Actal werkprogramma 2008 by Rudy van Zijp

Vermindering regeldruk Visie 2009 en Jaarverslag 2008

Wegbereiders

De overheid is een stille metgezel die het beste met ons voorheeft, die helpt, het goede voorbeeld geeft en de weg wijst. Op die weg liggen soms obstakels. Dan maakt de overheid omwegen en werpt ze nieuwe versperringen op. De goede bedoelingen ten spijt schept de overheid een labyrint. Actal helpt de overheid de weg weer eenvoudig en duidelijk te maken, met een minimum aan bochten en vertakkingen. Een weg die burgers, bedrijven, instellingen en professionals helpt en leidt in plaats van hindert. De verbeelding van het voortdurende proces van het effenen der paden en wegen is het fotografische thema in Actals Visie 2009 en Jaarverslag 2008.

Inhoud

Voorwoord

Visie 2009

Jaarverslag 2008 1 Inleiding 2 Staat van vermindering regeldruk 3 Advisering voorgenomen regelgeving 4 Advies over strategie 5 Vooruitgang lokaal 6 Vooruitgang internationaal

11 13 14 23 28 35 39

Bijlagen 1 Adviezen 2 Onderzoeken 3 Definities 4 Actal 5 Eindnoten

42 43 44 46 47

Voorwoord

Den Haag, maart 2009 Bij het afronden van deze Visie 2009 en Jaarverslag 2008 bevindt Nederland zich, net als de rest van de wereld, in een diepe financiĂŤle crisis. Het is zaak niet te snel naar meer wetten en regels te grijpen, die vaak een schijnzekerheid bieden en lastiger zijn af te schaffen dan in te voeren. Juist nu moeten we meer ruimte creĂŤren voor burgers, bedrijven, professionals en instellingen om zich aan te passen aan veranderde situaties en uitdagingen in de toekomst. Burgers en bedrijven hebben behoefte aan een empathische overheid, die hen niet beknot met weten regelgeving, maar hen terzijde staat. Het dichten van de kloof tussen burger en overheid kan! Uitgaande van het volgen van de levensloop van de burger dient het overheidsingrijpen zo efficiĂŤnt mogelijk bottom-up te worden georganiseerd. Het resultaat van een overheid die geen onnodige regels stelt en die er voor zorgt dat overheidsinstanties niet langs elkaar heen werken, moet het gezamenlijk streven blijven van alle betrokken partijen. Het Adviescollege toetsing administratieve lasten wil aan dit streven een belangrijke bijdrage leveren. Actal heeft als missie het tot stand brengen van een cultuuromslag bij regelgevers, zodat zij de regeldruk voor bedrijven, burgers, instellingen, professionals en medeoverheden automatisch en blijvend verlichten. Dat kunnen wij niet alleen. Vele partijen in het openbaar bestuur en in de samenleving kunnen daaraan bijdragen. We nodigen alle belanghebbenden bij een lagere regeldruk uit gezamenlijk de schouders te zetten onder het realiseren van onze gemeenschappelijke missie. Actal zet de activiteiten voort met een nieuwe samenstelling. Francine Giskes en Tjark de Lange zijn in 2008 gestart. Met heel veel plezier ben ik per 1 januari 2009 aangetreden als voorzitter. In dit visiedocument zetten wij uiteen welke activiteiten u van het vernieuwde Actal kunt verwachten. Tevens bevat deze publicatie het verslag van de ontwikkelingen in 2008.

Dr. Steven R.A. van Eijck Collegevoorzitter

Visie 2009

Inleiding Het vernieuwde College start op het moment dat het kabinet Balkenende IV op de helft van zijn termijn is. Het kabinet streeft naar een samenleving, waarin de overheid duidelijke grenzen stelt aan wat wel en wat niet kan, waarin vooral de eigen kracht van de samenleving wordt benut en waarin creativiteit en eigen initiatief worden ondersteund.1 Graag draagt Actal bij aan deze kabinetsdoelstelling. Die doelstelling vraagt om het verminderen van regeldruk in onze samenleving. Het huidige economische klimaat vereist ook het vrijmaken van miljarden publiek en privaat geld door de beperking van de regeldruk. Een respectvolle en effici毛nte dienstverlening bevordert voorts het wederzijds vertrouwen tussen de overheid in alle geledingen en bedrijven, burgers, professionals en instellingen. Het is de taak van Actal om de regering, de beide Kamers der Staten-Generaal en de medeoverheden hierbij te adviseren.

Actal heeft vanaf 2000 een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Het werkterrein van Actal is verbreed naar het gehele palet van de vermindering van regeldruk. In de komende periode verandert de werkwijze van Actal verder door aanvullende afspraken met de departementen en het parlement over de verinnerlijkingsdoelstelling. Tenslotte is er ruimte voor een steviger inzet op strategische advisering. Actal wil hierbij twee perspectieven hanteren: 1 Keten beleid, uitvoering en toezicht. 2 Van koker naar cluster. Verbreding werkterrein Actal Actal is in 2000 opgericht als een onafhankelijk en tijdelijk adviescollege. Het werkterrein was aanvankelijk het adviseren over de gevolgen van voorgenomen regelgeving op de administratieve lasten voor bedrijven. Het kabinet heeft dit werkterrein driemaal uitgebreid. De eerste uitbreiding betrof de consequenties van bestaande regelgeving op de administratieve lasten voor bedrijven. De tweede uitbreiding zag op de gevolgen van voorgenomen en bestaande regelgeving op de administratieve lasten voor burgers. Op 10 juni 2008 is het Instellingsbesluit van Actal voor de derde keer aangepast. Het bestaan van Actal is verlengd tot 1 juni 2011 en het takenpakket van Actal is uitgebreid. De strategische adviesfunctie van Actal is versterkt en omvat het gehele terrein van regeldruk, waaronder de administratieve lasten van professionals en instellingen. Actal kan voorts medeoverheden adviseren over regeldruk.

Een Actaladvies over de gevolgen van voorgenomen weten regelgeving op de administratieve lasten wordt uitgebracht v贸贸r de behandeling van een regeling in de ministerraad of publicatie in de Staatscourant. Dit betreft het ex ante adviseren. Actal kan voorts een ex post advies uitbrengen over de gevolgen van bestaande regelgeving voor de administratieve lasten voor bedrijven en burgers.

visie 2009 | Vermindering regeldruk

Naast de adviezen over de gevolgen van voorgenomen en bestaande regelgeving op de administratieve lasten richt Actal zich op strategische adviezen. Strategische adviezen zijn in de eerste plaats de adviezen over de kabinetsaanpak. In de tweede plaats zijn er de adviezen naar aanleiding van een aanvraag van het kabinet en het parlement. Tenslotte brengt Actal strategische adviezen uit over een bepaald zelf gekozen thema. Meestal legt Actal voorafgaand aan dit type advies een onderzoeksvraag voor aan een extern bureau.

uitbreiding werkterrein actal Start (2000)

Eerste uitbreiding (2004) Tweede uitbreiding (2005)

Derde uitbreiding (2008)

Advies over de gevolgen van voorgenomen regelgeving op de administratieve lasten voor bedrijven Advies over de gevolgen van bestaande regelgeving op de administratieve lasten voor bedrijven Advies over de gevolgen van voorgenomen en bestaande regelgeving op de administratieve lasten voor burgers Strategische advies op alle terreinen van regeldruk Advies aan medeoverheden op alle terreinen van regeldruk

Verinnerlijkingsmissie De missie van Actal blijft het bewerkstelligen van een cultuuromslag bij regelgevers (‘verinnerlijking’). Zij moeten de regeldruk voor bedrijven, burgers, instellingen en professionals automatisch en blijvend verlichten. Met de adviezen over voorgenomen regelgeving streeft Actal er naar dat voorafgaand aan de politieke besluitvorming een zorgvuldige belangenafweging plaatsvindt, waarvan de gevolgen voor regeldruk deel uitmaken. Met de gevraagde en ongevraagde strategische adviezen wil Actal thema’s agenderen die de cultuuromslag dichterbij brengen en die leiden tot een lagere regeldruk.

De verinnerlijking meet Actal aan de hand van drie aspecten: kennis, houding en gedrag. Actal heeft tweemaal een internetenquête uitgevoerd onder ambtenaren van departementen en uitvoeringsorganisaties. De redenering bij die onderzoeken is dat kennis, houding en gedrag een indicatie geven over ‘verinnerlijking’. In het meetinstrument ‘verinnerlijking administratieve lasten’ zijn deze drie aspecten verder uitgewerkt.2 In 2009 bereidt Actal een derde verinnerlijkingsonderzoek voor. Met het oog op de einddatum 2011 is Actal van plan om dit onderzoek in 2010 uit te voeren. Het onderzoek moet inzicht geven of, en in hoeverre, de ministeries er in geslaagd zijn om de beoogde cultuuromslag te verwezenlijken. Tevens wil Actal een lokale verinnerlijkingstool ontwikkelen. Actal streeft er naar dat gemeenten die het instrument toepassen, zich snel bewust worden van hun kennis, houding en gedrag ten aanzien van regeldruk. Schep bovenop verinnerlijking departementen Actal ondersteunt departementen bij de verinnerlijking. De departementen moeten de omslag echter zelf maken. De cultuuromslag betekent in feite dat regelgevers zich meer bewust zijn van het gegeven dat hun weten regelgeving tot administratieve lasten en regeldruk leidt. De ministeries hebben onmiskenbaar een slag gemaakt. Dat blijkt ook uit een vergelijking tussen het eerste en het tweede verinnerlijkingsonderzoek van Actal. 8

Vermindering regeldruk | visie 2009

Die slag is echter nog onvoldoende om de ex ante toetsing van voorgenomen weten regelgeving op de gevolgen voor de administratieve lasten voor bedrijven en burgers niet te doen. Actal wil daarom afspraken met de ministeries maken over de wijze waarop zij die verinnerlijking tot stand willen brengen. Actal is immers een tijdelijke organisatie. De ministeries moeten op een gegeven moment zelf voldoende aandacht aan het beperken van regeldruk geven. Voor deze structurele verankering is een aantal maatregelen nodig. Actal zal op basis van de specifieke aandachtspunten per ministerie nagaan welke maatregelen nodig zijn om tot de structurele verankering te komen. Hierover zal Actal afspraken maken met de individuele bewindslieden. Deze afspraken betreffen een stappenplan met daarin de stappen die een ministerie moet zetten, en het tijdpad. Het stappenplan beoogt een zodanige structurele verankering van het automatisch en blijvend verlichten van de administratieve lasten dat de ex ante adviestaak van Actal begin 2011 kan worden beëindigd. Het gaat kortom om een overgang van een dossiertoets naar een systeemtoets. Actal is met de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit op 17 december 2008 overeengekomen dat het departement per 1 januari 2009 tot 1 juni 2011 voorgenomen regelgeving met gevolgen voor administratieve lasten niet meer voor advies voorlegt aan Actal. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft in departementale afspraken gewaarborgd dat het zonder een externe waakhond de administratieve lasten blijvend zal verminderen. Dit departement heeft de primeur, omdat dit ministerie bij voorgenomen regelgeving relatief goed aandacht geeft aan de vermindering van regeldruk. Het is een begin om departementen steeds meer op hun eigen verantwoordelijkheid voor de administratieve lasten te wijzen en een externe toets door Actal overbodig te maken. Actal heeft met het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit afgesproken om per 1 november 2009 en 1 november 2010 tussentijdse evaluaties uit te voeren. Beide organisaties blijven elkaar overigens betrekken bij grote regeldrukdossiers. Opleiding vermindering regeldruk Actal heeft samen met de Regiegroep Regeldruk en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het initiatief genomen voor een opleiding. De opleiding verschaft basiskennis voor alle nieuwe beleidsmedewerkers en wetgevingsjuristen op de departementen. Voorts bevordert de opleiding meer inhoudelijke kennis door met behulp van een praktijkcasus de deelnemers te laten nadenken over administratieve lasten, nalevingslasten en mogelijke minder belastende alternatieven. In 2008 is tweemaal geëxperimenteerd met de opleiding: voor ambtenaren van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en voor medewerkers van het bureau wetgeving van de Tweede Kamer. Verinnerlijking parlement In maart 2008 hebben de leden van de Tweede Kamer Blanksma – Van den Heuvel en Smeets een motie ingediend over het toetsen van amendementen op gevolgen voor de administratieve lasten.3 De Tweede Kamer heeft vervolgens ingestemd met een proefperiode tot aan het begin van het zomerreces 2009.4

