SafetyMag by A Artı

YIL: 2 SAYI: 6 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2016

SAĞLIK SEKTÖRÜNDE İSG

SAĞLIK ALANINDA İSG UYGULAMALARI EMEK VE YAŞAM KALİTESİ RİSK ANALİZİ SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MARUZ KALDIĞI MESLEK HASTALIKLARI EL YARALANMALARININ ÖNEMİ NEFES NEDİR ? ULUSLARARASI 8. İSG KONFERANSI İŞ YERİ HEKİMİNİN HAK VE SORUMLULUKLARI İLAÇ ENDÜSTRİSİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ SAĞLIK SEKTÖRÜNDE DEPOLAMA VE DAĞITIMDA İSG AFETLERDE ACİL HABERLEŞME MOBİL SAĞLIK HİZMETLERİNDEN GEZİCİ İSG HİZMETLERİNE DÖNÜŞÜM

Altındag Matbaa 1.Sanayi Sitesi 2839 Sk. No:28 Merkez / Izmir Tel: (232) 457 58 33 Faks: (232) 457 89 99 altindagmatbaa@gmail.com

Dinçer Suzan

5 Agustos 2016 2500 Adet

SAFETYMAG 6

SAFETYMAG derg s n n yayın organı olduğu İzm r İş Sağlığı ve Güvenl ğ Z rves çalışmaları tüm hızıyla devam etmekted r. Z rve kapsamında bu yıl lk defa İSG profesyoneller n katılımıyla danışmanlar kurulu oluşturulmuş toplantılar gerçekleşt rm ş ortak akıl le Z rven n kurgulanması ve hazırlık çalışmalarının gerçekleşt r lmes sağlanmıştır. Z rvem z bu yıl 20-22 Ek m 2016 tar hler nde Tepekule Kongre ve Serg Merkez İzm r'de gerçekleşt r lecekt r. Kongre kapsamında 6 tekn k gez , 4 çalıştay, 10 oturumda 40 konuşmacı, 2 özel konferans, z rveye paralel ş sağlığı ve güvenl ğ fuarı ve çeş tl sosyal etk nl kler yer alacaktır. ŞENOL ASLANOĞLU

Derg m z SAFETYMAG altıncı sayısıyla yen den karşınızdayız. Her sayısını s zlere ulaştırmanın, altıncı sayı le de s zler n karşısında olmanın mutluluğunu ve heyecanını yaşıyoruz. 2016 yılı ş sağlığı ve güvenl ğ sektörü ç n çok hareketl geç yor. Ocak ayında ş sağlığı ve güvenl ğ yönetmel kler nde yapılan değ ş kl kler sonucu ş güvenl ğ uzman ve şyer hek mler n n tehl ke sınıflarına göre h zmet süreler artmış, sektörde h zmet sunan ve alan firmaların bu sürelere adaptasyonu N san ayı sonlarına kadar devam etm şt r. Y ne 1 Temmuz 2016 t bar yle kamu kurum ve kuruluşları le 50' n altında çalışanı olan az tehl kel sınıfta yer alan firmalarında 6331 sayılı kanuna uygun olarak ş sağlığı ve güvenl ğ s stem kurmaları veya h zmet almaları gerek yordu. Mayıs ve Haz ran ayları kamu kurum ve kuruluşları ç n ş sağlığı ve güvenl ğ h zmet almak üzere halelere çıktığı, b r çok firmanın bu h zmet almak ç n OSGB'lerden tekl f aldığı b r dönem yaşandı. Her zaman olduğu g b y ne yeter nce hazırlıklı olunmadığı ç n Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı tarafından bu süreç 1 Temmuz 2017 tar h ne ertelend . Umarız bu süreç b r daha ertelenmez tüm kurum ve kuruluşlar 6331 sayılı yasa çerçeves nde ş sağlığı ve güvenl ğ s stem n oluşturarak uygulamaya geç r rler.

Z rve programının oluşumuna yönel k çalıştay, oturum konu ve sektörler , tekn k gez düzenlenecek firmalar, özel konferans konuları ve oturumlardan sorumlu danışmalar kurulu üyeler bel rlenm ş, çalıştay, oturum, özel konferanslarda sunum yapacak s mler n bel rlenmes , fuara katılacak firmaların bel rlenmes çalışmaları yürütülmekted r. Hedefim z Eylülün k nc yarısında Z rve programını s zlerle paylaşmak olacaktır. SAFETYMAG derg s n n altıncı sayısında Sağlık Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenl ğ Uygulamalarına gen ş yer ver lm şt r. Bu kapsamda Radyasyondan Etk lenme, Hastanelerde İş Sağlığı ve Güvenl ğ , Ortam Ölçümler n n Sağlık Üzer ne Etk s , Sağlık Alanında Çalışanların Maruz Kaldığı Meslek Hastalıkları, El ve Ayak Yaralanmalarında İlk Yardım, İlaç Üret m nde İş Sağlığı ve Güvenl ğ , İlaç Depolama ve Dağıtımında İş Sağlığı ve Güvenl ğ makaleler ne yer ver lm şt r. Bunun yanı sıra Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı tarafında 8-11 Mayıs 2016 tar hler nde düzenlenen Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kongres zlen mler n , İş Sağlığı ve Güvenl ğ S stem nde Düzelt c ve Önley c Faal yetler, geçen sayıdan devam eden Yapı İşler nde İSG Uygulamaları, Afetlerde Ac l Haberleşme ve İşyer Hek mler n n Hak ve Sorumlulukları konularını da uzmanlarının kalem nden derg m zde bulab leceks n z. Derg m z n standart sayfaları hal ne gelen Basında İSG, edeb yat köşes nde Ed p Cansever' ve Gez Notları köşes nde İzm r' n ş r n ve sak n beldes Sığacık tanıtımına derg m z sayfalarında yer ver lm şt r. SAFETYMAG derg s n n s zlere ulaşmasında reklam vererek çok öneml katkı ve destekler n sunan kuruluşlara ve yazılarıyla ülkem zde ş sağlığı ve güvenl ğ kültürü oluşmasına destek olan değerl uzman ve hek mler m ze teşekkür eder z. Kazasız, sağlıklı ve güvenl b r ş ortamında çalışmak d leğ yle.

“Hek mlere/sağlıkçılara ne olab l r k ? Onlar zaten sağlık kuruluşlarında çalışmıyorlar mı?”. Bu sorular genell kle duyduğumuz cümleler değ l m ? Oysa k sağlık kuruluşları en r skl çalışma alanlarının başında gel r.

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MARUZ KALDIĞI MESLEK HASTALIKLARI

SAĞLIK ALANINDA İSG UYGULAMALARI M. İsma l CARAN

Dr. Olcay Den z TÜRKERİ

6-11 EMEK VE YAŞAM KALİTESİ RİSK ANALİZİ

Yusuf DOĞAN

14 16

M. Tevﬁk ARPACI

BASINDA İSG

YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK PLANLARININ GEREKÇELERİ MEHMET AKSOY

EL YARALANMALARININ ÖNEMİ

Dr. Yusuf GÜRBÜZ

20-23

ULUSLARARASI 8. İSG KONFERANSI GEZİ / sığacık

74 Sığacık, Türk ye’n n lk yavaş şehr n n küçük, sess z ve surlar ç ndek egel b r sah l kasabası. Burası sadece Sefer h sar’ın değ l, İzm r’ n de en renkl semtler arasında.

44-51 AFETLERDE ACİL HABERLEŞME

İLAÇ ENDÜSTRİSİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

SAĞLIK SEKTÖRÜNDE DEPOLAMA VE DAĞITIMDA İSG

MOBİL SAĞLIK HİZM. GEZİCİ İSG HİZMETLERİNE DÖNÜŞÜM

İŞ YERİ HEKİMİNİN HAK VE SORUMLULUKLARI

EDEBİYAT / EDİP CANSEVER

nEFES NEDİR ?

38 5

MAKALE

SAĞLIK ALANINDA İSG UYGULAMALARI M. İsma l CARAN İş Güvenlİğİ Uzmanı “Yazımda sağlık alanında h zmet veren sağlık kuruluşların; yasa koyucunun bekled ğ yasal düzenleme gerekl l kler ve denet mler , uygulama

hastaların uzun veya kısa sürel tedav gördükler yataklı kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır. Çalışma ve h zmet verme alanı t bar le;

tarafında yasal olarak sorumluluk ve l şk ler (Sağlık Bakanlığı, Çalışma Sosyal Güvenl k Bakanlığı, Çevre ve Şeh rc l k Bakanlığı), alana özel uygulamalar, sağlık alanında tehl keler n tesp t ve r sk önlem değerler n n anlamlandırılması, öner len r sk değerlend rme metodoloj ler , sağlık alanlarında İSG alan y leşt rmeler , k ş sel koruyucu donanım

-Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılan sağlık kurumları, b r t car ş yer olmaları neden le Çalışma Sosyal Güvenl k Bakanlığına, atıkları le çevrey yoğun b r şek lde k rletmeler neden le de Çevre ve Şeh rc l k Bakanlığına bağlı olduklarını bel rtmel y m. Bu çerçevede; sağlık kurumlarının her üç bakanlığında yasal düzenleme ve uygulamalarına sadık kalmaları gerek yor.

seç mler ve çalışan üzer ne etk ler patlamadan korunma dokümanı hazırlanması konuları üzer nde duracağım.“ SAĞLIK GERÇEKLEŞTİRME UYGULAMALARINDA ÇALIŞANLARI ÇALIŞMA ŞARTLARI : Ülkem zde; kamu, özel sağlık kurum ve kuruluşları; teşh s, tedav ve rehab l tasyon olmak üzere sağlık h zmet n n yanı sıra otelc l k h zmetler n de bünyes nde barındıran özel h zmet alanlar olup 6

SAFETYMAG 6

-Hastalarımızın uzun veya kısa sürel tedav gördükler sağlık kuruluşlarını, yataklı ve ayaktan sağlık tes sler olarak tanımlayab l r z. -Hastaneler, bu çerçevede b rer sağlık h zmet n n yanı sıra otel h zmet organ zasyonlarıdır, b rçok ler tanı h zmet organ zasyonlarını da bünyes nde barındıran karmaşık yapılı s stemlerd r. -Hastaneler 7 gün 24 saat h zmet veren ve personel n n öneml b r kısmı bayanlardan oluşan organ zasyonlardır. Dolayısıyla sektör, ç nde pek çok r sk barındırmaktadır.

SAĞLIK GERÇEKLEŞTİRME UYGULAMALARINDA Ç A L I Ş A N L A R I V E H A S TA L A R I B E K L E Y E N TEHLİKELER : T.C. Sağlık Bakanlığı bu alandak çalışmaları rut n uygulamalar şekl nde, b r kurum kültürü oluşturmaya dönüştürmek amaçlı standartlar yayınlamıştır. Gerek hasta güvenl ğ gerekse çalışan güvenl ğ alanında çeren uygulama detaylarına ve standartlarına https://kal te.sagl k.gov.tr web sayfasından ulaşab l rs n z. Bu fadeden hareketle, aslında İş Güvenl ğ çalışmalarında çalışan tarafının yanı sıra hastalarında bu kapsamda değerlend rmeler önem kazanmıştır. - S a ğ l ı k H z m e t g e rçe k l e ş t r m e s ü re c n d e , çalışanlarının önemsemed kler b rçok ş kazası sıkça meydana gelmekte ve l teratürün de fade ett ğ g b meslek hastalıkları; 10 lu yıllarda görülmekted r. Ancak, süreç çok hızlı lerled ğ nden; gerek kazalar gerekse meslek hastalıkları bu nsan hayatını kurtarma h e d e ﬂ fa a l ye t a k ı ş ı ç n d e m a a l e s e f h ı z l ı değerlend r lememekted r. Bu üzücü durum karşısında sağlık kurumunun ş güvenl ğ uzmanları bu tür olayları yönetmeye çalışmakta ancak gerek yönet m kadrosunun gerekse çalışanların zaten kanıksadıkları bu tür olaylar sonrası belk b r an ç n alınan önlemler daha sonra alışkanlık hal ne geleb lmekted r. -D ğer sektörlerden çok farklı olarak bu sektörde çalışanlar zaten şler n n gereğ hastalıklar ve çoğu zaman enfeks yonlar, del c kes c alet yaralanmaları, obez ve d ğer hastaların transferler sırasında hasta düşmeler sonucu çalışanların c dd yaralanmaların b zzat ç nde yaşamak zorunda kalmakta ve bu durumu ş n gereğ olarak görme g b b r ş n fıtratı yaklaşımına sah p olmaktadırlar. -Sağlık kurumlarında görev alan İş güvenl ğ Uzmanlarının meslek eğ t m alanları düşünüldüğünde, görev alan ş güvenl ğ uzmanı sağlık alanında gerçek b r çalışma ortamında bulunmadılar. Sınıf t bar le A sınıfı olsa b le; maalesef saha tecrübes zl kler (Tab k alan tecrübes olan İSG uzmanlarımız vardır. Ama maalesef bu deney me sah p ş güvenl ğ uzmanları azınlıkta olup çalışmalar le faal yetler n detaylarını öğrenme olanakları olmaktadır.) neden le yeter nce sahayı kontrol altında bulunduramamaktadırlar.

Bu noktada ş güvenl ğ uzmanlarının tek yardımcıları ş yer hemş reler olmaktadır. İy b r ek p oluştuklarında se yönet m nde desteğ le başarılı ve ver ml sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Hastane çalışanları, çalışma alanlarında nsan hayatını çok kısa zamanda kurtarma hedeﬁ le son derece stresl b r ortamda, uzun ve yoğun çalışma saatler le çalışmaktadırlar. Bunun yanı sıra, nsanlarımız, maalesef sağlık kuruluşlarına hasta olduklarında, en acılı ve sıkıntılı dönemler nde, ş fa bulmak ç n g tmekted rler. Bu nedenle sağlık çalışanları her zaman hasta, üzüntülü ve sıkıntılı nsanlarla karşılaşmaktadırlar. Bu durum; çalışanları daha telaşlı, stresl , hızlı hareket etmeye bağlı hata yapma, yaralanma olasılıkları yüksek b r ortamda çalışmaya, hastaları se güvens z ortamda tedav olmaya zorunlu hale get rmekted r. Bu nedenlerle sağlık alanında, yetk n k ş ler tarafından yasalara uygun ş güvenl ğ uygulamaları daha öneml hale gelmekted r. Hastanelerde çalışanların meslek hastalıkları yönünden de ncelenmes gerekmekted r. Bunun ç n çalışanların per yod k muayeneler ; 20 Temmuz 2013 tar h nde resm gazetede 28713 sayı le yayınlanan “İşyer Hek m Ve D ğer Sağlık Personel n n Görev, Yetk , Sorumluluk ve Eğ t mler Hakkında Yönetmel k” gereğ tekrarlanmalıdır. Ancak hastaneler n departmanlarına göre çalışanların muayene sıklığı ve alana özel muayenelerde hang tetk kler n yapılacağı değ şkenl k göstermekted r. Bu konuda da Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan “SKS Hastane Set ” ç nde lg l bölüm başlıklarında açıklanmıştır. Bu açıdan bakıldığında, sağlık kurum çalışanı ç n yapılacak çalışmalar, b r fabr ka çalışanından çok daha farklı alanlarda ve daha özel yapılması gerekmekted r.

SAĞLIK GERÇEKLEŞTİRME UYGULAMALARINDA TEHLİKELERİN BELİRLENMESİ RİSKLERİN TESPİT EDİLMESİ : Sağlık kurumları, İş Sağlığı ve Güvenl ğ 'ne İl şk n İşyer Tehl ke Sınıﬂarı Tebl ğ 'ne göre “Çok tehl kel şler” sınıfında değerlend r lmekted r. Ayrıca; 30 Haz ran 2012 tar hl İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kanunu'na göre 50'den fazla çalışanı olan çok tehl kel şyerler nde 1 Ocak 2013 tar h t bar yle şyer hek m , ş güvenl ğ uzmanı ve d ğer sağlık personel görevlend r lmes veya bu h zmetler n Ortak Sağlık ve Güvenl k B r mler nden h zmet alarak yer ne get r lmes zorunlu olmuştur. Ayaktan ve yataklı tedav kurumlarında, ş sağlığı ve güvenl ğ uygulamaları sektör olarak karmaşık yapıyı çermes bakımından çok yönlü olarak ele alınması doğru b r yaklaşım olacaktır. Sağlık kurumlarında, tehl ke sınıfına göre lg l yasal yönetmel k, Madde 12 gereğ ; en geç k yılda b r r sk değerlend rmes yapılması gerekmekted r. Tab k bu uygulamada, sağlık kurumunda ramak kala kültürünün tam olarak yerleşt ğ n , yılda en az 2-3 adet/k ş olarak ramak kala b ld r mler n n yapılmasının rut n hale geld ğ n , kontroller n sıklıkla gerçekleşt r ld ğ , önlemler n gec kmeden alındığını düşünüyoruz. Ger dönüş ve her an tekrarlayab lecek olayın gerçekleşme aşamasında ramak kala b ld r mler mutlaka d kkate alınmalı ve her ramak kala b ld r m n n değerlend r lmes sonrasında r sk değerlend r lmes tekrarlanması gerekl l ğ n hatırlatalım. Her şeyden önce, sağlık alanındak tehl keler n bel rlenmes ç n özel b r çalışma gerekt rmekted r. Mutlaka sağlık kurumunda ortak alanda yer alan r sk çalışmaları, Kal te Yönet m B r m le b rl kte İş Sağlığı ve Güvenl ğ R sk Değerlend r lmes Yönetmel ğ Madde:8 tehl keler n tanımlanması bölümünde bulunan kr terler d kkate alınmalı, Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan SKS Hastane Set V-5 KRY02.02 r sk yönet m ; bölümünde açıklanan “Hastanede karşılaşılab len ﬁz ksel, k myasal, b yoloj k, ergonom k ve ps kososyal l şk n unsurlar le h zmet kaynaklı tüm r skler ” çerd ğ gözden kaçırılmamalıdır. R sk değerlend rme çalışmalarına, Sağlık Bakanlığı tarafından sağlık kuruluşlarında oluşturulması öngörülen; - Kan Transfüzyon Kom tes ,

SAFETYMAG 6

- Hasta Güvenl ğ Kom tes , - Çalışan Sağlığı ve Güvenl ğ Kom tes , (İSG Kurulu olarak da çalıştırılab l r.) - Tes s Güvenl ğ Kom tes , - Enfeks yon Kontrol Kom tes , - Hemov j lans Kurulu üyeler n n de katılımının gerçekleşmes , novasyon sağlanması, her alanın b zzat lg l çalışanlar-yaşayanlar tarafından değerlend r lmes öneml d r. Tab k , tehl keler n bel rlenmes bu konuda eğ t m almış İş Güvenl ğ uzmanının desteğ le gerçekleşt r lecekt r. Ancak bu çalışma, y ne bu ayrıca yasal boyut mutlaka d kkate alınmalıdır. Sağlık alanı tehl keler bas t b r r sk değerlend rme (Örnek: L t p Matr s, X t p Matr s) le tesp t ed lmes n n mümkün olamayacağını düşünüyorum. Temelde, r sk değerlend rmes n n ulusal veya uluslararası b r metot le veya karşımı b r metot le yapılmasının yeterl olduğu fade ed lmekted r. Uygulamalar yanlış değ ld r, tehl keler tam karşılama yeterl l ğ değerlend r lmel d r. Bu nedenle ben, JCI standardının önerd ğ HFMEA veya KINLEY metodunu önermektey m. Buradak tek amaç; proakt f metot le seç len r sk değerlend rme metodunun, öngörülen tehl keler ; metodun bas tl ğ ne, parametre azlığına bağlı gözden kaçmasını önlemekt r. Burada uzun uzun metotları anlatmanın anlamlı olmadığını düşünüyorum. Oluşturulacak r sk değerlend rme ek b ne, sağlık alanına özel tehl ke bel rleme ve r sk değerlend rme eğ t m n n aldırılmış olması bence yeterl d r. Tab k bu r sk değerlend rmeler n n uygunluğu, yeterl l ğ ramak kala b ld r mler n n ve kazaların sayısının azalması le ölçülmekted r. Çalışmalara başlamadan önce; Resm Gazete Tar h :29.12.2012 Resm Gazete Sayısı: 28512 “İş Sağlığı Ve Güvenl ğ R sk Değerlend rmes Yönetmel ğ ” yanı sıra Sağlık Bakanlığı tarafından Mart 2016'da yayınlanıp 1 N san 2016 tar h t bar le uygulanmaya başlanan, SKS Hastane Set V-5 R.1 de KRY01 Çek rdek maddes nde yer alan R sk Yönet m bölümü de detaylı ncelenmel d r. R sk değerlend rmeler yapılırken b r ek p oluşturulmalıdır. İş Sağlığı Ve Güvenl ğ R sk Değerlend rmes Yönetmel ğ “R sk değerlend rmes ek b en az MADDE 6 da fade ed len ek pten oluşmalıdır.

