, polichromowane. Figura została odnaleziona w reaktywowaniu całe1936 roku w ruinach kościoła parafialnego go uniwersytetu. Jednak ilu studiowało na w w Wiślicy. Do Muzeum UJ została przekazana przez Jerzego Żarneckiego
12
alma mater nr 165
Pieczęć majestatyczna króla Kazimierza Wielkiego uwierzytelniająca przywilej fundacyjny Uniwersytetu z 12 maja 1364 (ze zbiorów Archiwum UJ)
w testamencie połowę swojego majątku przekazała biednym, a połowę przeznaczyła na odnowienie fundacji uniwersytetu Kazimierzowskiego. Król Jagiełło, wspomagany przez mądrych doradców, w tym przez biskupa krakowskiego Piotra Wysza, z wielką starannością wykonał testament zmarłej małżonki: w centrum Krakowa, przy zbiegu obecnych ulic św. Anny i Jagiellońskiej, zakupił dwie kamienice i odpowiednio je przystosował do potrzeb uniwersytetu (gmach Collegium Maius). Sprowadził z różnych ośrodków uniwersyteckich w Europie profesorów, po czym 26 lipca 1400 podpisał akt fundacyjny pełnego, czyli czterowydziałowego, uniwersytetu, który też natychmiast rozpoczął działalność. Na pierwszy rok akademicki odnowionego uniwersytetu wpisało się 205 słuchaczy3. Początkowo pochodzili oni przede wszystkim z różnych miast Polski. Wkrótce jednak sława krakowskiej uczelni rozeszła się szeroko po Europie, zaczęli też przybywać do Krakowa studenci z Prus i Litwy, z Czech i Brandenburgii, z Bawarii i Austrii, ze Szwajcarii i Słowacji, z Niderlandów, a nawet Hiszpanii i Włoch. Obliczono, że w ciągu dwóch pierwszych stuleci działalności Uniwersytetu Krakowskiego przez jego sale wykładowe przesunęło się około 38 tysięcy studentów; znacząca ich liczba pochodziła z krajów