Het is een goede ontwikkeling dat ook de Tweede Kamer het bewustzijn vergroot over de gevolgen van voorgenomen regelgeving op de administratieve lasten en regeldruk. Een kamerlid kan een departement verzoeken een amendement door te rekenen op regeldruk en vervolgens beslissen om het amendement voor advies aan Actal voor te leggen. Deze werkwijze is niet alleen voorbehouden aan de indiener van het amendement. Ook andere 9

visie 2009 | Vermindering regeldruk

leden dan de indiener hebben deze mogelijkheid.5 Actal heeft momenteel nog geen enkel amendement voor advies mogen ontvangen. Actal vindt het belangrijk dat ook bewindslieden bij de debatten in het parlement de gevolgen voor de administratieve lasten en regeldruk betrekken, zeker bij moties en amendementen vanuit de Tweede Kamer. Moties en amendementen kunnen immers conflicteren met de kabinetsdoelstelling om de regeldruk te verminderen. Om inzicht te krijgen of compenserende maatregelen nodig zijn, indien de motie of het amendement wordt aangenomen, kunnen bewindslieden er dan voor kiezen om het voorstel door te rekenen en voor advies aan Actal voor te leggen.6 Twee perspectieven Actal streeft er naar dat regelgevers niet alleen weten regelgeving in het vizier hebben, maar ook aandacht schenken aan de uitwerking in de praktijk voor burgers, bedrijven, medeoverheden, instellingen en professionals. Dit is een belangrijk speerpunt bij de versteviging van onze strategische adviestaak. Actal hanteert de komende jaren twee perspectieven bij de adviestaak: 1 Keten beleid, uitvoering en toezicht. Actal beoogt hiermee dat regelgevers de keten van ‘beleid – uitvoering – toezicht’ als één geheel beschouwen. Dat is niet alleen voor voorgenomen weten regelgeving relevant, maar ook voor de wijziging van regelgeving bij de parlementaire behandeling en de aanvulling van de regelgeving in de fase van uitvoering en toezicht. 2 Van koker naar cluster. Actal beoogt hiermee dat regelgevers het gehele samenstel (‘cluster’) van weten regelgeving waar een bedrijf, burger, professional of instelling mee te maken krijgt onder de loep nemen. Dat maakt dat regelgevers rekening houden met de wijze waarop de betreffende weten regelgeving samenhangt met die van andere regelgevers en de wijze waarop dit samenstel van regels uitwerkt op een bedrijf, burger, professional of instelling.

Actal sluit daarmee aan op het kabinetsdoel om de regeldruk merkbaar te verminderen. Actal stelt zich ten doel met de kennis en ervaring, die Actal heeft opgedaan bij de advisering over de diverse componenten van de vermindering van regeldruk, een impuls te geven aan die onderdelen die achtergebleven zijn.

Perspectieven

Van koker naar cluster nc Vermindering van regeldruk in de breedte

Keten Vermindering van regeldruk in de lengte

Departementale regelgeving 1

Departementale regelgeving 2

Departementale regelgeving 3

Amendementen, beleidsregels en inspectieregels

Regelgeving medeoverheden

Gecumuleerde regeldruk Cluster van regelgeving nc

Doelgroepen

Bedrijven

Burgers

Professionals

Instellingen

Mede-overheden

Jaarverslag 2008

Inleiding

wisseling van de wacht 2008 was het laatste jaar van Robin Linschoten en Hans Kamps bij Actal. Zij hebben gedurende ruim 8 jaar Actal vorm en inhoud gegeven. Zij hebben binnen én buiten Nederland een doorslaggevende impuls gegeven aan de vermindering van de administratieve lasten en regeldruk. Robin Linschoten zet deze werkzaamheden in een ander gremium voort. Hij blijft op persoonlijke titel verbonden aan de High Level Group of Independent Stakeholders on Administrative Burdens die onder voorzitterschap staat van de heer Edmund Stoiber. Actal ondersteunt Robin Linschoten bij deze werkzaamheden.

Op 19 december 2008 is met het seminar ‘Een remmende voorsprong?’ afscheid genomen van deze pioniers. Tijdens deze geanimeerde bijeenkomst hebben stakeholders uit de politiek, het bedrijfsleven en vertegenwoordigers van belangenorganisaties besproken of de voorsprong, die Nederland heeft met het beteugelen van de administratieve lasten, onder druk staat door de ontwikkelingen in andere landen. Zij hebben allemaal veel waardering voor de werkzaamheden en de resultaten die Robin Linschoten en Hans Kamps hebben geboekt.

De activiteiten van Actal zijn uitgewerkt in de werkprogramma’s van Actal, die normaliter vóór 1 september uitgebracht worden. Het Werkprogramma 2008 is op 1 april 2008 – en niet op 1 september 2007 – uitgebracht. Eind 2007 was het volledige kabinetsstandpunt over de vermindering van de administratieve lasten en regeldruk nog niet beschikbaar. Ook was er toen nog geen finaal besluit genomen over het mandaat en de samenstelling van het College. In augustus 2008 is het Werkprogramma 2009 verschenen. De staatssecretarissen van Financiën, Economische Zaken en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hebben ingestemd met deze Werkprogramma’s, die zij vervolgens aan de Tweede en Eerste Kamer hebben aangeboden. In 2008 zijn derhalve twee werkprogramma’s gemaakt. Dit deel belicht de werkzaamheden van Actal in 2008 en de ontwikkelingen bij het beleid van het kabinet en lokale overheden om de administratieve lasten en de regeldruk te beperken.

Staat van vermindering regeldruk

Inleiding Het kabinet heeft in 2008 een grote verscheidenheid in initiatieven en activiteiten getoond gericht op het beteugelen van de administratieve lasten en de regeldruk. Om het geheel in onderling verband goed te kunnen overzien, staan in het volgende overzicht alle componenten van de vermindering van de regeldruk met de wijze waarop het kabinet de drie pijlers coĂśrdineren, meten en adviseren heeft ingevuld. Ook het oordeel van Actal over de verschillende componenten is vermeld:

In de oranje vlakken staan de onderdelen van het kabinetsbeleid die volgens Actal op hoofdlijnen goed geregeld zijn. In de gele vlakken ziet Actal positieve ontwikkelingen, maar adviseert Actal het kabinet de werkwijze te verstevigen. In de beige vlakken staan de onderwerpen waarbij het kabinet volgens Actal zonder aanvullende maatregelen risicoâ&#x20AC;&#x2122;s loopt bij het realiseren van zijn doelstellingen.

Staat van vermindering regeldruk | jaarverslag 2008 Inzicht en oordeel van Actal over de componenten beleid vermindering regeldruk van het kabinet Balkenende IV Coördineren

Meten

Adviseren

Nulmeting in euro’s

Netto reductiedoel

Lastenplafond

Adviestaak Actal

- Nieuwe meting

- Nieuwe tranche

Nieuwe plafonds

Ex ante

Nationaal Administratieve

Staatssecretaris

lasten voor bedrijven

van Financiën en

met als peildatum

van 25% netto

per departement op

Ex post

staatssecretaris

1 maart 2007

daling

basis van de meting

Strategisch

van EZ

- Eind 2008 zijn vol- Aanpassing defini-

doende voorstellen

tie administratieve

verzameld waar-

lasten

mee het doel

- Technische correctie hoogte administra-

met de peildatum 2007

gehaald kan worden.

tieve lasten Administratieve las-

Staatssecretaris

Geen nieuwe meting

- Geen nieuw doel,

ten voor burgers

van BZK

of actualisatie van

25% netto daling

ment van 2006 zijn

Ex post

de partiële meting

t.o.v. 2002

geactualiseerd

Strategisch

2002 die in euro’s en

- Eind 2008 zijn vol-

in uren is uitgevoerd

doende voorstellen

Plafonds per departe- Ex ante

(bijv. door de komst van Jeugd en Gezin).

verzameld om doel te kunnen halen Overige nalevings-

Staatssecretaris

kosten voor bedrijven van Financiën en staatssecretaris

Pas begin 2009

Nog niet

Geen

Strategisch

Geen

Strategisch

Geen

Strategisch

Vereist een lokaal

Strategisch

partiële meting gereed

van EZ Interbestuurlijke

Staatssecretaris

Pas begin 2009

Minimaal 25% voor

lasten

van BZK

partiële meting

gemeenten en

gereed

provincies Eigen OCW-doel 25% minder AL OCWinstellingen

Lasten voor

Staatssecretaris

Kwantitatief onder-

Geen percentage-

professionals

van BZK

zoek tijdsbesteding

doel, top 5 van een

en beleving van

aantal profielen

de profielen

wordt aangepakt

(nog niet gereed) Lokaal Administratieve

Overeenkomst

Nieuwe partiële

lasten voor bedrijven

minister en staats-

meting met als peil-

secretaris van BZK,

datum 1 maart 2007

Minimaal 25% daling

besluit

de minister van Financiën, Administratieve

de voorzitter VNG

lasten voor burgers Regeldruk

Geen

Vereist een lokaal besluit

Strategisch

jaarverslag 2008 | Staat van vermindering regeldruk

Dit hoofdstuk betreft de ontwikkelingen in het nationale kabinetsbeleid en de initiatieven die het kabinet voor gemeenten en provincies in gang zet. De vooruitgang, die de lokale overheden hebben bereikt met vermindering van regeldruk, komt in hoofdstuk 5 aan de orde. Voortgangsrapportages van het kabinet In het algemeen overleg van 17 december 2008 keken de woordvoerders vermindering regeldruk bedrijven tevreden terug op het jaar. 2008 was een jaar waarin zij diverse malen met de staatssecretarissen van FinanciĂŤn en Economische Zaken gesproken hebben over de resultaten van hun beleid en zij een groot aantal moties hebben ingediend. Er was ook tevredenheid bij het algemeen overleg verbetering dienstverlening en vermindering regeldruk van 5 februari 2009 met de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

aangenomen moties 2008 over het regeldrukbeleid van het kabinet 1 Motie Blanksma - Van den Heuvel en Smeets met verzoek om voorstel spoedprocedure Actal inzake toetsen amendement op administratieve lasten (29 515, nr. 228) 2 Motie Blanksma - Van den Heuvel met verzoek om over te gaan op kwartaalrapportage over de gerealiseerde vermindering van de administratieve lasten (29 515, nr. 229) 3 Motie Smeets en Blanksma - Van den Heuvel om aan de belevingsmonitor een doelstelling te koppelen en na de macrometing hierover in een halfjaarlijkse voortgangsrapportage Regeldruk aan de Kamer te rapporteren (29 515, nr. 249)

4 Motie Smeets en Blanksma - Van den Heuvel om de wijziging van de Drank- en Horecawet uiterlijk in het najaar van 2008 in te dienen bij de Tweede Kamer (29 515, nr. 250) 5 Motie Blanksma - Van den Heuvel en Smeets om zo snel als mogelijk werk te maken van de adviezen omtrent de venstertijden van de commissieStedelijke Distributie, de commissieNoordzij en de ervaringen van SenterNovem teneinde een economisch efficiĂŤnte en een maatschappelijke bedrijfsvoering voor de detailhandel te bevorderen (29 515, nr. 255)

Actal deelt de tevredenheid van het parlement over de twee aparte voortgangsrapportages van de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties respectievelijk de staatssecretarissen van FinanciĂŤn en Economische Zaken niet volledig.7 De rapportages van het kabinet over de resultaten van en plannen met de vermindering van regeldruk waren voor Actal aanleiding om een strategisch advies uit te brengen. In het Advies Voortgangsrapportages vermindering regeldruk van 8 december 2008 spreekt Actal zijn waardering uit voor het feit dat het kabinet de aandacht heeft verbreed naar de beperking van overige nalevingskosten van bedrijven, interbestuurlijke lasten, lasten van de professional en lokale regeldruk.