Bu ek p oluşumu, yasal düzenleme d kkate alınarak hastanen n yapısına uygun b r bakış açısı le artırılab l r, kapsamı gen şlet leb l r. Ancak; ek p mutlaka oluşturulmalıdır. Tehl keler n bel rlenmes sadece ş güvenl ğ uzmanının yapmak zorunda olduğu b r ş olmaktan çıkartılmalıdır. Bu sonuç; sağlık kurumu ve yönet c ler n lerde k a r ş ı l a ş a b l e c e k l e r ya s a l ya p t ı r ı m l a rd a n , sorumluluklardan kurtarmakla kalmayıp lerde o l u ş a b l e c e k b ü y ü k m e b l a ğ l a rd a n o l u ş a n tazm natların da önüne geçecekt r. Bu çalışmaların b t r lm ş olması hak katten İSG önlemler n n de d ğer ş yerler nde olduğu g b çalışmalar yasal gerekl l kler tamamlandıktan sonra b tm ş olduğunu düşündürmemel d r. Z ra sağlık kurumları, çok değ şken h zmetler bünyes nde barındıran karmaşık b r yapıda olup yaşayan b r s stemd r ve sürekl l k arz etmekted r. Yasal düzenleme gereğ en az 2 yılda b r yapılması öngörülen r sk değerlend rmes çalışmasının her yıl uygulanmasında yarar görmektey m. Bu yaklaşımımda, sağlık alanındak gel şmelere bağlı çok hızlı yen tanı ve tedav alanlarının açılıyor olması, teknoloj k alt yapının hızla yen lenme ht yacında olmasının yanı sıra personel dev r hızının çok yüksek olması da rol oynamaktadır. Tehl keler n tam bel rlen p, r skler n önlem dereceler n n doğru değerlend rmeler yapılırken alt yapı le lg l eks kl kler nde tesp t ed ld ğ ne şah t olacaksınız. Bu anlamda; -Y ne yasal düzenlemelerde geçen alt yapıda bulunan tes sler n per yod k kontroller n, Resm Gazetede 25.04.2013 tar h nde 28628 sayı le yayınlanmış olan “İş Ek pmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenl k Sartları Yönetmel ğ ”ne uygun olarak yaptırıldığı, -Çalışanların şe g r ş ve per yod k muayeneler n n de gerçekleşt r lm ş olacağı, -Sonuç olarak Sağlık Bakanlığının hedeﬂed ğ , hep m z n arzuladığı GÜVENLİ HASTANE y gerçekleşt rm ş olacağız. Tehl keler n bel rlend ğ sağlık kurumlarında lk önce saha y leşt rmeler gerçekleşt r lmel d r. Bu uygulamalar, radyasyon alanlarında hasta ve çalışan güvenl ğ amaçlı önlemler TAEK yaptırımları le alınmakta ve per yod k kontroller gerçekleşt r lmekted r. Ortam y leşt rmeler yasal gerekl l kler doğrultusunda, Cerrah g r ş m alanlarında, yoğun bakım ün teler nde, ster l zasyon alanlarında h jyen k havalandırmalar le

desteklenmekted r. Tıbb atık alanlarında se alan ısı ko nt ro l ü l e ö n l e m l e r a l ı n m a kt a d ı r. A n c a k b u uygulamaların yeterl l ğ , gerekl l ğ , per yod k olarak kontrol ve tak pler n n yapılmasının yanı sıra çalışanlarında “İş yer Hek m n n ve D ğer Sağlık Personel n n Görev, Yetk , Sorumlulukları ve Eğ t mler Hakkında Yönetmel k” EK-2 “İşe G r ş/Per yod k Muayene Formu” kullanılarak şe g r ş ve per yod k muayeneler le de desteklenmel ve değerlend r lmel d r. Hastaların transferler nde, hastayı sedyeden yatağına veya tedav alanına aktarımında, araç ve gereçler kullanırken, sağlık kurumunun d ğer h zmet alanları olan oﬁs alanlarında, mutfak, çamaşırhane, depo alanlarında tekn k serv s bölümler nde çalışırken meydana gelen kas ve skelet s stem etk lenmeler ne karşı da uygun ergonom k gereçler seç lmel ve kullanılmalıdır. Alan y leşt rmeler n n yeterl olmadığı r skler n azaltılamadığı alanlarda se 02.07.2013 tar hl Resm Gazete de 28695 Sayı le yayınlanan “K ş sel Koruyucu Donanımların Is yerler nde Kullanılması Hakkında Yönetmel k” esaslarının yanı sıra ek nde yayınlanan seç m tablolarına göre K ş sel Koruyucu Donanım seç mler yapılmalıdır. Tab k lg yönetmel k ek nde bulunan “K ş sel Koruyucu Donanım Kullanımına İl şk n R sk Bel rleme Tablosu” kullanılarak KKD’ler tesp t ed lmel ayrıca Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı tarafından 11.06.2015 tar h nde yayınlanan, “K ş sel Koruyucu Donanımlarla İlg l Uyumlaştırılmış Ulusal Standartlara Da r Tebl ğ ” de d kkate almak gerekecekt r. B r d p not olarak, K ş sel koruyucu donanım olarak sağlık alanında kullanılan k ş sel koruyucu donanımlar hakkında bazı doğru b lenenler nde yanlış olduğunu fade etmem z gerek r. Buna b r örnek vermek gerek rse: EK-1 Kategor zasyon tablosu detaylı ncelend ğ nde, 7.3 maddes nde geçen Amel yat Maskeler n n KKD olmadığı ancak III kategor seç m sonrasında KKD kapsamına dah l ed leb leceğ görülecekt r. Bu nedenle k ş sel koruyucu donanım seç m yapılırken lerde çalışanlarda meydana geleb lecek b r meslek hastalığında sorumlu olmamak ç n, - K ş sel Koruyucu Donanımların İş Yerler nde Kullanılması Hakkında Yönetmel k, - K ş sel Koruyucu Donanımların Kategor zasyon Rehber ne Da r Tebl ğ, - KKD Seç m Tablosu, - K ş sel Koruyucu Donanımlarla İlg l Uyumlaştırılmış Ulusal Standartlara Da r Tebl ğ k ş sel koruyucuların seç m nde mutlaka değerlend r lmes ve seç mler b r heyet nezaret nde gerçekleşt r lmel d r.

Özell kle, bu tablonun çok daha d kkatl ncelenmes gerekt ğ n seç mler n kes nl kle kayıt altına alınmasının yetk l mzaların önem n bel rtmel y m. Satın alma b r mler de bu konular hakkında yeterl b lg ye sah p olmalıdırlar. Eğer bu konuda şüpheye düşülüyorsa mutlaka tekn k uzman anlamında satın alma heyet ne ş güvenl ğ uzmanı da dah l ed lmel d r. Bu seç mler n lerde oluşacak meslek hastalıklarını önlemede ve hukuk boyuta taşınan vakalarda öneml del ller olduğunu tekrar fade edey m. Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan standartta geçen eğ t mler n yanı sıra Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı tarafından yayınlanan “Çalışanların İSG Eğ t mler n n Usul ve Esasları Hakkında Yönetmel k” EK-1 de yer alan; Genel Konular, Sağlık Konuları ve Tekn k Konular başlıklarında, eğ t mler nde sağlık uygulamaları le desteklenm ş olarak ver l yor ve kayıt altına alınıyor olunması öneml d r. Hastanelerde çalışanlara ver lecek İş Sağlığı ve Güvenl ğ eğ t mler yılda en az b r defa ve en az on altı saat olacak şek lde yapılmalıdır.

SAĞLIK KURUMLARINDA AFETLERDE ACİL DURUM YÖNETİMİ : Sağlık s stem n n en öneml unsurlarından olan sağlık kurumları herhang b r şyer değ ld r. Sağlık kurumlarında sunulan h zmetler hayat öneme sah pt r, ve herhang b r ş kolundak h zmet le karşılaştırılamaz. Günlük yaşamda en ufak aksamaların b le büyük sıkıntı yarattığı sağlık h zmetler ne, afet dönemler nde daha çok ht yaç duyulur. Dolayısıyla hastaneler afet dönemler nde hem rut n şler n kes nt ye uğratmadan devam ett rmek hem de artan taleb ve ht yacı k a r ş ı l a m a k z o r u n d a d ı r. Af e t d u r u m l a r ı n d a hastaneler n lk 72 saat kend ler ne yeteb lmeler ç n gerekl düzenlemeler gerçekleşt rmek hedeﬂer

olması Sağlık Bakanlığımızın ana hedeﬁ durumundadır. Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı tarafından 20.06.2012 tar hl ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kanunu kapsamında hazırlanan “İş Sağlığı ve Güvenl ğ H zmetler Yönetmel ğ ” ve “İşyerler nde Ac l Durumlar Hakkında Yönetmel k”, ülkem zde ş yerler n n afet ve ac l durumlara hazırlanması konusunda öneml adımlar olarak değerlend r lmekle b rl kte, yukarıda bel rt len özell kler nden dolayı hastaneler ve sağlık kurumları ç n daha farklı n tel kte planlar hazırlanmalıdır. Bu kapsamda, yapılacak uygulamaların ve çalışmaların hukuk tarafını da değerlend rmem z gerek r. Hukuk Dayanak kısmında adı geçen yönetmel k, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına, ün vers telere, Türk S lahlı Kuvvetler ne, özel hukuk tüzel k ş ler ne ve gerçek k ş lere a t yataklı tedav h zmet sunan tüm hastaneler Bakanlıkça bel rlenen kılavuz çerçeves nde HAP (Hastane Afet ve Ac l Durum Planları) hazırlamakla görevl kılmıştır. Yataklı tedav h zmet sunmayan sağlık tes sler kapsam dışı bırakılmış ve yataklı tedav h zmet sunmayan sağlık tes sler yukarıda sözü geçen genelgede bel rt leceğ g b Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı'nca 18.06.2013 tar hl ve 28681 Sayılı Resm Gazetede yayınlanan “İşyerler nde Ac l Durumlar Hakkında Yönetmel k” kapsamında ac l durum planları hazırlamakla yükümlü kılınacaktır. S ağlık kurumlarının b leşenler nde meydana geleb lecek herhang b r kaybın ve bunun yol açacağı fonks yon kaybının neden olacağı ekonom k mal yet n yanında, sosyal mal yet de oldukça yüksek olacaktır. Bunlara ek olarak, sağlık kurumları b rçok ş yer nden ayıran d ğer öneml özell kler şunlardır: Farklı kullanıcı karakterler ne sah p olması: Hastanelerde yatarak tedav gören hastalar olduğu g b pol kl n klerde ayaktan tedav gören hastalar da mevcuttur. Hastaların yanı sıra personel, hasta yakınları ve z yaretç ler bulunmaktadır. Ÿ Karmaşık yapısı: Hastaneler n bünyes nde otel, oﬁs, laboratuvar, eczane, amel yathane, depo g b farklı şyerler n n yapısal ve fonks yonel özell kler mevcuttur. Ÿ Kullanım özell kler : Hastaneler çoğunlukla 7/24 h zmet ver rler. Bu h zmetlerden farklı ht yaç sah b hastalar, yaşam desteğ ne ht yaç duyan yoğun bakım hastaları, ham leler, çocuklar vb. yararlanır. Ÿ

Hastanelerde kullanılan teçh zat ve malzeme göz önüne alındığında hastane b naları yoğun ve ağır b r yük taşır. 10

SAFETYMAG 6

Bu sayılan nedenler le ac l durumlar, sağlık kurumları ç n ayrı b r önem arz etmekted r.

hazırlama sonrasında sahaya hızla entegre ederek yasal sorumluluklardan kurtulmalı daha güvenl sağlık kurumları oluşturmak ç n gayret sarf etmel y z.

Afet durumunda bu konuda; SKS Hastane Set V-5 R.1 KAD03 “Ac l durum ve afet planı oluşturulmalıdır.” Ÿ 20 Mart 2015 Cuma tar h ve 29301 sayı le yayınlanan “Hastane Afet ve Ac l Durum Planları RG (HAP)” Ÿ Aralık 2015 te yayınlanan “Hastane Afet ve Ac l D u r u m P l a n ı ( H A P ) H a z ı r l a m a K ı l av u z u Yayınlanmıştır. Ÿ

Bu yayına göre sağlık kurumlarında; afet alanında ka ser r sk anal z metodu le tesp t ed len tehl ke ve r sklere bağlı seç lecek konu bazında yılda b r defa masa başı tatb katı, b r defa da saha tatb katı yapılması öngörülmekted r. Bu tatb katlar çalışan ve hasta güvenl ğ n kapsaması yönünden de ş güvenl ğ uygulamaları kapsamında olduğu unutulmamalıdır. Afet ek pler nde bu yasal düzenlemelere uygun olarak tesp t ed lerek yayınlanması ayrı b r önem taşımaktadır.

SONUÇ : Bu çalışmalar sonucunda; Sağlık tanı ve tedav alanına özel ortam önlemler alınmış, Ÿ Enfeks yon hastalıkları uzmanı ve/veya enfeks yon hemş res n n katılımıyla enfeks yonlardan korunma yöntemler , bağışıklama (aşılama) programları ve enfekte materyalle oluşan ş kazalarında yapılması gerekenler bel rlend ğ , Ÿ Bulaşıcı hastalıklardan korunmada elde 5 end kasyon yaklaşımına uygun el yıkamalarının gerçekleşt r ld ğ , Ÿ Çalışan ve hasta güvenl ğ n n yanı sıra hastane enfeks yonlarının önlenmes ç n Sağlık Bakanlığı standartlarına uygun önlemler n alındığı, Ÿ İzolasyon önlemler n n bulaşıcı hastalıklardan korunmak ç n alınan önlemler n alındığı, Ÿ Modern havalandırma ve tes sat s stemler n n kurulu olduğu, ﬁltre değ ş mler n n ve pat kül ölçümler n n per yod k olarak yapıldığı, Ÿ Önlemler n alınmasında yeters z kalınan alanlar se K ş sel Koruyucu Donanım le tehl keler azaltılmaya başlanmış, Ÿ Sağlık kurum çalışanlarının şe g rmeden evvel taramalarının yapılması ç n “İşyer Hek m ve D ğer Sağlık Personel n n Görev, Yetk , Sorumluluk ve Eğ t mler Hakkında Yönetmel k” esasları ve aşılarının tamamlanması enfeks yon kontrolü açısından gerekl l ğ , Ÿ Meslek hastalıklarının azaltıldığı, çalışan per yod k muayeneler n n tak p ed lerek yapıldığı ve kayıt altına alındığı, Ÿ Çalışmaların eğ t mler le desteklend ğ güvenl hastane yolunda lerlenm ş olacaktır. Sağlık alanında h zmet veren bütün çalışanlara sağlıklı ve kazasız çalışmalar d ler m. Ÿ

SAĞLIK TESİSLERİNDE PATLAMADAN KORUNMA YÖNETİMİ : En son olarak ÇSGB denet mler kapsamında ele alınan ancak sağlık alanlarında uygulanması tereddütle karşılanan resm gazetede 30 N san 2013 Salı 28633 Sayı le Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı tarafından yayınlanmış olan “Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehl keler nden Korunması Hakkında Yönetmel k” esasları doğrultusunda “Patlamadan korunma Dokümanı” hazırlanması gerekmekted r. Bu çalışmalarda; ster l zasyon odası et len oks t alanı, doğal gaz kullanılan ısıtma soğutma alanları, tıbb laboratuvarda kullanılan parlayıcı k myasalların bulunduğu alanlar d kkate alınmalıdır. Çalışma sonrasında tesp t ed len bölgeler görsel olarak şaretlenmel ve önlemler KKD ve d ğer güvenl k tedb rler şekl nde saha da uygulamaları olarak yansımaları sağlanmalıdır.

DİĞER YASAL DÜZENLEMELERİN TAKİP VE UYGULAMALARI : İş sağlığı ve güvenl ğ uygulamalarında Avrupa B rl ğ Uyum Müktesebatı çerçeves nde düzenleme çalışmalarına devam ed lmekted r. Yen uygulamaların devreye alınması ve uygulanmasının beklenmes doğaldır. Bu noktada, ş güvenl ğ uzmanları olarak b zler; yasal düzenlemeler daha d kkatle tak p etmel dokümanları yasal gerekl l kler karşılayacak şek lde

MAKALE

EMEK VE YAŞAM

kalİtesİ

Yusuf DOĞAN İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kanunu Hayatımıza g rel 4 yıl oldu... Ben m gözlemler me göre; 6331 Sayılı Kanun hayatımıza g rel 4 yıl oldu olmasına ancak İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kültürü hala stenen sev yeye taşınab lm ş değ l. Avrupa da 1950 'lerde başlayan bu kültürün kısa sürede ülkem z şletmeler ne de adapte olmasını beklemek gerçekç b r yaklaşım olmazdı zaten. N tek m gerçek gözlemler de bu yönde olsa gerek k 4 yıl süre ver lerek, artık tüm şletmeler n hazırlanması ve 6331 sayılı kanun kapsamına alınması beklenen 1 Temmuz tar h n ger de bıraktık, ancak az tehl kel sınıftak ş yerler ne yen den süre ver lerek küçük esnaf ç n bu konunun “kabus'a” dönmes b r süre daha ertelend ... Ertelenmek zorunda kalındı... Neden" kabus" d yorum ? Çünkü b r çok şletme, İş Sağlığı ve Güvenl ğ konusunu hala, yalnızca b r "masraf" olarak görmekted r malesef. Sadece Uzman ve Hek m sözleşmeler yapılarak, sonrasında İSG ye da r kapısından b r adım dah 14

SAFETYMAG 6

atılmayacak yüzb nlerce az tehl kel sınıfta bulunan şletme b r " kabus " 'un ç ne g rmekten kısa süre daha kurtulmuş oldu. ÇSGB açıklamasına göre; 01.01.2017 tar h ne kadar yapılacak teft şlerde; eğ t m, zleme ve kontrol çalışmaları gerçekleşt r lerek İSG Profesyoneller ve Meslek Yeterl l k Belgeler konularında herhang b r yaptırımda bulunulmayıp uyarılar yapılacak ve kayıtlar tutulacaktır. Pek tüm bu ertelenm şl kler n ve adaptasyon süreçler n n yanı sıra acaba "Ortam Ölçümler " konusunu ele alacak olursak; d kkatle görsel olarak çalışmamız gereken ortam aydınlığının, meslek hastalığına yol açab lecek t treş m faktörünün ya da soluduğumuz havanın kal tes ç n neler söyleyeb l r z ? Bazı büyük şletmelerde İSG kuralları, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kanunu çıkmadan önce de hassas yetle uygulanıp ortam koşullarının şletme bölümler nde gözlem altında tutulmasına özen göster l yor ve çalışanların ortam koşullarından dolayı sağlık ve emn yet şartlarının tehl keye atılmaması konusunda çalışmalar yapılıyordu. Ancak bu durum b r çok şletme de böyle değ l. K myasal madde le çalışan ﬁrmalardan tutun k hassas şlemler n yapıldığı ve aydınlatma değerler n n hayat önem taşıdığı b rçok şletme konudan habers z ya da haberdar olmak stem yor.

Yönetmel kler m z bu konu le lg l her ortam ve şletme ç n uygulanab lecek kes n hükümler bel rtmemekle beraber ortam ölçümler n n yapılıp yapılmamasını b r nev şveren n n s yat fine bırakmış durumda. Şöyle k , örneğ n şletmen z de yaptığınız ş le lg l toz a da r h çb r gözle görülür r sk bulunmamakta se şveren olarak ortamdak toz ölçümler n yaptırmak stememen z de haklı b r gerekçe olarak görüleb l yor. Ancak şletmen z n göz le değ l hassas c hazlarla yapılacak b r değerlend rmeye ht yacı olabl r. Sonuç t bar le "part kül yapılar" çok ufak boyutlarda olmakla beraber, bazen kokularını h ssedemey p onları göremesekte, ortamda b ze zarar vermeye yetecek kadar bulunab lmekted rler. Genell kle fazla önemsenmeyen t treş m ölçümler h ç beklenmeyen el aletler nde sınır değerler n üzer nde çıkab lmekte ve düşünün k böyle b r el alet le meslek hayatınız boyunca 20 yıl – 30 yıl g b uzun b r süre çalışmak durumundasınız, hal yle meslek hastalığının tanımındak g b "an den" ortaya çıkmayan, uzun vadede kend n gösteren b r meslek hastalığına yakalanmanız ler k yaşantınızda s z n ç n c dd problemlere yol açab l r. Tab şveren konumda sen z ve ortam ölçümler n yaptırarak gerekl tedb rler almadıysanız s z n ç nde, çalışanınızın ler de hukuksal b r süreç başlatması ş hayatınız ve meslek kar yer n z açısından problem olacaktır. Bu örnekler tab k de çoğaltılab l r, termal konfor le lg l yetk l kuruluşlara yaptıracağınız ortam ölçümler n n net ces nde uygulamak steyeceğ n z tedb rler çalışanlarınızın ver m n arttırarak uzun vadede firma karlılık oranınızı c dd anlamda yükseltmes nden tutun k yaşanab lecek ş kazalarının önüne geçmek, engellemek veya ş ddet n azaltmaya kadar b rçok yarar sağlayab l r. Sonuç olarak; ortam ölçümler hakkında öyle tahm n ed yorum k , b rçok meslektaşım da ben mle aynı fik rde olacaktır ve şletmen z n büyüklüğü le çalışanlarınızın sayısı kaç olursa olsun muhakkak şletmen z n faal yet sınırları çer s nde ortam ölçümler n en az b r kere yaptırmanız s ze, şletmen ze ve çalışanlarınıza ver m, tedb r ve güvence sağlayacaktır. Sağlıklı, emn yetl ve kazasız b r ş hayatı d lekler mle...

MAKALE

RİSK ANALİZİ M. Tevﬁk ARPACI İş GüvenlİĞİ Uzmanı

Son yıllarda çeş tl kanun ve yönetmel klerle zorunlu olarak günlük hayatımızın ç ne g ren İş Sağlığı ve Güvenl ğ kavramının önem , gün geçt kçe daha çok anlaşılıyor. İş Sağlığı ve Güvenl ğ S stem n n temel n oluşturan en öneml yapı taşı şüphes z k R sk Anal z çalışmasıdır. Bu ş n esası sektörde görev yapmakta olan İş Sağlığı ve Güvenl ğ Profesyoneller n n R sk Anal z kavramına bakış açılarının; "durum tesp t nden" sonra mevcut d u r u m u " y l e ş t r m e " te m e l l o l m a s ı ve b u y leşt rmen n sürekl l ğ n n sağlanması olmalıdır. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kanunu şyerler nde ş sağlığı ve güvenl ğ n n sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenl k şartlarının y leşt r lmes ç n şveren ve çalışanların görev, yetk , sorumluluk, hak ve yükümlülükler n g b pek çok konuda düzenleme get rmekted r. 16

SAFETYMAG 6

YAŞAYAN BİR SİSTEMDİR 6331 Sayılı kanunla lg l olarak yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenl ğ R sk Değerlend rmes Yönetmel ğ nde R sk Değerlend rmes ; İşyer nde var olan ya da dışarıdan geleb lecek tehl keler n bel rlenmes , bu tehl keler n r ske dönüşmes ne yol açan faktörler le tehl kelerden kaynaklanan r skler n anal z ed lerek d e re ce l e n d r l m e s ve ko n t ro l te d b r l e r n n kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekl çalışmalar olarak tanımlanır. Aynı yönetmel kte yapılmış olan r sk değerlend rmes n n ; a) İşyer n n taşınması veya b nalarda değ ş kl k yapılması. b) İşyer nde uygulanan teknoloj , kullanılan madde ve ek pmanlarda değ ş kl kler meydana gelmes . c) Üret m yöntem nde değ ş kl kler olması. ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmes .

d) Çalışma ortamına a t sınır değerlere l şk n b r mevzuat değ ş kl ğ olması. e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözet m sonuçlarına göre gerekl görülmes . f) İşyer dışından kaynaklanan ve şyer n etk leyeb lecek yen b r tehl ken n ortaya çıkması durumları meydana gelmem şse tehl ke sınıfına göre çok tehl kel , tehl kel ve az tehl kel şyerler nde sırasıyla en geç k , dört ve altı yılda b r yen lenmes gerekt ğ bel rt lm şt r. Bununla b rl kte sektör genel nde mevcut durum ncelend ğ nde; R sk Anal z n n ş n başında yapılan b r çalışma olup tehl ke sınıfına bel rl b r süre geçerl l ğ olan ve süre b t m nde yen lenmes gereken b r doküman olarak algılandığı ve şyer nde meydana gelen değ ş kl kler neden yle veya meydana gelen ş kazalarında R sk Anal z nde herhang b r yen leme yapılmadığı görülmekted r. Ayrıca R sk Anal z nde; R sk Değerlend rme Ek b nce proakt f bakış açısıyla tesp t ed len r skler n en yüksek olanından başlayarak alınması öngörülen önlemler n ver len term nlere uygun olarak alınıp alınmadığının da etk n olarak tak p ed lmed ğ görülmekted r. R sk Anal z b r kere yapılıp ,herhang b r denet m sırasında ya da b r soran olduğunda göster lecek b r doküman değ ld r !!! Bu dokümanda tesp t ett ğ m z uygunsuzlukların g der l p g der lmed ğ n tak p ederek kayıt altına almak ve eğer ver len term nde g der lmem ş se şverene yazılı olarak b ld rmek, kurul mevcut se gündeme get rmek İş Güvenl ğ Uzmanı ve İş Yer Hek m n n görev d r. Yapılacak bu kontroller R sk Anal z Dokümanının lg l maddes ne atıf yapılarak Düzelt c Önley c Faal yet (DÖF) Formları le kayıt altına alınmalı ve R sk anal z Dosyasına eklenmel d r. Bu da R sk Anal z Dokümanının sürekl olarak İSG profesyonel n n masasında bulunması ve alınması gereken önlemler n rut n tak p ed lmes anlamına gel r.

