ค�ำนิยม
รศ.ดร.ปริศวร์ ยิ้นเสน คณบดีคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มอ.ปัตตานี
การเรี ยนรู้เพื่อเข้ าใจความตัวตนของแต่ละวัฒนธรรมถือ เป็ นเรื่ องที่ส�ำคัญมาก เพราะท�ำให้ เรารู้จกั ที่มาที่ไปของตัวเรา และ ท�ำให้ เรารู้สกึ ภูมิใจในรากเหง้ าของตนเอง คณะมนุษยศาสตร์ และ สังคมศาสตร์ ขอชื่นชมคณะผู้จดั ท�ำหนังสือ ‘pattani retweet’ เล่มนี ้ แม้ จะเป็ นหนังสือเล่มเล็กๆ แต่ผมเชื่อว่า มันสร้ างพลังอย่างมาก ทังต่ ้ อตัวเยาวชนที่จดั ท�ำเองและต่อสังคมโดยรวม อยากเชิญชวนผู้อ่านมองเห็นถึงความงดงาม สีสนั แห่ง ความหลากหลาย และเสน่ห์ของผู้คนในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ผ่านภาพสวยๆ พร้ อมค�ำบรรยายน่ารักๆ ที่มีสาระและที่อ่านแล้ ว แอบอมยิ ้ม ผ่านค�ำภาษาไทย อังกฤษ และมลายู อยากให้ มาชื่นชมผลงานของนักศึกษาร่วมกัน
บทน�ำ แม้ เสียงอื่น จะดังกลบเสียงแห่งความงาม ในบ้ านของเรา แต่โปรดรับรู้ไว้ เถิดว่า เสียงที่คณ ุ ยังไม่เคยได้ ยิน ภาพที่คณ ุ ยังไม่เคยเห็น ใช่วา่ มัน จะไม่มีอยูจ่ ริ ง ลองพลิกหน้ าต่อไป เปิ ดทีวีชอ่ งใหม่ แล้ วใช้ ใจคุณฟั ง กองบรรณาธิการ
มัสยิดกรื อเซะ อ�ำเภอเมือง
10
ชุมชนแหลมนก อ�ำเภอเมือง
เรื่ องเรา เรี ยงราย บนราว There is beauty in diversity. kepelbagaian itu indah
11
ตลาดเทศวิวฒ ั น์ (ตลาดพิธาน) อ�ำเภอเมือง
12
จะแคบ จะกว้ าง ก็สร้ างสุขได้ Happiness does not depend on the size of place, but on the extent of heart. Kebahgiaan bukan terletak pada saiz ukuran tetapi ia terletak pada keluasan hati dan keterbukaan minda.
13
ตลาดเทศวิวฒ ั น์ (ตลาดพิธาน) อ�ำเภอเมือง
14
มีใครมากมายรอบกาย ไม่เท่ามีหนึง่ คนข้ างกายที่ร้ ูใจ Many around is not as proud as one beside. Sunggupun ada ramai orang di keliling namun tidak sama dengan seorang di hati.
15
ตลาดเทศวิวฒ ั น์ (ตลาดพิธาน) อ�ำเภอเมือง
16
ความรักคือการต่อเติม โดยไม่จ�ำเป็ นต้ องต่อรอง Love is to add, not to negotiate. Cinta sebenar ialah penambahan dan bukan penawaran.
17
เวลาผ่านไป ไม่ย้อนกลับ แต่แท็กซี่นะซิครับ แค่กวักก็กลับมา Time flies like an arrow. Taxi goes like a boomerang. Masa yang berlalu pergi tidak akan kembali tetapi teksi yang terlajak pergi boleh kembali jika dilambai. แท็กซี่เบนซ์ คิวรถในจังหวัดปั ตตานีแม้ ว่าจะมีอยู่หลายแห่ง แต่ส่วนใหญ่ใช้ รถเบนซ์แทบทุกคิว ท�ำให้ โชเฟอร์ ที่มีทัง้ จังหวัดร่ วมสองร้ อยคน รู้ จักกันเป็ นอย่างดี เบนซ์รุ่นทีน่ ยิ มน�ำมาท�ำเป็ นแท็กซีม่ หี ลายรุ่น แต่ทเี่ ห็นกันเยอะทีส่ ดุ เป็ นเบนซ์รุ่นหางปลา และรุ่นตาหวาน รถเบนซ์หลายรุ่น ถ้ าโลดแล่นในจังหวัดอืน่ ๆ สถานะของมันคือรถส่วนตัว แต่ส�ำหรับโชเฟอร์ สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ มันกลายเป็ นรถยนต์โดยสารประจ�ำทาง ที่ ส ร้ างความแตกต่างและคงเอกลักษณ์ ที่ ไม่เหมื อนใคร กระจกข้ า งที่ ล ดลงจนสุด เพือ่ รับลมระหว่างขนส่งผู้โดยสาร และเสียงจากคลืน่ วิทยุชมุ ชน คือเพือ่ นร่วมทางทีด่ เี สมอ
18
คิวแท็กซี่รถเบนซ์ อ�ำเภอปะนาเระ จังหวัดปั ตตานี
19
สองเท้ าปั่ น สามล้ อหมุน two legs cycling - three wheels spinning dua kaki mengayuh - tiga roda berpusing
สามล้ อถีบ ไม่มีหลักฐานที่ชดั เจนว่า โชเฟอร์ สามล้ อในปั ตตานี เริ่ มมีมาตังแต่ ้ เมือ่ ไหร่ คนเฒ่าคนแก่เล่าว่า มีมาตังแต่ ้ กอ่ นญี่ปนยกพลขึ ุ่ ้นบกสมัยสงครามโลกครัง้ ทีส่ อง เท่าทีส่ งั เกตดู สิงห์นกั ปั่ นเหล่านี ้ไม่นา่ จะมีอายุตำ�่ ว่าห้ าสิบปี ไม่ร้ ูวา่ คัดเลือกกันทีห่ น้ าตา หรื ออายุด้วยหรื อเปล่า แต่ที่แน่ๆ สามล้ อแต่ละคันจะมีลกู ค้ าประจ�ำของตัวเอง ไม่แย่ง ชิงกัน มีบริ การเสริ ม คือ ข่วยยกข้ าวของของลูกค้ าประจ�ำที่ก�ำลังจ่ายตลาดมาวางที่รถ และรอจนกว่าลูกค้ าจะจับจ่ายเรี ยบร้ อย เรี ยกว่าสนิทกันจนกระทัง่ แลกเบอร์ โทรกันเลย ทีเดียว
20
ตลาดเทศวิวฒ ั น์ (ตลาดพิธาน) อ�ำเภอเมือง
21
ตลาดเทศวิวฒ ั น์ (ตลาดพิธาน) อ�ำเภอเมือง
22
บริ การส่งถึงที่ เดลิเวอร์ รี่เพื่อคุณ by love, serve one another Berkhidmat sepenuh tenaga, berbakti sepenuh hati.
23
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
24
ความเร็ ว...ไม่ได้ ท�ำให้ มีความสุขเสมอไป ความเนิบช้ า...ไม่ได้ ท�ำให้ ความสุขหายไปไหน Slow down and enjoy life. It’s not only scenery you miss by going too fast. Kelajuan tidak semestinya memberi kepuasan. Kelambatan bahkan lebih memberi kepuasan.
รถเมล์สายด่วน แม้ จะขึ ้นชื่อว่าเป็ นรถด่วน แต่รถเมล์สายด่วนเหล่านี ้ ไม่ได้ ด่วนจริ งๆ ตามป้ายบอก และไม่แม้ แต่จะคิดขับให้ ดว่ นมหากาฬอย่างรถเมล์ในเมืองกรุง ว่ากันตามจริ ง หากเดินทางจากปั ตตานีไปยะลาด้ วยรถยนต์ส่วนตัวแล้ ว ใช้ เวลาแค่ 30 – 40 นาทีเท่านัน้ แต่บนเส้ นทางเดียวกัน รถเมล์สายด่วนเหล่านี ้ กลับใช้ เวลาถึง หนึ่งชัว่ โมง อย่างไรก็ดี รถเมล์สายดังกล่าวก็มีผ้ ใู ช้ บริ การเต็มแทบทุกคัน จอดรับกัน ทุกป้าย โดยเฉพาะช่วงเช้ ากับช่วงเย็นซึง่ มีผ้ โู ดยสารล้ นคันจนแทบจะหายใจรดต้ นคอ คิดอีกที...คนที่นี่ อาจมีความสุขกับการใช้ ชีวิตช้ าๆ เพื่อซึมซับความสุขให้ เต็มที่มากกว่า ก็เป็ นได้
25
ตลาดเทศวิวฒ ั น์ (ตลาดพิธาน) อ�ำเภอเมือง
26
เราไม่ร้ ูวา่ ทางข้ างหน้ าจะเจออะไร แต่เสบียงที่พกไว้ ต้องมีมากพอ The hereafter depends on good deeds you gather. Entah apa akan bersua di hadapan, tetapi muatan barang tetap dibawa.
