en beruchte voorbeelden zijn de taxidienst Uber en het verhuur- of hotelbedrijf Airbnb. Onder het mom dat zij alleen maar ontwerper en leverancier zijn van gespecialiseerde websites of een ingenieuze telefoon-applicaties, organiseren ze een informele economie die zich onttrekt aan alle bestaande sociale, economische en fiscale wetgeving. Ze wijzen elke verantwoordelijkheid af voor de handel en de diensten die via hun ‘digitale platform’ – het verzamelwoord voor hun website en app’s – verlopen, hoewel ze wel degelijk de volledige regie over de organisatie, het aanbod en de prijzen strak in eigen handen houden. Voor hun donkergrijze tot zwarte economische activiteiten bestaat zelfs al de naam ‘platformkapitalisme’. Genoemd naar de digitale draaischijf van hun bedrijfsmodel. Als een op de rand van de informele economie balancerend nachtwinkeltje al fungeert als ‘dienst-naverkoop’ van een grote naam in de consumentenelektronica, dan is platformkapitalisme echter geen uit-
zondering meer, maar een besmettelijk bedrijfsmodel dat de reguliere economie ondergraaft. Blitse websites en gemakkelijke telefoonapp’s zijn dan de ‘Windows’dressing voor sociale dumping en informele economie op de hoeken van onze straten. Dit is echter geen trend die we zullen tegenhouden door met ‘klompen’ te slaan op de technologie die het allemaal mogelijk maakt. En nog minder door ons af te reageren op zij die eigenlijk de eerste slachtoffers zijn: het weze de schijnzelfstandige of de uitbater van een ‘imagoverlagende’ nachtwinkel. Maar als vakbond gaan we wel dringend op zoek moeten gaan naar creatieve oplossingen om die negatieve tendens om te buigen. Samen met andere sociale organisaties en partners en misschien net door gebruik te maken van die nieuwe technologieën. En toeval of niet, verder in dit nummer van Vakbond in Beweging staat een interessant interview met Dirk Barrez, journalist, activist en schrijver van ‘Transitie, onze welvaart van morgen?’. In dat interview praat Barrez enthousiast
4
|
Vakbond in Beweging 90
over de nood én de mogelijkheden om te evolueren naar een duurzame en een sociale economie. Hij trekt daarbij de parallel met de strijd die vakbonden gevoerd hebben voor de welvaartsstaat. Eenzelfde strijd is volgens hem nodig om een ‘transitie’ (overgang) te maken naar een economie die tegelijkertijd zorgt voor algemene welvaart als voor het voortbestaan van onze planeet. Dat is voer om over na te denken en een stimulans tot handelen. Want het is dringend tijd dat we zelf gaan bepalen naar waar de digitale snelweg ons leidt. Naar een economie van geglobaliseerde bedrijven die ons via blinkende telefoonapp’s, websites en andere digitale platformen de wildernis van de informele economie in stuurt. Of naar een economie waarbij de sociale bescherming en de welvaart van de mensen én de duurzame omgang met onze planeet op de eerste plaats staan. Dirk Schoeters