İş Güvenl ğ Uzmanlarının Görev, Yetk ve Sorumluluklarıyla lg l yönetmel kte; “İş sağlığı ve güvenl ğ yönünden r sk değerlend rmes yapılmasıyla lg l çalışmalara ve uygulanmasına katılmak, r sk değerlend rmes sonucunda alınması gereken sağlık ve güvenl k önlemler konusunda şverene öner lerde bulunmak ve tak b n yapmak." yükümlülüğünün yer ne get r lmes ve bu yer ne get rmen n yasal olarak spat ed leb l r olması gerekmekted r. Esasen İş Güvenl ğ Uzmanının yer ne get rmes gereken 4 asl görev bulunmaktadır; Mevcut r skler durumu Tesp t Etmek, mevcut durumla lg l Öner de Bulunmak, tesp t ed len durum le lg l öner y İşverene B ld rmek ve bu b ld r mlerle lg l alınan aks yonları Tak p Etmek. İş Sağlığı ve Güvenl ğ uygulamaları açısından sahada gözlemlenen durumlarda se, İSG Uzmanı mevcut durumu tesp t etmekte ancak genel olarak öner de

SAFETYMAG 6

bulunurken; şveren n mal yet artırıcı önlemlerle lg l etk s altında kalarak, tam olarak gerekl olan önlemle lg l b ld r mde bulunamadığı gözlenmekted r. Uzmanın her ne koşulda olursa olsun yasal sorumluluğunu üzer ne aldığı ﬁrmada ş n "İş Sağlığı Ve Güvenl ğ öncel kl " yapılab lmes ç n gerekl olan öner lerle lg l şverene b ld r mde bulunması ve bu b ld r mlerle lg l olmazsa olmaz tak p etme yükümlülüğünü yer ne get rmes gerekmekted r. Tüm öner ler n Düzelt c Önley c Faal yet (DÖF) Formları üzer nde kayıt altına alınarak tak p ed lmes , gerçekleşt r len önlemler n gözden geç r lerek, lave r sk oluşturup oluşturmadığının değerlend r lmes sonucunda kapatılarak, R sk anal z Dosyasına eklenmes gerekmekted r. R sk anal z çalışmasına bu açıdan bakıldığında yasa ve yönetmel kler n öngördüğü proakt f yaklaşımın, ş kazalarının önlenmes nde ve İş Sağlığı ve Güvenl ğ çalışmalarında etk n şek lde fayda sağlayacaktır.

MAKALE

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ MARUZ KALDIĞI MESLEK HASTALIKLARI

Gördüğümüz g b , çalışan hastalıklarında meslek hastalıkları çok az b r yüzde kapsamaktadır. Ancak meslek hastalıkları toplumsal önem olan hastalıklardır. Neden m ? Çünkü meslek hastalıkları şu anda çalışanları etk led ğ g b önlem alınmazsa gelecekte de aynı şyer nde ya da aynı ş kolunda çalışacakları da etk leyecekt r.

Dr. Olcay Den z TÜRKERİ Sağlık Çalışanları Dey nce K mler Gel r Aklımıza ? 5510 Sayılı Sosyal S gortalar ve Genel Sağlık S gortası Kanununa göre; Meslek Hastalığı çalışanın çalıştığı, yaptığı ş n n tel ğ nden dolayı tekrarlanan b r sebeple veya ş n yürütüm şartları yüzünden uğradığı geç c veya sürekl hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük haller d r. “Hek mlere/sağlıkçılara ne olab l r k ? Onlar zaten sağlık kuruluşlarında çalışmıyorlar mı?”. Bu sorular genell kle duyduğumuz cümleler değ l m ? Oysa k sağlık kuruluşları en r skl çalışma alanlarının başında gel r. Sağlık kuruluşlarında hem r sk n çeş tler fazladır hem de maruz kalındığında doğab lecek sonuçlar c dd d r. Çalışanlarda görülen hastalıklara göz atacak olursak tablo şöyled r;

100% 80%

Meslek Hastalıkları

60%

İşle İlg l Hastalıklar

40%

Genel Hastalıklar

20%

“Görüldüğü g b gen ş b r yelpazed r sağlığımıza h zmet verenler.”

Hek mler Sosyal h zmet görevl ler D ş sağlık meslekler Hemş re Sağlık eğ t mc ler D ş hek mler Veter ner F zyoterap stler Sağlık memurları Z raat mühend sler Ebeler Tıp ﬁz kç ler Hasta bakıcılar Eczacılar Sağlık mühend sler H zmetl ler B yologlar Çevre sağlığı tekn syenler İdar şler görevl ler D yet syenler Çocuk gel ş m uzmanları Şoförler

SAFETYMAG 6

Sağlık Alanında Meslek Hastalığına Yol Açab len R sklere göz atacak olursak 5 madde hal nde sınıﬂandırab l r z.

Dünya Sağlık Örgütü ver ler ne göre tüm dünyada 35.000.000 sağlık çalışanına yılda 3.000.000 kan kaynaklı bulaş olmaktadır k bunlar;

-B yoloj k ajanlar(M kroorgan zmalar) -K myasal ajanlar(Kars nojenler, toks k ajanlar vb.) -F z ksel ajanlar(Radyasyon, elektromanyet k alan vb.) -Ergonom k r skler -Ps kososyal Ajanlar (Mobb ng, tükenm şl k sendromu)

70.000 HBV 15.000 HCV

Yapılan stat st klere göre Sağlık Çalışanlarının d ğer s v l çalışanlara göre enfeks yon hastalıklarına 10 kat daha fazla yakalandığı gözlemlenm şt r. B rde göz ardı ed len b r durum şu k taşıyıcılık r sk n düşünürsek sağlık personel n n a leler de r sk altındadır. ABD'de sağlık çalışanlarında her yıl 600 000 ğne batması veya kes c alet yaralanması olmaktadır. Dünya genel nde 2002 yılında 344 sağlık çalışanı mesleksel yolla HIV enfeks yonuna yakalanmıştır. Sağlık personel n n sağlığı konusu, ülken n sosyoekonom k düzen yle de yakından lg l d r. Çünkü halkın gen ş kes mler n n h zmetlerden yoksun kalması (su, kanal zasyon, sağlıklı konut, eğ t m vb.), bulaşıcı hastalıkların en çok görülen hastalıklar sıralamasında öne geçmes ne yol açar. Bu öncel kleme, aynı zamanda sağlık personel n n karşılaşma olasılığı olan mesleksel r skler çer s nde bulaşıcı hastalıkları öne çıkarır.

Enfeks yon etkenler k ana grupta toplanab l r; B r nc grup kan ve kanlı vücut sıvıları le temas sonucu (açık yaradan mukozalardan veya ğne batması le c ltten)bulaşan etkenlerd r. Ve en öneml ler Hepat t B, Hepat t C, HIV ve Kırım Kongo Kanamalı Ateş . Son yıllarda Kırım Kongo Kanamalı Ateş nden ölen sağlık çalışanlarını basından zlem şs n zd r. Pek çok sağlık çalışanımız k bunların arasında cerrahlar da vardır Hepat t B ya da Hepat t C bulaşı almışlardır. İk nc grupta yer alan etkenler damlacık ve hava yoluyla yakın temas, öksürme, hapşırma le hasta k ş den bulaşırlar: Nezle, gr p, tüberküloz, kızamık, suç çeğ , men ngokok, d fter , boğmaca, kabakulak bu gruptadır.

Ülkem zde yapılan k çalışmada tüberküloz ns dansı sağlık çalışanlarında topluma göre 3 kat fazla bulunmuştur. Yalnızca bulaşıcı hastalıkların tedav s le uğraşan serv slerde değ l; amel yathanelerde, kan ya da solunum yoluyla geçen hastalıkların tedav s yle uğraşılan bölümlerde de sağlık personel r sk altındadır. Hepat t, AİDS, Şarbon sağlıkçıların meslek hastalıklarının en b l nenler ndend r. Ayrıca Sağlık h zmet sunulan kurumlar çok sayıda k myasal madden n kullanıldığı çalışma alanlarıdır. Bunlardan anestez k maddeler, s totoks k maddeler ve ster l zasyonda kullanılan maddeler, sık kullanılmaları ve etk ler neden yle öneml d r. Amel yathanede hastaların bayıltılması ç n kullanılan k myasalların çoğu, b r süre sonra nsan sağlığı ç n zararlı olduğu anlaşılarak terk ed lmekted r (Örneğ n: Tr kloret len), Hastanın bayıltılması şlem n b rçok kez tekrarlayan anestez yoloj personel ve amel yathane çalışanları, sızıntılar dolayısıyla r sk altındadır. Anestez k maddeler n neden olduğu hastalıklar; Kanser, karac ğer ve böbrek hastalıkları, mental fonks yon ger lemes , baş ağrısı, yorgunluk, konjen tal hastalıklar, spontan düşük şekl nde sayılab l r. Ayrıca b yok mya vb laboratuarlarda çalışan personel de çeş tl k myasallarla karşı karşıyadır.

Sağlığımızı etk leyen ﬁz ksel ajanları da göz ardı etmemek gerek r.

Ergonom k sebeplerden kaynaklı hastalıklara bakacak olursak;

Radyasyon, elektr k, gürültü, kanserojen ajanlar, kötü havalandırma, v brasyon, kötü aydınlatma g b r skler de söz konusu çalışma ortamlarımızda.

Sürekl ayakta kalarak çalışma, çalışma süres n n uzun olması, ağır yük kaldırılması neden yle kas skelet s stem hastalıkları da sık rastlanılan b r durumdur. Bel ağrısı d ğer meslek gruplarına göre en çok sağlık b a k ı m ı ve re n l e rd e g ö r ü l m e kte d r. H e m ş re, ﬁzyoterap st, hasta bakıcılarda ağır yük taşımak kas skelet s stem yaralanmalarına yol açab l r. B r de y ne uzun süre ayakta kalmak sebeb yle var s te sık görülen hastalıklar arasındadır.

Radyasyon ç n yüksek r sk grupları; -Radyoloj de çalışanlar -Radyasyon onkoloj s nde çalışanlar -Nükleer tıpta çalışanlar -Amel yathane çalışanları -D ş kl n kler nde çalışanlardır. Görüntüleme merkezler nde ve kemoterap ün teler nde çeş tl yollarla personel radyasyona maruz kalab l r. Hastalar, b r kez ama sağlık personel b rçok kez radyasyona maruz kalmakta, yaşamını radyoakt v te yüklü alanlarda geç rmekted r. Serv slerde ya da amel yathanelerde, hasta başında ve korunmasız gerçekleşt r len şlemlerde sıklıkla etk lenme söz konusudur. Radyasyonun akut ve kron k etk ler olab l r. Akut durum genell kle b r defa yüksek dozda ışımaya maruz kalınması sonucu etk lenen bölgede er tem, nekroz (doku ölümü), gebel kte bebeğ n ölümü, bebekte gel şme ger l ğ , nöroloj k etk (kafatası küçüklüğü vs) olab l r. Kron k radyasyon hasarı se k ş ler n uzunca b r süre ç nde aralıklı olarak düşük dozlara maruz kalması sonucu oluşur. Yıllar sonra da ortaya çıkab l r. Katarakt, kanser(t ro d, der , yumurtalık kanser ), ömür süres n n kısalması ve kalıtımsal bozukluklara yol açab l r. Hastanede çalışanlarda b r d ğer tehl ke de borularda, çel k alt yapılarda, ısı zolasyon materyaller nde, zırhlamada kullanılan asbestt r. Asbest de akc ğer kanser , lösem , mal gn mezotelyama, trakea ve bronş kanser ne yol açab l r. Aydınlatma faktörler n n çok kesk n olması yorgunluk h ss uyandırır. Kötü aydınlatma durumunda se görüş alanı kısıtlanır, göz ağrısı, kaşıntı, göz yaşarması, gözlerde uyum yeteneğ azalması, baş ağrısı, renk yanılsamaları, performans azalması, özell kle gece nöbet tutanlar ve yoğun bakım çalışanlarında p neal bez fonks yonunun olumsuz etk lenmes sonucu meme kanser ve üreme bozuklukları görüleb l r.

SAFETYMAG 6

Yakın çevremden b r örnek vermek gerek rse ham le b r hemş re arkadaşımız yıllar önce hastanede nöbet sırasında hasta yatağını çekmes neden yle 7 aylık bebeğ n düşük yoluyla kaybetm şt r.

Sağlık çalışanlarında meslek hastalığına neden olan ps koloj k etkenlere gel nce; Uzun sürel çalışma, çalışma koşullarının sürekl değ şmes , ş ortamında sosyal desteğ n azalması, aşırı ş yükü, zaman baskısı, d nlenme molalarının yeters zl ğ , sürekl ayakta kalma, ﬁz ksel olarak kötü ş koşulları, beslenme düzens zl ğ , uyku bozuklukları, zor ve karmaşık görevler g b nedenler strese yol açar Bu durum zamanla şe gelme steğ nde azalma, şe olan lg n n azalması, sosyal l şk ler ve a le l şk ler n n bozulması ve n hayet nde tükenm şl k sendromuna kadar g deb l r. Sağlık çalışanlarında ps k yatr k hastalık görülme sıklığı toplum genel nden 1,5 kat fazladır. Sağlık personel n n yoğun olarak maruz kaldığı vard ya, nöbet, gece çalışmaları, çağrı üzer ne çalışma g b aşırı ve düzens z çalışma çok sayıda sağlık sorununa ve ş güvenl ğ problem ne yol açab lmekted r. Bunlar arasında bell başlıları; kron k uykusuzluk, yorgunluk, motorlu araç kazaları, hafıza ve konsantrasyon bozuklukları, ş kazaları, malprakt s, bazı kanser türler , duygu-durum bozuklukları, tükenm şl k sendromu, yabancılaşma ve a le ç g b sorunlar olarak bel rt leb l r. Bunların dışında, sağlık personel n n meslek uygulamalarından kaynaklanan “bedensel, ruhsal ve sosyal” b rçok tehl ke tanımlanab l r.

Bu mesleksel tehl keler n tümü önleneb l r. H ç b r kaçınılmaz değ ld r, uygun önlemlerle sıfıra yaklaştırılab l r. O zaman sorgulamamız gereken konu şudur: Nasıl? B l m, her konuyu yen den yen den keşfetmez. Önce bu konuda yapılmış olan keş ﬂer ve uygulamaları gözden geç r r. Enfeks yon hastalıklarının bulaşma yolları 19. yüzyıldan ber çözümlenmeye başlanmıştır. Hatta bunların aşıları ve laçları da çoğunlukla ortaya konulmuştur. Radyasyon konusunda se, uluslararası sözleşmelerden, uluslararası kurumsallaşmalara kadar b rçok koruyucu mekan zma ortaya konulmuştur. Ülkem zde de bunların tümü kabul görmüştür. K myasallar ve anestet k gazlar le lg l b lg b r k m de oldukça fazladır. Hem dünyada ve hem de Türk ye'de bunların zararlı etk ler n n nasıl tanınab leceğ ve önleneb leceğ konusunda gen ş b r b lg b r k m bulunmaktadır. Bu arada sağlık çalışanlarına uygulanan ş ddete de değ nmeden geçemeyeceğ m. Çalışanlara uygulanan kaba kuvvete sık sık rastlıyoruz artık. Toplum, hastalıklardan korunma konusunda umursamazdır. Toplum, erken tanı konusunda duyarsızdır. Ama “en son aşamada sağlık tes s ne get rd ğ ” hastasının ne pahasına olursa olsun kurtarılmasını bekler. Mesleğ m z n kaçınılmaz b r olgusu olan bu stem karşısında, sağlık personel de el nden gelen yapmak ster. Ama yaşamın gerçekler le stekler m z her zaman buluşmaz. Bunu kabullenmek de kolay değ ld r. Hele hasta ve yakınları ç n... Ama duyulan tepk ve öfken n hedeﬁne sağlık çalışanlarını oturtmak vefasızlıktır. Hele yeters z kapas teler ve personel s ay ı s ı n d a k k ı s ı t l a m a l a r ı d ü ş ü n d ü ğ ü m ü zd e, h zmettek aksamaların faturasının yönet c lerce ustaca sağlık personel ne yönlend r lmes ha nl kt r. Bu ha nl ğ yalnızca sağlık tes sler n n yönet c ler , yalnızca hatalı sağlık pol t kalarının m marı pol t kacılar yapmıyor; çarpık düzen sürdürmey kend çıkarlarına uygun görenler de, günah keç s olarak kend ler n n dışındak ler (özell kle de çalışanları) göster yorlar. Sağlık personel n n karşı karşıya kaldığı r sklerden “kaba kuvvet uygulanması” bunlar çer s nde çözümü en zor olandır.

Çünkü toplumda ş ddet kullanımı, tek başına b reysel öfke ve çares zl kten kaynaklanmaktadır. Öyle olsaydı, nsanlar, lkel toplumlarda da, hasta tedav s n üstlenen yüce k ş ler (şaman, büyücü vb) döver ve öldürürlerd . Bu ş ddet uygulaması, yen d r ve küreselleşmen n toplumda yaygınlaştırdığı b r tepk b ç m d r. Bu bakımdan kes n çözümü, b r tek sağlık tes s n n kend olanaklarıyla açıklanamaz. Ama güvenl k önlemler n n arttırılması, güvenl k personel n n güçlend r lmes ve potans yel tehl keler karşısında hasta yakınlarının sağlıkçılarla görüşmes nde sayı sınırlamasına g d lmes düşünülmel d r.

Sağlık çalışanlarında da her ş kolunda olduğu g b meslek hastalıklarını önlemek ç n önlem almak zorundayız. Bu önlemler kısaca özetlersek; -İSG le lg l uygulamalara t t zl kle uyulmalı, -Eğ t m ve b lg lend rme yapılmalı -İş yükü azaltılmalı, -Çalışma ve d nlenme saatler düzenlenmel , -Ergonom k çalışma ortamı sağlanmalı, -Kulllanılan zararlı maddeler zararsız ya da daha az zararlı olanlar le değ şt r lmel -Radyasyon güvenl ğ ve doz metre kullanımı sağlanmalı, -İş h jyen açısından ortam ölçümler t t zl kle yapılmalı ve zararlı etkenler uygun tekn klerle uzaklaştırılmalı -Gerek yorsa k ş sel koruyucular kullanılmalı, -Kontrol muayeneler ne zamanında g d lmel , -Denet mler yapılmalı ve yasal yaptırımlar uygulanmalıdır. Tüm sağlık çalışanlarımıza y b r sağlık pol t kası uygulanarak kazasız, hastalıksız, olab ld ğ nce az stresl , güvenl b r çalışma hayatı d lekler mle SAĞLIKLA KALIN. 23

16 İşç Akşam Yemeğ nde Zeh rlend Ed n len b lg ye göre, Gördes Barajı gölet nşaatında çalışan 16 şç akşam yemeğ n yed kten sonra rahatsızlandı. Rahatsızlanan şç lerden 12's Gölmarmara Devlet Hastanes ne, 4'ü se Akh sar Mustafa K razoğlu Devlet Hastanes ne kaldırıldı. İşç ler n hayat tehl kes n n bulunmadığını fade eden Gölmarmara Beled ye Başkanı Kam l Öz, AA muhab r ne yaptığı açıklamada, "Baraj nşaatında çalışan 16 şç m z akşam yemeğ n n hemen ardından rahatsızlandı. Sağlık ek pler müdahale ederek şç ler m z Gölmarmara ve Akh sar'dak hastanelere kaldırdı. Şu an ç n hastaneler le rt bat hal ndey z." ded .

Yapımı Devam Eden Alışver ş Merkez İnşaatında Kat Çöktü 8 İşç Yaralandı. Olay, sabah saatler nde Altınşeh r Mahalles 'nde meydana geld . Yapımı devam eden b r alışver ş merkez n n 3'üncü katının harcının döküldüğü sırada çökme meydana geld . Çökmede şç ler yaralanırken, hbar üzer ne nşaatın olduğu bölgeye kurtarma ve sağlık ek b sevk ed ld . Ek pler n yaptığı çalışmayla göçük altından çıkarılan 8 şç , ambulanslarla Adıyaman Ün vers tes Eğ t m ve Araştırma Hastanes 'ne götürüldü. Ac l serv ste tedav s ne başlanan yaralıların sağlık durumunun y olduğu açıklandı.

Bu şç ler n kontrol amacıyla b r gece hastanede müşahede altında tutulacağı öğren ld .

Yıkılan Duvarın Altından Kalan 2 İşç Yaralandı

Sakarya'nın Sapanca İlçes nde Su Fabr kasında Pres Mak nes ne Sıkışan İşç , Kaldırıldığı Hastanede Öldü.

Tek rdağ'ın Malkara lçes nde yıkılan duvarın altında kalan 2 şç yaralandı. Olay, Kadıköy Mahalles mevk ndek b r yağ fabr kasında meydana geld . Ed n len b lg ye göre, şç ler n çalıştığı sırada beton duvar yıkıldı. Yıkılan duvarın altında kalan İbrah m Çam (45) ve Mustafa Çay (47) yaralandı. Olay yer ne gelen ambulanslarla yaralılar Malkara Devlet Hastanes 'ne kaldırıldı. Durumlarının y olduğu öğren len yaralı şç ler n tedav altına alındığı bel rt ld .

SAFETYMAG 6

Alınan b lg ye göre, Mahmud ye Mahalles 'nde faal yet gösteren su fabr kasında çalışan Selçuk Işıkelekoğlu (31), pres mak nes ne sıkıştı. Kazayı gören mesa arkadaşları, mak ney durdurarak durumu 112 Ac l Serv s ek pler ne b ld rd . Sağlık ek pler n n lk müdahales n n ardından Sapanca Devlet Hastanes ne kaldırılan Işıkelekoğlu, Sakarya Ün vers tes Eğ t m ve Araştırma Hastanes ne sevk ed ld . Yaralı şç , müdahaleye rağmen kurtarılamadı.