ความเชื่ อ ในชี วิ ต หลัง ความตาย พุท ธศาสนาเชื่ อ เรื่ อ งการกลับ ชาติ ม าเกิ ด โดยเชื่ อว่ามี การพิ จารณากรรมดี ชั่ว เมื่ อตายไปแล้ ว ในยมโลกจะมี การพิ พากษา ท่านยมบาลจะส่งผู้นัน้ ไปสวรรค์ หรื อนรกตามผลกรรมที่เขากระท�ำ ส่วนในอิสลาม เชื่ อว่า มนุษย์ ทุกคนต้ องเกิ ดมาใหม่อีกครั ง้ หนึ่งในโลกของอาคี เราะฮ์ ซึ่งเป็ นโลก แห่งนิรันดร์ การได้ รับผลตอบแทนหรื อการลงทัณฑ์ ก็ขึ ้นอยู่กบั ความดีและความชัว่ ทีก่ ระท�ำบนโลกนี ้โลกใบนี ้ถือว่าเป็ นโลกชัว่ คราวทีท่ กุ คนต้ องหมัน่ ท�ำความดีให้ มากทีส่ ดุ เพื่อโลกอาคีเราะห์จะได้ รับผลตอบแทนจากพระผู้เป็ นเจ้ านัน่ เอง
27
ตลาดเทศวิวฒ ั น์ (ตลาดพิธาน) อ�ำเภอเมือง
28
ค.คน ครึกครื น้ ต.ตลาด คึกคัก lovely people, lively market Masyarakat peramah, pasar meriah.
ตลาดสดยามเช้ า บรรยากาศตลาดสดยามเช้ าในปั ตตานี น่ารักไม่แพ้ ที่ไหนๆ มีโชเฟอร์ สามล้ อถีบรอรับลูกค้ าประจ�ำ กลุม่ คนตืน่ เช้ านัง่ จิบแตออ (ชาด�ำร้ อน ใส่น� ้ำตาล ไม่ใส่นม) ลูกค้ าทีก่ ำ� ลังจับจ่าย รวมถึงแม่ค้าแม่ขายทีว่ างขายผักผลไม้ สดๆ แบบแบกะดิน บทสนทนาทังภาษาไทยและมลายู ้ ถนิ่ ทีท่ ำ� ให้ ตลาดเช้ าทีป่ ั ตตานีคกึ คักอย่างไม่ต้องสงสัย
29
คันเล็ก จุใหญ่ small in size but full stuff inside Saiz kecil, isian padat
โชเล่ย์ขายของ คนปั ตตานีและคนในสามจังหวัดภาคใต้ เรี ยกสามล้ อพ่วงข้ าง ว่า “โชเล่ย์” แถมยังน�ำโชเล่ย์คนั เล็กๆ นี ้มาใช้ ประโยชน์เสียหลากหลาย นอกเหนือจาก การสัญจรและขนของทัว่ ๆ ไปแล้ ว สามล้ อพ่วงยังท�ำหน้ าที่เป็ นมินิมาร์ ทเคลือ่ นที่อีกด้ วย บนรถขายทังอาหารสดและอาหารแห้ ้ ง หรื ออาจเลยไปถึงเกลือและผงปรุ งรสอาหาร ทุกซอกทุกมุมที่ สามารถวางหรื อแขวนสินค้ าได้ ถูกน� ำมาใช้ ประโยชน์ แม่บ้านที่ มี ลูกเล็กเด็กแดง หรื อต้ องอยูก่ บั บ้ าน แทบไม่จ�ำเป็ นต้ องออกไปจ่ายตลาด เพราะพ่อค้ า แม่ค้าจะขับรถสามล้ อพ่วงไปตามถนนสายเล็กๆ ในหมู่บ้าน และจอดรับทุกการกวัก ถึงหัวกระไดบ้ าน
30
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
31
ใส่ผกั ใส่เนื ้อ ใส่ใจ ห่อกระดาษ ส่งไปถึงเธอ Not only veggie and meat, but I also treat every piece with love. Dimasukkan sayur, dimasukkan daging, dibungkus dalam kertas bersama rasa cinta.
มะตะบะปูยุด มะตะบะเป็ นอาหารพื ้นเมืองของผู้คนในสามจังหวัดชายแดน ภาคใต้ นิยมรับประทานเป็ นอาหารว่าง เสิร์ฟพร้ อมน�ำ้ ชา-กาแฟ แป้งที่ท�ำมะตะบะ เป็ นแป้งชนิดเดียวกับแป้งทีใ่ ช้ ทำ� โรตี มะตะบะไม่ใส่เนย น� ้ำตาล หรือราดด้ วยนมข้ นหวาน เหมือนโรตี แต่จะสอดไส้ ความอร่ อยด้ วยเนื ้อและผักผสมเครื่ องปรุ งรสชาติกลมกล่อม ในปั ตตานี มีมะตะบะหลายเจ้ า แต่ที่มีชื่อเสียงที่สดุ ต้ องยกให้ มะตะบะจากชุมชนปูยดุ
32
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
33
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
34
โปรดเว้ นที่วา่ งในกระเพาะอาหาร ส�ำหรับของว่างในจานนี ้ Save a space in your stomach for sweet rice. Kosongkan perut anda untuk diisi kuih ini.
35
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
36
ข้ าวเหนียว ปิ ง้ เดีย๋ วเดียว ก็อร่อย คนขายยิ ้มน้ อยๆ เดีย๋ วคนซื ้อก็ทยอยกันมา It’s nice to eat sticky rice. It’s delighted to meet sweet people. Pulut panggang mesra pelanggan.
37
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
38
รอยยิ ้ม…ชงรัก…อุน่ ละมุน You can’t buy happiness but you can buy tea, and that’s kind of the same thing. Rasailah teh sedap yang dibancuh dengan rasa kasih.
39
โรงงานท�ำกือโป๊ ะ อ�ำเภอสายบุรี
40
ปุจฉา: ทายซิก๊ะท�ำอะไร Question: Guess!! What is she doing? Tanya : Apa yang sedang dibuatnya? วิสชั นา: ท�ำ “กรื อโป๊ ะ” จ๊ ะ Answer: She is making “Keropok”. Jawab : Dia sedang membuat keropok.
กือโป๊ ะ เป็ นข้ าวเกรี ยบชนิดหนึ่ง ท�ำจากปลาทูสด-แป้งมันส�ำปะหลัง-เกลือน� ำ้ ตาลทราย น� ำไปบดและนวดให้ เป็ นก้ อนยาวๆ แล้ วจึงน� ำไปต้ ม ไม่จ�ำเป็ นต้ อง น�ำไปตากแห้ งก่อนทอดเหมือนข้ าวเกรี ยบโดยทัว่ ไป แค่หนั่ เป็ นชิน้ เล็กๆ น�ำไปทอด หรื อ ปิ ้ง แล้ ว จิ ม้ น� ำ้ จิ ม้ ก็ พ ร้ อมอร่ อ ยได้ ทัน ที ในพื น้ ที่ ส ามจัง หวัด ชายแดนภาคใต้ มีโรงงานท�ำกือโป๊ ะเป็ นเรื่ องเป็ นราว มีกือโป๊ ะขายทังแบบสด ้ แบบหัน่ ทอดเป็ นแว่น เป็ นแท่ง แบบคลุกผงปาปริ ก้า แบบกรอบเกรี ยวเคีย้ วกันเพลิน รวมไปจนถึงแบบ บรรจุหีบห่อในถุงสุญญากาศ เรี ยกว่า จากที่เคยเป็ นแค่ของกินเล่นในท้ องถิ่น ก็กลาย เป็ นของขึ ้นห้ างอร่อยลิ ้น ณ บัดนาว
41
ความสุกของปลา ความสุขของยาย When fish is ready, grandma is happy. Bila ikan masak, nenek pun ceria.