Staat van vermindering regeldruk | jaarverslag 2008

Het kabinet heeft in 2008 voldoende voorstellen verzameld om in 2011 het doel van 25% minder administratieve lasten voor bedrijven en burgers te realiseren

De wijze waarop het kabinet de verbreding vormgeeft en het verschil in tempo, voortgang en soliditeit van de verschillende programma’s zijn zorgelijk. Niet alle bouwstenen die de beperking van de administratieve lasten voor bedrijven succesvol hebben gemaakt, zijn op het brede terrein van de regeldruk aanwezig. Verder is de samenhang niet duidelijk tussen de diverse initiatieven die het kabinet heeft ondernomen om de regeldruk te beperken. Actal meent dat de ministeriële stuurgroep vermindering regeldruk het kabinetsbeleid beter moet coördineren. Actal ziet het volgende beeld bij de drie pijlers coördineren, meten en adviseren. In dit hoofdstuk worden vervolgens ook belicht het Programma Vernieuwing Toezicht en de diverse commissies die het kabinet heeft ingesteld. Coördineren De coördinatie en structuur bij de vermindering van opnieuw 25% administratieve lasten voor bedrijven is stevig verankerd bij de staatssecretarissen van Financiën en Economische Zaken.8 De verantwoordelijkheid voor de vermindering van de administratieve lasten voor burgers, van de interbestuurlijke lasten en van de administratieve lasten van de professional ligt bij de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Binnen het kabinet gelden op deze terreinen geen dwingende spelregels in de vorm van een nulmeting, netto reductiedoelstellingen en lastenplafonds. Dit is een risico. Het is niet duidelijk welke instrumenten de coördinerende bewindspersoon heeft om voldoende voortgang op dit terrein te realiseren.

Het gebrek aan coördinatie en regie van het Rijk merken vooral de lokale overheden. De staatssecretarissen van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, van Financiën en van Economische Zaken hebben allen diverse programma’s en projecten om de lokale regeldruk te verminderen. Het is verwarrend voor gemeenten dat zij benaderd worden met verschillende rijksproducten, die onderling geen samenhang vertonen.9 Actal adviseert de verschillende initiatieven vanuit het Rijk richting gemeenten samen te voegen en gemeenten per onderwerp één product aan te bieden. Meten De administratieve lasten voor bedrijven zijn opnieuw gemeten. Het kabinet stelt dat de administratieve lasten voor bedrijven op de peildatum 1 maart 2007 8,8 miljard euro bedragen. De administratieve lasten voor bedrijven als gevolg van subsidieregelingen bedragen 223 miljoen euro. De werkwijze bij de nieuwe nulmeting is een vooruitgang omdat het onderzoek rijksbreed is uitbesteed en de gegevens centraal worden opgeslagen. Tijdens het onderzoek voelde Actal zich echter genoodzaakt om te waarschuwen voor ongewenste effecten van de nieuwe aanpak. Actal wijst in het Advies methodiek en nulmeting administratieve lasten van 27 maart 2008 op de effecten van: 1 De versmalling van de definitie van administratieve lasten. 2 De representativiteit van de nieuwe nulmeting. 3 De effecten van het langdurig ontbreken van administratieve lastenplafonds bij de departementen.

jaarverslag 2008 | Staat van vermindering regeldruk

Het kabinet heeft voor de nieuwe meting een aantal nieuwe uitgangspunten gekozen en een aantal technische correcties doorgevoerd. Zo duidt het kabinet de kosten van de informatieverplichtingen aan derden niet meer als administratieve lasten, maar beschouwt het kabinet deze kosten als overige nalevingskosten. Dat betekent dat de aanpak van deze categorie kosten onder een minder solide regime valt. Ook bestaat het gevaar dat de aansluiting gemist wordt bij de definitie die in Europees verband wordt gehanteerd. Om tot merkbaar minder regeldruk te komen, heeft Actal het kabinet op 8 december 2008 geadviseerd om de Tweede Kamer te rapporteren over de omvang, samenstelling en ontwikkeling van de informatieverplichtingen aan derden. Ook heeft Actal geadviseerd om de informatieverplichtingen aan derden hoe dan ook met netto 25% te beperken. Een afbreukrisico van de meting met de peildatum 1 maart 2007 is ook dat op een groot aantal onderdelen geen volwaardige meting is uitgevoerd, maar uitsluitend een actualisatie van de cijfers. De kwaliteit en betrouwbaarheid van de gegevens kan voorts in gevaar komen, omdat het aantal waarnemingen lager is dan de 5 waarnemingen die Actal heeft geadviseerd. Een aantal departementen heeft op eigen initiatief een additioneel onderzoek laten doen. Het kabinet heeft in de Voortgangsrapportage Regeldruk Bedrijven van november 2008 de nieuwe plafonds voor de administratieve lasten per departement gepubliceerd. Het ministerie van Financiën is de grootste veroorzaker van administratieve lasten voor bedrijven. Het betreft met circa ¤ 4 miljard bijna de helft van de administratieve lasten voor bedrijven.

actalsymposium ‘goede voornemens voor het mkb’ Op 17 januari 2008 heeft Actal tijdens zijn symposium het rapport ‘Kleine ondernemers, hoge lasten’ aangeboden aan de staatssecretaris van Economische Zaken. In het onderzoek zijn voor twee kleine ondernemers per levensfase de administratieve lasten in 2007 vergeleken met de lasten in 1998. De voorbeeldbedrijven betroffen een broodjeszaak en een schildersbedrijf. Ook de startersfaciliteiten en overige nalevingskosten zijn onderzocht. De staatssecretaris van Economische Zaken heeft tijdens het symposium toegezegd dat voor werkgevers met minder dan tien werknemers een loonsomheffing wordt ingevoerd. De loonsomheffing betekent dat een werkgever één bedrag per bedrijf of per werknemer

inhoudt en afdraagt aan de Belastingdienst. Daardoor dalen de administratieve lasten voor deze bedrijven. In het Advies Voortgangsrapportages vermindering regeldruk van december 2008 heeft Actal zijn teleurstelling geuit over het ambitieniveau dat het kabinet bij de invoering van de loonsomheffing laat zien. In de Voortgangsrapportage Regeldruk Bedrijven staat dat het kabinet een aantal concrete stappen wil zetten richting één loonsomheffing. Het kabinet zegt echter alleen toe dat de besluitvorming over de volgende stappen in het voorjaar van 2009 wordt gepresenteerd. Het ziet er niet naar uit dat de loonsomheffing gedurende deze kabinetsperiode wordt ingevoerd.

Staat van vermindering regeldruk | jaarverslag 2008

De vermindering van de overige nalevingskosten, waarvoor de staatssecretarissen van FinanciĂŤn en Economische Zaken verantwoordelijk zijn, komt moeizaam van de grond. Om de aanpak te versnellen, heeft Actal in 2008 een onderzoek laten uitvoeren naar de overige nalevingskosten van bestaande wetgeving. Dit initiatief was een vervolg op de meting uit 2006 en 2007 waarmee onder andere de methode die ontwikkeld is door Actal, voor het eerst werd uitgeprobeerd.10 Actal heeft op 30 mei 2008 het Advies over concept handleiding nulmeting en overige nalevingslasten voor bedrijven uitgebracht. Daarin staat dat het ontbreken van een nulmeting, een netto reductiedoelstelling en lastenplafonds op dit terrein een risico is. Een nulmeting maakt immers de besluitvorming over de plafonds voor de overige nalevingskosten mogelijk, omdat bij nieuwe weten regelgeving de toenamen en afnamen consequent ex ante in beeld gebracht kunnen worden. Ook is er gelegenheid om een reductieprogramma op te stellen voor de overige nalevingskosten in bestaande weten regelgeving. Het kabinet beperkt de meting tot 30 terreinen waarvan het bedrijfsleven heeft aangegeven dat de overige nalevingskosten onevenredig hoog zijn. De resultaten van een meting op 7 terreinen worden in het voorjaar van 2009 verwacht. Het wordt voor het kabinet een krachttoer om in de voorjaarsrapportage van 2009 de uitkomsten van een kwalitatief goede meting ĂŠn een solide pakket maatregelen te presenteren waarmee de overige nalevingskosten voor bedrijven merkbaar verminderen. Het kabinet heeft de administratieve lasten voor burgers niet opnieuw gemeten en ook geen nieuwe reductiedoelstelling vastgelegd.11 Bij de vermindering van de administratieve lasten voor burgers heeft het kabinet wel vastgehouden aan het belang van de administratieve lastenplafonds. De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft aan de Tweede Kamer gemeld dat de administratieve lasten in 2011 zijn teruggedrongen met circa 29% in tijd en 25% in kosten ten opzichte van de meting uit 2002.

onvolledige rapportage van toenamen en afnamen Uit de voortgangsrapportages kan niet worden afgeleid wat de huidige administratieve lastendruk is en hoever de reductie is gevorderd. Het kabinet presenteert met name voorstellen die de administratieve lasten doen dalen. Het is ook van belang om inzicht te hebben in de toenamen van de administratieve

lasten. De reductiedoelstelling van 25% is een nettodoelstelling. Actal meent dat het kabinet inzicht moet geven in alle toe- en afnamen van administratieve lasten met daarbij vermeld hoever de departementen nog verwijderd zijn van hun reductiedoelstelling.

Zowel bij de interbestuurlijke lasten als administratieve lasten van de professional ontbreken volledige metingen. Op 27 januari 2009 heeft de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een brief over de vermindering van regeldruk en een publicatie over de administratieve lasten van de professionals aan de Tweede Kamer aangeboden. Het boekje bevat een beschrijving van de administratieve lasten van de wijkagent, bevelvoerder brandweer, officier van Justitie, rechercheur, directeur basisschool, VMBO vakdocent elektra, lerares basisschool, MBO docent SPW, verzorgende, huisarts, verpleegkundige ziekenhuis, inkomensconsulent, medewerker serviceteam sociale verzekeringsbank. Ook bevat het boekje een korte opsomming van verbeterinitiatieven. De metingen van deze administratieve lasten en de beleving zijn nog niet beschikbaar.

jaarverslag 2008 | Staat van vermindering regeldruk

Actal heeft op 4 februari 2009 aan de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn standpunt gezonden over de brief van 27 januari 2009. Actal vindt de coördinatie bij de beperking van de administratieve lasten van de professional onvoldoende. Binnen het kabinet gelden geen dwingende spelregels voor de vermindering van de administratieve lasten voor de professional. Het kabinet heeft geen volledige nulmeting, geen netto reductiedoelstellingen en geen lastenplafonds. Onduidelijk is welke andere instrumenten de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zal inzetten om de beperking van de regeldruk van de professional te laten slagen. Actal kijkt met veel belangstelling uit naar de initiatieven van andere bewindslieden. Zo heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een eigen reductiedoelstelling op de administratieve lasten van OCW-instellingen van 25%. Het departement legt voorstellen met gevolgen voor die administratieve lasten voor advies aan Actal voor. Ook stelt Actal het bijzonder op prijs dat de minister voor Jeugd en Gezin enkele dossiers met effecten voor de professional heeft voorgelegd. Deze initiatieven verdienen navolging. De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties meldt de Tweede Kamer op 27 januari 2009 voorts dat de meting van interbestuurlijke lasten in de afrondende fase is. Zij kondigt aan dat die gegevens samen met het plan van aanpak vermindering interbestuurlijke lasten in maart 2009 aan de Tweede Kamer worden aangeboden. Dit plan van aanpak verschijnt terwijl het kabinet op de helft van zijn termijn is.

reactie op actaladviezen Op verzoek van de vaste commissie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft staatssecretaris Bijleveld op 27 januari 2009, mede namens de staatssecretaris van Financiën en de staatssecretaris van Economische Zaken gereageerd op het Actaladvies van

december 2008. Actal vindt het van belang en stelt het op prijs als het kabinet consequent reageert op de Actaladviezen. Dit houdt niet alleen Actal scherp, maar komt ook de verinnerlijkingsdoelstelling en de reductiedoelstellingen ten goede.

Programma Vernieuwing Toezicht Het kabinet wil een vermindering van 25% van de toezichtslasten vanuit rijksinspecties realiseren. Dit onderdeel van de aanpak wordt gecoördineerd door de Inspectieraad vanuit het Programma Vernieuwing Toezicht. Het gaat hier niet om een integrale aanpak van alle toezichtslasten, maar om de aanpak van de toezichtslasten in een aantal domeinen. Deze domeingerichte aanpak past in de door Actal gepropageerde visie dat de overheid zich moet verplaatsen in de doelgroepen van het beleid. Dit is extra belangrijk voor toezicht, omdat het hier vaak gaat om een direct contact tussen de overheid en burgers/bedrijven. Helaas heeft de doelstelling om toezichtslasten met 25% te verminderen alleen betrekking op bedrijven.