Mob lya İşç s , İş Kazası Sonucu Hayatını Kaybett

Gaz Sıkışması Sonucu Patlama, 2 Yaralı

Bursa'nın İnegöl lçes nde mob lya malathanes nde çalışan b r şç , mak neden fırlayan ağaç parçasının gözüne saplanması sonucu fec şek lde can verd .

Adana'da, LPG tüpü bayisinde gaz sıkışması sonucu meydana gelen patlamada 2 kişi yaralandı. Merkez Seyhan ilçesi Gürselpaşa Mahallesi 75059 Sokak'ta, iki katlı evin alt katındaki LPG tüp bayisinde tüplerden sızdığı sanılan gaz sonucu patlama meydana geldi. Patlamada iş yeri sahibi Cezmi Güzel (43) ile yanında çalışan A.Ş. yaralandı. Güzel'in vücudunda yanıklar oluştu. Yaralılar, ambulanslarla hastanelere kaldırıldı.

Olay, Mob lya Ağaç İşler Sanay 23. Sokak üzer nde meydana geld . Ağaç kıyım mak nes nde çalışmakta olan 34 yaşındak Turgay Kaya, mak neden fırlayan ağaç parçasının sol gözüne saplanması sonucu kanlar çer s nde yerde kaldı. Olayı gören Kaya'nın çalışma arkadaşları durumu 112 ac l serv s ek pler ne b ld rd . Olay yer ne gelen sağlık ek pler , Turgay Kaya'nın olay yer nde hayatını kaybett ğ n bel rled . Olayı duyan ve Turgay Kaya'nın çalıştığı yere gelen yakınları se s n r kr zler geç rd . Turgay Kaya'nın cesed yapılan olay yer ve savcılık ncelemes n n ardından İnegöl Devlet Hastanes morguna kaldırıldı. Olayla lg l soruşturma devam ed yor.

Patlama nedeniyle iş yeri, üst kattaki ev ile bayi önünde park halindeki iki araçta hasar oluştu, dükkandaki tüpler sokağa savruldu. Polis ekipleri çevrede güvenlik önlemi aldı, itfaiye ekipleri, dükkanda soğutma çalışması yaptı. Patlama sonrası arbede ve gözaltı Öte yandan, çevrede toplanan kalabalık arasında bir kişinin yankesicilik yaptığını iddia eden vatandaşlar, bu kişiyi darbetti. Zanlı, polis ekipleri tarafından uzaklaştırıldı. Arbede sırasında kaçmaya çalışan zanlı, polislerce gözaltına alındı.

Man sa'nın Şehzadeler İlçes nde Tad latı Yapılan Çatının Çökmes Sonucu 5 Sur yel İşç Yaralandı.

Bursa'nın Geml k İlçes nde, Borusan Mannesman Fabr kası'nda Meydana Gelen İş Kazasında, B r İşç Hayatını Kaybett .

Alınan b lg ye göre, İsmet İnönü Anadolu Kız Tekn k ve Meslek L ses n n ek b nasındak çatı, v nc n çatıya koyduğu tuğlaları taşıyamayarak çöktü.

Borusan Mannesman Fabr kası'nın sevk yat bölümünde, balet n n altında kalan Abdullah Batak, ağır yaralandı. Fabr ka ambulansıyla Geml k Devlet Hastanes 'ne kaldırılan evl b r çocuk babası 30 yaşındak Abdullah Batak, yapılan tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı.

Çatıda çalışan Sur yel Hüsey n Musa, Rıdvan El Ahmet, Ces m Hasan Abdullah, Hafız Abdullah Ahmet ve İsma l Ahmet yaklaşık 7 metre yüksekten zem ne düştü. Yaralılar, Man sa Devlet Hastanes , Merkez Efend Devlet Hastanes le Celal Bayar Ün vers tes Hafsa Sultan Hastaneler ne kaldırıldı.

Batak'ın cenazes otops ç n Bursa Adl Tıp Kurumu'na gönder ld . Olayla lg l başlatılan tahk kat sürüyor.

Yaralıların sağlık durumlarının y olduğu öğren ld .

YAPI İŞLERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK PLANININ GEREKÇELERİ

Yapı firmalarının sağlık ve güvenl k planı hazırlaması ve uygulaması ç n b rçok sebep vardır. Bu sebepler oluşturab lecek faktörler aşağıda sıralanmıştır. 1.1 - İnsan Sorumluluklar Yaşamak, özgürlük ve k ş güvenl ğ herkes n hakkıdır (BM Güvenl k Konsey ,1949). Tıbbî zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, k ş n n vücut bütünlüğüne dokunulamaz (Anayasa, 1982). Bu yüzden firmaların çalışanlarına karşı, onların sağlık ve güvenl ğ n sağlamada nsan sorumlulukları vardır. Çalışanları sağlıklı b r şek lde a leler n n yanına göndereb lmen n yolu da, onların çalışma ortamında ş sağlığı ve güvenl ğ n tahs s etmekten geçer. B r yapı fi r m a s ı ç n ş a n t ye d e s a ğ l ı k ve g ü ve n l ğ sağlayab lmen n en y yollarından b r s kapsamlı b r yazılı plana sah p olmak ve bunu uygulamaktır. 30

SAFETYMAG 6

1.2 - Ekonom k Sebepler İş sağlığı ve güvenl ğ le lg l faal yetlere, ek mal yetler doğuran külfetl şler olarak bakılırsa bu anlayışın özüne değer ver lmem ş olur. İşveren mal yet end şes le gerekl ş sağlığı ve güvenl ğ tedb rler n almazsa veya şç ler değ ş k özens zl k sebepler le şveren n alacağı önlemlere uymazlarsa hep beraber zarar görmeler kaçınılmaz olacaktır. Ayrıca şe bağlı hastalıkların ve kazaların ortaya çıkarmış olduğu doğrudan ve dolaylı mal yetler büyük önem arz etmekted rler. Günümüzde şletmeler n ş sağlığı ve güvenl ğ n ne derece sağladıkları, ekonom k başarıları açısından hayat b r önem taşımaktadır. İş sağlığı ve güvenl ğ anlayışının ben msenmed ğ ve faal yetler n bu anlayış ışığında yürütülmed ğ durumlarda sayısının artacağı kes n olan kaza ve benzer aksaklıklar şç ve şverenlere çok c dd mal yetler get recekt r. Bu yüzden ş sağlığı ve güvenl ğ anlayışının şletmen n tümünde ben msenmes gerekl d r.

İş sağlığı ve güvenl ğ ne yapılan yatırımlar lk bakışta külfetl g b görünse de, uzun dönemde şletmede olab lecek kaza ve yaralanmaları azaltacağı ç n şletmen n masraﬂarını azaltacaktır. Unutulmamalıdır k önlemek ödemekten her zaman daha ucuzdur. Kapsamlı b r sağlık ve güvenl k planının uygulanması ekonom k olarak ﬁrmaya b rçok yönden tasarruf sağlayacaktır. Bunlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır: Ÿ

Planın uygulanması başarılı olursa ÎSG (İş Sağlığı ve Güvenl ğ ) alanındak hata ve hmallerden kaynaklanan muhtemel cezalarda azalacaktır.

Çalışanların ve dolayısıyla şyer n n ver m n artırır buna bağlı olarak üret m artışı sağlar.

F rmanın y b r t bar kazanmasını sağlayacağı ç n ﬁrmaya duyulan güven yükseltecek ve bu da yapılan satışlarda etk s n gösterecekt r.

Kazalar azalacağı ç n ortaya çıkab lecek tazm nat masraﬂarını azaltır.

1.3 - Uygulamada Sağlayacağı Avantajlar Yapı sektörü alt şverenl ğ n en yaygın olduğu sektörlerdend r. Alt şveren sayısının çok olması ve mevzuatımıza göre alt şveren n çalışanlarından asıl şveren n de sorumlu olmasından dolayı, yapılan şlerde organ zasyon çok y kurulmalıdır. Etk n organ zasyonun sağlanab lmes ç n her şeyden önce görev ve sorumlulukların bel rlenmes ve dare tarafından denetlenmes çok öneml d r. Sağlık ve güvenl k planı görev ve sorumlulukları, uyulması gerekl kuralları ve d s pl n ve ceza uygulamaları g b b rçok unsuru tanımladığı ç n etk n koord nasyonun sağlanmasında önem çok büyüktür. Zaten eğer sağlık ve güvenl k planı olmasaydı dah dare tarafından, bu koord nasyonun sağlanab lmes ç n b rb r nden bağımsız küçük çalışmalarla b rçok unsur ç n prosedürler oluşturmak gerekecekt . Sağlık ve güvenl k planı tüm bu gerekl çalışmaları b r araya get rd ğ ve dare tarafından hazırlandığı ç n p ro j e s ü re s n c e ş ye r n d e ko o rd n a s yo n u n sağlanmasında çok büyük katkı sağlayacaktır. Planın başındak taahhüt le firma, şyer nde ş sağlığı ve güvenl ğ n sağlayab lmek ç n planı hayata geç rme yükümlülüğünü alır. Bu yükümlülüğü yer ne get rmek ç n İSG programları hazırlar ve uygular. Bu programlar firmanın ş çevres nde de İSG'ye genel yaklaşımı olarak b l necekt r. Plan; uygulanırken tıpkı yaşayan b r canlı g b , ortaya çıkab lecek farklı koşullar ve r sklere bağlı olarak sürekl güncellenecekt r. Bu da şyer ç n sürekl b r y leşt rme anlamına gel r. Ayrıca kes nl kle söyleneb l r k b r sağlık ve güvenl k planının olması firmanın çalışanlarına verd ğ önem n gösterges d r. Bu durum, hem dışarıdan fark ed lecek hem de eğer sağlık ve güvenl k planı etk n b r şek lde uygulanıyorsa çalışanlar tarafından da kabul görecek ve kurumda güvenl k kültürü oluşumuna çalışanların da katılımları sağlanacaktır. İy kurulmuş b r s stem n parçası olduğunu b len ve çalışma ortamında kend n emn yette ve mutlu h sseden her çalışanın mot vasyonu yükselecek ve o şyer nde huzurlu b r çalışma ortamı kend l ğ nden oluşacaktır.

1.4 - Yasal Faktörler Ülkem zde yapı şler nde sağlık ve güvenl k le lg l en öneml yasal düzenlemelerden b r s 12.09.1974 tar h nden ber yürürlükte olan “Yapı İşler nde İşç Sağlığı ve İş Güvenl ğ Tüzüğü”dür. 4857 sayılı İş Kanunu 22.05.2003 tar h nde yürürlüğe g rd kten sonra Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı tarafından bu kanunun 78 nc Maddes kapsamında b rçok yönetmel k çıkarılmıştır. Yapı İşler nde İş Sağlığı ve Güvenl ğ Yönetmel ğ de bunlardan b r s d r ve 23.12.2003 tar h nde Resm Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe g rm şt r. Bu yönetmel k, tüzükten farklı olarak detaylardan z yade daha genel düzenlemeler çermekted r ve tüm dünyada ben msenen önley c yaklaşımı temel almaktadır. Daha önceler kabul görmekte olan reakt f yaklaşımla, stenmeyen durum gerçekleşt kten sonra zararı azaltmaya yönel k tedb rler düşünülmes öngörülüyordu. Ancak proakt f yan önley c yaklaşımda olumsuz durumun gerçekleşmemes ç n gerekl tedb rler n, daha önceden değerlend r lerek uygulanması esası vardır. Artık AB (Avrupa B rl ğ ) ve tüm dünyadak mevzuat anlayışı, detaylar ç nde boğulmak yer ne sürekl y leşt rmeye yönlend ren daha genel maddelere dayanmaktadır. Mevzuatımız da Avrupa B rl ğ ne uyum sürec çer s nde bu anlayışla şek llenmekted r ve dolayısıyla Yapı İşler nde İş Sağlığı ve Güvenl ğ Yönetmel ğ ' nde çerd ğ unsurlarla bu anlayışta b r hukuksal düzenlemed r. Zaten bu Yönetmel k AB'n n 24.6.1992 tar hl ve 92/57/EEC sayılı Konsey D rekt ﬁ esas alınarak hazırlanmıştır. Yapı şler nde sağlık ve güvenl k planı uygulaması da bu yönetmel kle b rl kte gelen önley c yaklaşım unsurlarından b r s d r. Yapı İşler nde İş Sağlığı ve Güvenl ğ Yönetmel ğ ' nde k yen l klere kısaca bakacak olursak koord natörlük, sağlık ve güvenl k planı ve b ld r m kavramları bunlardan bazılarıdır. Yönetmel ğ n 4 üncü maddes ndek tanımlarda bahsed len ; g) Sağlık ve güvenl k koord natörü: Projen n hazırlık ve uygulama aşamalarında, şveren veya proje sorumlusu tarafından sorumluluk ver len ve bu Yönetmel ğ n 10 uncu ve 11 nc maddeler nde bel rt len sağlık ve güvenl kle lg l görevler yapan gerçek veya tüzel k ş ler , 32

SAFETYMAG 6

ğ) Sağlık ve güvenl k planı: Muhtemel r skler n değerlend r l p yapı ş sürec boyunca sağlık ve güvenl k le lg l alınacak tedb rler n, organ zasyon yapısının, çalışma yöntemler n n ve bunlara l şk n şler n ne zaman ve k m tarafından yapılması gerekt ğ n n bel rlend ğ , aynı yapı sahasında faal yet gösterecek farklı şverenler, alt şverenler, kend nam ve hesabına çalışan k ş ler ve farklı çalışma ek pler arasında sağlık ve güvenl ğe da r hususların koord nasyonunun sağlanması amacıyla yapı alanının tamamından sorumlu şveren veya proje sorumlusu tarafından hazırlanan veya hazırlanması sağlanan planı, B ze Net Olarak Sağlık ve güvenl k koord natörlüğü le sağlık ve güvenl k planı çer k ve ht yacını bel rtmekted r. Derg n n sonrak sayısında Sağlık ve Güvenl k Koord natörlüğü; Sağlık ve Güvenl k Planının yasal gerekl l ğ n mevzuatımızla b rl kte detaylı ncelemeye devam edeceğ z...

MAKALE

EL YARALANMALARININ ÖNEMİ

Dr. Yusuf GÜRBÜZ emot

El b rçok eklem ve kem kten oluşan karışık b r organdır. Eklemler b r arada tutan sıkı bağlar ve kaslarla fonks yonel hale gelen bu organ, k ana s n r tarafından çalıştırılır. Bu şek lde şleyen b r mak nanın en özel yapı taşlarından b r s hal ne gel r. Günlük yaşamımızda kavrama, tutma, çekme, ç md kleme g b şlevler el m z en sık kullandığımız şlevlerd r. Ayrıca eller görmeyen gözler ç n göz, duymayanlar ç n ses ve aynı zamanda duyguların aktarılmasında b r let ş m aracı olarak da kullanılır. 34

SAFETYMAG 6

Bu nedenle; oluşan el yaralanmalarının tedav s n n uygun şartlarda ve düzgün b r şek lde yapılması çok öneml d r. Ülkem zde yılda 2-2.5 m lyon k ş de el yaralanması meydana gelmekte ve bu yaralanmaların %80-90'ı çalışan kes mde olmaktadır. Oluşan bu yaralanmalar y tedav ed lmed ğ zaman en bas t b r yaralanmada b le sakatlık neden olmaktadır. Fakat yapılan tedav n n etk n ve yer nde olması durumunda en kötü yaralanmalarda b le y b r fonks yonel sonuç almak mümkündür.

El yaralanmasının nedenler nelerd r? Ülkem zde el yaralanmaları en sık ş kazası neden yle oluşmaktadır. Bu yaralanmalar el n /parmağını mak neyle kesme, sıkıştırma vs. şek lde olmaktadır. Ev kazası şekl nde olanlar, sıklıkla acem tam rc ler n kend n yaralaması neden yle oluşmaktadır. Darp, traﬁk kazası ve spor yaralanmaları da d ğer el yaralanması nedenler arasındadır.

sırasında eğer ş kazası se mutlaka mak nen n çalışmasının durdurulması gerek r. El naz kçe çıkarılmaya çalışılmalıdır. Yaralanmaya müdahale ed lecek merkeze telefonla ulaşılmalı ve haber ver lmel d r. Çıkarıldıktan sonra kanama çok fazla se üzer ne tem z b r örtü le kapatılmalıdır. Eğer eld ven vb. koruyucular çıkartılamıyorsa zorlamamak gerek r.

El yaralanmalarında hang yapılar yaralanab l r ? Ne tür fonks yon kayıpları olab l r ? El n yaralanması sonucu el oluşturan yapıların b r kısmı veya tamamı zarar göreb l r. Hasta ç n öneml olan ve doktorun en fazla d kkat etmes gereken, yaralanmada damar yaralanmasının olup olmadığıdır. Yaranın büyüklüğü çoğu zaman yaralanmada etk lenecek dokuların gen şl ğ n göster r. Örneğ n: bas t b r j let veya tornav da kes s parmağı besleyen damar ve s n rler hatta k r şler yaralayab l r. Yaralanan k ş dek hang bel rt ler yaralanmanın c dd olab leceğ n göster r ? Yaralanma sonucu oluşan parmağı kıvıramama, parmak uçlarını h ssetmeme, parmaklarda şek l bozuklukları k ş y öneml b r yaralanma konusunda uyarab lecek bulgulardandır. Bu nedenle; tanının ve tedav n n el cerrah s konusunda deney ml k ş lerce konulması şarttır. Yaralanan b r elde amel yat olmak ç n ne kadar bekleneb l r ? Her yaralanmada süre farklı olab lmekted r. Özell kle amel yat ç n beklen lmemes gereken durumlar parmakların tamamen koptuğu veya elde/parmakta dolaşım problemler n n olduğu durumlardır. Kr t k süre y b r lk müdahalen n yapılması durumunda bazen 12 saate kadar çıkmaktadır. El yaralanması olduktan hemen sonra yaralanma yer nde yapılması gerekenler nelerd r ? Yaralanma oluştuğu anda öncel kle pan ğe kapılmamalı ve sak n olunmaladır. Bu yaralanma 35

Eğer uzuv kopması şekl nde b r yaralanma oluşmuşsa kopan uzvun parçası ne kadar küçük olursa olsun mutlaka müdahalen n yapılacağı hastaneye götürülmel d r. Kol, kalp sev yes ne yükselt lmel ve yaralanma bölges ne tem z bandaj uygulanmalıdır. Bu şek lde oluşan kanamanın azaltılması sağlanab l r. Amel yat olab leceğ düşünülerek, hastaya yeme ve çme yasaklanmalıdır. H ç b r şek lde k ş ye s gara ç rtt r lmemel ve kazazeden n yanında s gara ç lmemel d r. E l ya ra l a n m a s ı o l d u k t a n s o n ra h a s t a n eye götürülürken yapılması gerekenler nelerd r ? Kanamanın çok olması durumunda b r sağlık personel n n eşl ğ nde turn ke uygulaması yapılab l r. Turn ke uygulaması mutlaka tans yon alet n n manşon kısmıyla sağlık personel varken yapılmalıdır. Sağlık personel yoksa kola kemer,serum last ğ g b şeylerle sıkıştırmanın hastaya h çb r faydası yoktur. Aks ne uygunsuz ve fazla sıkmalar net ces nde ek yaralanmalar oluşab l r ve kanama daha da arttırab l r. Kopan uzuv varsa taşınması sırasında d kkat ed lmes gereken şeyler nelerd r ? Kopan parça, ster l serum emd r lm ş gazlı bezle sarılmalı ve su geç rmez ve kuru b r naylon torbaya konulmalıdır. Daha sonra çers nde buzlu su dolu olan k nc b r kaba veya torbaya bırakılarak taşınmalıdır. Kopan uzuv taşınırken yapılmaması gereken şeyler nelerd r ? Kopan parça h çb r zaman d rekt buza atılmamalıdır. D rekt buz teması dokuları yakarak ve dondurarak canlılığın bozulmasına yol açab l r. Bu nedenle buz aküsünün üzer ne koymak ve ya soğutucu özell ktek koruyuculara başvurmamak gerek r. Açıkta ve sıcakta taşınmasını öner lmemekted r. Kopan uzvun k tles arttıkça yer ne d k lmes ç n en fazla beklenecek süre kısalır. Yan Kol ve bacak kopmalarında bu süre 3-4 saatlere nerken, parmak ucu kopmalarında 12-14 saatlere varab lmekted r. Tab k bu süreler kopan uzuvların uygun koşullarda korunduğu durumlar ç n geçerl d r.

SAFETYMAG 6

Kopan her parça d k leb l r m ? Bu maalesef mümkün değ ld r. Yaralanmanın şekl , yaralanan parmağın durumu, hastanın yaşı g b b rçok faktör parçanın d k l p d k lem yeceğ n bel rler. Bazen yen den d k lme olsa da d k len parça yaşamayab l r. K mler bu amel yatları yapab l r ? M krocerrah b lg s ve becer s olan hek mler tarafından bu amel yatlar yapılab l r. M krocerrah de 0.5 mm’den 5 mm’ye kadar, damarlar ve s n rler m kroskop altında büyütülerek özel cerrah aletler yardımıyla damar ve s n rler d k lmekted r. Yer ne d k lmen n mümkün olmadığı durumlarda y ne m krocerrah tekn kler kullanarak doku kaydırma ve doku ekleme amel yatları uygulanab lmekted r. Amel yat olduktan sonra fiz k tedav gerekl m d r ? F z k tedav n n gerekl l ğ ve ne zaman başlanacağı konusunda hek m n kararı öneml d r. Çoğu el cerrah s amel yatı sonrasında fiz k tedav gerekl l ğ bulunmaktadır. Yapılacak fiz k tedav n n de el cerrah ko n u s u n d a d e n ey m l e k p l e rc e ya p ı l m a s ı , yaralanmadan sonra elde ed lecek tedav başarısında büyük rol oynar. F z k tedav yen b r süreç değ l amel yatın devamı ve tedav n n en öneml aşamalarından b r s d r. M krocerrah amel yatlarında ek p çalışması gerekl m d r? M krocerrah gerekt ren amel yatlar sıklıkla uzun saatler almaktadır. Bu nedenle ek p yorgunluğunun olduğu zamanlarda d ğer ek b n amel yata devam etmes gerekeb l r. Sadece amel yat sırasında değ l yaralanma sırasında ve sonrasında fik r alışver ş n n yapılması tedav n n başarısında en öneml faktörlerden b r s d r..

GÜNDEM

NEFES NEDİR ? NEFES teknİLERİ BİR TEDAVİ olarak kullanılabİLİR mİ ?