ปลากะตัก มีช่ือ เรี ยกที่แตกต่างตามท้ องถิ่น เช่น ปลาไส้ ตนั ปลาฉิง้ ฉ้ าง ปลาหัวอ่อน ปลากล้ วย เป็ นต้ น ปลากะตักเป็ นวัตถุดบิ ที่ส�ำคัญในอุตสาหกรรมน� ้ำปลา นอกจากนี ย้ ังนิยมน�ำไปท�ำปลาป่ น น�ำ้ บูดู และต้ มตากเป็ นปลาแห้ งเพื่อบริ โภคใน ครัวเรื อน และจ�ำหน่ายเป็ นของฝาก
42
ชุมชนบางเก่า อ�ำเภอสายบุรี
43
นกบินอยูข่ ้ างบน กระต่ายน้ อยวิ่งวนอยูด่ ้ านล่าง Grandpa’s pets are birds up high and rabbits (coconut grater) beside. Burung dalam sangkar tergantung di atas, kukur-kukur berlegar di bawah.
44
ชุมชนปาเระ อ�ำเภอเมือง
45
ชุมชนกะมิยอ อ�ำเภอเมือง
46
มองไกลๆ ดูเหมือนตึก ลองชิมดูให้ ร้ ูสกึ อุตะ่ ...มันหวานนนนน No building is as sweet as these towers. Tersusun tinggi, rapi, dan manis sekali.
47
ชุมชนกะมิยอ อ�ำเภอเมือง
48
เติมความหวานในวงแหวน palm sugar in bamboo ring Memasukkan kemanisan dalam bulatan keret.
49
กลุม่ แม่บ้านชุมชนทรายขาว อ�ำเภอโคกโพธิ์
50
มากกว่าร่วมด้ วยช่วยกัน คือ การสร้ างสัมพันธ์ live together, love each other Hidup mesra bersama, masyarakat pun sejahtera.
51
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
52
จะที่ไหนๆ ก็ไม่สขุ ใจเท่าที่บ้าน East, west, home’s best. Rumah itu adalah mahligai dalam syurga.
53
บ้ านคือที่สดุ ของใจ Home is where the heart is. Di rumah, hati terpaut teguh.
54
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
55
กลับบ้ านเรา รักรออยู่ way back home, way back into love Pulang ke kampung laman di mana cinta bersemi.
56
ชุมชนตะโละกาโปร์ อ�ำเภอยะหริ่ ง
57
ชุมชนจาบังติกอ อ�ำเภอเมือง
58
ก�ำแพง หน้ าต่าง ประตู ไม่ส�ำคัญเท่าได้ อยูก่ บั คนที่บ้าน What I love most about home is who I share it with Rupa bentuk rumah bukanlah faktor penting, yang penting adalah penghuni di dalamnya.
59
ชุมชนจาบังติกอ อ�ำเภอเมือง
60
อย่ามีดีแค่เก่า แต่ขอให้ เก๋าด้ วย I’m not getting old, I’m getting awesome. Buruk dan lusuh tidak semestinya selekeh.
61
สะพานปลา อ�ำเภอเมือง จังหวัดปั ตตานี
62
ส่งรอยยิ ้มกันไป ไม่ต้องอายลักยิ ้ม If you don’t have a smile, I’ll give you mine. Senyumlah sentiasa kerana senyuman mengubat duka.
63
ชุมชนกะมิยอ อ�ำเภอเมือง
64
จากวันนี ้ จะมีเรา เราและนาย We are together, forever. Kita akan bahu membahu buat selama-lamanya.
65
รอยยิ ้มของบรรดา(ลูก)เสือน้ อย I like it when you smile, but I love it when I am the reason. Senyuman manis tetap memikat.
เครื่ องแบบขายาว จากหลักการศาสนาอิสลามเรื่ องส่วนที่ต้องปกปิ ด (เอารัต) ส�ำหรับผู้ชายคือ ตังแต่ ้ เหนือสะดือจนเลยหัวเข่า และส�ำหรับผู้หญิงคือ ทุกส่วนบนร่างกาย ยกเว้ นใบหน้ าและฝ่ ามือ ดังนัน้ เครื่ องแบบชุดนักเรี ยน ชุดลูกเสือ-เนตรนารี ของนักเรี ยน นักศึกษาในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ จงึ ถูกออกแบบให้ สอดคล้ องกับหลักการดังกล่าว และเป็ นเรื่ องปกติ ที่จะเห็นเด็กนักเรี ยนหญิงมุสลิมในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ แห่งนี ้ สวมผ้ าคลุมศีรษะ (ฮิญาบ) ในขณะเดียวกัน ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกทีจ่ ะเห็นนักเรียนชายมุสลิม สวมเครื่ องแบบที่เป็ นกางเกงขายาว
66
โรงเรี ยนบาราเหาะ อ�ำเภอเมือง
67
ก็แค่ร้องว่า “อ๊ าอิยาอิ อายยยยยย ... ก็พอ” Really wanna say “sha-i-ya-i-ayyyy,…shyyyy” Cukup sekadar berkata “sha-i-ya-i-ayy..malulah”
68
ชุมชนตะลุโบะ อ�ำเภอเมือง
69
ย่านเมืองเก่า อ�ำเภอเมือง
70
สุขคนเดียวอายุสนั ้ สุขด้ วยกันอายุยืน restart – reset – refresh Ketawa bersama, bahgia berpanjangan.
71
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
72
ในน� ้ำ บนฟ้า ฉันถลาร่อนบิน I believe I can fly. Penerbangan kos rendah.
73
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
74
ดับร้ อนในกาย ด้ วย “สายน� ้ำ” ดับร้ อนในใจ ดัวย “ศรัทธา” River makes your body fresh. Faith makes your mind cool. Alur sungai membersih badan, alur iman menyejuk hati.
75
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
76
ขนาดผ้ าขี ้ริ ว้ ยังห่อทองได้ ท�ำไมผ้ าขนหนูจะห่อรักไม่ได้ from the groom to the bride Kain buruk lagikan boleh membalut emas, masakan pula kain tuala tidak berupaya membalut kasih.
ขันหมากชาวมลายู พานขันหมากเป็ นสิ่งที่แสดงถึงความเคารพรวมไปถึง การขออนุญาตผู้ปกครองฝ่ ายเจ้ าสาวก่อนเข้ าพิธีมงคลสมรส ขันหมากของชาวมลายู มีหลากหลายแบบด้ วยกัน แต่ละขบวนจะมีทงพานที ั้ ่เป็ นขนม เช่น ข้ าวเหนียวสังขยา เค้ ก วุ้น พานที่เป็ นข้ าวของเครื่ องใช้ ตา่ งๆ ของเจ้ าสาว เช่น ผ้ าตัดชุด รองเท้ า กระเป๋ า นอกจากนี ้ พานขันหมากบางชิ ้น ยังมีการน�ำผ้ าขนหนู หรื อพรมละหมาดมาดัดแปลง เป็ นรูปต่างๆ เช่น หัวใจ องุน่ กล้ วย หงส์คู่ หรื อมัสยิด ซึง่ มีนยั ยะส�ำคัญแตกต่างกันไป ทังยั ้ งเป็ นการเพิ่มความอลังการให้ กบั ขบวนขันหมากมากยิ่งขึ ้น
77
ภายนอก ฉันเคลื่อนไหว ในหัวใจ ฉันสงบนิ่ง Here is the place where my body moves but my soul stills. Sungguhpun badan bergerak-gerak, namun hati tetap tenang terjaga.