De Inspectieraad richt zich vooral op toenemende samenwerking tussen inspecties en legt meer nadruk op risicogericht toezicht. Dit kan deels binnen de huidige kaders van de rijksinspecties worden gerealiseerd. Daarnaast is er veel te winnen door samenwerking met gemeenten, provincies en waterschappen te bewerkstelligen. Ook is het van belang om in beleid en regelgeving na te denken over de organisatie van het toezicht.

jaarverslag 2008 | Staat van vermindering regeldruk

Om departementen ertoe te bewegen de lasten van het toezicht in beeld te brengen heeft Actal medio juli 2008 het element toezicht in het vierde toetscriterium geïntroduceerd: ‘Is gekozen voor een uitvoering en toezicht met minimale administratieve lasten?’. Hiermee wil Actal stimuleren dat in de beleidsvorming wordt nagedacht over de wijze van handhaving en toezicht en dat de administratieve lasten van het toezicht expliciet inzichtelijk worden gemaakt in de toelichting bij wetgeving. Van departementen wordt verwacht dat zij bij voorgenomen weten regelgeving de effecten van de handhaving van weten regelgeving op de administratieve lasten van burgers en bedrijven expliciet in beeld brengen, zoeken naar minder belastende alternatieven en voor het minst belastende alternatief kiezen. Het is nog te vroeg om een conclusie te trekken over de resultaten van het gewijzigde vierde criterium. Commissies Ten behoeve van de vermindering van regeldruk van bedrijven heeft het kabinet diverse commissies in het leven geroepen. De ‘Commissie Dekker’ en de ‘Commissie Noordzij’ waren door het kabinet ingesteld om een fundamentele verkenning te maken van respectievelijk de bouw- en de transportsector. Deze commissies hebben in 2008 gerapporteerd. Beide rapporten leveren nuttige informatie op over de regelgeving in de onderzochte sectoren en hoe hiermee in de praktijk wordt omgegaan. Met de aanbevelingen van de commissie Dekker in de hand gaat het kabinet verder onderzoek uitvoeren en pilots starten. De kabinetsreactie op het advies van Commissie Noordzij en het actieplan voor de eerste 15 knelpunten is op 13 februari 2009 naar de Tweede Kamer verzonden. De Regiegroep Regeldruk en het ministerie van Verkeer en Waterstaat hebben Actal begin 2009 verzocht over deze kabinetsreactie advies uit te brengen.

Voorts heeft het kabinet een Commissie Regeldruk Bedrijven ingesteld. Deze commissie onder voorzitterschap van de heer Wientjes heeft van het kabinet drie functies gekregen: een beoordelingsfunctie, een initiërende functie en een ambassadeursfunctie. Deze commissie kan zich bijvoorbeeld uitspreken over het politieke doel van regelgeving. Conclusie over de staat van de vermindering van regeldruk Actal concludeert dat het kabinet op de goede weg is met de vermindering van de regeldruk. In 2008 heeft het kabinet voldoende voorstellen vergaard waarmee in 2011 de doelstelling van 25% minder administratieve lasten voor bedrijven en burgers gehaald kan worden. Bij de vermindering van de overige nalevingskosten voor bedrijven, van de interbestuurlijke lasten en de lasten van de professionals is de voortgang minder voorspoedig. Het is van groot belang dat het kabinet in 2009 deze componenten van de vermindering van de regeldruk een sterke impuls geeft.

Advisering voorgenomen regelgeving

Inleiding Actal spant zich in om bij de totstandkoming van regelgeving te komen tot een vormgeving met zo min mogelijk administratieve lasten voor bedrijven en burgers. Als Actal over een dossier een advies uitbrengt, wordt het volgende toetsingskader toegepast: 1 Zijn de te verwachten administratieve lasten gekwantificeerd en is de berekening daarvan voldoende onderbouwd? 2 Is er voldoende aandacht besteed aan alternatieven, die mogelijk minder administratieve lasten voor het bedrijfsleven en voor burgers opleveren? 3 Is er binnen het doel van de regeling gekozen voor het minst belastende alternatief? 4 Is gekozen voor een uitvoering en toezicht met minimale administratieve lasten?12 In dit hoofdstuk worden de ontwikkelingen bij de advisering over voorgenomen regelgeving toegelicht. Ervaringen bij adviezen in 2008 In 2008 is het aantal dossiers dat Actal heeft behandeld ongeveer gelijk gebleven aan het aantal dat Actal in 2007 heeft afgedaan. Ook zijn er geen noemenswaardige wijzigingen in de verdeling van de doelgroepen bij de dossiers waarbij Actal een advies heeft uitgebracht.

Overzicht dossiers 2008 Dossiers met formeel advies

Dossiers zonder formeel advies

151

Totaal aantal behandelde dossiers

198

Overzicht doelgroepen van dossiers met advies 2008 Administratieve lasten bedrijfsleven en burger

Administratieve lasten bedrijfsleven

Administratieve lasten burger

Administratieve lasten instellingen

Administratieve lasten bedrijfsleven, burgers en instellingen

Administratieve lasten bedrijfsleven en instellingen

jaarverslag 2008 | Advisering voorgenomen regelgeving

Actal constateert dat er wijzigingen zijn in het dictum van de adviezen. In de periode 2003 tot 2006 zag Actal een voortdurende verbetering van de afweging van de administratieve lasten. In 2007 is het aantal negatieve adviezen toegenomen. In het Jaarverslag 2007 noemde Actal dit een zorgwekkende trendbreuk. Deze trendbreuk is in 2008 hersteld. In 2008 heeft Actal geen enkel advies met een volledig negatief dictum uitgebracht.

Overzicht dossiers 2008 Ja-adviezen

Ja, nadat-adviezen

Nee, tenzij-adviezen

Nee-adviezen

Overig

Totaal aantal adviezen

Figuur ontwikkeling in dictums 2003 - 2008 13 100%

80%

60%

40%

20%

Niet indienen Niet indienen, tenzij Indienen, nadat Indienen

2008

2007

2006

2005

2004

2003

Advisering voorgenomen regelgeving | jaarverslag 2008

In 2008 heeft Actal de meeste adviezen uitgebracht aan het ministerie van Economische Zaken, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Actal heeft bijvoorbeeld negen adviezen gezonden aan de bewindslieden van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Zes adviezen hadden een positief dictum. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft op verzoek van de Tweede Kamer Actal om een advies gevraagd over de eenduidige loonaangifte, zoals die werd voorgesteld in het wetsvoorstel Overige fiscale maatregelen. Aan het wetsvoorstel kleefden de nodige onduidelijkheden waardoor Actal adviseerde deze eerst op te helderen alvorens het wetsvoorstel in te dienen. De Tweede Kamer plaatste ook de nodige kritische kanttekeningen bij het wetsvoorstel. Het kabinet heeft daarop het wetsvoorstel aangepast. De inwerkingtreding van de eenduidige loonaangifte moet hierdoor bij een afzonderlijk koninklijk besluit worden bepaald. Het kabinetÂ hanteert bij het koninklijk besluit een voorhangprocedure met blokkerende werking waarbij Actal om advies zal worden gevraagd.Â Het kabinet heeft de kritische kanttekeningen ter harte genomen. In een pilot wordt getest of de eenduidige loonaangifte goed gaat werken en of de beoogde vermindering van de administratieve lasten inderdaad gerealiseerd gaat worden. In 2008 heeft Actal ook de minister en staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat negen adviezen gestuurd. Zeven van de negen adviezen waren positief. Een aantal dossiers hiervan heeft positieve gevolgen voor de vermindering van de administratieve lasten voor burgers en bedrijven. Deze dossiers hadden onder meer betrekking op de versoepeling van de keuringsverplichting bij het verlengen van de gehandicaptenparkeerkaart, de invoering van de mogelijkheid tot het digitaal schorsen van een kentekenbewijs en de zogenaamde ontkoppeling van het kentekenbewijs en de kentekenplaat. Een aantal dossiers van Verkeer en Waterstaat waarover geadviseerd is, heeft een forse stijging van de (eenmalige) administratieve lasten voor burgers en/of bedrijven als gevolg. Deze voorgenomen weten regelgeving heeft onder meer betrekking op de invoering van de boordcomputer taxi en de kilometerprijs. Een ander dossier dat in het oog springt, is het Beleidsvoornemen kilometerfraude. Het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft op 22 september 2008 om advies gevraagd over dit beleidsvoornemen waarmee wordt beoogd de fraude door middel van het terugdraaien van kilometertellerstanden tegen te gaan. Het ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en het projectministerie voor Wonen, Wijken en Integratie zijn voorbeelden van departementen die in 2008 weinig voorgenomen weten regelgeving aan Actal hebben voorgelegd. Door het van kracht worden van nieuwe regelgeving zoals het Activiteitenbesluit, de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening en het Gebruiksbesluit ĂŠn de nieuwe wijze van registreren van reducties in administratieve lasten, heeft het departement de doelstelling van 25% minder administratieve lasten al bijna behaald. Grote, nieuwe reductievoorstellen zijn niet gedaan in 2008. Op dit moment is het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer gestart met een nieuw programma dat zich richt op verbreding naar regeldruk. Fundamentele onderzoeken naar bijvoorbeeld keuringen, registratie- en rapportageverplichtingen, leiden in de komende jaren mogelijk tot nieuwe reductievoorstellen zowel voor administratieve lasten als voor inhoudelijke nalevingsverplichtingen.

jaarverslag 2008 | Advisering voorgenomen regelgeving

Sinds 2006 toetst Actal ook de voorgenomen toezichthouderregels van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM). Formeel worden de dossiers van beide toezichthouders voorgelegd via het ministerie van Financiën. Actal adviseert dan ook in eerste aanleg aan de minister van Financiën over de toezichthouderregels van zowel DNB als AFM. Actal heeft het afgelopen jaar slechts één dossier getoetst van de AFM, de ‘Nadere regeling shortselling’. Het ministerie van Financiën legt het toezicht en de uitvoering zoveel mogelijk vast in de departementale wetgeving. Toezichthouders hebben daardoor veel minder noodzaak om zelf nog nadere regels te stellen. Hierdoor is het aanbod van dossiers van AFM en DNB zeer beperkt gebleven. De aanpak zorgt er verder voor dat AFM en DNB al vanaf de beginfase in een wetgevingsproces zijn betrokken. Het ministerie van Financiën borgt daarmee ook de administratieve lasten van het toezicht en de uitvoering al in een vroeg stadium in het wetgevingsproces. Actal ziet grote voordelen in een dergelijke opzet, omdat het voor het bereiken van minimale toezichtslasten nodig is dat ook bij de ontwikkeling van nieuw beleid en nieuwe regelgeving wordt nagedacht wat dit betekent in termen van toezicht, uitvoering en handhaving.

communicatie De werkzaamheden van Actal vereisen voortdurend overleg met belanghebbenden binnen de rijksoverheid en lokale overheden, parlement, werkgeversorganisaties en andere doelgroepen. Actal heeft in 2008 drie expertpanels georganiseerd over de volgende onderwerpen:

- Afschaffen AO/IC van de Nederlandse Zorgautoriteit. - Wet Kilometerprijs. - Bewaar- en weggooiverplichtingen voor het midden- en kleinbedrijf. Het aantal bezoeken bedrijven en burgers is in 2008 beperkt gebleven tot drie.

