8 KAIMT
kökenine iner; söylediklerinin doğru veya yanlış olduğuna dair vereceği miz nihaî karar ne olursa olsun, en azından en temel hususları göz önüne serer. Meselâ, kısacık, beş sayfalık “Aydınlanma Nedir Sorusuna Cevap’ta, aydınlanmanın esasını, öğrenmeye veya aklî yetilerimizin işleyişine de ğil, kendi adımıza düşünme cesaretine ve kararlılığına; kendimizi gele nekten, önyargıdan ve bizim yerimize başkasının düşünmesine müsaade etmemize yol açan her tür refah ve güvenliğin teminatı olarak görülen otoritelerden kurtulmaya yerleştirir. K ant’ın bu metni Aydınlanma’nm iddialarına bağlı olarak öne çıkarılan hususların 18. yüzyılda olduğu ka dar günümüzde de hâlâ geçerli olduğunu görmemizi mümkün kılar. Bu kadar geniş bir alana açılmış bir filozofun fikriyatının tamamını kuşatmayı hedefleyen kısa bir kitapta bazı önemli şeyler ister istemez göz ardı edilir ya da bunlara kısaca değinmekle yetinilir. En önemlileri doğa bilimi felsefesi ve etik görüşleri olmak üzere bazı konular K ant felsefesi nin bütünü bakımından, bu kitapta onlara ayrılan yerin işaret edeceğin den çok daha fazla önem taşır. Bu kitabın yaklaşık yarısı (ikinci ilâ beşinci bölümler) Saf Aklın Eleştirisi ile ilgilenir. S af Aklın Eleştirisi, K ant’m yayım lanan eserleri arasında en uzunu olmasının yanı sıra, en meşhur ve felse feye kalıcı katkıda bulunması bakımından en büyük eseri olduğu iddia edilebilecek kitaptır. Elinizdeki kitapta K ant’m teorik felsefesine diğer lerine oranla daha çok yer ayırmamam bir diğer nedeni, K an t’ın pratik felsefesine (ahlak felsefesine) ilişkin görüşlerimi başka yerlerde, özellik le de Kant's Ethical Thoughts (New York, 1999) adlı kitabımda geniş bir şekilde yazmış olmamdır. K an t’ın fizikî bilimler kuramının bazı temel düşüncelerini ikinci ve üçüncü bölümlerde ele aldım. Fakat K ant felsefe sinin gerektiği gibi değerlendirilebilmesi, Doğa Biliminin Metafiziksel Temelleri’nin (1786) burada verilecek olandan çok daha derin bir şekilde incelenmesini gerektirir. Felsefenin fizikle bağı üzerine daha önce yazdık larından çarpıcı şekilde farklı bazı yeni fikirler, K an t’ın (20. yüzyılın başlarından itibaren) Opus Postumum adıyla bilinen, parça parça yazılar dan oluşmuş ve tamamlanmamış en son kitabının da odağında yer alır. Elinizdeki kitapta, K an t’ın zihinsel yetilerinin yaşlılık yüzünden tahrip olması ve en sonunda ölüm nedeniyle tamamen sessizliğe gömülmesinin hemen öncesinde giriştiği bu cesur düşünme m acerasına nadiren atıfta bulundum. K ant’m felsefî düşüncesinin bu en son dönemini araştırma arzusunda olanlara Eckart Förster ve M ichael Friedman’m, birinci ve ikinci bölümlerin sonunda yer alan “Ek Okumalari’da verilen kitaplarını tavsiye ediyorum.