รอมฎอนยามค�่ำคืน เดือนรอมฎอนเป็ นเดือนที่ 9 ตามการนับเดือนของอาหรับ ซึ่งนับตามระบบจันทรคติ อิสลามให้ ความส�ำคัญกับเดือนรอมฎอนเป็ นอย่างมาก และถือว่าเป็ นเดือนทีม่ คี วามประเสริฐมากกว่าเดือนอืน่ ๆ เนื่องจากเป็ นเดือนทีอ่ ลั กุรอาน ถูกประทานลงมา อัลลอฮ์ทรงก�ำหนดให้ มสุ ลิมถือศีลอดในเดือนรอมฎอน แต่ทงนี ั ้ ้ทังนั ้ น้ การถือศีลอดกลับไม่ใช่นิยามทังหมดของเดื ้ อนอันประเสริฐนี ้ความพิเศษนอกเหนือจาก การถือศีลอด คือ การฝึ กความอดทนทังร่้ างกาย วาจาและจิตใจ การตังมั ้ น่ อยูใ่ นความดี ไม่คิดร้ ายและท�ำร้ ายบุคคลอื่น หลังจากละศีลอดในตอนพลบค�่ำแล้ ว ภารกิจส�ำคัญ ในยามค�่ำคืน คือ การละหมาดตะรอวีฮ์ (การละหมาดที่กระท�ำได้ เฉพาะในเดือน รอมฎอน) ภาพมุสลิมทังชายและหญิ ้ งที่เดินทางมาละหมาดในมัสยิดในยามค�่ำคืน จึงเป็ นอีกสีสนั หนึง่ ของเดือนอันประเสริ ฐนี ้
78
มัสยิดกลางจังหวัดปั ตตานี
79
อาบน� ้ำ – ช�ำระร่างกาย, อาบน� ้ำละหมาด – ช�ำระล้ างจิตใจ An ablution is to the mind, what a bath is designed to the body. Kalau mandi membersih badan. Tapi berwudhuk membersih jiwa.
การอาบน� ้ำละหมาด เป็ นการท�ำความสะอาดร่ างกายก่อนที่ท�ำการละหมาด การท�ำความสะอาดนันมิ ้ ได้ เป็ นการอาบน� ้ำทัว่ ร่างกายแต่อย่างใด ทว่าเป็ นการช�ำระล้ าง บางส่วนของร่ างกายเท่านัน้ คือ ใบหน้ า มือทังสองข้ ้ างจนถึงข้ อศอก บางส่วนของ เขตศีรษะ ใบหูและเท้ าทังสอง ้ มุสลิมเชื่อว่า นอกจากการอาบน�ำ้ ละหมาดจะท�ำให้ ร่างกายสะอาดแล้ ว ยังเป็ นการเพิ่มรัศมีให้ กบั ร่างกายอีกด้ วย
80
มัสยิดรายา อ�ำเภอสายบุรี
81
สุเหร่าตะลุโบะ อ�ำเภอเมือง
82
พระองค์ทรงสดับ ทรงตอบรับทุกการขอพร God hears and answers every one of your prayers. Tuhan tetap merestui setiap permohonan hamba-Nya.
การละหมาด ศาสนาอิสลามได้ ก�ำหนดให้ มสุ ลิมหรื อผู้ที่นบั ถือศาสนาอิสลาม ละหมาดวันละ 5 เวลา การละหมาดเป็ นการแสดงถึงการเคารพภักดีตอ่ พระผู้เป็ นเจ้ า (อัลลอฮ์) เพื่อแสดงความระลึกถึง เพื่อขออภัยโทษ และเพื่อขอพรต่อพระองค์ ดังนัน้ การละหมาดจึงเปรี ยบได้ กบั การแสดงความรักต่อพระเจ้ า ยิ่งมุสลิมรักอัลลอฮ์ของเขา มากแค่ไหน เขาก็ยอ่ มต้ องการให้ พระองค์ทรงโปรดปรานมากขึ ้นเท่านัน้
83
มัสยิดตะลุบนั อ�ำเภอสายบุรี
84
ดาวเคียงโดม ประโลมใจ ศรัทธาชน Be not sad or afraid, surely God is with us. Jangan takut dan bersedih kerana sesungguhnya Tuhan tetap bersama kita.
85
สุเหร่าตะลุโบะ อ�ำเภอเมือง
86
สงบ - สมดุล peace – balance aman sentosa - seimbang
87
มัสยิดกรื อเซะ อ.เมือง
88
อัสลามูอาลัยกุม – วาอาลัยกุมสลาม Peace be upon you. Sejahteralah ke atas saudara dan ke atas saudara pun sejahtera jua hendaknya.
การให้ แ ละรั บ สลาม เอกลัก ษณ์ อัน โดดเด่ น ประการหนึ่ ง ของมุส ลิ ม คื อ การทักทายด้ วยการให้ และรับสลามก่อนการสนทนาอื่นใด ทัง้ ยังถือเป็ นวัฒนธรรม ของมุสลิมทัว่ โลก กล่าวคือ เมื่อใดที่พี่น้องมุสลิมพบปะกัน เขาจะให้ เกียรติกนั โดยกล่าว ค�ำว่า “อัสสลามุอะลัยกุม” (ขอความสันติสขุ จงมีแด่ทา่ น) ผู้ที่ได้ ยิน จะกล่าวตอบรับว่า “วะอะลัยกุมสุ ลาม” (ขอความสันติสขุ จงมีแด่ท่านเช่นกัน) การกล่าวสลามเป็ นสิ่งที่ ท�ำให้ หวั ใจได้ ปลื ้มปิ ติ และท�ำให้ ความสุขเข้ าไปสูม่ นุษย์ ยิง่ ไปกว่านัน้ มันยังเป็ นค�ำกล่าว ของชาวสวรรค์อีกด้ วย
89
ความดีเป็ นนามธรรม การกระท�ำจะท�ำให้ มนั ชัดเจน Action speaks louder than words. Sikap perbuatan melambangkan tahap keimanan seseorang.
90
วัดนิกรชนาราม อ�ำเภอเมือง
91
ช้ างไห้ น�ำมา วัดจึงสร้ างตาม Elephant trumpets : temple constructed Adanya Chang-hai, maka terbinalah kuil. วัด ช้ างให้ เป็ นวัด เก่ า แก่ ตัง้ อยู่ ที่ อ.โคกโพธิ์ จ.ปั ต ตานี สร้ างมาแล้ ว กว่าสามร้ อยปี ตามต�ำนานเล่าว่า พระยาแก้ มด�ำ เจ้ าเมืองไทรบุรี ต้ องการหาชัยภูมิ ส�ำหรับสร้ างเมืองใหม่ให้ กบั น้ องสาว จึงได้ เสีย่ งอธิฐานปล่อยช้ างให้ ออกเดินทางไปในป่ า โดยมีเจ้ าเมืองและไพร่พลเดินติดตามไป จนมาถึงวันหนึง่ ช้ างได้ หยุดอยู่ ณ ที่แห่งหนึง่ แล้ วร้ องขึน้ 3 ครั ง้ พระยาแก้ มด�ำจึงได้ ถือเป็ นนิมิตที่ดี จะใช้ บริ เวณนัน้ สร้ างเมือง แต่น้องสาวไม่ชอบ พระยาแก้ มด�ำจึงให้ สร้ างวัด ณ บริ เวณดังกล่าวแทน แล้ วให้ ชื่อว่า วัดช้ างให้
92
วัดช้ างให้ อ�ำเภอโคกโพธิ์
93
ตลาดนัดหลังมหาวิทยาลัย อ�ำเภอเมือง
94
ความเชื่อ ทอดกาย รายล้ อมเรา Belief is all around. Kepercayaan ada di mana-mana.
95
ริ มถนนเส้ นทางไปสะพานหมายเลขห้ า อ�ำเภอเมือง
96
ไทย จีน ญี่ปนุ่ Thai - Chinese – Japanese Thai - Cina – Jepun
97
วังพระยาสุริยะสุนทรบวรภักดี เจ้ าเมืองสายบุรี อ�ำเภอสายบุรี
98
เส้ นตรงบ่งความมัน่ คง เส้ นโค้ งบ่งความอ่อนโยน Linear makes sense of stability. Curve does the beauty. Garis lurus melambangkan keteguhan. Garis bengkok melambangkan kelembutan.