Advies over strategie

Inleiding In dit hoofdstuk komen de strategische adviezen aan de orde die Actal in 2008 heeft uitgebracht of voorbereid. Het betreft de strategische adviesaanvragen en de thematische strategische adviezen. Strategische adviesaanvragen In 2008 heeft Actal twee adviesaanvragen ontvangen. De minister van Justitie stuurde op 19 februari 2008 de Adviesaanvraag Integraal afwegingskader beleid en wetgeving. De staatssecretaris van Financiën en de staatssecretaris van Economische Zaken zonden op 13 oktober 2008 de Adviesaanvraag bronnen van regeldruk. Integraal afwegingskader beleid en wetgeving In de loop van jaren is een wirwar van tientallen instrumenten en toetsen ontstaan om de kwaliteit van regelgeving te verbeteren. Deze situatie is ineffectief en onoverzichtelijk. De minister van Justitie heeft daarom het initiatief genomen tot de ontwikkeling van een geïntegreerd afwegingskader dat inzicht biedt in de verschillende effecten van regelgeving. Hij streeft er naar op die manier tegemoet te komen aan de wens om meer samenhang aan te brengen in de bestaande instrumenten en procedures, om zo het effect daarvan te vergroten en de ermee gepaard gaande bureaucratie terug te dringen. In de nota ‘Vertrouwen in wetgeving’ van 6 oktober 2008 gaat hij in op de invoering van een integraal afwegingskader voor beleid en wetgeving:14 ‘Door brede toepassing van het kader zullen in het proces van besluitvorming over nieuw beleid en wetgeving vragen van toepasbaarheid van alternatieven, effectiviteit, uitvoerbaarheid en kosten van naleving en handhaving een centrale rol spelen. Aandacht voor effecten (baten en lasten van regelgeving) wordt daarmee onderdeel van het normale beleidsproces, waardoor de noodzaak van externe adviescolleges om hierop toezicht te houden, zoals het Adviescollege toetsing administratieve lasten (Actal) vervalt. Het streven is dat Actal aan het eind van deze kabinetsperiode kan worden opgeheven.’

Vooruitlopend op het verschijnen van de nota ‘Vertrouwen in wetgeving’ heeft de minister van Justitie in februari 2008 een adviesaanvraag aan Actal voorgelegd. Hij verwijst daarin naar de uitdrukkelijke rol die het kabinet Actal heeft toegekend bij de ontwikkeling en invoering van het afwegingskader. Het kabinet ziet deze rol graag ingevuld door directe betrokkenheid van Actal bij de verdere uitwerking van het kader (via deelname aan de interdepartementale werkgroep) en via periodieke adviesaanvragen over tussenproducten in het traject. Op 12 juni 2008 heeft Actal het Advies over de opzet van het integraal afwegingskader beleid en wetgeving uitgebracht. Omdat het bij de ontwikkeling van het integraal afwegingskader niet zozeer gaat om de ontwikkeling van een nieuwe toets, maar om de integratie en afstemming van bestaande toetsen, heeft Actal ter voorbereiding op dit advies 28

Advies over strategie | jaarverslag 2008

het Praktijkonderzoek regeldruktoetsen uitgevoerd. Aan de hand van zes wetsvoorstellen is de praktijk van de bestaande regeldruktoetsen onderzocht. Mede op basis hiervan heeft Actal geadviseerd om het integraal afwegingskader in te richten als een systeem van zogeheten Regulatory Impact Assessments. Hierbij worden alle substantiële gevolgen in beeld gebracht en worden ook relevante alternatieven doorgerekend, inclusief het zogenaamde nulalternatief, waarbij er geen maatregelen worden getroffen. Voorts vindt Actal het belangrijk om meer focus aan te brengen in het integraal afwegingskader. Daarvoor moet een onderscheid gemaakt worden tussen twee categorieën van toetsen. De eerste categorie gaat over conformiteit met hoger recht en wetstechnische eisen uit de Aanwijzingen voor de regelgeving. De tweede categorie betreft beleidsinhoudelijke afwegingen. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een kosten-baten afweging, waaronder de administratieve lasten, andere bedrijfseffecten, milieu-effecten. Toetsen uit de eerste categorie moeten altijd worden uitgevoerd. Toetsen uit de tweede categorie ontlenen hun nut vooral aan het politieke belang dat eraan wordt gehecht. Bij de tweede categorie kan volgens Actal daarom een focus worden aangebracht door onderwerpen en wetgevingsprogramma’s die prioriteit hebben binnen het coalitieakkoord, in het integraal afwegingskader op te nemen. De afweging met het kader gaat over de speerpunten die het kabinet met zijn coalitieakkoord wil bewerkstelligen. Tot slot heeft Actal de minister van Justitie geadviseerd rekening te houden met de succesfactoren uit de aanpak van administratieve lasten en de randvoorwaarden uit evaluaties van buitenlandse impactsystemen. Actal maakt zich zorgen over het gebrek aan ambitie en voortgang bij de totstandkoming van het kader. In 2009 voert het ministerie van Justitie een pilot uit op basis van een ontwerp integraal afwegingskader. Het is nog niet bekend hoe de minister van Justitie het Actaladvies daarin heeft verwerkt. Actal heeft ook nog geen vervolgadviesaanvragen ontvangen.

Advies opzet integraal afwegingskader beleid en wetgeving

Vervolg

Het integraal afwegingskader inrichten als een systeem van

Geen

Regulatory Impact Assessments Meer focus aanbrengen in het integraal afwegingskader door een

Geen

keuze te maken welke effecten in dit kader moeten worden getoetst. Een grondige analyse maken van de opzet en de werking van de

Geen

bestaande toetsen en zonodig de opzet en werking te verbeteren. In het integraal afwegingskader de nuloptie opnemen als eerste

Geen

alternatief dat moet worden overwogen. De infrastructuur voor de administratieve lasten ook opbouwen

Geen

voor het integraal afwegingskader.

Bronnen van regeldruk Het kabinet heeft Actal op 13 oktober 2008 om advies gevraagd over de herkomst van regeldruk. Het kabinet wil inzicht in de verschillende bronnen van regeldruk inclusief zelfregulering door het bedrijfsleven. Het kabinet vraagt Actal om in het kader van de vormgeving en uitvoering van een merkbare aanpak van de regeldruk voor bedrijven te bezien hoe omgegaan kan worden met de regeldruk die het bedrijfsleven zichzelf oplegt als alternatief voor overheidsregulering. Het is daarbij van belang om de verschillende, 29

jaarverslag 2008 | Advies over strategie

buiten de huidige regeldrukprogramma’s vallende bronnen van regeldruk te benoemen alvorens te bezien hoe deze kunnen worden teruggedrongen. Actal is momenteel in overleg met het kabinet teneinde deze adviesaanvraag te operationaliseren. Thematische strategische adviezen Actal brengt ook strategische adviezen over een bepaald thema uit. Actal formuleert zo nodig voorafgaand aan dit type advies een onderzoeksvraag, die aan een extern bureau wordt voorgelegd. Hierna volgt een weergave van de ontwikkelingen uit 2008. Subsidies Actal heeft in 2008 twee keer geadviseerd over subsidiekaders, die de administratieve lasten van subsidieregelingen aanzienlijk kunnen verlichten. In april 2008 was het Actaladvies ronduit positief over het Kaderbesluit EZ-subsidies. In oktober 2008 heeft Actal geadviseerd over een tussenrapport met betrekking tot de inhoud van het Rijksbreed kader Financieel beheer subsidies. Actal is evenzeer positief over de gevolgen hiervan voor de administratieve lasten, maar wijst op enkele noodzakelijke randvoorwaarden. Zo dient de overgang van een generieke verantwoordingsplicht naar een systeem van steekproefsgewijze controle vergezeld te gaan van hoge en consequent opgelegde sancties. Dit houdt ook in dat overheidsorganisaties informatie uitwisselen over frauderende bedrijven om gericht te kunnen controleren. Actal is ook voorstander van de verankering van het Rijksbrede subsidiekader in een wet. Verder bepleit Actal de toepassing van de lex silencio bij de aanvraag van rijkssubsidies. Vaste verandermomenten Met belangstelling heeft Actal kennisgenomen van de brief van 3 november 2008 over vaste verandermomenten.15 Het kabinet introduceert de vaste verandermomenten als gevolg van klachten van bedrijven en instellingen over de frequente wijziging van regelgeving of nieuwe regelgeving gedurende het jaar. Bedrijven en instellingen klagen ook over de vaak beperkte voorbereidingstijd. Het kabinet lanceert met de vaste verandermomenten samen met de minimale invoeringstermijn een kansrijke werkwijze om de regeldruk te beperken. Op 20 november 2008 heeft Actal een advies uitgebracht over de vaste verandermomenten om het effect van de werkwijze te verhogen en te bespoedigen. Actal vindt het van belang dat het kabinet inzicht biedt in de daadwerkelijke betekenis van de werkwijze. Hoe vaak is van een vast verandermoment en de minimale invoeringstermijn afgeweken en op basis van welke uitzonderingsgrond? Wat betekenen een vast verandermoment en de minimale invoeringstermijn kwantitatief voor de vermindering van regeldruk? Verder heeft Actal geadviseerd de reikwijdte van de invoering van de vaste verandermomenten te verbreden door de werkwijze toe te passen bij alle regelgeving (óók ministeriële regelingen), bij alle doelgroepen en bij beleidsregels. Tenslotte heeft Actal de leden van de Tweede Kamer geadviseerd bij de indiening van initiatiefwetsvoorstellen en amendementen vaste verandermomenten en een minimale invoeringstermijn toe te passen. Lex silencio De staatssecretaris van Economische Zaken heeft mede namens de minister van Justitie op 3 december 2008 de Tweede Kamer een brief aangeboden over de lex silencio.16 Het kabinet stelt daarin voor om de lex silencio toe te passen op 24 vergunningstelsels. Op verzoek van het parlement heeft Actal op 16 februari 2009 geadviseerd om de lex silencio breder toe te passen door alleen het criterium van gerede kans op grote onomkeerbare schade te hanteren.

jaarverslag 2008 | Advies over strategie Bewaarplicht In 2008 voerde Actal onderzoek uit naar de gevolgen van de verschillende bewaar- en weggooiverplichtingen voor met name het midden- en kleinbedrijf. E-Law@Leiden stelde in opdracht van Actal een uitvoerig rapport samen waarin alle voor het midden- en kleinbedrijf relevante bewaar- en weggooiverplichtingen zijn opgenomen. Uit deze inventarisatie blijkt dat er zeer veel verschillende verplichtingen bestaan en dat lang niet altijd duidelijk is wat de ratio van de verplichting is. Ook is vaak onduidelijk op welke grond een bewaartermijn is vastgesteld. In vervolg op het onderzoek van de Universiteit Leiden heeft EIM in opdracht van Actal de kwantitatieve gevolgen onderzocht voor een individuele ondernemer. Uit dit onderzoek – waarbij is uitgegaan van een schildersbedrijf en een broodjeszaak – blijkt dat er met het voldoen aan alle bewaarplichten behoorlijk hoge kosten gemoeid zijn. Actal zal in 2009 verder gevolg geven aan de resultaten van deze onderzoeken. ICT Het kabinet heeft al jaren grote ambities bij de verlaging van de administratieve lasten door het slimme gebruik van ICT. Actal ondersteunt de gedachte dat ICT-toepassingen kunnen helpen bij een verbetering van service door de overheid en het verminderen van de administratieve lasten. De effecten voor de administratieve lasten voor bedrijven en burgers van ICT-projecten zijn in het verleden wel als reducties opgevoerd, maar waren niet of slechts ten dele kwantitatief onderbouwd. De resultaten bij grote ICT-reductievoorstellen, zoals het op gestandaardiseerde wijze uitwisselen van geaggregeerde bedrijfsinformatie met XBRL, vielen in de praktijk vaak tegen en de verwachte lastenreductie werd geheel niet of pas veel later gerealiseerd. Die vrijblijvendheid past niet goed bij de kwantitatieve en vooral ook merkbare doelstelling die het kabinet nastreeft. Er is in het verleden te eenvoudig aangenomen dat de regeldruk door toepassing van ICT vanzelfsprekend vermindert. Om die reden verwelkomt Actal de ontwikkeling van het ICT-beoordelingskader waarmee een leidraad wordt geboden voor het in kaart brengen van de kwantitatieve effecten voor de administratieve lasten van ICT-projecten. In het Advies Voortgangsrapportages vermindering regeldruk van 8 december 2008 heeft Actal het kabinet geadviseerd de effecten voor de administratieve lasten voor bedrijven en burgers van de in deze voortgangsrapportages opgevoerde ICT-reducties alsnog in kaart te brengen volgens het ICT-beoordelingskader en deze reductieplannen voor advies aan Actal voor te leggen. In zijn reactie is het kabinet niet op dit adviespunt ingegaan. Actal ziet voorts graag dat versterkte regie, zoals het kabinet met het Nationaal Uitvoeringsprogramma dienstverlening en e-overheid (NUP) nastreeft, leidt tot meer aandacht voor en coördinatie bij het in de markt zetten van ICT-toepassingen die administratieve lasten verlichten.