Dr. Gamze ARPACI Her b r m z n hayatında gerek b reysel yaşadığımız gerekse şah t olduğumuz en güzel an, yavrunun anneden ayrıldığında aldığı o lk nefesle ağlayışıdır ve en canımızı acıtan anılar da sevd kler m z n son nefesler ne olan şah tl ğ m zd r. O lk nefesle hayata açılan gözler son nefesle bu dünyaya veda eder.

Bu konuda önceden yapılan b l msel araştırmalarda hücrelerdek düşük oks jen sev yes n n kanser n gel şmes ne katkı sağlayan b r etken olduğu öngörülüyordu, ancak bunun kanser büyümes ndek öneml b r etken olduğu b l nm yordu. “Kanser n sadece b r ana neden vardır. O da beden hücreler n n normal oks jen soluması yer ne anaerob k

Kısaca nefes hayattır..

(yan , oks jen bakımından yeters z) hücre solunumunu Nefes alışkanlıklarımız b ze a t her yaşantıdan etk len r ve etk lenm ş nefes m z de b zler hem ﬁz ksel olarak etk ler, hem de hayatımıza şek l ver r.

yapmasıdır.”

F z ksel anlamda son dönemlerde en çok duyduğumuz hastalıklar l stes n n başından gelen kanserle lg l araştırmalar çok çarpıcı. ABD'de yapılan b r araştırma, bazı kanser türler nde görülen, kontrol altına alınamayan tümör büyümeler n n neden n n, daha önce b l m dünyasında kabul gördüğü g b genet k mutasyonlar değ l, hücrelerdek düşük oks jen sev yeler olduğunu ortaya koydu.

B r d ğer öneml çalışma "kalp kr z geç rd " ded ğ m z aterosklerot k kalp hastalıkları olan hastalarla yapılmış. Dr. D xhoorn tarafından yürütülen b r Hollanda araştırmasında k grup kalp hastası b rb rler yle karşılaştırılmış. İlk gruba bas tçe d yaframdan nefes alma öğret l rken d ğer gruba herhang b r soluk alma yöntem göster lmem ş. Nefes almanın öğret ld ğ gruptan h ç k mse daha sonra h ç kalp kr z geç rmem şken k nc grubun 12 üyes nden 7.s daha sonrak 2 yıl çer s nde k nc b r kalp kr z geç rm ş.

Journal of Molecular Cell B ology adlı tıp derg s n n nternet sayısında yayımlanan araştırmada, halka açık ver bankalarında bulunan 7 farklı kanser t p ndek m e s a j c ı R N A ve r

örnekler n

anal z eden

araştırmacılar, hücrelerde uzun sürel oks jen

Doktor Otto Warburg Nobel Tıp Ödülü Sah b (Kanser Araştırmaları neden yle)

“Koroner kalp hastalıkları kalp tarafından alınan oks jen n azlığından kaynaklanır.” Doktor Dean Orn sh

yokluğunun kanser büyümeler ndek öneml b r etken olab leceğ n gösterd .

SAFETYMAG 6

“B r oks jen eks kl ğ hastalığı (hypox a) her yıl 1,5 m lyon kalp kr z n n asıl neden d r.” Doktor R chard L ppman Ünlü Araştırmacı

F z ksel olarak sağlıklı olmak kadar duygusal ve z h nsel plandak sağlığımız da nefes m zden kes nl kle etk len yor. Ne zaman duygusal b r travma yaşasak nefes m z tutuyoruz ya da yüzeyleş yor, d yafragma ve tüm kas hafızalarımızda lg l b r mde bunları kaydeden b r s stemle hayatımız değ ş yor. Yan travmalarımızı nefes alışkanlıklarımızla tüm vücutta kaslara şl yor ve her an onlarla b rl kte yaşıyoruz, bunlar da b ze ağrı, rahatsızlık ve sağlık sorunları olarak ger dönüyor üstel k.

NEFES seanslarında neler oluyor ? F z ksel anlamda solunum kasları ve akc ğerler n şb rl ğ yle; -Nefes; toks nlerden arınma yolları (%70) arasında da yer alıyor. -Tüm dokular oks jene doyuyor. -Ortamda oks jens z solunumla sorun çıkaran tüm hastalıklarda ger leme başlıyor. -Yaşlanma etk ler hızla ger l yor. -İmmün s stem akt ve olarak dış etkenlere karşı güçlü hale gel yor. Duygusal ve z h nsel anlamda, b l nç altındak negat f enerj ler dönüşerek; -Stres ortadan kalkar, -K ş n n kend s n daha rahat fade edeb lmes sağlanır, -Hücre hafızasındak travmalar ve yaşamdan zevk almamızı engelleyen; öfke, korku, suçluluk g b bastırılmış duygular tem zlen r, -Sevg , neşe, rahatlık, huzur ve güven duygusu gel ş r. -NEFES SEANSLARIMIZ ESNASINDA VERDİĞİMİZ HER NEFESLE BEDENİMİZDE BİRİKEN NEGATİF ENERJİDEN KURTULURUZ… Ruhsal anlamda, daha yüksek b l nç ve farkındalık sev yes ne ulaşarak; -Yüksek benl ğ m zle bağlantımız güçlen r, -B rl k b l nc m z gel ş p ruhsal bağlantımız kuvvetlen r, -Yaşamı daha gen ş ve der n b r perspekt ften algılayab lmem z sağlanır. -Yüksek benl ğ m z n hed yeler n ve rehberl ğ n alırız. -B z m otant k öğret ler m zde ve m st s zmde de nefes Allah'ın kend nden üﬂed ğ ruhu kabul ed l yor.

“Yaşadığım hayatı değ şt rmeye, kend m dönüştürmeye hazır mıyım? d ye sormak ç n h ç b r zaman geç değ l. Kaç yaşında olursak olalım, başımızdan ne geçm ş olursa olsun, tamamen yen lenmek mümkün. Tek b r gün b le öncek n n tıpatıp tekrarıysa, yazık. Her an her nefeste yen lenmel .” Şems- Tebr z Kısaca her ne tekn k olursa olsun nefes tekn kler nsanoğlunun gerek bedensel, gerek duygusal, gerekse z h nsel değ ş m dönüşümü ç n müth ş aracılar. Transformal Nefes; Amer kalı Doktor Jud th Krav tz tarafından gel şt r lm ş olup, k ş de ﬁz ksel, z h nsel ve duygusal bütünlük sağlayarak dengel b r yaşamın kapısını açan çok güçlü b r tekn kt r. Bu nefes s stem çok yakın tar hte İng ltere'de en y Tamamlayıcı Tıp Organ zasyonu ödülünü almıştır. F z ksel bağlamda; b r yandan nefes alma kapas tem z yükselterek hücreler m z n tazelen p yen lenmes n sağlarken, d ğer yandan enerj m z n artmasına ve bağışıklık s stem m z n güçlenmes ne olanak sağlar. Z h nsel bağlamda; b l nçaltı, çek rdek nanç, geçm ş kayıt, ve travma tem zl ğ yaparak öfke, korku, end şe, suçluluk ve keder g b bastırılmış duyguların olumlu duygulara dönüşmes n mümkün kılar. Hayatla aramızdak tek bağ olan NEFES' n doğru şek lde alınmasının önem n vurgulayarak, doğal nefes alışkanlığı kazandıran Transformal Nefes seansları Dünyanın b rçok ülkes nde Doktorlar, Ps kolog ve Ps k yatırlar tarafından desteklenmekte ve tavs ye ed lmekted r.

AFETLERDE ACİL

HABERLEŞME Afetlere Hazırlık se olası doğal (deprem, sel) veya nsan kaynaklı (teknoloj k, güvenl k) tehl keler n yaratacağı r skler n tanımlanıp bunlara karşı tedb rler n kurgulanmasını çer r.

Az z ŞASA TA 1 E , T R A C G e n e l B a ş k a n ı “Toplumsal Güvenl k, İş Güvenl ğ , Afetlere Hazırlık, İş Sürdürüleb l rl ğ , Gönüllülük ve Haberleşme Arasındak l şk ” İş Güvenl ğ , ağırlıklı olarak şyer (“organ zasyon”) ç nden kaynaklanması olası tehl keler n tanımlanıp bunların yaratacağı r sklere karşı önlem alınmasını kapsamakla b rl kte, şyer dışından kaynaklanab lecek afetler g b r sklere de hazırlığı öngörür.

İş Sürekl l ğ se “organ zasyon” yapısının çsel ve dışsal r sklere karşı önlem alınarak azam ölçüde sürekl l ğ n hedeﬂer. Ac l Durum Yönet m se olası b r ac l durumda veya afette can ve mal güvenl ğ n n korunmasına yönel k çalışmaların yapılması ç n gerekl koşulları tar f eder. İş Güvenl ğ ulusal düzey temel mevzuatını oluşturan 6331 Sayılı Yasanın 5 (b) maddes bu planlamada “kaçınılmaz n tel k taşıyan ve şyer dışından kaynaklanab lecek olası r skler n” de göz önüne alınmasını zorunlu kılmaktadır. Ayrıca Yasanın 11 (ç) maddes nde “ şyer dışındak lkyardım, yangın söndürme ve kurtarma b r mler le rt bat kurulması” konusuna yer ver lmes suret yle bu r sklere ve Haberleşme Kes nt s R sk ne vurgu yapılmaktadır.

Olası Marmara Deprem ş ddet dağılımı senaryosu (sağdak res m) ve bu senaryo temel alınarak kurulan TRAC Uludağ Röles n n (soldak res m) kapsama alanı (sağdak res mdek sarı çerçevel halkanın ç nde kalan bölge) 40

SAFETYMAG 6

Afetlere Hazırlık konusundak ulusal düzenlemelerde se “Türk ye Afet Müdahale Planı” (TAMP) Belges ve bu planın alt b leşken olan “H zmet Grupları Planları” ön plana çıkmaktadır. Bu H zmet Gruplarının çoğunluğunda gönüllü katılım öngörülmekted r. TAMP Belges nde “öncel kl ” olarak n telend r len tek H zmet Grubu se “Haberleşme H zmet Grubu” olup burada gönüllü katılım TRAC tarafından sağlanmaktadır. “Toplumsal Güvenl k-İş Sürekl l ğ Yönet m Gereks nmeler” başlıklı ISO-22301 Standardında Ac l Durum Haberleşmes ne yönel k özel ve ayrıntılı atıflar yapılmıştır. B r d ğer uluslararası ölçüt se “Toplumsal Güvenl k-Ac l Durum Yönet m -Gereks nmeler” başlıklı ISO-22320 standardıdır. Her k standartta Ac l Durumlarda olağan haberleşme ağlarında yaşanacak kes nt lere karşı alternat fler n gel şt r lerek “organ zasyon dışı b r mler, özell kle de yardım b r mler ve kamu b r mler le kes nt s z rt batın ayrıca uyarıların alınmasının sağlanması” şart koşulmaktadır. Bu standartlarda öngörülen d ğer husus se, “uzman gönüllü kuruluşlarla ve organ zasyon dışı b r mlerle şb rl ğ ” konusudur. Benzer öngörü ISO-45001 standardının metn nde yer almaktadır. Kısacası; Toplumsal Güvenl k, İş Güvenl ğ , Afet Yönet m ve İş Sürekl l ğ kavramlarının ortak ana fikr “can ve mal kaybının r sk anal zler ışığında alınan önlemlerle en aza nd r lmes d r.” Bunun kapsamına “organ zasyon dâh l nde farkındalık ve b l nç yaratılması, bununla b rl kte afetler n yaratab leceğ r sklere, özell kle de bu r skler n en başında gelen Haberleşme Ac l Durumuna karşı önlem alınması ve organ zasyon dışı b r mler, ayrıca gönüllü uzmanlık kaynakları le şb rl ğ yapılması” da g rmekted r.

Kand ll Rasathanes le, deprem rasatlarının ve coğraﬁ b lg ler n kes nt s z aktarımını mümkün kılan tek ulusal altyapının (“APRS”) eksen n oluşturmak suret yle şb rl ğ yürütmekted r. Tüm bu h zmetler Radyo Amatörlüğü (Amatör Tels zc l k) Serv s ortamında yapılmaktadır. Bu serv s n Uluslararası ve ulusal düzeyde ortak standart ve prosedürlere, ayrıca çok gen ş b r frekans spektrumu le yöntem yelpazes ne sah p olması sonucunda esnek ve ISO-22320, ISO22301, ayrıca da ISO-45001 belgeler n n afet durumları le lg l tüm öngörüler ne uyumlu b r haberleşme düzen n oluşturma yet s vardır. Radyo Amatörlüğü (Amatör Tels zc l k) Serv s , Uluslararası Telekomün kasyon B rl ğ (ITU) Radyo Regülasyonları (“RR”) Belges n n 1.56 numaralı bend nde tanımlanmıştır. Radyo Amatörlüğü Serv s n n ITU tanımı şöyled r: “B reyler n kend ler n tels z haberleşmes ve haberleşme elektron ğ konusunda yet şt rmeler amaçlı gayrı t car ve deneysel haberleşme etk nl ğ ”. RR 25.3 'de afet haberleşmes ne atıf yapılmakta, 25.9A bend nde se “Ulusal İdarelere Radyo Amatörlüğünden Afet Haberleşmes nde yararlanılmasının teşv k ” çağrısı yapılmaktadır.

Haberleşme H zmet Grubunda “Destek Çözüm Ortağı” sıfatıyla yer alan Türk ye Radyo Amatörler Cem yet (TRAC), Afet Haberleşmes H zmet ne 26 yıldır katkı veren b r uzman gönüllü kuruluştur. TRAC Haberleşme H zmet Grubu b r mler arasındak koord nasyon haberleşmes ne destek vermekte olup Haberleşme Ac l Durumu yaşandığında halk le ac l durum yardım b r mler arasındak let ş m sağlamaya yönel k çalışmalar yürütmekted r. AFAD, İtfa yeler ve Sağlık Bakanlığı, ayrıca Kızılay le yapmış olduğu protokoller bu hedeﬂere yönel kt r.

Bu haberleşme serv s nde t car çer kl haberleşme yasaktır. Üçüncü şahıslarla lg l mesajların aktarılmasına se sadece afetlerde z n ver lmekted r.

adresler nde gerek ulusal, gerekse uluslararası platformdak referanslara ulaşılab l r.

TRAC tarafından Çanakkale'de yürütülen b r p lot projen n kapsamına İş Güvenl ğ konusu da g rm şt r.

İş Güvenl ğ uzmanlarının gönüllü olarak TRAC ve Radyo Amatörlüğü cam asına katılımı “Toplumsal Güvenl k” olgusuna öneml b r katkı sağlayacaktır.

https://youtu.be/WoClbj-lzIsr

http://trac.org.tr/12-subeler m z.html

Ayrıca

adres nden de görüldüğü üzere ülke çapında b r örgütlenme mevcuttur. Tekn k meslek kökenl ve n tel kl k ş ler olan İş Güvenl ğ Uzmanlarının TRAC'a katılımı TRAC ç n de b r kazanım teşk l edecekt r.

http://trac.org.tr/29-protokoller.html ve http://trac.org.tr/30-tesekkurname-ve-onurbelgeler .html le http://www.trac.org.tr/uploads/9162683-tracreferences.pdf

SAFETYMAG 6

İş Sağlığı ve Güvenl ğ sektöründe TRAC'ın çalışmalarına lg duyanların ben mle ta1e@ttma l.com veya az z.sasa@trac.org.tr e-posta adres nden rt bat kurmalarını öner r, kazasız ve afets z günler d ler m.

GÜNDEM

Uluslararası Konferansı

“Sürdürülebİlİr İş Sağlığı ve Güvenlİğİ”

SAFETYMAG

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından bu yıl 8.si düzenlenen Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı 8-11 Mayıs 2016 tarihleri arasında Haliç Kongre Merkezi İstanbul'da gerçekleşti.

uygulamalarını ve tecrübeler n paylaşacakları b r forum oluşturulması amaçlandı.

Konferansın açılışına Cumhurbaşkanı Recep Tayy p Erdoğan, Başbakan B nal Yıldırım, Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanı Süleyman Soylu, Enerj ve Tab Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Avrupa B rl ğ Bakanı ve Başmüzakerec Volkan Bozkır, Mal ye Bakanı Nac Ağbal, Ekonom Bakanı Mustafa El taş, AK Part Genel Başkan Yardımcısı Mehd Eker, İstanbul Val s Vas p Şah n, Sosyal Güvenl k Kurum Başkanı Dr. Mehmet Sel m Bağlı le m lletvek ller katıldı. “Sürdürüleb l r İş Sağlığı ve Güvenl ğ ” ana teması le gerçekleşt r len konferansta; ş sağlığı ve güvenl ğ n y leşt rmek amacıyla katılımcıların b lg ler n ,

SAFETYMAG

8.Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı süres nce; Sürdürüleb l r İş Sağlığı ve Güvenl ğ Ana konuları olarak; Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ Ÿ

Uluslararası ve Ulusal Kuruluşların Rolü Dah l ve Har c İSG H zmet Sunucuları Merkez ve Yerel Yönet mlerde İSG Uygulamaları Meslek Hastalıklarında Proakt f Yaklaşımlar İşletmeler n Kurumlsal Sosyal Sorumluluğu Tedar k Z nc r Yönet m nde İSG Meslek Hastalıkları İstat st kler n n Gel şt r lmes İSG Kültürünün Toplumda Gel şt r lmes ve Yaygınlaştırılması Ergonom ve İSG İSG'n n Eğ t m S stem 'ne Entegrasyonu K myasalların Kullanımında İSG Meslek Eğ t m ve İSG İş H jyen n n İSG'de Rolü Davranış Esaslı İş Güvenl ğ Yönet m Maden Sektöründe İSG İş Kazaları le İlet ş m ve Koord nasyon Arasındak İl şk İnşaat Sektöründe İSG Planlama ve Proje Tasarımında İSG Tarım Sektöründe İSG İSG ve İnsan Kaynakları Yönet m Arasındak İl şk İş Kazaları ve Kök-Neden Anal z İSG Konusunda Teşv k Yöntemler ve Gel şt r lmes Sektörel Uzmanlaşmanın İSG'ye Etk ler İSG Alanında B l msel Araştırma Projeler n n Desteklenmes Bakım ve Onarım Faal yetler nde İSG İSG Alanında İdar ve Ceza Yaptırımlar Kentsel Dönüşüm ve İSG R sk Yönet m ve Çalışanların Akt f Katılımı İSG Açısından Ac l Durumlara Hazır Bulunma Çalışan Tems lc ler n n Rolünün Etk nleşt r lmes K ş sel Koruyucu ve Donanımların Seç m ve Kullanımı İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kurulları İşe Bağlı Traﬁk Kazaları İSG Yönet m S stemler İş Ek pmanlarının Per yod k Kontroller İç - Dış Yönet m ve Teft ş Mekan zmalarının İSG Üzer nde Etk s Ürün Güvenl ğ ve İSG

katılımcılara paylaşımlar yapıldı.

SAFETYMAG 6

Dünyanın b rçok ülkes nden alanlarında öncü akadem syenler, uzmanlar, konu le lg l uluslararası kuruluşlar, ün vers teler, meslek odaları ve benzer s v l toplum örgütler nden tems lc ler n katılımıyla gerçekleşt r len konferansta; ş sağlığı ve güvenl ğ konusunun ekonom k, sosyal ve tekn k boyutları le tartışmaya açılarak, y uygulama örnekler n n paylaşıldı. Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanı Süleyman Soylu konferansta yaptığı konuşmada, çalışma hayatının öznes n n nsan olduğunu bel rterek, “İş Sağlığı ve Güvenl ğ çalışma hayatının asl b r unsurudur. Her şey n ötes nde, nsan hayatı b r hmale kurban ed lemeyecek kadar değerl d r. Bu yüzden ş sağlığı ve güvenl ğ b l nc n arttırmak, dünyadak tüm gel şmeler özümseyerek global b r ortak aklı hayata geç rmek zorundayız” ded . Soylu, İstanbul’un tar h boyunca sadece kültürün ve meden yet n değ l, aynı zamanda ekonom n n ve üret m n başkentler nden b r olduğunuda d le get rd . Türk ye’de 4-10 Mayıs tar hler n n 1987 yılından ber İş Sağlığı ve Güvenl ğ Haftası olarak kutlandığını anlatan Soylu, ş sağlığı ve güvenl ğ kültürünün gel şt r lmes ve yaygınlaştırılması ç n hafta boyunca Bakanlığı başta olmak üzere, send kalar, ün vers teler, s v l toplum kuruluşlarınca b rçok etk nl k düzenlend ğ n söyled . Bakan Soylu, bu yen yaklaşım doğrultusunda, tüm dünyada İş Sağlığı ve Güvenl ğ konusunda yaşanan gel şmeler ve bu gel şmelerdek süreçler n yakından tak p ed ld ğ n , 59. uluslararası n tel kte ILO sözleşmes n n Türk ye tarafından mzalandığını anlattı. Soylu, ş sağlığı ve güvenl ğ konusunda Avrupa B rl ğ mevzuatına uyum kapsamında da pek çok mevzuat hazırlığı yapıldığını, 2012 yılında müstak l b r düzenleme yapılarak, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenl ğ Kanunu’nun yürürlüğe g rd ğ n fade ett . Bu kanunla b rl kte önley c , koruyucu ve y leşt r c b r anlayışın ben msend ğ n , “ şç ” tab r n n yer ne “çalışan” kavramı get r lerek, tüm çalışanlar ve tüm ş yerler n n aynı kanun altında toplandığını, ferd koruma yer ne toplu koruma tedb rler ne öncel k ver ld ğ n aktardı. Soylu, sözler n şöyle sürdürdü: “Mevzuat çalışmalarının yanı sıra 20022016 yılları arasında yapılan 39 ulusal ve 11 uluslararası projeyle, İş Sağlığı ve Güvenl ğ konusunda farkındalığın arttırılmasına da çalışılmıştır. B l nd ğ g b ş kazalarının önlenmes nde en öneml etkenlerden b r s de h ç şüphes z k o mesleğ cra edecek olan k ş ler n meslek n tel kler , b lg ve becer ler n n yüksekl ğ d r. Bu alanda, 2006 yılında Meslek Yeterl l k Kurumu Kanunu çıkarılarak, öneml b r adım atılmıştır. Kurumumuz öncülüğünde, bugüne kadar toplam 633 ulusal meslek standardı yayınlanmıştır.