วังพระยาสุริยะสุนทร บวรภักดี (นิอิตมั นาแซ) เจ้ าเมืองสายบุรี สร้ างประมาณ ปี พ.ศ. 2428 ตรงกับสมัย รัชกาลที่ 5 ซึง่ พระองค์ทา่ นเคยเสด็จมาประทับอยู่ ออกแบบ ตามศิ ล ปะแบบมลายู เ ดิ ม เรื อ นแต่ ล ะหลัง มี ข นาดกว้ า งใหญ่ ส่ ว นใหญ่ จ ะโล่ ง กันห้ ้ องไว้ บ้าง ระเบียงและกันสาดประดับด้ วยไม้ แกะสลัก ลวดลายงดงาม
99
วังยะหริ่ ง อ�ำเภอยะหริ่ ง
100
เงาเรา เรื่ องราว เรื่ องเรา Stories are expressed via the shade and shadow. Dalam bayang ada kisah kita bersama.
วั ง ยะหริ่ ง สร้ างขึ น้ โดยพระยาพิ พิ ธ เสนามาตยาธิ บ ดี ศ รี สุ ร สงคราม ในปี พ.ศ.2438 ลัก ษณะรู ป ทรงของวัง เป็ นอาคาร 2 ชั น้ ครึ่ ง ปู น ครึ่ ง ไม้ แบบ เรื อนไทยมุสลิมผสมกับแบบบ้ านแถบยุโรป ในพืน้ ที่ประมาณ 16 ไร่ ลักษณะเด่น ของบ้ านคือ บันไดโค้ งแบบยุโรป ช่องแสงประดับด้ วยกระจกสีเขียว แดง และน�ำ้ เงิน ช่องระบายอากาศและหน้ าจั่วท�ำด้ วยไม้ ฉลุเป็ นลวดลายพรรณพฤกษา ตามแบบ ศิลปะชวาและศิลปะแบบตะวันตก ในยุคนันปั ้ ตตานีถือเป็ นเมืองท่าที่ส�ำคัญแห่งหนึ่ง ในภูมิภาค มี เหล่าพ่อค้ าวาณิ ชมากมายเดินทางเข้ ามาค้ าขาย วังแห่งนี จ้ ึงเปรี ยบ เสมื อ นหนึ่ ง บัน ทึ ก ทางประวัติ ศ าสตร์ ที่ อ บอวลไปด้ ว ยกลิ่ น ไอทางสถาปั ต ยกรรม จากมุมต่างๆของโลก
101
ความงามที่แท้ จริ ง ไม่เรี ยกร้ องความสนใจ Beautiful things don’t ask for attention. Keindahan asli akan tetap terpamer jua.
102
วังยะหริ่ ง อ�ำเภอยะหริ่ ง
103
มนุษย์เป็ นผู้สลักเสลาชีวิตในกรอบของตัวเอง Craft something amazing today. Ukiran ciptaan manusia melambangkan ketinggian budi kehalusan hati. การแกะสลัก ไม้ งานแกะสลัก ไม้ อัน ประณี ต งดงามจากช่ า งฝี มื อ ในพื น้ ที่ มัก ปรากฏให้ เ ห็ น ตามหน้ า จั่ว ช่ อ งลม บานประตู หรื อ ราวบัน ไดตามบ้ า นมลายู แบบดัง้ เดิ ม หรื อ ศาสนสถานต่ า งๆ ในสามจั ง หวัด ชายแดนภาคใต้ นอกจากนี ้ ยังสามารถพบได้ ทวั่ ไป ในข้ าวของเครื่ องใช้ ต่างๆ เช่น ด้ ามกริ ช กระต่ายขูดมะพร้ าว กรงนก กระดานรองอ่านอัลกุรอ่าน แท่นอ่านคุตบะห์ (แท่นพูดส�ำหรั บผู้น�ำศาสนา ในมัส ยิ ด ) ลวดลายที่ แ กะสลัก จะมี ค วามเป็ นเอกลัก ษณ์ เ ฉพาะตัว และอิ ง ตาม หลักค�ำสอนของศาสนาอิสลาม คือ ไม่มีรูปคนหรื อสัตว์ แต่จะเป็ นลวดลายเรขาคณิต หรื อพรรณพฤกษา
104
ชุมชนปาเระ อ�ำเภอเมือง
105
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
106
ประณีต บรรจง แต่งองค์ รออวดโฉม Beauty takes time. Keindahan hasil ciptaan memerlukan masa. แหวนมลายู นอกเหนื อ จากการสวมผ้ าถุ ง หรื อหมวกกะปิ เยาะแล้ ว แหวนเงิ น กับ เม็ ด พลอยบนนิ ว้ นางข้ า งซ้ า ยก็ ถื อ เป็ นเอกลัก ษณ์ อ ย่า งหนึ่ง ของชาย ชาวมลายูมสุ ลิมในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ ช่างท�ำแหวนมลายูมอี ยูด่ ้ วยกันหลายสาย ทังในชุ ้ มชนปูยดุ สายบุรี และรามัน แต่ที่ขึ ้นชื่อที่สดุ ต้ องนึกถึงที่สายบุรีเป็ นอันดับแรก ช่างฝี มอื คนหนึง่ ๆ อาจใช้ เวลาตีแหวนแต่ละวงเป็ นสัปดาห์ บอกได้ แม้ กระทัง่ ว่าแหวนวงนี ้ ใครเป็ นคนฝั งหัว ช่างคนใดเป็ นผู้ตี ทังยั ้ งรู้ไปถึงแรงตีของช่างคนนันเลยที ้ เดียว
107
หาดตะโละกาโปร์ อ�ำเภอยะหริ่ ง
108
หากเหนื่อยนัก ขอจงหยุดพักซะก่อน Rest here for a minute. It’s okay. Berehat seketika sebelum meredah samudera.
เรื อกอและ เป็ นเรื อประมงที่ใช้ ในแถบจังหวัดภาคใต้ ตอนล่าง มีลกั ษณะเป็ น เรื อยาวที่ต่อด้ วยไม้ กระดาน ปลายทัง้ ส่วนหัวและส่วนท้ ายบรรจบกันเป็ นมุมแหลม ขณะที่เรื อทัว่ ไปด้ านหนึง่ จะแหลม อีกด้ านหนึง่ จะตัดครึ่ง นิยมทาสีแล้ วเขียนลวดลาย ด้ วยสีฉดู ฉาดเป็ นลายไทยหรื อลายอินโดนีเซีย ความงดงาม โดดเด่นของเรื อกอและ ไม่ได้ งามเฉพาะบางส่วน แต่จะงามตลอดล�ำ
109
ชุมชนตะลุโบะ อ�ำเภอเมือง
110
ไม่ใช่ผนัง แต่เป็ นหลังคา It’s not a wall, but a roof. Letaknya bukan di dinding tetapi di bumbung.
111
ชุมชนแหลมนก อ�ำเภอเมือง
112
ตังไฟ ้ หยิบด้ านซ้ าย ใส่ด้านขวา....ได้ กลิน่ หอมเจียว Put the clove on the stove. Bila digoreng harumnya semerbak.
113
ความเค็ม อยูใ่ น เปลือกไข่ ใบกลม salted eggs – salty taste Terus masin mencuit selera.
114
ตลาดเทศวิวฒ ั น์ (ตลาดพิธาน) อ�ำเภอเมือง
115
ความอดทน > ความเค็ม endurance > saltiness Kesabaran > kemasinan
เกลื อ หวาน การท� ำ นาเกลื อ ในปั ตตามี มี ม าตั ง้ แต่ ส มั ย รายาฮี เ ยาเป็ น เจ้ าเมื องปั ตตานี (พ.ศ.2127 - 2159) โดยปั ตตานี เป็ นจังหวัดเดียวของภาคใต้ ที่ มี ก ารท� ำ นาเกลื อ แม้ ใ นปั จ จุบัน พื น้ ที่ ก ารท� ำ นาเกลื อ จะน้ อ ยลงเรื่ อ ยๆ เนื่ อ งจาก การแบ่ ง เขตอุ ต สาหกรรมก็ ต าม เกลื อ ปั ตตานี เ ป็ นเกลื อ ที่ มี ร สชาติ พิ เ ศษกว่ า เกลือจากที่อื่น คือ รสชาติกลมกล่อม เค็มไม่มาก ชาวบ้ านจึงนิยมน� ำมาปรุ งอาหาร ท�ำน� ้ำบูดู ท�ำปลาแห้ ง หรื อใช้ ดองผัก ผลไม้ ซึง่ ความพิเศษนี ้ เป็ นที่มาของค�ำกล่าวที่วา่ เกลือหวานปั ตตานี
116
นาเกลือ ชุมชนบานา อ�ำเภอเมือง
117
สะพานปลา อ�ำเภอเมือง
118
ขอพื ้นที่เล็กๆ ให้ ใจยังเป็ นเด็ก A kid is alive - awake - alert in every adult. Berilah sedikit ruang untuk kanak-kanak yang sedang membesar.