Actal heeft in een casestudy onderzocht of de werkwijze bij de vermindering van administratieve lasten bij voorgenomen weten regelgeving, ook één-op-één kan worden toegepast op reductievoorstellen in de vorm van ICT-projecten. Daarvoor heeft Actal het project Horeca1 van de gemeente Amsterdam gekozen, waarmee één integrale aanvraag voor diverse horecavergunningen binnen de gemeente Amsterdam wordt gerealiseerd. Uit de casestudy blijkt dat de effecten van ICT-projecten voor de administratieve lasten ex ante en ex post goed in kaart gebracht kunnen worden. Actal heeft de resultaten van dit onderzoek gedeeld met de ambtelijke werkgroep die het ICT-beoordelingskader heeft voorbereid. Actal meent dat de toepassing van de beproefde meetmethodiek en het ICT-beoordelingskader er uiteindelijk toe leidt dat de overheid transparanter wordt over de effecten van hun voorgenomen ICT-projecten. ICT-projecten van de overheid worden daarmee zelf ook afrekenbaar op de realisatie van merkbare administratieve lastenverlichting voor burgers en bedrijven. 32

Advies over strategie | jaarverslag 2008 Dienstverlening publieke uitvoeringsorganisaties Het doel van het verkennende onderzoek naar de dienstverlening door publieke uitvoeringsorganisaties was het nagaan of en hoe verbetering van deze dienstverlening leidt tot een vermindering van regeldruk bij bedrijven, burgers en professionals. Dit onderzoek is in juli 2008 van start gegaan en in het voorjaar van 2009 afgerond. De in het onderzoek onderzochte verbeteringen van dienstverlening zijn uiteindelijk te onderscheiden in vier categorieën die een sterke onderlinge samenhang vertonen: de cliënt centraal, slimmer toezicht, de manier waarop informatie wordt verzameld en de wijze waarop informatie wordt verstrekt. Uit het onderzoek is gebleken dat de verbetering van dienstverlening positieve gevolgen heeft voor de vermindering van regeldruk. De mate waarin regeldruk kan worden verminderd, hangt af van vier factoren: wetgeving en prestatiecontracten, de samenwerking met het kerndepartement, de samenwerking met de doelgroep(en) en de mogelijkheden van de interne organisatie om deze te verbeteren. Actal gaat in 2009 verder aan de slag met de uitvoering van weten regelgeving en blijft aandacht vragen voor de administratieve lasten en regeldruk die in deze schakel kunnen ontstaan.

nederlandse zorgautoriteit Sinds 2006 is Actal in contact met de Nederlandse Zorgautoriteit over de beperking van de regeldruk in de zorg. De Nederlandse Zorgautoriteit wil met het project WALZ (Wegnemen Administratieve Lasten Zorgautoriteit) de bureaucratie van toezicht op de marktpartijen te verminderen. Gebleken is dat de regeling AO/IC een groot deel van de administratieve lasten veroorzaakt. Op 17 juni 2008 heeft de Nederlandse Zorgautoriteit Actal advies gevraagd over de gevolgen voor de administratieve lasten, randvoorwaarden en de termijn bij afschaffing van de regeling. Om tot een door de stakeholders gedragen advies te komen, heeft Actal meerdere overleggen met de verschillende betrokken koepelorganisaties gevoerd. Ook heeft Actal een expertmeeting georganiseerd. In het advies van 17 juli 2008 staan de volgende randvoorwaarden. 1 Stabiele en transparante productstructuur. 2 Certificering van de validatie module DBC’s (via de zogenaamde ‘grouper’ waardoor ex-post niet meer getoetst hoeft te worden of de juiste behandeling aan een bepaalde diagnose is gekoppeld).

3 Uitbreiding van het risicodragende deel van de ziekenhuisproductie (het B-segment). 4 Jaarrekening inclusief de bestuursverklaring als verantwoordingsdocument met een tolerantienorm van 1%-tolerantie over de gefactureerde massa. 5 Duidelijkheid verschaffen over wanneer controle op de rechtmatigheid gerechtvaardigd is (bijvoorbeeld het hanteren van de bestaande frauderegeling). Daarnaast heeft Actal er op gewezen dat de zorgsector de voorgestelde reductie van 32 miljoen euro door afschaffing van de regelingen wellicht niet merkt. Het voeren van een administratie en de controles daarop zijn immers onderdeel van een standaard bedrijfsvoering en vallen niet weg als de wettelijke verplichting vervalt. Bij het afschaffen van de regeling is dan ook van groot belang om de vermindering van regeldruk daadwerkelijk merkbaar te maken. Inmiddels heeft de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in zijn reductieprogramma vermeld dat hij de afschaffing van de regelingen AO/IC als één van de grote reducties ziet. De Nederlandse Zorgautoriteit zal de adviespunten van Actal betrekken bij afschaffen van de regeling. 33

Vooruitgang lokaal

2008 is een belangrijk jaar geweest voor de vermindering van de lokale regeldruk. De nulmeting van lokale administratieve lasten voor de burgers en bedrijven is afgerond. Het betreft een meting van 40 producten voor administratieve lasten voor burgers en 45 producten voor bedrijven. De keuze voor een beperkte meting maakt dat een extrapolatie van de onderzoeksgegevens noodzakelijk was. Het eindresultaat van het onderzoek is dat de totale de administratieve lasten voor burgers uit lokale regelgeving, na extrapolatie, circa 10,6 miljoen uur en 23 miljoen euro bedragen. Bedrijven hebben circa 101 miljoen euro administratieve lasten (na extrapolatie). In het rapport staat ook een beslisboom als raamwerk voor systematische reductie van administratieve lasten. In 2007 en 2008 hielp de Taskforce Wallage gemeenten om een versnelling aan te brengen in het verminderen van de administratieve lasten voor burgers en bedrijven. Deze Taskforce heeft eind 2008 een Najaarsoffensief ingezet, omdat de Taskforce nog veel mogelijkheden voor verbetering zag. Eind 2008 is het bestaan van de Taskforce beĂŤindigd. Het kabinet heeft vouchers beschikbaar gesteld aan gemeenten die de lokale regeldruk willen verlichten. Met deze vouchers konden gemeenten externe hulp inroepen om de gemeentelijke administratieve regeldruk in kaart te brengen en aan te pakken. Er was 4,5 miljoen euro beschikbaar aan vouchers die ingezet kunnen worden om plannen te maken voor het verminderen van de administratieve lasten voor het bedrijfsleven. Daarnaast is er 2 miljoen euro beschikbaar voor vouchers voor burgers.Â SenterNovem heeft de regeling uitgevoerd. De eindrapporten van deze onderzoeken bij gemeenten heeft SenterNovem gepubliceerd op zijn website. 2009 wordt het jaar van de implementatie en het uitwisselen van de best practises. Actal heeft de afgelopen jaren steeds meer aandacht gegeven aan regeldruk en administratieve lasten bij medeoverheden. Zeker gemeenten zijn een belangrijke uitvoerder van rijksregelgeving en voor burgers en bedrijven vaak het eerste aanspreekpunt. Om tot merkbaar minder regeldruk te komen is de inzet van gemeenten van groot belang. Bij de aanpassing van het Instellingsbesluit in 2008 heeft het kabinet onze adviestaak voor gemeenten geformaliseerd. Actal is ingesteld om een cultuuromslag bij regelgevers te bewerkstellingen. Dit is ook het doel bij de lokale adviestaak: zorgen voor een cultuuromslag bij medeoverheden. Actal concentreert zich op gemeenten. De regeldruk die provincies veroorzaken, is geringer. Vanaf de zomer 2008 heeft Actal na overleg met onder andere de Regiegroep Regeldruk, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de VNG en SenterNovem de nieuwe adviestaak ingevuld. Actal zal effectief zijn wanneer uitgebrachte adviezen generiek toepasbaar zijn. De adviezen zullen dus meer het karakter van strategische adviezen hebben in plaats van adviezen over voorgenomen regelgeving van de medeoverheden. Ook kan Actal een agenderende en aanjagende rol vervullen bij het oplossen van de knel35

jaarverslag 2008 | Vooruitgang lokaal

punten in rijksregelgeving die vermindering van regeldruk op lokaal niveau verhinderen. De adviestaak spreekt over regeldruk. Dit maakt dat Actal naast over administratieve lasten ook adviseert over inhoudelijke nalevingslasten, toezichtslasten, interbestuurlijke lasten en dienstverlening. In 2008 is meteen een start gemaakt met een aantal werkzaamheden. Het Rijk en de VNG hebben in het bestuursakkoord van 2007 een reductiedoelstelling van 25% minder gemeentelijke administratieve lasten voor bedrijven en burgers afgesproken. Actal vindt het van groot belang dat deze reductiedoelstelling afdwingbaar is. Actal heeft daarom met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 een brief gestuurd naar alle landelijke politieke partijen. In deze brief heeft Actal aandacht gevraagd voor lokale regeldruk in de handreikingen die deze partijen opstellen voor hun lokale afdelingen. Actal vindt het daarom van belang dat binnen gemeenten de volgende zaken worden gerealiseerd: - Het college van burgemeester en wethouders stelt een plan van aanpak op om de regeldruk te verminderen met daarin een concrete reductiedoelstelling. - De gevolgen van dit nieuwe beleid voor de regeldruk worden in kaart gebracht en geëxpliciteerd in het beleidsvoorstel, vóórdat een voorstel voor nieuw beleid in het college van burgemeester en wethouders wordt besproken. - Eén wethouder is verantwoordelijk voor de coördinatie van de reductie van de regeldruk. Deze wethouder heeft de mogelijkheid om bij een beleidsvoorstel te interveniëren in het college, indien de gevolgen voor de regeldruk niet in kaart zijn gebracht. - Zowel college als raad wijzen het kabinet actief op overmatige interbestuurlijke lasten en mogelijkheden om deze te reduceren. Actal pleit ervoor om deze elementen op te nemen in de gemeenteraadsverkiezingsprogramma’s. De VNG, VNO-NCW en MKB Nederland hebben het initiatief van Actal omarmd. In 2008 heeft Actal een onderzoek laten uitvoeren naar veel voorkomende gemeentelijke indieningsvereisten. Dit onderzoek heeft een lijst opgeleverd van gegevens die gemeenten niet meer aan burgers en bedrijven zouden moeten opvragen, omdat deze elders in de eigen organisatie of bij andere overheden beschikbaar zijn. De lijst heeft Actal samen met de VNG onder de aandacht gebracht van de gemeenten. Daarnaast heeft de lijst een aantal punten opgeleverd waarover Actal met het kabinet in gesprek gaat. In sommige gevallen moet het Rijk de regelgeving aanpassen voordat het mogelijk wordt de gegevens niet meer bij de aanvrager op te vragen. In de tabel hiernaast staat het samenvattende overzicht met overbodige indieningsvereisten. In de tabel zijn 19 indieningsvereisten opgenomen die gemeenten niet meer zouden moeten uitvragen. Hierbij is vermeld bij welke gemeentelijke producten dergelijke gegevens worden gevraagd en wat hiervoor een mogelijk alternatief is. Daarnaast is aangegeven welke doelgroep – Bedrijven (Be), Burgers (Bu) of Georganiseerde burgers (Gb) – deze gegevens dient aan te leveren.

Indieningsvereisten kunnen worden afgeschaft. Er zijn geen belemmeringen. Indieningsvereisten kunnen worden afgeschaft, maar de gemeente moet intern bepaalde belemmeringen wegnemen. Indieningsvereisten kunnen worden afgeschaft, maar de gemeente moet met een andere overheidsinstantie hierover afspraken maken. Het kan ook een wettelijke belemmering betreffen.

Vooruitgang lokaal | jaarverslag 2008 Overzicht Overbodige Indieningsvereisten Gemeenten (gerangschikt op kleur, niet op importantie) Indieningsvereisten

Vaak gevraagd bij

Alternatief

Kopie legitimatiebewijs

Terras-, markten standplaatsvergunning

Niet vragen of alleen het registratienummer legitimatiebewijs opvragen

Keurmerk CBF

Collectevergunning

Niet vragen, is kosteloos via de website van het CBF te achterhalen

BTW-nummer

Marktvergunning, standplaatsvergunning

Niet vragen.

