ALEKSANDER WIELKI
Ola Wnuk
Żywot Aleksandra Dzieciństwo Aleksander był synem Filipa II - króla Macedonii, który doprowadził to państwo do potęgi. Matką jego była Olimpiada. Urodził się 6 dnia miesiąca hekatombajonu. Po ojcu wywodził sią od Karanosa i należał do rodu Heraklitów. Po matce od Neoptolemosa i dlatego był potomkiem Ajakosa. Jak wyglądał wiemy dzięki posągom Lizypa i portretowi Apellesa. Miał podobno cerę jasną, która na twarzy i piersi przechodziła w odcień różowy. Bił od niego miły zapach. Od dziecka cechowała go wielka ambicja. Nie lubił gdy wydawano mu rozkazy. Z przyjemności korzystał umiarkowanie. Miał liczne zainteresowanie: był organizatorem konkursów teatralnych, muzycznych, walk na kije, polowań.
Lata młodzieńcze Jego wychowawcami i nauczycielami byli Leonidas i Lizymachos, a przede wszystkim Arystoteles. On wprowadził go w tajniki medycyny, etyki i polityki. Bardzo dużo czytał, codziennie Iliadę Homera, także Eurypidesa, Sofoklesa, Ajschylosa, Telestesa i Filoksenosa. Iliada była jego najwierniejszym przyjacielem. Zawsze pragnął dokonywać wielkich czynów i uczynić z Macedonii potężne mocarstwo. W młodości otrzymał konia Bucefała. Nikt nie mógł go okiełznać. Dokonał tego Aleksander. Wówczas Filip II z dumą powiedział do niego " synu, poszukaj sobie równego królestwa bo Macedonia dla ciebie za ciasna".
Dojście do władzy Brał udział w bitwie pod Cheroneją. Gdy miał 16 lat ojciec po raz pierwszy powierzył mi pieczę nad państwem - podbił wówczas szczep Majdów. Z powodu licznych zdrad Filipa pomiędzy rodzicami dochodziło do wielu kłótni. Król mimo podeszłego wieku poślubił znacznie młodszą Kleopatrę. Wuj jej Attalos na weselu doprowadził do kłótni między ojcem a synem, mówiąc, że na tronie powinien zasiąść prawy potomek zrodzony z Filipa i Kleopatry. Aleksander wraz z matką opuścił Epir, wkrótce wrócił na prośbę ojca. Zniewagi od Attalosa doznał również Pauzaniasz, który liczył na zadośćuczynienie ze strony Filipa (swojego dawnego kochanka). Nie otrzymawszy go zamordował króla. I tak Aleksander przejął władzę mając niespełna 20 lat. Był to trudny okres dla Macedonii między innymi burzyły się ludy niegreckie pragnące wolności. Trudności sprawiały także Teby, które sprzymierzyły się z Ateńczykami. Zostały srogo ukarane: prawie wszyscy
żołnierze zginęli, ludność została sprzedana, a Teby zrównane z ziemią.
Wojna z Persją Po przejęciu władzy Aleksander zwołał kongres Hellenów na Istmie, który uchwalił wyprawę na Persję i jego uczynił naczelnym dowódcą. Miał skromne środki na wyprawę (30- 40 tysięcy piechoty, 4-5 tysięcy jazdy, żywności posiadał na 30 dni). Król perski Dariusz zgromadził wielką armię, która stanęła nad rzeką graniczną Granikos. Przeprawa dla wojska była bardzo ciężka. Aleksander poderwał do walki żołnierzypierwszy rzucił się do wody i podjął walkę z Persami. O losach bitwy przesądziła falanga macedońska. Perskie siły piesze nie zdołały stawić jej oporu. Persowie stracili 20 tysięcy piechoty i 2,5 tysięcy jazdy, macedońskie- 34. Z rozkazu króla Lizyp wyrzeźbił spiżowe posągi tych ludzi. Wojsko perskie pod naporem Macedończyków widząc walczącego Aleksandra uległo przerażeniu i rzuciło się do ucieczki. Król Dariusz uciekł, a Aleksandra ogłoszono królem Azji.
Dalsze podboje i śmierć Dariusza Kolejnym etapem był podbój Pizydów, Frygii i miasta Gordion. W mieście tym znajdował się wóz z węzłem z dereniowego łyka powiązany w luźne, pogmatwane sploty. Według legendy, kto ten węzeł rozwiąże, zostanie panem świata. A leksander nie mogąc go rozsupłać, rozciął go. Wielka bitwa rozegrała się pod Gaugamelą. Walczący dzielnie król został ranny mieczem w udo. Nieprzyjaciel stracił 100 tys. żołnierzy i wielkie bogactwa. Nie udało się jednak pojmać Dariusza. Kolejnym podbitym państwem była Babilonia. Tu Aleksander miał możliwość poznania właściwości ropy naftowej. Pościg za Dariuszem trwał nadal. Był bardzo uciążliwy, brakowało przede wszystkim wody. Gdy dotarto do obozu perskiego Dariusz był umierający. Aleksander ubrane w szaty królewskie zwłoki króla perskiego odesłał jego matce, przyjacielem swoim uczynił jego brata. Otoczył opieką całą rodzinę władcy Persji tak, aby nie odczuła, że jest w niewoli.