สะพานปลาปั ตตานี เป็ นสถานที่ที่จะได้ เห็นบรรยากาศการท�ำงานของชาวเรื อ ที่เพิง่ กลับเข้ าฝั่ งอย่างเต็มรูปแบบ ในเมืองที่อตุ สาหกรรมการประมง คือ รายได้ หลักของ จังหวัด คงเดาได้ ไม่ยากเลยว่า บริเวณท่าเทียบเรื อทีน่ �ำปลามาขึ ้นฝั่ งนันจะมี ้ ความคึกคัก มากเพียงใด
119
สะพานปลา อ�ำเภอเมือง
120
นางเงือก ไม่ได้ มี แค่ในนิยาย Mermaid does not exist only in tale. Ikan duyung bukan sekadar sebuah dongeng.
121
สะพานปลา อ�ำเภอเมือง
122
กินแล้ วไม่อ้วน ครบถ้ วนด้ วยโอเมก้ า Shop me, free Omega. Nikmatilah ikan ini, nescaya berkhasiat.
123
ชุมชนปะเสยะวอ อ�ำเภอสายบุรี
124
ป.ปลา, ตากแดด, ตาก-ลม, ตา-กลม, สดใส. sunbath - suntan – sunburn Dijemur, dikering sebelum dihidang menjamu selera.
125
ประแป้ง ไปอาบแดด Put on powder and take a sunbath. Dimandikan simbahan cahaya mentari.
แรงงานต่ า งด้ าว อุ ต สาหกรรมการประมงนั น้ มั ก ใช้ ลู ก เรื อเป็ น ชาวต่างด้ าวแทบทัง้ หมด โดยเฉพาะแรงงานจากประเทศเพื่ อนบ้ านอย่างกัมพูชา และเมียนมาร์ เพราะนอกจากจะสู้งานหนักแล้ ว ยังมีค่าจ้ างถูกกว่าแรงงานชาวไทย สาวน้ อย-สาวใหญ่ที่ประแป้งทานาคา และพ่อหนุม่ ตังเกเดินโก้ เก๋ไปมา จึงเป็ นสีสนั เล็กๆ ของตลาดนัดยามเย็น รวมทังกลายเป็ ้ นส่วนหนึง่ ของวิถีชมุ ชนชายฝั่ งไปโดยปริ ยาย
126
ชุมชนแหลมนก อ�ำเภอเมือง
127
ตากแดดตัวโรย กลิน่ หอมโชย ชวนน่ากิน dry me - fry me - try me Sesudah dikering, semua teringin.
128
ชุมชนแหลมนก อ�ำเภอเมือง
129
ตลาดนัดพม่า อ�ำเภอเมือง
130
ร้ อยเท้ าเก่า พร้ อมก้ าวใหม่ We’re ready to walk again. Bukan lusuh sebarang lusuh, ini lusuh boleh melangkah jauh.
131
ตลาดนัดพม่า อ�ำเภอเมือง
132
แม้ ไม่ใช่แบรนด์เนม แต่อิ่มเอมที่ได้ เลือก Shopping is cheaper than psychiatrist. Harga murah bukan mudah. Beli sudah menjadi indah.
ตลาดนัดมือสอง แหล่งช้ อปปิ ง้ ส�ำคัญในปั ตตานี ไม่ใช่ห้างดังหรือช้ อปปิ ง้ มอลล์หรู แต่กลับเป็ นตลาดนัดขายของมือสองประจ�ำท้ องถิ่น สินค้ าในตลาดนัดเป็ นสินค้ ามือสอง ทีร่ ับมาจากมาเลเซีย สิงคโปร์ จีน ญี่ปนุ่ หรือจากโซนยุโรปและอเมริกาทีข่ นส่งต่อๆ กันมา มีตงแต่ ั ้ เสื ้อผ้ า กางเกง กระเป๋ า รองเท้ า ของเล่น เครื่ องครัว หนังสือ และอื่นๆ อีกประดามี นักช้ อปสินค้ ามือโปรจะเฝ้ารอวันเปิ ดกระสอบเพื่อเลือกสินค้ ามาใหม่ ถ้ าโชคดี ตาถึง ก็จะได้ สนิ ค้ าแบรนด์ดงั คุณภาพดี แต่ราคาแสนถูกกกกก
133
ชุมชนปูยดุ อ�ำเภอเมือง
134
รอเธอหายเมื่อไหร่ เราไปเล่นว่าวกัน The sooner the better, we’ll fly kite together. Lagi cepat lagi dapat kita berkejaran main wau di sawah.
การเข้ าสุนตั หรื อมาโซะยาวี คือ การขริ บหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศชาย นิยมท�ำ เมื่อเด็กอายุ 6 - 12 ขวบ การเข้ าสุนตั มีประโยชน์ คือ เพื่อสะดวกต่อการท�ำความสะอาด อวัยวะเพศอันจะมีผลต่อการปฏิบตั ิศาสนกิจ ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ นนั ้ มักมี การจัดงานมาโซะยาวีช่วงปิ ดเทอม เด็กผู้ชายในหมูบ่ ้ านจะท�ำการเข้ าสุนตั พร้ อมๆ กัน มีการเตรี ยมงาน เชิญแขกและญาติพี่น้องเพื่อเป็ นขวัญก�ำลังใจให้ กบั เด็กๆ ประมาณ หนึง่ สัปดาห์หลังเข้ าสุนตั เด็กๆ มักต้ องเดินถือผ้ าถุง หรือผูกผ้ าถุงโยงไว้ กบั ขือ่ เพือ่ ป้องกัน การเสียดสีระหว่างรอแผลหาย เป็ นภาพที่ชวนให้ อมยิ ้มได้ ไม่หยอกเหมือนกัน
135
ชุมชนบาราโหม อ�ำเภอเมือง
136
เติมสีสนั ให้ ดวงจันทร์ ก่อนต้ องลม The colorful kite will shine bright like the moonlight. Wau yang berwarna warni akan memancarkan sinar cerah seperti cahaya bulan. ว่ า ววงเดื อ น เป็ นว่ า วที่ มี ศิ ล ปะลวดลายสวยงามและเป็ นเอกลั ก ษณ์ ของพื น้ ที่ ส ามจัง หวัด ชายแดนภาคใต้ มี ป ระวัติ ค วามเป็ นมายาวนาน ชาวมลายู เรี ยกว่าวชนิดนี ้ว่า “วาบูแล” ทังนี ้ ้เพราะมีรูปร่ างคล้ ายดวงจันทร์ ที่ล�ำตัวและหางว่าว คนในพื ้นที่มกั นิยมเล่นว่าวเพื่อความสนุกสนานในฤดูเก็บเกี่ยวข้ าว ผู้เล่นมักล่องว่าว ในตอนบ่ า ยแล้ ว ปล่อ ยลงในตอนเช้ า ของวัน ถัด มา ถ้ า ว่ า วตัว ใดล่อ งไว้ ค้ า งคื น ได้ นับว่าว่าวตัวนันเป็ ้ นว่าวที่สมบูรณ์
137
สืบทอดวิทยายุทธ จากรุ่นสูร่ ุ่น from generation to generation Diwarisi dari satu generasi ke satu generasi.