Bunların 462 tanes tehl kel ve çok tehl kel şler sınıfında olup, bu meslekler cra edecek olan k ş ler ç n meslek yeterl l k belges alma zorunluluğu da get r lm şt r. Bugüne kadar kurumumuz tarafından ver len meslek yeterl l k belge sayısı 47 b n 122 olup bunların 29 b n 117’s tehl kel ve çok tehl kel şler sınıfında ver lm şt r. Bu sayede mesleğ n get rd ğ n tel klerden yoksun olmaktan kaynaklanan ş kazalarının önüne geç lmes hedeﬂenm şt r. İş kazalarının önlenmes hedeﬁne ulaşmada, öneml b r sacayağı da yapılan saha denet mler d r. 2015 yılında sadece İş Sağlığı ve Güvenl ğ yönünden Bakanlığımızın 522 ş müfett ş tarafından yapılan teft ş sayısı 13 b n 296’dır. 2016 yılının lk dört ayında 445 ş müfett ş m z tarafından yapılan teft ş se 4 b n 814 c varındadır.” İş kazalarının oluşumu noktasında nsan faktörü üzer nde çalışan b r mler n yanı sıra şler n tekn k alt yapısını nceleyecek b r mlere de ht yaç olduğuna değ nen Soylu, son yıllarda r sk yönet m ne dayalı yen yaklaşımın hayata geçmes yle, profesyonel b r b r m olan İş Sağlığı ve Güvenl ğ Araştırma ve Gel şt rme Enst tüsü Başkanlığının yaptığı ölçüm ve anal zler, verd ğ eğ t mler, danışmanlık h zmetler yle, İş Sağlığı ve Güvenl ğ konusunda yetk nl ğ n ortaya koyduğunu fade ett . Bakan Soylu, öneml b r adım olarak İş Sağlığı ve Güvenl ğ yle lg l pol t ka ve stratej ler n bel rlenmes ç n tavs yelerde bulunmak üzere Ulusal İş Sağlı ve Güvenl ğ Konsey n n kurulduğunu, 2006-2018 yılları arasını kapsayan dörder yıllık dönemler hal nde üç pol t ka ve eylem planının hazırlandığını söyled . Soylu, 2002’den 2014 yılına kadar ş yer sayısında yüzde 131, çalışan sayısında yüzde 153 artışın meydana geld ğ ne d kkat çekerek, “İş gücü p yasasında sağlanan büyüme rakamlarına rağmen, yapılan çalışmalar net ces nde aynı dönemde ölümlü ş kazası ve meslek hastalıklarda yüzde 27 oranında azalma sağlanmıştır. 2015 yılı rakamını kamuoyu le paylaşmadık ama azalma 2002’ye göre yüzde 47’ye çıkmıştır. Bu da Türk ye’n n İş Sağlığı ve Güvenl ğ konusunda ortaya k oy d u ğ u p o l t k a l a r ı n , a l d ı ğ ı t e d b r l e r n , uygulamaların, y uygulama örnekler n n tüm çalışma hayatımıza yansımasının en öneml sürec ve etken olarak ortada durmaktadır” d ye konuştu.

SAFETYMAG 6

İş Sağlığı ve Güvenl ğ konusunda farkındalığı arttırmak amacıyla bu hafta kapsamında yapılan etk nl kler n 2001 yılından t baren uluslararası platforma taşındığını, Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenl ğ Konferansı olarak k yılda b r düzenlenmeye başlandığını anlatan Soylu, bugün açılışı yapılan konferansın konusunun da “Sürdürüleb l r İş Sağlığı ve Güvenl ğ ” olarak bel rlend ğ n aktardı. Yaklaşık 5 aydır Çalışma ve Sosyal Güvenl k Bakanlığı görev n yürüttüğüne şaret eden Soylu, “Ben en çok sıkıştıran, en çok üzen, gecen n b r yarısında telefonuma/ e-postama gelen veya sabahın erken nde gördüğüm, ş kazası mesajlarıdır. B r nsana; haşa, b r can vereb lme kab l yet ne sah p değ l z ama alacağımız önlemlerle, Türk ye’dek bütün s v l toplum örgütler n , send kaları, ş yerler n harekete geç r p, ş kazaları konusunu alt noktalara get reb lme başarısını elde edeb l r z.” şekl nde konuştu.

MAKALE

İLAÇ ENDÜSTRİSİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Can Uraz KARA İş Güvenlİğİ Uzmanı

İlaç endüstr s gerek teknoloj k anlamda gerekse ht yaç anlamında sürekl gel şen b r sektördür. Bu sektörde temel olarak beş akt v te mevcuttur: araştırma ve gel şt rme (AR&GE), üret m, satış ve pazarlama, dağıtım ve bu şlemler n yönet lmes . Her akt v ten n kend ne has tehl keler ve r skler mevcuttur. Örneğ n satış ve pazarlamada k myasal r skler pek göze batmazken, üret mde oldukça öneml d r. D ğer tüket m ürünler n n aks ne farmasöt k ürünler kabul ed lemez yan etk ler olmaksızın vücutta farklılık göstererek sağlığı gel şt rmek hedeflenmekted r. Bu etk laçlarda kullanılacak akt f b leşenler le sağlanmaktadır. İlacın zararlı etk ler n n m n mum olması le sten len etk y sağlaması açısından akt f b leş kler n konsantrasyonunun ayarlanması oldukça kr t k b r öneme sah pt r. Paracelsus'un ded ğ g b “b r şey n zeh rl olup olmadığını dozu bel rler.” Akt f b r l e ş k l e r b yo l o j k veya k mya s a l kö ke n l olab lmekted r. Farmasöt k ürünlerde akt f b leşen n yanı sıra yardımcı b leşenlerde bulunmaktadır. Bu b leşenler lacın c ns n n bel rlenmes (tablet, toz sıvı), em l m, 52

SAFETYMAG 6

çözünme ve vücutta yayılım hızlarının ayarlanması ve raf ömrünün uzatılması g b nedenlerle kullanılmaktadır. D rekt olarak nsan sağlığı üzer ne etk s olduğu ç n laç güvenl ğ çok sıkı kurallar le denetlenen b r husustur. Ancak laç formu aldıktan sonra güvenl olarak n telend r lse de sonuca g den yolda çalışanlar pek çok r ske açık hale gelmekted rler. K myasal R skler; K myasal ajanlar vücuda pek çok farklı yolla g r ş yapab lmekted r. Temel olarka bu yolar solunum, yanlışlıkla yutma, der yolu le em l m, enjeks yon veya göze sıçramadır. K myasalların etk ler vücuda g rd kler yol ve konsantrasyon le değ şmekted r. Alerj k reaks yonlardan, c dd hastalıklara kadar b rçok rahatsızlıkta etmen olab lmekted rler. Hatta bazı k myasallar b r arada bulunduğunda s nerj k etk le pek çok beklenmeyen rahatsızlığa da neden olab lmekted r.

İlaç sektöründe de durum aynıdır. Her ne kadar nsan sağlığı ç n b r üret m gerçekleşse de bu sanay de kanserojen, mutajen, zeh rl , … vb. pek çok k myasal kullanılmaktadır. Bu k myasallardan b r kısmı lacın akt f maddes ken d ğer k myasallar se ya laç ç nde kullanılan yardımcı b leşenlerd r ya da akt f madden n saﬂaştırılmasında veya m ktarının tay n nde kullanılacak k myasallardır. K myasallar le yapılacak her türlü çalışamalarda k myasalların Malzeme Güvenl k B lg Formlarının (MGBF) ncelenmes ve güvenl k önlemler ne karar ver rken veya herhang b r ac l durumda ne yapılması gerekt ğ ne karar ver rken mutlaka bu formlara danışılması gerekmekted r. İlaç sektörünün endüstr yel üret m safhasında k myasallar bel rl olduğu ç n ve bu k myasalların nsan sağlığı üzer ne olan etk ler detaylı olarak ncelend ğ ç n normal şartlarda çalışanın k myasallara karşı korunması AR&GE departmanında çalışanlara göre daha rahat olacaktır.

(Em ş) olduğu yerlerde yapılmasını zorunlu hale get rmekted r. Sağlık üzer ne etk ler n n yanı sıra çözgenler parlama ve patlama r sk de taşımaktadırlar. Özell kle hatalı depolama veya gereğ nden fazla çözgen kullanımı g b etmenler parlama ve patlama r skler n de arttıracaktır. R sk kontrol yöntemler nden yer ne koyma temelde uygulanması gereken yöntemd r. Daha az zararlı olan (örneğ n LD50 veya LC50 daha yüksek k myasalları terc h etme) k myasalların terc h ed lmes lk olarak uygulanması gereken r sk kontrol yöntemler nden b r d r. Ancak muad l b r k myasal olmaması durumda tüm çalışanların uygun k ş sel koruyucu donanım kullanmasını sağlamak ve çalışma ortamında ve/veya duruma göre çalışanların vücutlarındak k myasal m ktarının sürekl zlenmes ve beklenmeyen b r etk görüldüğünde hemen müdahale ed lmes k myasal r skler le savaşımda oldukça öneml d r.

Bununla b rl kte lg l k myasallar endüstr yel üret mlerde daha çok olacağından herhang b r aks durumda şler çok daha dramat k hale gel cekt r. AR&GE bölümler se hastalıklara etk edecek “yen ” k myasal arayışı çer s nded rler. Ancak genell kle bu k myasalların nsan sağlığı üzer ne etk s ya az b l nmekted r ya da h ç b l nmemekted r. Bu t p laçlar p yasaya çıkmadan önce ulusal ve uluslararası pek çok kontrolden geçmekte ve gerek hücre kültürü, hayvan denemeler ve en son da nsan denemeler sonucu onay almaktadır. Ancak bu süreç boyunca bu laçlar le pek çok k ş çalışmaktadır. İlaç sektöründe kullanılan zararlı k myasallardan en fazla kullanılanları çözgenlerd r. Özell kle n-hegzan g b çözgenler n akut veya kron k b rçok rahatsızlığa sebep olduğu görülmüştür. Özell kle genel olarak çözgenler n çabuk buharlaşmaları çözgenler le yapılan çalışmalarda solunumu koruyucu maskeler n kullanılmasını ve bu k myasalların kullanıldığı çalışmaların y havalandırılan ortamlarda veya lokal havalandırmanın 53

K myasal kullanımında b r d ğer öneml husus se sıvı k myasalların saçılmasında veya dökülmes nde nasıl müdahale ed leceğ d r. Temel olarak k myasalın yayılımının engellenmes sonrada em c b r malzeme le toplanıp bertaraf ed lmes öner lmekted r. Ancak bu engelleme ve bertaraf şlemler esnasında çalışanların normalde kullandıklarından daha da fazla koruyucu kullanarak gerçekleşt rmeler gerekmekted r. Çünkü saçılan k myasal kontrollü şartlarda bulunmayacaktır. Buna ek olarak bu t p sızıntılara müdahale önceden planlanmış ve tal matlandırılmış olması böyle b r sızıntının neden olacağı zararın en aza nd r lmes nde öneml d r. Çalışanarın k myasallar le lg l r sklere maruz kalacağı b r d ğer nokta se k myasalların depolanmasıdır. K myasalların depolanması le lg l gerekl l klere MGBF'den ulaşmamak mümkündür. Temelde farklı t pte olan (örneğ n patlayıcı k myasallar le oks tley c k myasallar) k myasallar mümkün olduğunca b r arada saklanmamalıdır. Buna ek olarak MGBF'de geç ms z olarak bel rt len k myasallarda her ne kadar kapalı kutularda muhafaza ed lse de y ne de aynı ortamda yanyana depolamaktan kaçınılmalıdır. Buna ek olarak b r b r le reaks yona g reb len ve ürün olarak zararlı ürün açığa çıkarab lecek k myasalların depolanmasında da benzer kurallar uygulanmalıdır. Depolama yapılacak alanın da alttan ve üstten olmak üzere çok y havalandırılıyor olması ve depoda kullanılacak tüm elektr kl ek pmanların ve aydınlatmanın alev sızdırmaması gerekmekted r.

Grup 1 b yoloj k r sk etmen : İnsanda hastalığa neden olma olasılığı olmayan etmenler bulundurmaktadır. Grup 2 b yoloj k r sk etmen : İnsanda hastalığa neden olab len ancak toplumda yayılma olasılığı olmayan ve etk n b r korunma ve tedav olanağının olduğu etmenlerd r.

İlaç sektörüne etk eden r sklerden öneml b r çoğunluğuda b yoloj k kaynaklardan gelmekted r.

Grup 3 b yoloj k r sk etmen : İnsanda ağır hastalığa neden olan, çalışanlar ç n c dd tehl ke oluşturan, toplumda yayılma potans yel bulunan ancak etk l b r koruma ve tedav mkanının olduğu etmenler kapsamaktadır.

Temel olarak b yoloj k r sk etmenler çeş tl laç araştırmalarında, çeş tl laç akt f b leşenler n n üret lmes nde ve yen b r lacın canlı s stemlerde test esnasında açığa çıkmaktadır.

Grup 4 b yoloj k r sk etmen : İnsanda ağır hastalığa neden olan, çalışanlar ç n c dd tehl ke oluşturan, toplumda yayılma r sk bulunan ve etk l korunma ve tedav olanağı bulunmayan b yoloj k etmenlerd r.

B yoloj k r skler tehl ke dereceler ne göre 4 gruba ayrılmaktadır.

Üret len laçların b r kısmı vücudu hasta eden m kroorgan zmalarla savaşmak ç n üret lmekted r.

B yoloj k r sk etmenler ;

SAFETYMAG 6

Bu t p laçların (ant b yot kler) üret m nde akt f madden n sadece lg l m kroorgan zmayı etk lemes , nsanda se b r zarar oluşturmaması beklenmekted r. Bu t p araştırmalarda test ç n d rekt olarak patojenler kullanılmaktadır. Bu nedenle, çalışanların lg l patojenlere karşı yapılab l yorsa bağışıklanması ve kullanılacak patojenlerden zole ed lmes gerekmekted r. Bu koruma gerek çalışılan ortamın kapalı hale get r lmes gerekse çalışılacak laboratuvarın uygun hale get r lmes le sağlanab l r. Özell kle Grup 4 mensubu b yoloj k ajanlar le çalışılan ortamlarda tam kapalı kab nler (BSL 4) kullanılmasının yanı sıra çalışma yapılan laboratuvara g r ş çıkışlar kısıtlanmalı, çalışanların özel zole kyafetler g ymes sağlanmalı ve laboratuvar negat f basınçta tutulmalıdır. İlaç endüstr s nde kullanılan tüm m kroorgan zmalar ant b yot kler n etk nl kler n n test ed lmes nde kullanılmamaktadır. B azı laçların akt f b leşenler d rek olarak fermentasyon le m kroorgan zmalara ürett r leb lmekted r.

F z ksel r sk etmenler ; İlaç endüstr s sadece k myasal ve b yoloj k r sk etmenler nden baret değ ld r elbette. Dönen akşamlardan kes c nesnelere, uygunsuz termal konfor şartlarından sıcak yüzeylere, ş mak neler ne kadar pek çok fiz ksel r sk etmen n de ç nde bulundurmaktadır. R sk anal zler n n yapımı aşamasında fiz ksel r sk etmenler hem normal operasyon esnasında hem de bakım-onarım g b durumlar göz önünde bulundurulmalıdır. Normal şartlarda kapalı olan b r motor bakım veya tem zl k esnasında açık olarak bulunab lmekted r. Sonuç olarak laç sektörü çerd ğ k myasallar, b yoloj k ajanlar ve fiz ksel b r takım tehl keler neden yle oldukça tehl kel b r sektördür. Yeterl önlemler n alınmasında ve r skler n kontrol ed lmes nde temel yaklaşım; operasyonun gerçekleşt ğ bölgey çalışanın temasını engellemek ve bu tehl keler le çalışan arasına b r bar yer kurmak olmalıdır. R skler bu şek lde kontrol etmen n k avantajı bulunmaktadır. Bunlardan b r tanes tab k çalışanların sağlığının korunmasıdır. B r d ğer se laçların güvenl ğ n n sağlanmasıdır.

B u t p b l e ş e n l e r ü re t m e k ç n k u l l a n ı l a n m kroorgan zmalar genell kle patojen olmamakla b rl kte çalışanlar üzer nde b r takım negat f etk ler olab lmekted r. Buna ek olarak m kroorgan zmaları üretmek ç n kullanılan ortam yabancı b r takım kontam nasyon olarak geçen m kroorgan zmaları da büyüteb lmekted r. Özell kle endüstr yel anlamda ürün eldes sağlamak ç n metabol k olarak ayarlanmış m kroorgan zmaların kullanıldığı üret mlerde, ortama bulaşan herhang b r kontam nant baskın duruma geçeb lmekted r. Bu nedenle, üret mde kullanılan m kroorgan zma ne kadar güven l r olursa olsun çalışanlar asept k çalışma kurallarına uymalı ve çalışanla m kroorgan zmaların karşı karşıya geleceğ ortamlar d kkatle kontrol ed lmel d r.

MAKALE

SAĞLIK SEKTÖRÜNDE DEPOLAMA VE DAĞITIMDA İSG

Alpay ONKARDEŞLER İş Güvenlİğİ Uzmanı

Günümüzde şletmeler serbest p yasa koşullarında f rma devamlılığını sağlamak ve kar elde etmek g b hedeflerle b rb rler yle kıyasıya rekabet etmekted rler. Bu nedenle rekabet avantajı sağlayacak tüm unsurlar değerlend r lmekte ve farklılık yaratarak rak plerden b r adım öne geçme gayretler g derek artmaktadır. F rmaların b lg paylaşımının üst sev yede olduğu günümüz koşullarında üret m mal yetler benzerl k göstermekte ve rekabet avantajı ç n loj st k, ş güvenl ğ ve sağlığı g b unsurlarda opt m zasyonun sağlanması önem arz etmekted r. Ülke ve f rma bütçeler nde öneml b r yer tutan loj st k faal yetler n uygun planlanması ve ver ml l k esasına göre crası öneml kazanımları beraber nde get reb leceğ g b yer ve zaman faydaları le katma değer oluşturulmuş olacaktır. İş sağlığı ve güvenl ğ uygulamaları hem f rma prest j n n, hem çalışan memnun yet n n ve şç sağlığının korunması sağlar. Hem de şveren n kanun zorunluluklarını yer ne get rmes n n ötes nde ş sağlığı ve güvenl ğ harcamalarından daha fazla kazancı bu uygulamalar ves les le sağlayacak olması neden le rekabet avantajı sağlamaktadır. 56

SAFETYMAG 6

Loj st ğ n kend s n n doğru değerlend r lmes b r rekabet avantajı oluştururken, ş sağlığı ve güvenl ğ uygulamalarının gerekt ğ g b yapıldığı b r loj st k faal yette bu avantaj artmaktadır. Loj st k faal yet b lg ve teknoloj n n yanı sıra yoğun b r nsan gücüne, daha bel rg n fade edecek olursak eğ t ml ş gücüne ht yaç duymaktadır. İnsan emeğ n n yoğun olarak yaşadığı bütün b r mlerde mutlaka ş ve şç sağlığına özel önem n ver lmes gerekmekted r. Geleneksel üret m modeller n n bırakılıp daha karmaşık modeller n uygulanması le beraber ş kazaları, ş kazalarından kaynaklanan ş gücü kaybı ve çalışanların performanslarında çeş tl düşüşler gözlemlenmekted r. Bazı ş kazaları yalnızca mal yet doğurmakla kalmayıp, c dd toplumsal sorunlara da yol açab lmekted r: Çernob l (B r deney sırasında meydana gelen 20. yüzyılın lk büyük nükleer kazasıdır. Ukrayna'nın K ev l ne bağlı Çernob l kent ndek Nükleer Güç Reaktörünün 4. ün tes nde 26 N san 1986 tar h nde meydana gelen nükleer kaza sonrasında atmosfere büyük m ktarda f syon ürünler salınmışır.) ve Bhopal (3 Aralık 1984 günü, ABD kökenl Un on Carb de f rmasının H nd stan'da Bhopal'de kurduğu böcek lacı üreten fabr kadan yanlışlıkla 40 ton met l sos yanat gazını dışarı atması 18.000 k ş n n ölümüne, 150.000'den fazla nsanın zeh rlenmes ne neden oldu.)

fac aları bu anlamda akla gelen en çarpıcı ş kazalarıdır. Dünya üzer nde endüstr de kullanılan yanlış uygulamalar ve çalışanların kurallara yeter nce uymamaları neden le her yıl b nlerce nsan hayatını kaybetmekte, yüz b nlerce k ş yaralanmakta, a leler, t o p l u m ve ş ye r l e r y ü k s e k m a l ye t l e r l e karşılaşmaktadır. LOJİSTİKTE İSG NEDİR VE AMAÇLARI NELERDİR ? İş sağlığı ve güvenl ğ , ş yerler nde ş n yapılması sırasında veya yapılan ş neden le sonradan, sağlığa, şe, şyer ne, çevreye zarar vereb lecek olan çeş tl sebeplerden kaynaklanan olumsuz koşullardan korunmak amacı le yapılan planlı çalışmaların tümü olarak tanımlanab l r. Ekoloj k çevreye zarar vermeme prens b dâh l nde ş güvenl ğ n n üç temel amacı vardır: 1. Çalışanların korunması: Çalışma ortamının olumsuz etk ler nden çalışanların korunmasını fade eder. Rahat ve güvenl çalışma şartlarının sağlanması le ş kazası ve meslek hastalıkları önlen r, çalışanlar bedensel ve ruhsal olarak korunur. 2. Üret m güvenl ğ n n sağlanması: Güvenl k önlemler le oluşması muhtemel şgücü kayıplarının engellenmes hedeﬂen r. Yüksek mot vasyonlu çalışanlar ver ml l k üret r. Ver ml l k se serbest p yasa koşullarında şletmeler n rekabetç olmasını sağlar. 3. İşletme güvenl ğ n n sağlanması: İş kazalarından ya da güvens z çalışma koşullarından kaynaklı olarak meydana geleb lecek patlama, arıza, yangın g b şletmey tehl keye atacak durumlardan korunma hedeﬂenmekted r.