Wizyta w Egipcie Będąc w Egipcie Aleksander odwiedził świątynię Ammona. Skierował się też nad Jezioro Mareotyckie, które leżało blisko wyspy Faros. To postanowił zbudować miasto. Tak powstała Aleksandria, miasto, którego obwód murów miał 80 stadionów. Zostało ono zaludnione mieszkańcami sąsiednich miast. Odwiedził również Memfis. Zarządcami Egiptu uczynił Aischylosa z Rodos i Peukestesa z Macedonii. Zostawił 4 tys. Żołnierzy do obrony kraju, a wejścia na nie
strzegło 30 trójrzędowców.
Konflikt między Aleksandrem a żołnierzami, zwłaszcza z Filotasem i Klejtosem Aleksander był świetnym dowódcą, który własnym męstwem, odwagą zachęcał swoich żołnierzy do walki. Stosunki z dowódcami z reguły układały się dobrze. Nie ustrzegł się jednak konfliktów, czego przykładem zatarg z Filotasem i Klejtosem. W otoczeniu Aleksandra był syn Parmeniona, Filotas. Był bardzo dzielnym żołnierzem, ale zarozumiałym i wyniosłym człowiekiem. Chełpił się, że dzięki niemu i jego ojcu król odniósł sukcesy. Słowa te docierały do króla, ale ten nie reagował, mając duże uznanie dla jego ojca. Zareagował dopiero wówczas, gdy dowiedział się, że Filotas dwa razy nie wpuścił dwóch ludzi, którzy chcieli poinformować króla o spisku na jego życie. Król uwierzył tym, którzy nienawidząc Filotasa mówili, że nie mógł zabić władcy zwykły człowiek – Limnos z Chalastry i na pewno jest on zaangażowany w spisek. Filotas został aresztowany, w śledztwie torturowano go i został stracony. Wyrok śmierci otrzymał także jego ojciec. Tragiczny finał miał również niespodziewany konflikt król – Klejtos. Gdy Klejtos składał ofiarę na prośbę Aleksandra przerwał ją i przybiegł do niego, aby podziwiać greckie owoce morza. Za nim przybiegły ofiarne owce, co było uważane za zły znak. Król kazał złożyć ofiary przebłagalne za Klejtosa, tym bardziej, że wcześniej miał sen – widział go i nieżywych synów Parmeniona ubranych na czarno. Klejtos nie złożył ofiary i zjawił się na uczcie u Aleksandra. Gniew jego wywołały śpiewane pieśni, które według niego zniesławiały dowódców macedońskich. Między nim a królem wywiązała się kłótnia. Obaj panowie byli już pijani. Mimo prób pojednania do niego nie doszło. W pewnym momencie król wyrwał włócznię żołnierzowi i przebił Klejtosa. Aleksander szybko uzmysłowił sobie, co zrobił, sam pragnął pozbawić się życia. Dopiero, gdy Arystandros przypomniał mu sen, według niego świadczący o tym, że taki los miał spotkać Klejtosa, uspokoił się.
Działania militarne w Indiach Marzeniem Aleksandra było zdobycie Indii. Przed wyruszeniem do Indii, kazał spalić wozy wyładowane zdobyczami, żeby wojsko mogło się swobodnie poruszać. Dwie armie oddzielała rzeka Hydaspes . Aby nie dopuścić Macedończyków do przeprawy, wódz indyjski ustawił słonie. Przez parę dni w obozie Aleksandra urządzono wrzawę, aby przyzwyczaić nieprzyjaciela na tego rodzaju utrudnienia. Następnie, pewnej burzowej nocy Macedończycy przeprawili się na niewielką wyspę. Mimo potwornej burzy Aleksander przewidział posunięcia Porosa – wodza nieprzyjaciela, rozbił jeźdźców, zdobył
wozy nieprzyjacielskie. W wyniku dalszej walki (jedno skrzydło było pod jego dowództwem) i po kilku godzinach bitwa była zakończona. Poros został wzięty do niewoli, Aleksander uczynił go zarządcą ziem, nad którymi kiedyś panował. Po bitwie z Porosem żywot swój zokończył ukochany koń Bucefał. Długo tej straty nie mógł przeboleć Aleksander. Podbój Indii jeszcze trwał. Walcząc z Mallami – najwaleczniejszym szczepem indyjskim - omal nie stracił życia. Gdy wspinał się po drabinie, aby zdobyć mury miasta, ta załamała się. Król znalazł się wśród obrońców miasta. Dzielnie walczył, został kilkakrotnie ranny a jeden pocisk z łuku przebił pancerz i grot utkwił w jego piersi. Aleksander tracił siły, jeden z obrońców chciał go przebić sztyletem. Śmierci uniknął zasłonili go własnym ciałem Peukestas i Limnajos. Ratunek przyszedł od Macedończyków.