138
ชุมชนตะลูโบะ อ�ำเภอเมือง
139
ชุมชนตะลูโบะ อ�ำเภอเมือง
140
ดุดนั ดัง่ พยัคฆ์ พลิ ้วไหวดัง่ สายลม strike like a tiger, flutter like wind Tangkas seperti harimau, lembut seperti sang bayu. ปั น จัก ซี ลัต เป็ นศิ ล ปะการต่ อ สู้ป้ องกัน ตัว ของชาวไทยมุส ลิ ม ในจัง หวัด ชายแดนภาคใต้ ของประเทศไทย มี ก ารกล่ า วถึ ง ปั นจั ก ซี ลั ต ไว้ ในต� ำ นาน ท้ องถิ่ น หลายต� ำ นานด้ วยกั น สัน นิ ษ ฐานว่ า ศิ ล ปะการแสดงพื น้ บ้ านดัง กล่ า ว น่ า จะมี ต้ น ก� ำ เนิ ด ในเอเชี ย ตะวัน ออกเฉี ย งใต้ จากประเทศอิ น โดนี เ ซี ย มาเลเซี ย และดินแดนทางตอนใต้ ของประเทศไทย ศิลปะการต่อสู้ป้องกันตัวชนิดนี ้ มีหลาย ส�ำนักด้ วยกัน บ้ างก็มีการเลียนแบบท่าทางของสัตว์ตา่ งๆ เช่น เสือ นก หรื องู จากภาพ ถือเป็ นการเลียนแบบท่าทางการต่อสู้ที่แข็งแกร่ งและฉับไวของเสือ หรื อที่เรี ยกกันว่า ปั นจักซีลตั ฮารี เมา
141
มหาวิทยาลัยสงขลานคริ นทร์ วิทยาเขตปั ตตานี
142
วันไหนคุณมา เราพาคุณไป come and I’ll drive you Setia menunggu anda untuk dibawa pergi ke mana jua.
เราคือสงขลานคริ นทร์ ภาพนี ้ เป็ นเพียงภาพเดียวที่ถ่ายในมหาวิทยาลัย สงขลานคริ นทร์ วิทยาเขตปั ตตานี เราหวังเป็ นอย่างยิ่งว่า หากคุณมีโอกาสได้ มาเยือน ณ ที่แห่งนี ้ คุณจะหยิบเอาหนังสือเล่มนี ้ติดมือมาด้ วย หรื อไม่ ความนัยของหนังสือ ก็จะติดตรึ งอยู่ในใจคุณ ยามเมื่อเดินทางมา เราชาวสงขลานคริ นทร์ หวังอย่างยิ่งว่า จะมีโอกาสได้ ต้อนรับแขกผู้มาเยือน...เช่นคุณ
143
144
pattani retweet ปั ต ตานี เป็ นจัง หวัด หนึ่ง ในดิ น แดนปลายด้ า มขวาน ที่ มักมี ภาพและข่าวเหตุการณ์ ความรุ นแรงในพื น้ ที่ ถูกน� ำเสนอ ผ่า นสื่ อ กระแสหลัก อย่า งต่อ เนื่ อ ง โครงการนี จ้ ึง คลอดออกมา ด้ ว ยความเชื่ อ ว่า แท้ ที่ จ ริ ง แล้ ว พื น้ ที่ แ ห่ง นี ย้ ัง คงรวยเสน่ห์ แ ละ อบอวลไปด้ ว ยรอยยิ ม้ ทัง้ ยัง เต็ ม เปี่ ยมไปด้ ว ยเรื่ อ งราวอัน น่ า ประทับ ใจของอัต ลัก ษณ์ ความเป็ นพหุวัฒ นธรรม ประเพณี และสุนทรี ยวิถีของผู้คน “pattani retweet” เป็ นชื่อหนังสือเล่มเล็กๆ ที่ถ่ายทอด เรื่ อ งราวแง่ ง ามในจัง หวัด ปั ต ตานี ผ่ า นภาพถ่ า ยและถ้ อ ยค� ำ ที่ คัด กรองจากปั ญ ญาชนในรั ว้ มหาวิ ท ยาลัย สงขลานคริ น ทร์ วิ ท ยาเขตปั ต ตานี ไม่ บ อกก็ ร้ ู ว่ า แรงบัน ดาลใจส่ ว นหนึ่ ง ของ ชื่ อ หนัง สื อ มาจากการสื่ อ สารผ่า นโซเชี ย ลมี เ ดี ย ยอดฮิ ต อย่า ง ทวิตเตอร์ เราบอกเล่าเรื่ องราวด้ วยภาษาภาพและภาษาค�ำ ผ่าน สามภาษาด้ วยกัน คือ ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ และภาษามลายู เรื่ องราวที่เราบอกเล่าไปนัน้ ไม่ใช่เรื่ องที่เรา “tweet” ขึ ้นมาใหม่ แต่ เป็ นการ “retweet” เรื่ องราวที่มีอยูแ่ ล้ ว และเป็ นเรื่ องราวที่มีอยูจ่ ริ ง ออกไป ให้ ใครๆ ได้ รับรู้ แม้ เสียงสะท้ อนในใจของเราอาจไม่ดงั มากมาย แต่มนั ก็ ดีกว่าการที่เราไม่ได้ สง่ เสียงแห่งความดีงามออกไป ไม่ใช่หรื อ?
147
148
บรรณาธิการบริหาร ดร.บดินทร์ แวลาเตะ
ตลอดระยะเวลาของโครงการดังกล่าว ผมเห็นพลังอัน ยิ่งใหญ่ของเยาวชนที่ทมุ่ เทและเอาใจใส่กบั การท�ำงานอย่างมาก ผมเห็นศักยภาพของเยาวชนที่มงุ่ มัน่ ท�ำงานให้ บรรลุวตั ถุประสงค์ ที่วางไว้ ไม่ว่าจะเป็ นการที่พวกเขาระดมสมองเพื่อเค้ นขีดความ สามารถและความถนัดของแต่ละคนออกมา หรื อแม้ แต่การแลก เปลี่ยนเรี ยนรู้ เพื่อพัฒนาศักยภาพของกันและกัน นั่นท�ำให้ ผม ตระหนักได้ วา่ การท�ำงานกับเยาวชนนัน้ หากเราเพียงวางกรอบ คร่ าวๆ แล้ วปล่อยให้ เขาได้ มีโอกาสแสดงศักยภาพที่เขามีอย่าง เต็มที่ ผมเชื่อว่า พวกเขาสามารถสร้ างสรรค์สงิ่ ดีงามต่างๆ ให้ กบั ตัวของพวกเขาเอง สังคม ตลอดจนประเทศชาติได้ อย่างแน่นอน อีกประการหนึง่ ที่ไม่อาจมองข้ ามได้ เลย คือ การได้ เห็น เยาวชนแสดงออกถึงความรู้สกึ ‘รัก’บ้ านเกิดเมืองนอน ความผูกพัน ของพวกเขาเองต่อวัฒนธรรมและวิถีชีวิตรอบกายออกมา ภาพ และข้ อความที่ถ่ายทอดออกมาเป็ นเพียงเศษเสี ้ยวหนึง่ หลังจาก ที่เยาวชนกลุม่ นี ้ได้ ใช้ เวลาในการเลือกเฟ้น ขบคิด และอภิปราย กัน ถึงการสื่อสารวัฒนธรรมในพื ้นที่แห่งนี ้ เพื่อให้ สงั คมโดยทัว่ ไป รับทราบมากยิ่งขึ ้น
149
บรรณาธิการภาพ มาฮามะยากี แวซู