Bu amaçlar doğrultusunda şç sağlığı ve ş güvenl ğ n n tem n ed leb lmes ç n üç taraf üzer ne düşen sorumlulukları yer ne get rmel d r. İşç , şveren ve devlet üzer ne düşen sorumluluğu yer ne get rd ğ nde hedeflenen çalışma ortamı sağlanmış olacaktır. Taraflardan b r n n yapması gerekenler aksatması hal nde z nc r en zayıf halkasından kopacaktır, yan ş kazası ya da meslek hastalığının ortaya çıkması engellenemeyecekt r. OHSAS 18001 OHSAS 18001 şyer güvenl ğ ç n planlama, uygulama, kontrol, önlem alma ve tekrar planlama le devam eden döngüsel b r süreçt r. Planlama aşamasında hedeflenen sonuçlar açıkça tanımlanır. Beraber nde şletmen n ş güvenl ğ konusundak durumu bel rlenerek hedefe ulaşılması ç n b r yol har tası çıkarılır. Var olan r skler n en aza nd r lmes ç n detaylandırılmış b r hareket planı le oluşturulur. Her şe ve göreve uygun, anlaşılır güvenl k b lg formları hazırlanarak personel n bunları anladığından em n olunmalıdır. R skler tehl kelere göre önem derecelend rmes ne tab tutulur. Akab nde r skler ortadan kaldıracak, ortadan kaldırma mümkün görünmüyorsa en aza nd recek önlemler uygulamaya alınır. Uygulamaya alınan her önlem ç n lg l personel eğ t lmel d r. Her aşamada uygulama sonuçları değerlend r l r. Kontrol aşamasında stenen hedefe ulaşılıp ulaşılmadığı değerlend r l r. Hedeflere ulaşılamadı se bunun nedenler sıralanarak hedefe ulaşmayı engelleyen bar yerler n kaldırılması ç n çaba sarf ed l r. N hayet nde ortaya çıkan sonuçlar ç n b r denetleme mekan zmasının kurulması gerekmekted r. Güvenl k le lg l standartların sağlanması ve bu standartların tekrar değerlend r lmes gerek r. OHSAS 18001'e göre yapılandırılmış b r ş sağlığı ve güvenl ğ yönet m s stem nde ş sağlığı ve güvenl ğ p o l t k a s ı , p l a n l a m a , o rg a n z a syo n ve r s k değerlend rmes , uygulama ve şletme, düzelt c faal yetler, gözden geç rme faal yetler mutlaka bulunmalıdır.

DEPOCULUK VE DAĞITIM SEKTÖRÜNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARINA BAKIŞ B r firmanın ş sağlığı ve güvenl ğ pol t kası, çalışanlarına güvenl ve sağlıklı b r ortam sağlamayı a m a ç e d n m ş ve n o r m a l ç a l ı ş m a d ü ze n n engelleyecek her türlü kayıpları, nsan veya mak ne üzer ne sonuçlanan kazaları önleme deal le çalışmak üzer ne şek llend r lmel d r. F rma, çalışanlarına güvenl ve sağlıklı b r ş ortamı oluşturmayı hedeflemel , bu hedefe ulaşmanın sorumluluğunun yönet c s ve çalışanları le herkese a t olduğunu ben msemel d r. Yönet m n görev şyer nde güvenl çalışma ortamının sürekl l ğ n ve çalışanların güvenl ğ n sağlamaktır. Bunlar, şyer d zaynında ş güvenl ğ prens pler ne uymayı, ek pman seç m n , koruyucu ek pman ve mekan zmaları tem n etmey , çalışanların eğ t m n planlamayı, gerçekleşt rmey , açık ve anlaşılır ş güvenl ğ kurallarını hazırlamayı çer r. Yönet m, çalışanları mak ne ve ek pmanların kullanımı sırasında karşılaşab lecekler tehl ke ve zararlardan koruyacak b r ş güvenl ğ çerçeves hazırlamalıdır. Çalışanlara düşen görev şç sağlığı ve ş güvenl ğ tüzük hükümler n ve firma çalışma kurallarını çeren bu çerçeveye uymak ve yönet m le b rl kte çalışarak kend menfaatler ç n kayıplarla sonuçlanacak kazalara neden olab lecek tehl kel durumları ortadan kaldırmak yada r sk kabul ed leb l r sev yeye nd rmekt r. Bu ortak sorumluluk herkes n katılımını gerekt r r. Kazalara neden olan ve bunları önleyecek olan nsanlardır. Kazasız b r çalışma ortamı ancak ş sağlığı ve güvenl ğ kurallarını b len ve bunları günlük çalışmalarında her alanda kullanab len k ş lerle sağlanır. F rmalar ç n loj st k ve ş sağlığı ve güvenl ğ uygulamalarının ayrı ayrı ver ml k oluşturduğu ve rekabet avantajı sağladığı tesp t ed lm şt r.

SAFETYMAG 6

F rma aşağıda bel rt len faal yetler ben msemekte ve yönet m bu faal yetler n yer ne get r lmes n desteklemel ve kontrol etmel d r. 1. İş sağlığı ve güvenl ğ le lg l durumu sürekl y leşt r lmek, 2. İş yerler nde genel b r önleme pol t kası üzer ne çalışmaları sürdürmek, 3. İş n her aşamasında r sk değerlend rmes yaklaşımı le tehl keler n tesp t ve buna göre alınacak tedb rler bel rlemek, 4. İşyerler nde çalışan alt şverenlerle ş sağlığı ve güvenl ğ le lg l olarak şb rl ğ yapmak, 5. Çalışanları şyer nde karşılaşılab lecek r skler konusunda b lg lend r lmek, 6. Tüm Çalışanların görüşler n almak, 7. İşyerler nde sağlık ve güvenl k görevl s , sağlık ve güvenl k şç tems lc s bulundurmak ve çalışmalarına öncülük etmek.

Bu doğrultuda ş sağlığı ve güvenl ğ le lg l olarak, ﬁrma v zyonunu ve m syonunu bel rlemel d r. F rma anlaşılır olarak v zyonunu ve m syonunu fade etmek ç n b r slogan bel rlemel ve çalışanlarına ben msetmel d r. Bu sloganın altında güvenl k ve sağlık unsurları bulunmalıdır. Yapılan çalışmalar herkes n sorumluluğundadır. F rma şveren olarak emn yetl şyer tes s ederken, ş gören olarak çalışanlar emn yetl şyer ç n hazırlanmış ve devlet n deklare ett ğ çerçevede hareket etmel d r. F rma, “ ş sağlığı ve güvenl ğ ç n mücadele ed lmel d r” bakış açısı le çalışanlara yaklaşmalıdır. Mücadele kel mes n n kullanılmasının neden se ş sağlığı ve güvenl ğ hlal neden le mevcut düzende yaşanan ölüm ve yaralanma oranının günümüzde h çb r savaşta olmamasıdır.

5. Malzeme hasarlarını önlemek: Güvenl çalışma yöntemler gel şt rmek ve ek pmanlarda düzenl kontrol ve önley c bakım programlarının yapılmasının sağlanması. Kazaların ve yangınların önleneb lmes tüm çalışanların ve yönet c ler n akt f desteğ le olur. Her yönet c yanında çalıştırdığı elemanlarına örnek olmalı, elemanların ş sağlığı ve güvenl ğ konusundak sorumluluklarını hatırlatarak çalışanlarının bu konudak gayretler n desteklemel d r, 6. Sağlık ve güvenl ğe l şk n kanun ve yasal prosedürlere uygun çalışan b r organ zasyon oluşturmak, 7. İşyer ne gelen m saﬁr ve tedar kç ler n sağlık ve güvenl kler n sağlamak,

Üstel k savaşlar b r noktada b tmekte ancak ş sağlığı ve güvenl ğ mücadeles b tmemekted r. Loj st k sektörü özü t bar yle agres f, tehl kel çalışma ortamı bulunan ve hızlı b r faal yetler s ls les d r ve bu nedenle gerekl önlemler n alınmaması hal nde kazalar kaçınılmaz olur. F rma ş kazalarının, meslek hastalıklarının, ş ve şgücü kayıplarının ve madd kayıpların önlenmes ç n ş sağlığı ve güvenl ğ pol t kası uyarınca gerekl çalışmaları yürütmek hedeﬁ le hareket etmel d r. F rmanın ş sağlığı ve güvenl ğ pol t kasının amacı şu başlıklar altında toplanmalıdır; 1 . K ş sel yaralanmaları önlemek: Eğ t m n desteklenmes n ve kurallara uyulmasını sağlayarak güvenl b r çalışma ortamının sağlanması, 2. İnsan sağlığını etk leyecek durumların ortadan kaldırılması: Endüstr yel sağlık, tem zl k ve düzen programlarının uygulanması le sağlıklı tem z b r çalışma ortamının sağlanması, 3. İş güvenl ğ anlayışının tüm çalışanlar arasında yayılmasını sağlamak: İş güvenl ğ prens pler , programlar ve hedeﬂer hakkında ş rket n tüm let ş m mkanlarını kullanarak tüm çalışanların b lg sah b olmasının sağlanması, 4. Yangın r sk n azaltmak: Yangın ç n hassas yerler n bel rt lmes , gerekl kontrol s stemler n n ve ek pmanın sağlanması,

8. Sağlık ve güvenl k s stemler n n uygulamalarını gel şt rmek ve düzenl olarak kontrol etmek, prosedürler n güncell ğ n sağlamak: F rmanın ş sağlığı ve güvenl ğ organları aşağıda bel rt len unsurlardan oluşmalıdır; 1. İş sağlığı ve güvenl ğ ne l şk n bütün yasa ve tal matlar 2. İş sağlığı ve güvenl ğ kurulu 3. İş sağlığı ve güvenl ğ uzmanı 4. İşyer ş sağlığı ve güvenl ğ tems lc ler 5. İş sağlığı ve güvenl ğ ne l şk n eğ t mler 6. R sk anal zler 7. İş sağlığı ve güvenl ğ turları 8. Ş rkette total nc dent rate (ﬁrma çalışanı kaza oranı) ve contractors nc dent rate (Taşeron kaza oranı) aylık olarak saptanması ve çıkan b lg ler n bütün organ zasyon le paylaşılması 9. İş sağlığı ve güvenl ğ n b zzat korumakla yükümlü ek pler ve ger b ld r m s stem 10. İş sağlığı ve güvenl ğ faal yetler n n uygulanab lmes ç n görsel malzemen n hazırlanması ve yayımlanması 11. İş sağlığı ve güvenl ğ duyuruları

SAFETYMAG 6

Rekabet, ﬁrmaları kend ürünler n daha terc h ed l r yapmak ç n uğraşmaya, ürünler n sevk yata daha hızlı hazırlamaya ve müşter ye doğru zamanda doğru m ktarda tesl m etmeye zorlamaktadır. Üret m mal yetler n n yaklaşık değerler arz etmes neden le avantaj sağlamada loj st k kullanılab lecek b r araç olarak ben msenm şt r. Loj st k faal yetler günümüzde b lg ve teknoloj n n yanında yoğun b r nsan gücüne de ht yaç duyar. Loj st k şgücü mal yetler n n önlenmes , personel mot vasyonunun sağlanması, üretkenl k artışı, ﬁrma prest j n n korunması g b konularda ş kazalarının azaltılması öneml rol oynar. İş kazalarının azaltılması ç n se ş sağlığı ve güvenl ğ uygulamalarının ben msenmes , şletme ç nde b r ş sağlığı ve güvenl ğ kültürü oluşturulması gerekmekted r. Çalışanların eğ t lmes , b l nçlend r lmes , çalışanların görüşler ne değer ver lerek ger b ld r m s stem n n şlet lmes , çalışma alanındak r sk ve tehl keler n saptanarak koruyucu ve önley c tedb rler n alınması,

b r kontrol mekan zmasının sürekl l k çerecek şek lde şlet lmes g b unsurların sağlanması ş kazalarının oluşumunu kısıtlayacaktır. Bu şek lde şgücü kayıpları engellenecek, ﬁrma prest j korunacak, personel mot vasyonu ve sah plenmes artırılarak hem çalışanın ﬁrmaya sadakat sağlanacak hem de performans ver ml l k artışları oluşacaktır. Bu da daha rekabet ed leb l r koşullarda ürünler n doğru m ktar ve doğru z a m a n d a m ü şte r ye m n m u m m a l ye t l e rd e ulaştırılması sonucunu doğuracaktır. R sk değerlend rmes , ş kazalarının önlenmes nde etk n b r araç olup kaza oluşmadan tehl ke kaynaklarının önceden tesp t ed lerek r sk n önlenmes esasına dayanır. R sk anal zler le d ğer ş güvenl ğ uygulamaları arasında kuvvetl b r l şk poz t f yönde mevcut olup b r uygulamanın başarı le sağlanması d ğer u yg u l a m a l a r ı n d a h a e t k n ya p ı l a b l r l ğ n artırmaktadır. Ger b ld r m s stem ve davranış gözlemleme s stem g b k ana ş güvenl ğ uygulamasında başarı sağlanması ş kazalarının önlenmes nde c dd etk nl k sağlayacaktır.

Özell kle sürekl ger b ld r m s stem n n şlevsel olması, yönet m le çalışanlar arasında b r köprü oluşturması, çalışana değer ver ld ğ n n ve ﬁk rler n n hayata geç r leb ld ğ n n ortaya konması ş kazalarının önlenmes nde tek başına çok öneml b r yer tutar. İşletmeler n kaza nedenler ne laveten kend bünyeler nde kazaların tekrarlandığı alanları da tesp t etmeler bu bölgeler ç n özel önlem alınmasını sağlamada lk adım olacaktır. Loj st k depo faal yet nde asl şlemler n yapıldığı ürün toplama, hazırlama, mal kabul, sevk yat alanları kazaların sıkça ve en yoğun yaşandığı alanlar olduğu görülmekted r. İşletmeler kend bünyeler nde oluşan ş kazalarını d kkatl ce anal z etmel ve kaza nedenler n kategor ze etmel d rler. Loj st k depolama faal yet nde ana kaza nedenler d kkats zl k, kullanılan metod ve b lg eks kl ğ olarak tesp t ed lm ş olup esas olarak bu nedenler n oluşmasına set çek lmes gerekmekted r. Her loj st k şletme bu üç ana neden bünyes nde oluşturab lecek etmenler ortadan kaldırmaya çalışmalıdır. Böylel kle yaşanacak kazalar m n m ze ed lecekt r.

MOBİL SAĞLIK HİZMETLERİNDEN GEZİCİ İSG HİZMETLERİNE DÖNÜŞÜM

Dr. Ahmet Tuncay BATUR

İşyerler nde çalışanların çalışma ortamından kaynaklanan etkenlerden dolayı uğradıkları maruz yetler n tesp t ve ayrıca çalışanın şe uygunluğunun ncelenmes amacı ç n kapsamı farklı olan tetk kler n uygulanması yasal b r gerekl l kt r. Özell kle meslek hastalıkları b l nc n n arttığı yen dönemde hem çalışanın hem de şveren n lg l r sklerden korunması öneml d r. Bunun temel yolu da konuyla lg l etkenlere göre r skler n bel rlenmes ve buna uygun tetk k parametreler n n uygun ortamda ve şartlarda uygulanmasıdır.

-EKG -Göz muayenes -Ağır metaller -Portör tetk kler -Solventler -Hepat t ve bulaşıcı hastalık proﬁller -Bağımlılık yapıcı maddeler -Koruyucu aşı uygulamaları

Bu amaçla yapılması gerekl olan tetk klerden bell başlı olanlarını aşağıdak g b sıralayab l r z;

Bahs geçen tetk kler kapsamına göre hem şe g r şte hem de çalışma hayatı boyunca çalışanlara farklı per yotlarda uygulanmaktadır. Bu per yotların ve yapılacak tetk kler n kapsamının bel rlenmes tamamen kurumun “ şyer hek m ” ve “İSG kurulunun” tasarrufundadır.

-Akc ğer graﬁs -Od yometr -Solunum fonks yon test -Tam kan sayımı -Tam drar -Kan b yok mya tetk kler -Pnömokonyoz

Gel şen sanay ve g derek büyüyen Organ ze Sanay Bölgeler le şyerler nde çalışan sayılarının ve maruz yetler n artması ve ayrıca ülkem zde son yıllarda İş Sağlığı ve Güvenl ğ alanında yaşanan büyük değ ş mler net ces nde şyerler ne yönel k sağlık tetk kler n uygulanması büyük önem taşımaya başlamıştır.

SAFETYMAG 6

Çalışan sayısının az olduğu yıllarda bu tetk kler yapılmaz yada bu şlemler ç n çalışanlar hastanelere gönder l rken özell kle 2000'l yılların başlaması le beraber konuyla lg l ht yaçtan “Mob l Sağlık H zmetler ” kavramı doğmuştur. Konuyla lg l lk yayınlanan genelge 2004/83 Sayılı genelge olup Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır. Fakat bu genelge ş sağlığı h zmetler nden z yade genel sağlık h zmetler n n mob l olarak sunulmasını hedef alan ve düzenleyen b r genelged r. A rd ı n d a n ko n u y l a l g l kö t ü k u l l a n ı m l a r ı n engellenmes amacı le 2005/67 Sayılı genelge de yayınlanmıştır. İş Sağlığı ve Güvenl ğ alanında mob l sağlık h zmetler sunumunu da çeren lk genelge 2005 yılında Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan 2005/9 portör h zmetler le lg l genelged r. Bu genelge özell kle ş s a ğ l ı ğ ı h z m e t l e r n e yö n e l k b r b a ş l a n g ı ç olmuştur.İçer k olarak sadece portör h zmetler n çermes neden yle gez c İSG sağlık h zmetler n n tüm ht yaçlarını karşılamamaktadır. Ardından 2011 yılında OSGB h zmetler n n başlaması ve Türk ye'de İş Sağlığı ve Güvenl ğ alanında yen dönem n başlaması le beraber mob l sağlık h zmetler ne duyulan ht yaç daha da artmıştır. Bu h zmetler çer s nde portör h zmetler sadece çok ufak b r bölümü çermekted r.

olmaması, araçların standartlarının her yönden düşük olması ve en öneml s ver ler n saklanma ve değerlend rme aşamalarındak sorunlar konuyu daha da büyük b r çıkmaza sokmuştur. Sahada müfett şlerce yapılan ncelemelerde ve y ne meslek hastalığı vakalarının araştırılması esnasında bu datalar ve raporlar ş kolaylaştırmak b r yana daha da zora sokmuştur. Bu konudak sıkıntıların devam etmes üzer ne yıllardır üzer nde zaten çalışması devam eden gez c İSG h zmetler ne yönel k mevzuat çalışmaları n hayet 29 N san 2016 tar h nde Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan 2016/7 genelge le b r standardın oturtulması ç n başlangıç olmuştur. Genelgede 6331 Sayılı kanunun 30. maddes ndek gerekl l klere atıf yapılarak bu konuda yen b r düzenlemeye ht yaç olduğundan bahsed lmekted r. Genelge hem tekn k detaylar hem de mevzuata yönel k düzenlemeler çermekted r. Özell kle personel gerekl l kler ,araç ç standartlar,od yometr le lg l kapsamlı düzenlemeler konuyla lg l ht yaçları karşılayacak yeterl l kted r.

Gez c İSG h zmetler nde konunun b r kısmı Sağlık Bakanlığını d ğer b r kısmı se Çalışma Bakanlığını lg lend rmekted r. Y ne gez c İSG h zmetler le lg l en kapsamlı ve standart lk araçlar İSGÜM tarafından yapılarak h zmete sokulmuştur. İSGÜM'ün araçlarının sayıca yeters zl ğ bu alanda özel sektörün devreye g rmes ht yacını doğurmuştur. 2005 yılından sonrada uzun yıllar konuyla lg l bel rs zl k devam etm şt r. Bu bel rs zl k ver len gez c İSG h zmetler n n yasal mevzuatının net olmaması yanında standardının da olmamasıdır. Özell kle konuyla lg l standart eks kl kler h zmet ver len k ş ve kurumlarda çok daha büyük b r kaosa neden olmuştur. Ölçüm yapılan c hazların kal bre ve standard ze olmaması, şlem yapan personeller n yetk n elemanlar 63

Buna rağmen y nede aşağıda l steyeb ld ğ m z bazı eks kler çermes neden yle konuyla lg l ht yacın tamamını da karşılayamamaktadır. -İş sağlığında öneml b r yer olan EKG ve göz muayenes n çermemes -Koruyucu aşı uygulamalarına a t detayların bulunmaması -Sadece OSGB'lere yetk ver lmes neden yle lg l OSGB'n n yalnızca kend s le sözleşmel kurumlarına h zmet vereb lmes sonucu doğacaktır. B l nd ğ üzere b r OSGB'n n sözleşmel kurumları har ç başka herhang b r kuruma h zmet vermes yasaktır. Buda h zmet kapsamında olmayan az tehl kel ﬁrmaların bu h zmet nereden alacakları sorusunu doğurmaktadır. Ayrıca her OSGB'n n m n mum mal yet 120.000 TL olacak b r aracı ekonom k nedenlerden yapamayacağını ve hatta k araca sah p olması zorunluğunu varsayarsak lg l OSGB'ye a t ﬁrmalar bu h zmet nereden alab leceklerd r ? -Gez c İSG aracı le lg l Sağlık Müdürlükler ne aylık program ver lmes varlığından bahsed lsede uygulamada hergün farklı nedenlerden programın değ şeb leceğ veya ac l ht yaç neden yle yen ler n n ekleneb leceğ düşünüldüğünde aylık programın çok efekt f olmayacağı ortadadır. -Radyoloj çek m yapılan araçlarda başka b r şlem yapılamayacağından bahsed lmekle beraber aynı zamanda otobüs g b büyük hac ml araçların kullanılab leceğ nden bahsed lmekted r. Bu nedenle radyoloj araçlarında başka şlem yapılamaz kısıtlamasının kaldırılması h zmet n akışı anlamında daha etk n olacaktır. Konuyla lg l zolasyon ve ayrı alan standartları get r lerek bu araçlar çok fonks yonlu olarak kullanılab l r. Yurt dışındak örnekler nde olduğu g b TIR dorseler ç nde ver lecek bu h zmetler ş akışını ve çalışma ortamındak zaman kaybını en aza nd rgeyecekt r. -Yönetmel ğ n 8.maddes şyer hek m ne tetk k yorumlama sorumluluğu yüklemekted r. Bu durum şyer hek mler n c dd sorumluluk altına sokacaktır.

SAFETYMAG 6

Bunun yer ne her yapılan tetk k şlem n n lg l branş uzmanının raporlaması kal tey arttıracaktır. -Hal hazırda mevcut gez c İSG araçlarındak özell kle radyoloj c hazlarının genelgen n 14.maddes nde talep ed ld ğ g b Türk ye İlaç ve Tıbb C haz Ulusal B lg bankasına kaydı stenmekted r. Bu durum mevcut araçlardak c haz parkı gözönüne alındığında sorun yaratacaktır. Bu kapsamda bell b r geç ş sürec tanınması uygun olacaktır. -Od yometr kab n nde havalandırma varlığının kab n ç gürültüyü olumsuz etk leyeceğ ç n kab n dışı alanda havalandırma zorunluluğuna çevr lmes uygun olacaktır. Y ne kab nde kal brasyon yer ne konuyla lg l standartların talep ed lmes efekt f olacaktır. B u n d a n s o n ra k g e n e l g e l e l g l y ü r ü t m e çalışmalarında saha uygulayıcılarının ve ün vers teler n halk sağlığı/ ş sağlığı b r mler n n de görüşler n n akt f katılımla alınması sahadak uygulamaların başarısını arttıracaktır. Uzun yıllardır konuşulan ama b r türlü hayata geçemeyen bu genelge çalışması bu alanda emek harcayan ve ş ne değer veren kurumlar ç n öneml b r başlangıçtır. Konunun ş sağlığı ve güvenl ğ alanında k g b gel şen ve olgunlaşan b r süreç ç nde tamamlanması en öneml d leğ m zd r.

