Daken op st(r)oom

Het programma Dakenstroom van Casade is op stoom. In 2020 en de eerste maanden van 2021 zijn 185 woningen in ‘fase I’ van de Brabantse corporatie voorzien van nieuwe no-regret daken, welke maximaal zijn vol gelegd met zonnepanelen. Met die zonnepanelen is iets bijzonders aan de hand: ze zijn eigendom van ‘Zonnecoöperatie Dakenstroom’ en leveren voordeel op voor de huurders van Casade die lid zijn van deze coöperatie. Op 14 december 2021 plaatste het Dakenstroomteam het 250e dak. Een mooi moment om terug te kijken en vooruit te blikken!

Tekst Sean Vos

Nieuwe Dakenstroomdaken aan de Beethovenlaan in Waalwijk. BEELD SEAN VOS

Net als veel andere Brabantse woningcorporaties heeft Casade veel naoorlogse rijwoningen in bezit, waarvan de daken in dit decennium aan vervangingsonderhoud toe zijn. Natuurlijk kunnen daken worden geïsoleerd en worden voorzien van nieuwe dakpannen, maar met de route naar een CO2-neutrale woningvoorraad in beeld, koos Casade er in 2018 voor om te onderzoeken welke ingreep nodig is om het dak na de onderhoudsingreep meteen te laten voldoen aan de eisen van 2050. De uitkomst is het ‘Dakenstroomdak’: een dak met een hoge Rc-waarde, ruime overstekken, geïntegreerde flora- en faunavoorzieningen, één centrale dakdoorvoer en zónder nieuwe dakpannen.

Daarnaast worden de daken maximaal vol gelegd met zonnepanelen. “Met die zonnepanelen is iets bijzonders aan de hand”, legt Marco Matheeuwsen, manager duurzaamheid en financiën bij Casade uit. “Bewust legt Casade geen losse setjes van zes of acht panelen op deze daken, zoals gangbaar is binnen de salderingsregeling. Voor de nieuwe daken kiezen we voor een dakvlak vol om maximaal duurzaam op te wekken. De zonnepanelen worden geëxploiteerd door Zonnecoöperatie Dakenstroom die speciaal daarvoor is opgericht.” Huurders kunnen lid worden van de coöperatie en zo meeprofiteren van het financiële voordeel van de zonnepanelen. Hoe meer panelen gelegd worden, hoe meer lidmaatschappen er beschikbaar komen. Zo kunnen dus ook huurders die zelf geen zonnepanelen op hun dak krijgen, meeprofiteren van het voordeel van de duurzaam opgewekte stroom.

Award Natuurinclusief Bouwen. Op de foto Marco Matheeuwsen van Casade (links) en Sicco Jansen van Unitura (rechts). BEELD MIRJAM VERSCHOOR

Het komen tot een sluitende planning voor de uitvoering van Dakenstroom fase II was nog een hele toer.

SEAN VOS

Groene daken van Dakenstroom in de Waalwijkse

wijk Zanddonk. BEELD: SEAN VOS

Natuurinclusief renoveren

In Renda partners Weijerseikhout en Coen Hagedoorn vond Casade twee proactieve dakaanbieders die samen met partner INNAX en een aantal co-makers, de daken, zonnepanelen en gemoderniseerde meterkasten realiseren. Fier Dakcontrol en SlimRenoveren verzorgen de procesbegeleiding en verificatie van ontwerp en uitvoering. Dit alles in een prettige samenwerking met tal van Casade-collega´s die allen in het proces hun steentje bijdragen. Eerder dit jaar werd fase I van het programma afgerond, bestaande uit 185 daken in Waalwijk, Dongen, SprangCapelle, Waspik en Kaatsheuvel. Op deze 185 daken zijn 4.235 zonnepanelen gelegd met een totaal opwekvermogen van 1.345.650 Wattpiek. Gemiddeld zijn er daarmee 23 zonnepanelen per woning gelegd. In alle daken zijn in totaal 891 nestvoorzieningen opgenomen voor huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen en daarnaast zij 33 groendaken gerealiseerd op de dakhelften die niet gunstig genoeg waren gesitueerd voor zonnepanelen. De aandacht voor natuurinclusief renoveren leverde het Dakenstroom team in oktober de Award Natuurinclusief Bouwen op.