Bewijs WA-verzekering

Marktvergunning, standplaatsvergunning

Niet vragen of alleen het registratienummer opvragen. Ook kan het in bezit hebben van een WA-verzekering als voorwaarde worden opgenomen

Kentekenbewijs deel IA of IB

Parkeervergunning, parkeerontheffing

Niet vragen of alleen het kentekennummer opvragen

Documenten t.b.v. vaststelling subsidie

Subsidies

Niet vragen bij beperkt subsidiebedrag (circa € 50,- tot € 1.000,-)

CRK-kaart

Markt- en standplaatsvergunning

Niet vragen van de kaart heeft geen wettelijke status of zelf checken in het CRK-register

Kopie inschrijfbewijs KvK

Terras-, markten standplaatsvergunning

Vragen uit online database KvK

Statuten

Subsidies

Vragen uit online database KvK

10 Gegevens die de gemeente zelf afgeeft

Bouwvergunning, milieuvergunning, inritvergunning

Deze informatie is binnen de gemeente beschikbaar

Bouwvergunning, milieuvergunning, inritvergunning

Deze informatie is via visuele softwareprogramma’s (Cyclorama, Google-earth) binnen de gemeente al beschikbaar

12 Historische informatie Monumentenvergunning of aanlegvergunning

Deze informatie is binnen de gemeente beschikbaar

13 Afschrift uit het GBA

Huwelijk

Deze informatie is binnen de gemeenten beschikbaar

14 Kadastrale gegevens

Bouwvergunning, milieuvergunning, inritvergunning

Vragen bij het Kadaster

15 Kopie eigendomsbewijs

Woningonttrekkingsvergunning, splitsingsvergunning, horeca exploitatievergunning

Vragen bij het Kadaster

16 Meervoudig indienen van gegevens

Bouwvergunning, sloopvergunning, monumentenvergunning

Mogelijk conflict met Besluit indieningsvereisten aanvraag bouwvergunning (art. 2).

17 Inkomensgegevens

Kwijtschelding van belastingen en heffingen, bijzondere bijstand, WMO.

Mogelijk conflict met Wet bescherming persoonsgegevens (art. 8 Wbp).

18 Verklaring Sociale Hygiëne

Drank- en Horecavergunning

Mogelijk conflict met vereisten in de Regeling aanvraaggegevens en formulieren Drank- en Horecawet

19 Verklaring omtrent Gedrag

Aanbestedingen, Drank- en horecavergunning

Mogelijk conflict met Wet bescherming persoonsgegevens (art. 8 Wbp) en Drank- en horecawet (art. 8)

Tekeningen, foto’s van de huidige situatie

Be - Bedrijven, Bu - Burgers, Gb - Georganiseerde burgers

Belemmering

Be Bu Gb x

Bron SIRA Consulting

6 Vooruitgang internationaal

Inzicht en oordeel van Actal over de vermindering regeldruk internationaal Coördineren

Europees

DG Enterprise

Meten

Adviseren

Nulmeting in euro’s

Netto reductiedoel

Lastenplafond

Niet van toepassing

Strekking Adviestaak HLG

Resultaten worden

Vooralsnog bruto

Administratieve

in de eerste helft van

doelstelling 25% op

over bestaande

lasten bedrijven

2009 bekend

prioritaire gebieden

regelgeving

De internationale belangstelling voor de Nederlandse aanpak van administratieve lasten blijft onverminderd groot. De staatssecretarissen van Financiën en Economische Zaken hebben op 8 december 2008 het follow-up rapport van de Wereldbank over het Nederlandse regeldrukprogramma voor bedrijven aan de Tweede Kamer aangeboden.17 In het rapport ‘Review of the Dutch Administrative Simplification Programme’ wordt de Nederlandse aanpak opnieuw omarmd, met vooral waardering voor de verbreding. In 2008 heeft Actal diverse delegaties ontvangen uit verschillende landen, waaronder Roemenië, Turkije, Oekraïne, Korea, Verenigd Koninkrijk, Zweden en een delegatie van verschillende herkomst uit het Midden Oosten en Noord Afrika. De ontvangst van deze delegaties vloeit vaak voort uit het feit dat de Nederlandse aanpak van administratieve lasten veel internationale waardering heeft gekregen. Andere landen willen hiervan leren. Tijdens de bezoeken deelt Actal zijn inzichten in hoe administratieve lasten het beste kunnen worden bestreden en wat daarbij de kritische succesfactoren zijn. Actal werkt nauw samen met de Europese zusterorganisaties, zoals de Duitse Normenkontrollrat. Actal is verheugd dat ook in Zweden een ‘Actal’ in het leven is geroepen. Deze Regelrådet staat onder voorzitterschap van de heer Stig von Bahr, die afkomstig is uit de rechterlijke macht. De Regelrådet gaat op 16 maart 2009 officieel van start. De Raad toetst tot 31 december 2010 de kwaliteit van impactassessments van wetsvoorstellen. Daarnaast kan de Raad adviseren over een kostenbewust en effectief regelgevingraamwerk. Actal wordt ook uitgenodigd om presentaties te geven over de Nederlandse aanpak van administratieve lasten. Zo heeft Actal in 2008 een bezoek gebracht aan Mexico om te spreken in een OECD-workshop ter gelegenheid van de start van een Mexicaanse aanpak van bureaucratie. Actal heeft op de Australische ambassade overlegd met de Australische Minister for Finance and Deregulation, Lindsay Tanner. Ook in Slovenië, begin 2008 voorzitter van de Europese Unie, heeft Actal een presentatie gegeven op de conferentie ‘Reduction of Administrative Burdens on SMEs’.18 Verder heeft Actal in Londen een toelichting gegeven op het Nederlandse model en de Nederlandse ervaringen met het 39

Strategische advies

jaarverslag 2008 | Vooruitgang internationaal

terugdringen van administratieve lasten op het seminar ‘Creative thinking on better regulation’, georganiseerd door The Institute of Chartered Accountants in England and Wales’ (ICAEW). Om de belangstelling vanuit de verschillende landen tegemoet te komen, is de Nederlandse aanpak als ‘best practice’ uitgewerkt in een artikel met als titel ‘Institutions for Better Regulation: The Example of the Netherlands, 2002-2007’. Het artikel is opgesteld in samenwerking met de Regiegroep Regeldruk en het is als hoofdstuk gepubliceerd in het boek van André Nijsen ed. et al, Business Regulation and Public Policy, The Costs and Benefits of Compliance (New York 2009). In het Zwitserse tijdschrift van het Kantonaler Gewerbeverband Zürcher Wirtschaft is de Nederlandse aanpak beknopt toegelicht in het door Actal geschreven artikel ‘So machens die Holländer’.19 Bijna 50% van de administratieve lasten voor Nederlandse bedrijven vindt een oorsprong in de Europese regelgeving. Het is daarom van belang om ook op Europees niveau de administratieve lasten te verminderen. Actal volgt de Europese ontwikkelingen op de voet en draagt hier in 2008 ook actief aan bij door middel van de High Level Group of Independent Stakeholders on Administrative Burdens (HLG). De Europese Commissie heeft op 31 augustus 2007 besloten om de HLG op te richten. De HLG staat onder voorzitterschap van dr. Edmund Stoiber, de voormalige minister-president van Beieren (Duitsland), en is ingesteld voor een periode van 3 jaar. De 14 leden van de HLG zijn op 23 november 2007 benoemd op persoonlijke titel op basis van hun kennis en ervaring. De HLG adviseert de Europese Commissie over: - Reductiemogelijkheden voor administratieve lasten. - Methodologische aspecten van het Europese Actieprogramma.20 - Aanvullingen voor de Europese nulmeting administratieve lasten. De 13 prioritaire gebieden van het Europees Actieprogramma zijn onderverdeeld tussen de leden. De HLG brengt op elk gebied een advies met reductievoorstellen uit aan de Europese Commissie. Robin Linschoten is benoemd tot lid van de HLG. Deze werkzaamheden zet hij in 2009 en 2010 voort. Hij is de rapporteur voor de prioritaire gebieden financiële dienstverlening en farmacie. Ook is hij co-rapporteur voor openbare aanbestedingen en coördinator voor de stakeholderconsultaties. Actal ondersteunt Robin Linschoten bij zijn werkzaamheden in de HLG. In oktober 2008 heeft dr. Edmund Stoiber een bezoek gebracht aan Nederland. Actal heeft dit bezoek georganiseerd. De heer Stoiber heeft Ballast Nedam, OPG en de Rabobankgroep bezocht. Deze bedrijven vallen onder de prioritaire gebieden waarin Robin Linschoten een (co-)rapporteurschap heeft. Ook heeft de heer Stoiber gesproken met staatssecretaris De Jager, VNO-NCW-voorzitter Wientjes en MKB-Nederland-voorzitter Hermans. In deze gesprekken is uitgebreid ingegaan op de specifieke problemen die Nederlandse bedrijven met (onderdelen van) Europese regelgeving hebben ten aanzien van de administratieve lasten. De inbreng van bedrijven op het punt van aanbestedingen is ook verwerkt in het advies van de HLG hierover. Het betreft de ‘opinion public procurement’. Actal zal ook de suggesties uit het veld voor farmacie en financiële markten betrekken in de voorbereidingen van de adviezen van de HLG over deze onderwerpen.

Vooruitgang internationaal | jaarverslag 2008 HLG-adviezen 2008 21 Opinion Fast Track Actions 2008

26 februari 2008

Opinion Company Law/Annual Accounts

10 juli 2008

Opinion stakeholders suggestions

18 september 2008

Opinion Invoicing in the VAT directives

22 oktober 2008

Opinion Public Procurement

10 december 2008

In het advies over company law/annual accounts adviseerde de HLG onder meer dat de Commissie in de EU regelgeving van accounting en auditing het lidstaten mogelijk moet maken kleine bedrijven vrij te stellen van deze verplichtingen. De Commissie heeft dit advies opgevolgd. De Regiegroep Regeldruk, het ministerie van Economische Zaken en het ministerie van Justitie onderzoeken momenteel de mogelijkheden voor de Nederlandse situatie. In het advies over openbare aanbestedingen (public procurement) heeft de HLG onder meer de hoogte van de aanbestedingsdrempel ter discussie gesteld. De aanbestedingsdrempel ligt sinds 1980 vast en is alleen aangepast voor schommelingen in de wisselkoersen. In de praktijk blijken de kosten die samenhangen met de bureaucratische inspanning bij lagere aanbestedingsbedragen niet op te wegen tegen de baten. Een ander adviespunt was dat de gevraagde informatie bij aanbestedingen voor zover mogelijk pas wordt verlangd bij de gunning. Hierdoor worden gemiddeld vier van de vijf mededingers van veel administratieve lasten ontheven. In januari 2008 is een â&#x20AC;&#x2DC;Learning Team on administrative burden reduction for citizensâ&#x20AC;&#x2122; binnen EUPAN (European Public Administration Network) opgericht. Het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft zich mede sterk gemaakt voor de Europese handleiding over het standaardkostenmodel administratieve lasten burger. Dit kan een begin vormen om ook de administratieve lasten voor burgers op het Europese niveau te agenderen.

Bijlage 1 Adviezen

Het overzicht laat zien hoeveel adviezen bij voorgenomen weten regelgeving Actal in 2008 heeft uitgebracht en hoe het eindoordeel luidde. In de laatste kolom staat het aantal dossiers voorgenomen weten regelgeving dat niet tot een formeel advies heeft geleid.