Choroba i śmierć Aleksandra Rana była bardzo powaźna. Król tracił przytomność, walczył ze śmiercią. W końcu doszedł do siebie. Był pod opieką lekarską i na diecie. Udało mu się podbić jeszcze wiele krajów. Poniósł jednak wielkią stratę - na febrę umarł Hefajstion. Rozpacz króla nie miała końca. Stał się okrutny w stosunku do tych, których podbijał. Miała być to ofiara na cześć Hefajstiona. Żałobę zakończył, gdy otrzymał odpowiedź od wyroczni Ammona. Rozpoczęły się uczty. Aleksander po jednej z takich uczt dostał gorączki. Od 18 do 26 dajsjosa miał wysoką temperaturę w nocy, w dzień grał w kości , rozmawiałą z dowódcami, składał ofiary i jadł dość syte kolacje. 26 dnia dajsjosa Macedończycy mysleli, że król już umarł, dopuszczając ich do jego łoża pozwolono im stwierdzić, że żyje. 28 wieczorem król Aleksander zakończył swó żywot. 6 lat później Olimpiada podejrzewała, że syn został otruty. Trucizną miała być lodowato zimna woda, przechowywana w oślim kopycie. Większość uważa jednak, że jest to niezgodne z prawdą. Na ciele króla nie było żadnych oznak wskazujących na to że został otruty. Przez kilka dni wodzowie kłócili się o władzę, zapominając o tym by pochować swojego króla.
Moja ocena Aleksandra jako człowieka, jako króla, jako wodza Zapoznawszy się ze źródłami stwierdzam, że Aleksander był wyjątkowym człowiekiem, człowiekiem wielu talentów. Mimo młodego wieku dał się poznać jako wspaniały dowódca. Świadczą o tym bitwy (Gaugamela, Granik) i prowadzone przez niego kampanie - podbój Persji i Indii. Był także świetnym strategiem. Różnił się od innych wodzów tym, że aktywnie uczestniczył w walce. Pierwszy rzucał się aby zdobć
pozycję nieprzyjaciela. W ogromie walki zmieniał się w zwykłego żołnierza. Cechowała go przy tym wielka odwaga i poświęcenie. Nie rządał dla siebie wygód, dzielił niewygody z trudnych kampanii. Był wzorem dla swoich żołnierzy. W stosunku do podbitych narodów nie był okrutny. Nie narzucał ich swoich zwyczajów, z podbitych władców czynił zarządców prowincji. Szczególną uwagę należy zwrócić na jego stosunek do rodziny pokonanego króla Dariusza. Otoczył ją opieką. Potrafił być jednak okrutny w stosunku do buntowników. Przykładem tego mogą byc Teby, które zrównał z ziemią. Zołnierzy i dowódców macedońskich zachęcał do zawierania związków małżeńskich z kobietami podbitych narodów. Zdobycze wojenne dzielił między żołnierzy. Aleksander miał wielkie ambicje. Od najmłodszych lat chciał dokonywać wielkich czynów. Martwił się, że ojciec nie pozostawi mu pola do działania odnosząc sukcesy. Nie liczyły się dla niego bogatcwa, zdobycze wojenne, które potrafił rozdawać tylko sukcesy na polu walki. Potrafił być porywszy nie zawsze zastanawiał się czy dobrze czyni - tak było z Klejstosem. Bardzo cenił sobie przyjaźń, czego przykładem może być Hefajston, które bardzo opłakiwał gdy ten zmarł na febrę a także koń Bucefał - wierny towarzysz i wybawca z trudnych sytuacji. Na uwagę zasługują też liczne zainteresowania Aleksandra. Nie tylko sztuka wojenna ale także literatura, medycyna były w kręgu jego zainteresowań. Potrafił znajdować czas by czytać swoją ukochaną Iliadę i podziwiać jej bohaterów - głównie Achillesa. Rozwiązując węzeł gordyjski wykazał się pomysłowością i umiejętnością szukania najprostszych rozwiązań. Myślę, że Aleksander Macedoński w pełni zasłużył sobie na przydomek Wielki. Miał przecież dopiero 33 lata.