De nieuwe daken zorgen niet alleen voor CO2-reductie en lagere woonlasten, maar geven de woningen ook een nieuw en modern aanzien, met name door de grotere overstekken en de strakke afwerking met geprofileerde staalplaat. Architect Erik Heijnen (Comzone Architect) ontwikkelde samen met de dakaanbieders een set aan kleurstellingen en randafwerkingen, die in

Met die zonnepanelen is iets bijzonders aan de hand.

teamverband ook met de welstandscommissie is besproken. “De integrale aanpak waarin onderhoud, brandveiligheid, isolatie en kierdichting, duurzame opwekking, toekomstbestendigheid, soortenbescherming en meer groen in de wijk samenkomen, maar zeker ook de integrale samenwerking in planning en proces, maakt Dakenstroom tot een compleet programma”, vertelt Matheeuwsen. “Juist door in een programma te werken, kunnen we standaardiseren en veel processtappen voor alle woningen tegelijk voorbereiden in plaats van per complex. Zo hoeven we niet langer voor ieder deelproject langs het MT voor goedkeuring, zijn tijdrovende flora en faunaonderzoeken overbodig omdat we werken met een collectieve vrijstelling en is de aanpak voor alle clusters in één procesgang met welstand afgestemd.”

Aansluiting op het net

Inmiddels is Dakenstroom fase II in volle gang. Recentelijk werd daarmee het 250e dakenstroomdak gerealiseerd. Matheeuwsen: “Met het hele team hebben we daar feestelijk bij stilgestaan”. Gezamenlijk bestaan de eerste en tweede fase uit 546 woningen, waarmee er in 2022 nog ongeveer 250 woningen op de planning staan voor uitvoering.

“Het komen tot een sluitende planning voor de uitvoering van Dakenstroom fase II was nog een hele toer”, vertelt Sean Vos van SlimRenoveren, die zich bezighoudt met de voortgang en procesbewaking. “In sommige buurten is een verzwaring van het elektriciteitsnet nodig en Enexis moet daarvoor flink wat werk verrichten. In het begin was het vanwege de vele formele processen lastig om met de netbeheerder tot de juiste afstemming te komen. Door eerder af te stemmen en de planningen van alle partijen vanuit de verschillende belangen te stroomlijnen, is daar verandering in gekomen. Doorgaans lopen de aanpassingen van het net nu vooruit op de Dakenstroom en kunnen de zonnepanelen dus direct na het leggen worden aangesloten. We hebben in onze planning voorrang gegeven aan complexen die relatief eenvoudig aan te sluiten zijn, zodat Enexis meer tijd heeft om voorbereidingen te treffen voor de buurten waar het netwerk verzwaard moet worden. Daarnaast moeten we ook rekening houden met beschermde flora en fauna. Casade werkt daarvoor met een collectieve vrijstelling op basis van zogenaamde soortenmanagementplannen. Dat zijn gebiedsgerichte plannen voor het zorgvuldig omgaan met beschermde soorten. Naast de voorbereidingstijd van Enexis is het ook belangrijk om ervoor te zorgen dat we conform het soortenmanagementplan niet te veel woningen in één gebied tegelijkertijd aanpakken om beschermde soorten voldoende huisvestingsgelegenheid te blijven bieden.”

DAKENSTROOM Dakenstroom is een initiatief van Casade. Voor dit project werkt de corporatie samen met Fier Dakcontrol, SlimRenoveren, INNAX, Coen Hagedoorn Brabocon, Weijerseikhout, ladies@work, Comzone Architect, Tausch Projects, Unitura en huurdersorganisatie SHC.

Zonnecoöperatie Dakenstroom

De zonnepanelen op de Dakenstroomdaken worden voor 15 jaar beheerd door de speciaal daarvoor opgerichte ‘Zonnecoöperatie Dakenstroom’. De zonnecoöperatie is geheel gericht op de situatie waarin een woningcorporatie via haar eigen daken collectieve zonne-energie opwekt. “Juridisch gezien was het best een complexe puzzel om voor onze situatie tot een optimale regeling te komen, maar uiteindelijk is het gelukt en is Casade nu in staat om de nieuwe daken maximaal te benutten voor stroomopwekking én tegelijkertijd een groot aantal huurders hiervan te kunnen laten profiteren”, vertelt Joris Loefs van de zonnecoöperatie. Huurders van Casade hebben allemaal het