สิ่งหนึ่งที่ผมคิดอยู่เสมอเมื่อถ่ายภาพ คือ การอนุญาต ให้ ภาพท�ำหน้ าที่บอกเล่าเรื่ องราว สะท้ อนความเป็ นตัวตนออกมา ผมบอกน้ องๆ อยูเ่ สมอว่า ไม่จ�ำเป็ นต้ องถ่ายภาพเหมือน หรื อใน มุมมองของผม ลองหามุมมองของน้ องเอง แล้ วถ่ายทอดมันออกมา ด้ วยความรู้ สกึ รักบ้ านเกิด การพยายามสะท้ อนถึง ‘เรื่ องราวดีๆ ที่มีอยู่จริ ง’ ในพืน้ ที่ที่ถูกขึน้ บัญชีว่า เป็ นพืน้ ที่แห่งความขัดแย้ ง อาจเป็ นภารกิจหนึง่ ของเยาวชนและพวกเราทุกคน ผมภูมิใจที่ ได้ เป็ นส่วนหนึ่งในการปลูกปั น้ เยาวชนให้ สะท้ อนแง่มมุ ดีๆ ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ พวกเราอยาก สื่อว่า เราไม่เคยเห็นด้ วยกับความรุ นแรง เราน้ อยเนือ้ ต�่ำใจกับ สถานการณ์รายรอบ แต่เราเองก็พยายามลบอคติภายใจจิตใจของ คนภายนอกทีม่ องคนภายในสามจังหวัดชายแดนใต้ อย่างน้ อยๆ ก็ ผ่านหนังสือเล่มเล็กที่ทา่ นถืออยูใ่ นมือเล่มนี ้
150
บรรณาธิการค�ำ อัจนา วะจิดี
จากบ้ า นเกิ ด ในจัง หวัด หนึ่ ง ริ ม ฝั่ ง อัน ดามัน ฉัน เดิ น ทาง มาสู่รั ว้ สงขลานคริ น ทร์ วิ ท ยาเขตปั ต ตานี สวนกระแสข่ า วคราว ความคุกรุ่นและสถานการณ์ทวีความรุนแรงที่แพร่สะพัดออกมาอย่าง ต่อเนื่อง แม้ จะไม่ใช่คนปั ตตานีโดยก�ำเนิด แต่ถ้านับรวมเวลาที่พ�ำนัก อยูใ่ นปั ตตานี ตังแต่ ้ สมัยเข้ ามาเป็ นนักศึกษาปี หนึง่ จวบจนถึงปี นี ้ก็ปา เข้ าปี ที่แปดไปแล้ ว ระยะเวลาที่ผนั ผ่านไป ท�ำให้ ฉนั ได้ เรี ยนรู้วา่ จริ งๆ แล้ ว ฉันไม่ได้ “รัก”ปั ตตานี แค่เพราะ“อยูน่ าน”หรอก แต่ฉนั “รัก”ปั ตตานี เพราะ“ผูกพัน”ต่างหาก ว่ากันง่ายๆ ให้ เห็นภาพ แค่ลองจินตนาการว่า หากต้ องจากปั ตตานีไป ความคิดถึงก็แล่นเข้ ามาเล่นงานหัวใจเสียแล้ ว หวังอย่างยิ่งว่า หนังสือ‘pattani retweet’เล่มนี ้ จะช่วย ถ่ายทอดและส่งผ่านเรื่องราวดีๆ ในปั ตตานีถงึ ใครก็ได้ ทกี่ ำ� ลังถือหนังสือ เล่มนี ้อยูใ่ นมือ ฉันเชื่อว่า ความความตังใจของเยาวชนทุ ้ กคนที่หลอม รวมกัน จะสามารถส่งผ่านถึงผู้ที่รับมันด้ วยใจที่เปิ ดกว้ าง เราไม่อาจหาญบอกว่า พวกเราเป็ นตากล้ องมืออาชีพหรื อ เขียนค�ำได้ งดงามราวกับบทกวี เรามีเพียงภาพที่ชว่ ยเล่าค�ำ และค�ำที่ ช่วยสร้ างภาพเท่านัน้ แม้ กระนัน้ เราก็หวังอย่างที่สดุ ว่า พลังของพวก เราสามารถส่งเสียงแห่งความดีงาม เพื่อพื ้นที่ที่เราเหยียบยืนอยูไ่ ด้ ไม่ มากก็น้อย
151
ประธานค่าย
อภิวัฒน์ ภุชงค์
ผมคิดว่า พลังของเยาวชนเป็ นพลังเล็กน้ อยที่ยิ่งใหญ่ พวกเราอยากสือ่ ผ่านมุมมองดีๆ และเรื่องราวของความสุขทีค่ นต่าง พื ้นที่ หรือแม้ แต่คนในพื ้นทีม่ องข้ ามมันไปด้ วยกระแสด้ านลบต่างๆ ที่สง่ ผ่านเข้ ามา วันนี ้พรุ่งนี ้พวกเราอยากเป็ นส่วนหนึง่ ที่แสดงพลัง ของความสุขผ่านสิง่ ที่พวกเราพบเห็นให้ ทกุ คนได้ รับรู้
152
รองประธานค่าย
อิควัญ หะยีดือราแม
ผมรู้ สึกได้ ตัง้ แต่วันแรกที่ ม าร่ วมค่ายว่า แม้ จ�ำ นวนผู้ เข้ าร่ วมค่ายจะมีไม่มาก แต่ทกุ คนเต็มเปี่ ยมไปด้ วยประสิทธิภาพ และพลังที่ล้นเหลือ วิทยากรแต่ละท่านที่ให้ ความรู้ และร่ วมแลก เปลีย่ นประสบการณ์กบั พวกเราเป็ นส่วนหนึง่ ทีใ่ ห้ พวกเราได้ พฒ ั นา ศักยภาพ และดึงพลังของเยาวชนอย่างพวกเราออกมา พี่เลี ้ยงที่ ร่ วมค่ายแต่ละคนก็ใจดีมากๆ ยิ่งช่วงเวลาที่พวกเราได้ ลงพื ้นที่ไป เก็บภาพในพื ้นที่จงั หวัดปั ตตานี ผมได้ พบปะพูดคุยกับคนในชุมชน ได้ เรี ยนรู้ และลองท�ำในสิ่งที่ไม่เคยท�ำมาก่อน ได้ เห็นมิตรภาพ ระหว่างเพื่อนๆ ได้ พฒ ั นางานร่วมกัน อีกทังยั ้ งได้ เรี ยนรู้วา่ การถ่าย ภาพไม่ใช่แค่ถ่ายให้ สวย แต่มนั ต้ องมีความหมายด้ วย เพราะภาพ ที่สวยอย่างเดียวดูไม่กี่ทีก็เบื่อแล้ ว แต่ภาพมีความหมายดูเมื่อไรก็ ยังคิดถึงช่วงเวลานันตลอดเวลา ้
153
pattani retweet l รุ่นที่ 1 l
บรรณาธิการบริหาร บรรณาธิการภาพ บรรณาธิการค�ำ ผู้ช่วยบรรณาธิการ ศิลปกรรม นักศึกษาทีมภาพ
นักศึกษาทีมค�ำ
ติดต่ อ
ดร.บดินทร์ แวลาเตะ มาฮามะยากี แวซู อัจนา วะจิดี (ไทย – อังกฤษ) อับดุลรอซะ ปาแนมาแล (มลายู) นุศรา เบ็ญหมัน l นูรุลฮูดา ดิง l หมะรอชี โต๊ ะอิ อับดุลรอแม ตาเละ l วาริ ช หนูชว่ ย นครา ยะโกะ อิควัญ หะยีดือราแม l ฮาซัน ตาเละ l อภิวฒ ั น์ พุชงค์ นครา ยะโกะ l ฮากิม บินบูละ l อามีน อูเส็ง มูฮมั มัดนัสรี ลือมานะ l กฤต ปะหนัน l รัยฮาน รัตนพันธ์ ฉัตรตระเนตร เกษศิริ l ไลลา ลอเด็ง l นาดา ใบเต้ นูรวรรณา แวยูโซ๊ ะ l โรฮาณี ทองเกื ้อ l ฮุสนา สะมะแอ มูนีเราะห์ กาแม l อัสปารี ซา นิเซ็ง l รัตติกาล เส็มหมัด สุภางค์ศลิ ป์ โชติรัตน์ l รอฮานี เจ๊ ะต�ำ l ฮุสนา บูหสั รุสลาวาตี ไบเตะ l ฟั ยซะ หวันตาหา l อัชมา ส�ำแดงสาร รุสนา ลาเตะ l โรสนา กาซอ l นัสรี พิทกั ษ์ สขุ สันต์ ฮายาตี หาแว l รุสมาเรี ย มะแอ l อามีซา แวอาแซ พัชรี สาแม l ขนิษฐา สะมาแอ l อารี นา ดาแม นูรฮูดา ดาโอ๊ ะ
จัดท�ำโดย l ทีมงาน “ปั ตตานี รี ทวีต” รุ่นที่หนึง่ มหาวิทยาลัยสงขลานคริ นทร์ วิทยาเขตปั ตตานี พิมพ์ l บริ ษัท กราฟฟิ คเน็กซ์ จ�ำกัด 234/53 ถนนศุภสารรังสรรค์ อ�ำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110 โทร 074 324 100 ดร.บดินทร์ แวลาเตะ E-mail : bordin.psu@gmail.com อัจนา วะจิดี E-mail : conan838@gmail.com