Wet- en regelgeving afkomstig van

Aantal adviezen Ja

Ja, nadat

Nee, tenzij Nee

Overig

Aantal dossiers zonder formeel advies

BZK

Defensie

FinanciĂŤn

31 9

Jeugd en Gezin

Justitie

LNV

OCenW

SZW VenW

16 4

VROM

VWS

Tweede Kamer Totaal

0 47

2 23

151

In 2008 heeft Actal de volgende adviezen uitgebracht over het kabinetsbeleid vermindering administratieve lasten bedrijfsleven en administratieve lasten burger. Advies methodiek en nulmeting administratieve lasten

Maart 2008

Advies over concepthandleiding en nulmeting van overige nalevingskosten voor bedrijven

Mei 2008

Advies over opzet van het Integraal afwegingskader beleid en wetgeving

Juni 2008

Advies op tussenrapport Rijksbreed kader Financieel beheer subsidies

Oktober 2008

Advies vaste verandermomenten

November 2008

AdviesÂ Voortgangsrapportages vermindering regeldruk

December 2008

Bijlage 2 Onderzoeken

Onderzoek â&#x20AC;&#x2DC;Bewaar- en weggooiverplichtingâ&#x20AC;&#x2122;

Faculteit der Rechtsgeleerdheid eLaw@Leiden

Bewaar- en weggooiverplichtingen voor het kleinbedrijf

EIM

Praktijkonderzoek regeldruk toetsen

IOO

Proefmeting overige nalevingskosten Bouwbesluit

Ecorys

Administratieve lasten en overige nalevingskosten ten gevolge van een wijziging van de loonaangiftesystematiek bij loon-over bedrijven

SIRA Consulting B.V.

Inventarisatie Overbodige Indieningsvereisten Gemeenten

SIRA Consulting B.V.

Onderzoek dat in het eerste kwartaal 2009 wordt afgerond Dienstverlening publieke uitvoeringsorganisatie

Ernst & Young

Bijlage 3 Definities

Administratieve lasten zijn de kosten voor het bedrijfsleven en de burger om te voldoen aan informatieverplichtingen die voortvloeien uit weten regelgeving van de overheid. Het gaat om het verzamelen, bewerken, registreren, bewaren en ter beschikking stellen van informatie. Regeldruk is de investering en inspanning die burgers, bedrijven, instellingen en professionals moeten verrichten en de vrijheidsbeperking die ze ondergaan om zich aan regels te houden. Het gaat daarbij zowel om de ruimte die regels laten voor gedragsalternatieven (keuzevrijheid), de kenbaarheid en doorzichtigheid van de regels, de consistentie met de andere regels, de wijze waarop regels worden uitgevoerd en naleving wordt verzekerd, de wijze waarop regels worden gehandhaafd en overtredingen worden bestraft en de administratieve lasten. Overige of inhoudelijke nalevingskosten zijn voor bedrijven de directe kosten van naleving van weten regelgeving, met uitzondering van administratieve lasten en financiĂŤle heffingen. Het gaat om kosten die bedrijven moeten maken om te voldoen aan de door de overheid of door de overheid daartoe aangewezen instanties in weten regelgeving vastgelegde specifieke eisen (zoals normen, voorschriften, procedures) met betrekking tot het gedrag van personen en toestanden van gebouwen, productiemiddelen c.q. het proces van productie of dienstverlening, inrichting administratie, producten en/of diensten. Interbestuurlijke administratieve lasten zijn de kosten voor (semi-)overheidsorganisaties of particuliere organisaties met een publieke taak voor het uitvoeren of laten uitvoeren van handelingen om te voldoen aan informatieverplichtingen voortvloeiend uit weten regelgeving van andere organisaties in de publieke sector. Het gaat om het beoordelen, verzamelen, bewerken, registreren, bewaren en ter beschikking stellen van informatie. Interbestuurlijk betreft de onderlinge betrekkingen tussen organisaties in de publieke sector. De publieke sector omvat het openbaar bestuur (overheid en semi-overheid) en particuliere organisaties met een publieke taak.

Bijlage 4 Actal

Actal bestaat uit drie collegeleden: de heer dr. S.R.A. (Steven) van Eijck (voorzitter), mevrouw drs.Â F.C. (Francine) Giskes en de heer ing. T.R.C. (Tjark) de Lange. Het College wordt ondersteund door een secretaris dr. R.W. (Rudy) van Zijp en 12 medewerkers. De samenstelling en de verdeling van de departementen binnen het secretariaat is als volgt: De heer drs. J.A. (Jeroen) van Bockel

De heer ir. J.J.H.W. (Robin) Hamerlinck Mevrouw mr. F.J.G. (Saskia) van Klink

De heer dr.mr. R.G.J. (Roel) Lauwerier De heer P.B. (Patrick) Lut Mevrouw drs. C. (Claire) Mesman Mevrouw drs. P. (Paulien) Officier De heer A.A. (Ahmed) Moaty Mevrouw A.S. (Anushka) Premchand De heer P.H. (Peter) Sevat De heer dr.mr. J.A. (Jaap) Sleifer Mevrouw C.R. (Carla) Touw

Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Wonen, Wijken en Integratie FinanciĂŤn Justitie Buitenlandse Zaken Algemene Zaken Sociale Zaken en Werkgelegenheid Verkeer en Waterstaat Defensie Volksgezondheid, Welzijn en Sport Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Jeugd en Gezin Beleidsondersteuner Secretaresse Economische Zaken Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Secretaresse

Actal is gebaseerd op het Besluit tot wijziging van het Instellingsbesluit Adviescollege toetsing administratieve lasten 2006 in verband met de verlenging van de instellingsduur, de uitbreiding van de bezetting en de uitbreiding van de taken van het college, Staatsblad 2008, nr. 259.22

Bijlage 5 Eindnoten

1 2

3 4 5

Coalitieakkoord Samen Werken, Samen Leven van februari 2007. De kennisvragen betreffen met name de aspecten ‘oorzaak’, ‘meten’ en ‘maatregelen’ en in mindere mate het aspect ‘omvang’. De houdingsvragen richten zich op de dimensies ‘probleemperceptie’, ‘genomen maatregelen’ en ‘toekomstvisie met betrekking tot administratieve lasten’. Zeer gevarieerde houdingsvragen op deze dimensies maken de houding van de respondenten met betrekking tot administratieve lasten zichtbaar. De gedragsvragen vormen het derde onderdeel van ‘verinnerlijking’. Bij gedrag draait het om gedragsvragen zoals: ‘Heeft u structureel iets in uw werk veranderd vanwege het streven naar minimale administratieve lasten?’. In RegelMaat aflevering 2008/2 is een illustratief artikel ‘Cultuuromslag in de wetgeving’ gepubliceerd van R.L.O. Linschoten, J.A. Kamps en J.A. Sleifer. Kamerstukken II, 2007 – 2008, 29 515, nr. 228. Kamerstukken II, 2007 – 2008, 29 515, nr. 267. Op ambtelijk niveau zijn voorbereidingen getroffen om deze proefprocedure te laten slagen. Actal zal in een tijdsbestek van enkele dagen na ontvangst van de relevante informatie een advies over een amendement uitbrengen. Verder heeft Actal samen met de coördinerende departementen aan medewerkers van het Bureau Wetgeving een cursus over administratieve lasten en regeldruk gegeven. Actal heeft bijvoorbeeld op 28 januari 2008 op verzoek van de staatssecretaris van Economische Zaken een advies uitgebracht over de amendementen en moties die zijn aangenomen bij de behandeling van de Wijziging van de Telecommunicatiewet verband houdende met de instelling van een antenneregister. De gevolgen van deze voorstellen bleken cijfermatig onvoldoende in kaart gebracht. Actal heeft de staatssecretaris geadviseerd om de Tweede en de Eerste Kamer te informeren over de hoogte van alle gevolgen voor de administratieve lasten voor burgers en bedrijven. Dit Actaladvies bevat niet een eindconclusie ‘ja’, ‘ja nadat’, ‘nee tenzij’, of ‘nee’. In bijlage 1 in het overzicht dossiers met een formeel advies staat dit Actaladvies onder de categorie ‘overig’. Kamerstukken II, 2008 – 2009, 29 515, nr. 269 en Kamerstukken 2008 – 2009, 29 362, nr. 145. In november 2008 zijn ook de departementale reductieplannen van Economische Zaken, Justitie, Verkeer en Waterstaat, Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordeningen en Milieubeheer en Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan de Tweede Kamer aangeboden. De staatssecretarissen van Financiën en Economische Zaken worden bijgestaan door één directie: de Regiegroep Regeldruk. De spelregels voor de vermindering van de administratieve lasten voor bedrijven, die in bijlage 7 van de Miljoenennota 2008 zijn vastgelegd, maken dat deze directie goed kan functioneren. MKB Nederland en VNO-NCW schrijven in hun brief van 11 december 2008 aan de Tweede Kamer dat er een zekere wildgroei is aan projecten die zich richten op gemeentelijke regeldruk. In een bijlage bij die brief staat een lijst van 40 lopende projecten gemeentelijke regeldruk.

In de vervolgmeting werden twee onderdelen uit het Bouwbesluit onderzocht als een voorbeeld van een complexe wet. Het onderzoek toont aan dat de nalevingslasten van een dergelijke wet in principe ook te meten zijn, maar dat de doorlooptijd en kosten van de waarneming veel hoger liggen dan bij een vergelijke meting van administratieve lasten. Verder blijkt een telefonisch interview vergelijkbare resultaten op te leveren als een face-to-face-interview. 11 Uit de nulmeting 2002 blijkt dat de administratieve lasten voor burgers als gevolg van regelgeving van het Rijk circa 100 miljoen uur en 1,25 miljard euro bedragen. Het Burgerlijk Wetboek bevat de meeste van de administratieve lasten voor burgers. Het betreft bijvoorbeeld het uitvoeren van informatieverplichtingen bij de Burgerlijke Stand. 12 Deze toets mondt uit in een eindoordeel. Actal kent vier categorieën: ‘indienen’, ‘indienen, nadat’, ‘niet indienen, tenzij’, ‘niet indienen’. In geval van ministeriële regelingen spreekt Actal niet van ‘indienen’, maar van ‘vaststellen’. Actal publiceert de adviezen op www.actal.nl op het moment dat zij openbaar worden. Dat is bij indiening bij de Tweede Kamer of bij publicatie in de Staatscourant. 13 Vanaf de start van Actal in 2000 is de beoordeling bij de Actaltoets relatief constant gebleven. De ontwikkeling van dictums vanaf 2003 is weergegeven, omdat in de beginjaren veel frequenter voorstellen voor nieuwe regelgeving ten onrechte niet aan Actal werden voorgelegd. Die voorstellen zouden waarschijnlijk een negatief dictum hebben gekregen. 14 Kamerstukken II, 2008 – 2009, 31 731, nr. 1. 15 Kamerstukken II, 2008 – 2009, 29 515, nr. 270. 16 Kamerstukken II, 2008 – 2009, 29 515, nr. 274. 17 Kamerstukken II, 2008 – 2009, 29 515, nr. 281. 18 SMEs: Small and medium sized enterprises, het midden- en kleinbedrijf. 19 ’So machens die Holländer’ in Zürcher Wirtschaft 17. April 2008, 4/2008. 20 COM (2007) 23; Actieprogramma ter vermindering van de administratieve lasten in de Europese Unie. 21 Alle adviezen zijn te vinden op de website van de HLG. http://ec.europa.eu/enterprise/admin-burdens-reduction/ highlevelgroup_en.htm#opin. 22 De eerdere besluiten zijn: - Instellingsbesluit Adviescollege toetsing administratieve lasten, Staatsblad 2000, nr. 162. - Verlengingsbesluit Adviescollege toetsing administratieve lasten, Staatsblad 2004, nr. 66. - Besluit taakuitbreiding Actal met administratieve lasten burgers, Staatsblad 2005, nr. 113. - Instellingsbesluit Adviescollege toetsing administratieve lasten 2006, Staatsblad 2006, nr. 138.

Colofon Tekst en redactie Actal, Den Haag Fotografie Gerhard van Roon, Den Haag Ontwerp Studio Tint, Den Haag Druk Drukkerij van Deventer, ’s Gravenzande Actal Lange Voorhout 58 Den Haag Postbus 16228 2500 BE Den Haag t (070) 310 86 66 f (070) 310 86 79 e info@actal.nl i www.actal.nl © 2009 Actal, Den Haag

Missie Actal

Actal is een tijdelijk en onafhankelijk adviescollege met als doel een cultuuromslag bij regelgevers te bewerkstelligen. Zij moeten de regeldruk voor bedrijven, burgers, instellingen, professionals en medeoverheden automatisch en blijvend verlichten.

Om de cultuuromslag te bevorderen adviseert Actal de regering en de StatenGeneraal over gevolgen van regeldruk van voorgenomen weten regelgeving en over programmaâ&#x20AC;&#x2122;s om de bestaande regeldruk te verminderen. Actal ondersteunt regelgevers en medeoverheden door onder meer het uitvoeren van projecten die bijdragen aan de beperking van regeldruk.