aanbod gehad om voor drie zonnepanelen lid te worden voor € 0,10 per paneel. Via de ‘Regeling verlaagd tarief’, ook wel de Postcoderoosregeling genoemd, ontvangen de leden via hun energieleverancier de energiebelasting terug over de opgewekte zonnestroom. Het voordeel dat zij behalen is afhankelijk van hoe vaak de zon schijnt en het tarief van de energiebelasting. Indicatief gaat het om € 80 tot € 90 per jaar. Inmiddels telt de zonnecoöperatie bijna drieduizend leden en zijn alle lidmaatschappen voor alle zonnepanelen van Dakenstroom fase I en fase II vergeven. De huurders die nu geen lid meer konden worden, staan op een wachtlijst en komen bij een volgende fase als eerste aan bod. De Postcoderoosregeling is per 1 april 2021 vervangen door de ‘Subsidieregeling Collectieve Energie’ (SCE). Een complex van 50 woningen binnen Dakenstroom fase II draait al mee in deze nieuwe regeling.

Het blijft de kunst om alle interne en externe invloeden goed met elkaar te verbinden.

Blijven ontwikkelen

In de overgang van fase I naar fase II hebben de dakaanbieders een menukaart ontwikkeld waarin verschillende keuzes en varianten voor de Dakenstroomdaken overzichtelijk bij elkaar zijn gebracht en bovendien gewerkt is aan kostenreductie door onderling kennis en ervaring te delen. Daarnaast is er ook een optimalisatie gevonden in de wijze waarop de zonnepanelen worden aangesloten. “Zo blijven we in teamverband continu ontwikkelen in proces en product”, legt dakexpert Joost Stemkens van Fier Dakcontrol uit. “Tegelijkertijd komen we hier en daar ook tegenvallers tegen, zoals explosief stijgende materiaalprijzen, uitdagingen in de levering van materialen en veranderingen in regelgeving. Binnen het teamverband proberen we die uitdagingen zo goed mogelijk op te pakken en dat vraagt inzicht in elkaars belangen en bottlenecks. Soms leidt dat tot stevige discussies, maar ‘zonder wrijving geen glans’! Om dit in goede banen te leiden, hebben we een stuurgroep opgericht en zijn er een centraal coördinatieteam en een communicatieteam ingericht om de planning en communicatie te stroomlijnen.”

Wat vinden de bewoners ervan?

Om de belangen van de huurders goed te borgen, zijn de plannen voor Dakenstroom voor de start van het programma uitvoerig met huurdersorganisatie SHC besproken.

Werk in uitvoering bij één van de eerste blokken binnen het Dakenstroom programma

aan de Dongense Doormanstraat. BEELD RV FOTOPRODUCTIES TILBURG

En nog steeds is de SHC een waardevol klankbord in de ontwikkeling van Dakenstroom. Over het algemeen zijn de bewoners die een nieuw dak hebben gekregen tevreden met het eindresultaat. Gemiddeld krijgt het eindresultaat een cijfer 7,5 en worden de uitvoeringsteams met een rapportcijfer 7,9 beoordeeld, zo laten recentelijke klanttevredenheidsmetingen zien. Hoewel de uitvoering van de dakrenovatie natuurlijk hinder veroorzaakt, vinden huurders deze in de meeste gevallen acceptabel. “Bij een programma van dergelijke omvang zijn klachten niet altijd te vermijden en gaat ook wel eens iets mis. Binnen het team zetten we ons in om in dat geval de getroffen huurder snel en adequaat te helpen”, licht sociaal projectleider Robert van Mersbergen toe. “Voor vragen over de zonnepanelen en zonnecoöperatie heeft de zonnecoöperatie een eigen serviceafdeling ingericht waar huurders eenvoudig terecht kunnen.”

De komende maanden pakt Casade door met het realiseren van de daken. De uitvoering van fase II loopt door tot na de zomervakantie. Ondertussen wordt geïnventariseerd of er ook een aanbod ontwikkeld kan worden voor blokken met gemengd bezit. Wellicht krijgt Dakenstroom daarmee ook na fase II nog een vervolg.

Meer informatie vind je op www.dakenstroom.nl