EKİM de İSG’n n Kalb İZMİR’de Atacak

20 - 22 Ekim 2016 Tepekule Kongre ve Sergi Merkezi Ä°ZMÄ°R

www.izmirisgzirve.com

MAKALE

Dr. Üm t ERKOL

İŞ YERİ HEKİMİNİN HAK VE sORUMLULUKLARI

Eks ks z kapsayıcılık ç n b r adım daha … Sağlık , Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından “Yalnızca hastalık ya da sakatlığın bulunmaması değ l, aynı zamanda bedensel, ruhsal ve sosyal olarak tam b r y l k hal ” olarak tanımlanmaktadır. Sağlıklı yaşamak, temel nsan hakları arasındadır ve doğuştan t baren kazanılmaktadır. İş kazası ve meslek hastalıkları öneml sağlık sorunlarına yola açab lmekted r. Ölüme neden 70

SAFETYMAG 6

olab ld kler g b uzun yıllar süren sağlık sorunlarına da yol açab lmekted r. Çalışma hakkı le sağlık hakkı b rb rler n tamamlayan k temel haktır. Çalışma ortamı ve çalışma l şk ler sağlığı bozmamalıdır. Bu nedenle çalışırken sağlığın korunması ve gel şt r lmes çalışma yaşamı l şk ler n n odağında yer almaktadır. Türk ye'de şç sağlığı ve şyer sağlık b r mler le lg l lk yasal düzenleme Umum Hıfzısıhha Yasası le yapılmıştır.

En öneml sorunlardan b r tanes , yasa le zorunlu kılınmasına rağmen şyer sağlık ve güvenl k b r m kurulmamasıdır. İşyer hek m ve ş güvenl ğ uzmanı çalıştırma zorunluluğuna uymamak, dar para cezası gerekt ren durum olarak düzenlenm şt r. Hek m ve ş güvenl ğ uzmanı ç n ayrı ayrı olmak üzere aylık 5000 TL para cezası öngörülmüştür. Bu m ktar her b r ay ç n tekrardan alınacaktır. Öneml yasal düzenlemeler yapılmasına rağmen, ş sağlığı ve güvenl ğ h zmet sunumu henüz tüm çalışanları kapsayacak düzeye get r lemem şt r. Sürekl olarak 50 ve üzer şç çalıştıran şletmelerde şyer hek m çalıştırma zorunluluğu ve şyer n n özell kler ne göre yapısı değ şen sağlık tes s kurma zorunluluğu get r lm şt r. Bugün ş sağlığı ve güvenl ğ çalışmalarını düzenleyen temel kanun , 6331 Sayılı İş Sağlığı İş Güvenl ğ Yasası 20.06.2012 tar h nde kabul ed lerek yürürlüğe g rm şt r. Yasa, 1475 Sayılı İş Yasası ve bu yasaya bağlı olarak çıkartılan “İşç Sağlığı ve İş Güvenl ğ Tüzüğü”nde ben msenen” İşç Sağlığı ve İş Güvenl ğ ” kavramı yer ne “İş Sağlığı ve Güvenl ğ ” kavramını terc h etm şt r.

Kapsayıcılığın % 100 düzey ne çıkarılması son derece öneml d r. Sağlık gözet m uygulamaları, çalışanların sağlığının korunması ç n son derece öneml d r. Gözet m n lk adımı r sk anal z sürec nde ek p çalışması kurallarına uygun olarak, b l msel b r çalışmanın yapılmasıdır. R skler n ve önlemler n doğru bel rlenmes , hang araç ve yöntemler kullanılarak sağlık gözet m yapılacağına da ışık tutacaktır. Ancak r skler doğru ve ayrıntılı bel rlend ğ nde koruyucu önlemler devreye sokmak ya da erken tanı koymak mümkün olacaktır.

İşyerler nde çalışanların ﬁz ksel, ruhsal ve sosyal yapıları le ş ve çevres nden kaynaklanan r skler n değerlend r lmes , gereken önlemler n alınması, tıbb tedav ve rehab l tasyon çalışmalarının yapılması amacıyla yasa ve yönetmel kler çerçeves nde oluşturulan sağlık örgütlenmes şyer sağlık ve güvenl k b r m olarak adlandırılır. İşveren, şç ve devlet çalışma yaşamı l şk ler n n taraﬂarıdır. 6331 Sayılı Kanun, şyer hek m , ş güvenl ğ uzmanı ve şyer hemş res n şyer sağlık ve güvenl k b r m çalışanları olarak tanımlamıştır. Çalışma koşulları ve süreler de ayrıntılı olarak düzenlenm şt r. H zmetler n sunumu ve denetlenmes sürec nde şveren, şç ve devlet n sorumlulukları ayrıntılı olarak tanımlanmıştır. İşveren, çalışanları arasından ş güvenl ğ uzmanı, şyer hek m ve d ğer sağlık personel görevlend rmes yapab leceğ g b , bu h zmet n tamamını veya b r kısmını ortak sağlık ve güvenl k b r mler nden h zmet alarak da yer ne get reb l r. 71

Er şk nler n aşılanması r skler d kkate alınarak yapılmalıdır. Toplum sağlığı merkezler ve a le hek mler çalışanların aşılanması konusunda yeterl katkıyı vermemekted r. Aşılama şlem n n kamu olanaklarının da katkısıyla yapılması, devlet n koruyucu sağlık h zmetler n tüm topluma sunma yükümlülüğünün doğal gereğ d r. Per yod k muayene ve ölçümler n yaptırılmasında b r d z sorun yaşanmaktadır. Hang tetk kler n hang poz syonlar ç n yapılacağına da r standart uygulamalar yoktur. H zmet sunucuların yeterl l k ve güven l rl k açısından denet m nde boşluklar bulunması da, yaptırılan tetk kler n güven l rl k açısından sorgulanmasına yol açmaktadır. İş sağlığı ve güvenl ğ kurulları, şyerler nde koord nasyon ve yürütme ç n öneml olduğu kadar, katılımın da en öneml aracıdır. Bu nedenle tam katılımla düzenl olarak toplantılar yapılmalıdır. Kararlar uzlaşı le alınmalı, görevlend rmeler özenle yapılarak sonuçlandırılmalıdır. Düzenl çalışan b r kurul, tüm üyeler mot ve edecek, aynı zamanda denetleyecekt r. Henüz yolun başındayız, ama gel nen nokta umut ver c d r. Sektörün tüm b leşenler n n yolunu açık olması d leğ yle … Türk Tab pler B rl ğ ve Halk Sağlığı Uzmanları Derneğ yayınlarından yararlanarak hazırlanmıştır. Kurumlara ve kurum çalışmalarına katılan değerl s mlere teşekkür eder m.

SAFETYMAG 6

SIĞACIK SAKİN ŞEHİRLER HAREKETİNİN 129. ÜYESİ

Sığacık, Türk ye’n n lk yavaş şehr n n küçük, sess z ve surlar ç ndek egel b r sah l kasabası. Burası sadece Sefer h sar’ın değ l, İzm r’ n de en renkl semtler arasında. Son zamanlarda Sefer h sar’a yapılan yatırımların en büyükler ne şah t olan Sığacık, gün geçt kçe önem kazanmaya ve Türk ye’n n en sak n kent ünvanını korumaya se devam ed yor. Sığacık, Sefer h sar’a 5 k lometre uzaklıkta ve 16.YY’dan kalma kalen n surları ç ne yapılan b r l man kasabası. Dünya üzer nde kale ç yerleş m yerler çer s nde de hatırı sayılır b r yer var. Pazar günler ayrı b r güzel ve kalabalık olan Sığacık’ta; kalen n surları üzer ne vuran tertem z b r güneş ve karşısındak yat l manını kuşatan masmav den z kalpler yer nden oynatacak güzell kte. Böyles ne güzel havalarda kale ç nde oturan ev sah pler kapı önler ne çıkıp hemen key f yaparlar, böylece yerel halkla nanılmaz kolay ve sam m b r şek lde kaynaşab l rs n. Meşhur Sığacık Pazarı se görüp göreb leceğ n ender organ k pazarlardan. Rengarenk b r cümbüşü andıran bu pazaryer nde tüm ege otlarının har c nde; ev yapımı reçeller, baklavalar, börekler, dalından henüz koparılmış meyveler, sebzeler; Sığacıklı teyzeler n, n neler n eller yle ördüğü el şler ve n ces mevcut. 74

SAFETYMAG 6

Sığacık ‘ta hava ve kl m; Sığacık, İzm r’e göre daha ılıman b r havaya sah p. Sert rüzgarların esmed ğ günler de b r de tepede güneş varsa, kış ortasında yaz keyﬁ yaparsın. Ancak Sığacık’ı z yaret etmek ç n en güzel zamanlar kes nl kle N san-Kasım ayları arası. Bu aylarda den ze g reb l rs n. Fakat Sefer h sar’ın meşhur soğuk den z nden kaçmak st yorsan, Ağustos-EylülEk m ayları su sıcaklığının tavan yaptığı aylar, bu aylarda Sığacık hem sak n, hem sam m olur. Sığacık görülmes gereken yerler Sığacık Kale İç l sten n başında yer alıyor tab k . B rkaç sokaktan baret ancak sokaklarındak sıcacık ortam ç n z ısıtacak. Kale, Sultan Süleyman tarafından yaptırılmış ve çer s ndek hayat geçt ğ m z yıl İzm r Büyükşeh r Beled yes ve Sefer h sar Beled ye Başkanı Tunç Soyer’ n g r ş mler yle yen lend . Bugün tertem z sokakları, restore ed lm ş geleneksel tar h b nalarıyla göze oldukça hoş görünüyorlar. Burayı gezerken attığın her adımda Ege’n n en güzel sah l kasabalarından b r nde olduğunu h ssedeceks n. Pazar günler kale ç nde Sığacık Pazarı kuruluyor; herkes bahçes nde yet şt rd ğ n , mutfağında p ş rd ğ n ev n n önüne çıkarıp satıyor. K msen n s z b r şey almak ç n zorlamadığı bu pazarda, organ k lezzetler tadab l r beğend ğ n takd rde alab l rs n. Ev yapımı reçeller, börekler ve tatlılar, yöresel sebzeler, ev yapımı şaraplar ve meşhur Ege Otları Pazar’ın en güzeller . Kalen n ç ndek dar sokaklar en sonunda sen alıp Sığacık l manına götürüyor. Burada kalen n burçlarına çıkıp yukarıdan Sığacık l manına ve kale ç n n panoram k görünümünü seyredeb l rs n. Fotoğraf çekmek ç n de en deal yerlerden b r . Şarap tanrısı D onysos’un memleket olan Sığacık, tar h zeng nl ğ le de görülmes gereken b r yer. Ant k çağda öneml b r yere sah p Ion Ant k şehr Teos, burada ve Sığacık’a sadece 5 k lometre uzaklıkta yer alıyor. Ant k kent tahm n edeb leceğ n g b kalıntılardan baret ancak şehre a t b r yıkık dökük b r agora, akropol, tapınak ve t yatro le surları bugün hala göreb l rs n. Ant k Kent derley p toplamak ç n çalışmalar hala devam ed yor ancak bu ant k kent çok büyük hasarlar gördü, depremler yaşadı. Bu yüzden buraya g derken lütfen büyük beklent le g tme.

Amacınız Sığacık’ta den ze g rmek se, Akkum plajları Sığacık ‘ın altın plajlarıdır. Büyük Akkum plajı masmav b r den z, altın sarısı kumları ve mav bayrağıyla ön plana çıkıyor. Beach Club arıyorsan, Mukka ve Akkum Beach Club tavs yem z. B raz daha sak n ve daha tem z b r den z arıyorsan da Sığacık ’a 612 k lometre uzaklıktak Akarca Halk Plajı, Gem suyu Halk Plajı ve Güneşl kent Halk Plajı d ğer öner ler m z. Sefer h sar’dak tüm halk plajlarında duş, tuvalet, şezlong ve şems ye h zmetler nden ücrets z yararlanab l rs n. Ayrıca tüm halk plajlarında kafe ve cankurtaran bulunmaktadır. Ancak bu noktada hemen bel rtel m, Sığacık ‘ın den z nanılmaz soğuktur. Sığacık’a Eylül aylarında gel yorsan, b lmel s n k burada Mandal na Fest val düzenlen yor. Pek çok etk nl ğe ev sah pl ğ yapan bu fest valde bol bol mandal na y yeb l r, konserler d nleyeb l rs n. Her gün doğumundan önce sırtını yasladığı b r kales olan Sığacık‘a, y ce popüler olmadan b r an önce uğra. Em n z k kend ne a t çeş t çeş t güzell kler olan bu sah l kasabasında sen de kend nden b r şeyler bulacaksın.

EDİP CANSEVER Yeş l pek gömleğ n n yakası Büyük zamana düşer Her şey n fazlası zararlıdır ya Fazla ş rden öldü Ed p Cansever Dem ş Cemal Süreya onun ç n… B z de ş rler yle analım sted k şa r m z … “Her yalnızlık b r ht lald r.” d yen Ed p Cansever, 8 Ağustos 1928’de İstanbul’da doğdu. İstanbul Erkek L ses ’n b t rd . Kapalıçarşı’da tur st k eşya ve halı t caret yapmaya başladı. 1976’dan sonra yalnızca ş rle uğraştı. Bodrum’da tat ldeyken bey n kanaması geç rd , tedav ç n get r ld ğ İstanbul’da 28 Mayıs 1986’da yaşamını y t rd . “Açık kumral saçlı, zayıf mı zayıf, kaburga kem kler sayılab len küçük b r çocuk olan Ed p, uçaklar hakkındak res ml b r k tap dışında, h ç k tap olmayan b r evde büyür… Ortaokulun k nc sınıfında lk ş rler n yazar ve b r çocuk derg s nde çıkar lk ş r …” 17-18 yaşlarındayken, komşuları N gar Hanım’ın kardeş Ahmet Hamd Tanpınar’a lk ş rler n göster r… Onun “Bu ş rler çok güzel, heps de güzel, ama h çb r ş r değ l” dey ş nden sonra, kend s ne uzun uzun resme nasıl bakılacağını anlatır Tanpınar… Onun yanından ayrılır ayrılmaz g d p b r sürü res m alır. Sonradan yayımladığına p şman olduğu “İk nd Üstü” ş r n yazar.

SAFETYMAG 6

Yerçek ml Karanfil B l yor musun az az yaşıyorsun ç mde Oysak sen nle güzel olmak var Örneğ n rakı ç yoruz, ç m ze b r karanfil düşüyor g b B r ağaç şl yor tıkır tıkır yanımızda M demd aklımdı şu kadarcık kalıyor. Sen karanfile eğ l ml s n, alıp sana ver yorum şte Sen de b r başkasına ver yorsun daha güzel O başkası yok mu b r yanındak ne ver yor Derken karanfil elden ele. Görüyorsun ya b r sevdayı büyütüyoruz sen nle Sana değ n yorum, sana ısınıyorum, bu o değ l Bak nasıl, beyaza keser g b s ne yed renk B rleş yoruz sess zce.

On dokuz yaşında evl , y rm s nde çocuğu olan b r genç! Hem ev geç nd rmek zorunda, hem de ş re tutkun. Kapalıçarşı’dak babadan kalma küçük dükkanda halı t caret yapıyor pek de sevmemes ne rağmen, b r yandan da ş rler yazmaya devam ed yor, 1954’tek yangına kadar… Ş r dışındak ş n ; “Yıllar önce nsanların güzel d ye yaptıklarını, o güzell k karşısında şaşıran, gülen, sev nen nsanlara satıyorum.” d ye tanımlasa da, bu t caret ş n h ç sevmem şt r şa r. Kapalıçarşı’yı “Sınıf ayrımının en bel rg n, en somut olarak görüleb ld ğ b r küçük ülkeyd orası, herhang b r eşyaya sadece para değer n düşünerek bakan koleks yoncuların o kend s ne özgü jestler n , m m kler n zlemel yd n z. Ne güzel senaryolar çıkardı k m b l r.” d ye anlatır. Hayatının en öneml olayının 1954 yılında çıkan Büyük Kapalıçarşı Yangını olduğunu söyler. Bu yangında dükkanı tamamen yanar. S gortadan aldığı para yen b r şyer açamayacak kadar az olduğu ç n de kend ne b r ortak bulur. B rkaç ay sonra ortağı, alım satım şler yle kend s n n uğraşab leceğ n söyleyerek ona asma kattak odasında sted ğ kadar çalışab leceğ n müjdeler. Ed p Cansever dokuz k tabını Kapalıçarşı’da, Sandal Bedesten ’ndek bu küçük dükkanın asma katında b u l u n a n ç a l ı ş m a m a s a s ı n d a ya z a r. “ B u g ü n düşünüyorum da ya o yangın olmasaydı?” der. “Ben m ç n tek mutluluk ş r yazmaktır, oysa b r ş r n verd ğ mutluluk olsa olsa b r gün sürer… Olsun. Belk de bütün mutlulukların toplamı bu kadarcıktır.” der şa r ş r ç n. Sadece ş r yazan b r şa rd r Ed p Cansever, ş r dışında h çb r şey yazmamış ve hatta neredeyse başka h çb r şey yapmamıştır. Ş r yazmadığı zamanlarda, yan “mutsuzluk” zamanlarında “Hemen hemen okumaktan başka olumlu b r şey yapmam, yapamam.” der. Ed p Cansever’ n ş r ç n çok şey söyleneb l r. Kend dey m yle “düşüncen n ş r ” mesela… Türk ye’n n en kentl şa r yd o. Ş r, onun vatanıydı, ş r hayattan, hayatı da ş rden özümseyeb lm şt . “Kaybola” adlı ş r nde, “Yapılan b r şeyd r ş r, yuvarlak, kırmızı, gen ş / En gen ş en kırmızısı o ez lm şler katında” der…

İç nden Doğru Sevd m Sen İç nden doğru sevd m sen Bakışlarından doğru sevd m de Ağzındak ıslaklığın buğusundan Ses n yapan sözcüklerden sevd m b r de Ben sevd ğ n g b sevd m sen Kar bırakılmış karanlığından. Yerleşt r bu sevdayı her yer ne Yüzünde ter olan su damlacıklarının Kaynağına yerleşt r Her zaman saklamadığın, acısızlığın son durağına Gül taşıyan çocuğuna yerleşt r Ve omuzlarına daracık omuzlarına Üşümüş g b s n de sank azıcık öne taşırdığın Tam oraya şte, uçsuz bucaksız b r düzlükten B r papatya tarlasıyla ayrılmış göğüsler ne yerleşt r Ve esmerl ğ ne b r de, esk b r yangının zler n n reng nde Saçlarının yana düşüşüne, onları bölen k l ğe Alnından başlayan ve ayak b lekler nde duran Yan sen n olmayan, sen b r boşluk g b saran hüzne Yerleşt r onu b r kent n parça parça aklında tuttuğun Kar taneler g b uçuşan Ve her gün b raz daha haﬁﬂeyen semtler ne Yerleşt r bu sevdayı her yer ne. Ekled m ben tattığım her şey den zlere B ld ğ m ne varsa onlar da hep den zlerden Sen de b r den z g b yerleşt r onu stersen Sevdayı Ve köpüklend r Ve yaşlandır k şte keder anlamasın Ama dur, her den z yaşlıdır zaten Öğrenmez ama öğret r mutluluğu B z m sevdamız da öyled r, y ş rler g b B raz da herkes ç nd r. Ve gel nc ğ n k nc tadına benzemel Var eden kend n b r nc s nden Yan b r sevdayı sevg ye dönüştüren. Ben ş md b r yabancı g b gülümseyen Tanımadığın b r ülke g b İç nde yaşamadığın b r zaman g b Tam kend s g b mutluluğun Ben bekl yorsun Ve onu bekl yorsun ben beklerken.

“Ed p’ n ş rler nsanı hayal kırıklığına uğratmaz, ama ses n duyamadığınız noktada uğraşmanız da yararsızdır. O s ze konuşana kadar, o da eğer konuşursa…” d ye anlatır b r dostu onun ş rler n . 77

Ş rler nde b rey n arayışlarını, umutsuzluklarını, uyumsuzluğa varan yaşam l şk ler n yansıtmaya çalışmıştır. Çevres ndek nsanların yaşayışlarını etk leyecek, dünyaya bakışlarını değ şt recek b r ş r n aranışı ç nde, kapalı b r mge anlayışına yaslanan, bu yüzden yadırganan, “anlamsız” d ye n telenen yapıtlar verm şt r. Gerç ş rsell ğ düşüncen n alaca bölgeler nde ararken kapalı söyley şler n sınırında dolaşıyordu ama kes nl kle anlamsızlıktan yana değ ld . Ters ne ş rler nde anlatmaya, hatta öykülemeye büyük yer ver yor, düz yazı olanaklarından, oyunlardan, konuşmalardan bol bol yararlanıyordu. Çağdaş ş r akımlarındak gel şmelerle b rl kte, yazdıklarının büyük oranda aydınlığa çıktığı görülerek b r düşünce şa r olarak n telend hep. Ed p Cansever, ş r serüven boyunca, Türkçen n kullanımındak yeters zl kten hareketle, yen söyley ş b ç mler yaratmaya çalışarak katkıda bulunmuştur d l m ze. İlk anda okuyucuyu şaşırtan bu söyley ş b ç m n n önem , söz d z m değ şt r ld ğ nde, başka b r ş r cümles kurulduğunda, Cansever’ n verd ğ anlamın y t m yle karşı karşıya kalınmasından kaynaklanmaktadır. Cansever, Türkçedek sözcük çeş tler ne yen kullanım alanları açmayı başarmış b r şa r m zd . 1957’de yayımlanan “Yerçek ml Karanﬁl” adlı k tabıyla 1958 Yed tepe Ş r Armağanı’nı, 1976’da yayımlanan “Ben Ruh Bey Nasılım” adlı k tabıyla 1977 Türk D l Kurumu Ş r Ödülü’nü, 1981’de bütün ş rler n b r araya get ren “Yen den” adlı k tabıyla da 1982 Sedat S mav Edeb yat Ödülü’nü almıştır. Ed p Cansever’ , 1986 Mayısı’nda y t rd k. Cemal Süreya‘nın ded ğ g b belk de “Fazla ş rden öldü Ed p Cansever” gerçekten de…

SAFETYMAG 6

Sevda B r Ateş Buldu Sende Sevda b r ateş buldu sende, eğ l p öptü sen Artık k mse den z b lm yor. D rsekler n masaya koyuşundan bell Gel p geçen b r günü b t rmek stemed ğ n Sevda b r umut buldu sende. Ey b r yolcu l stes nde b r ölüyü arayan Artık k mse gözler n b lm yor. Şunu mzala B r mektup, b r telgraf alındısı değ l Unutulmuş b r sevdadır kapını çalan Ve sev ms z b r terl k g b duran odan K mse artık b r şey g ymek stem yor. Sonra b r pencereden kend ne Ay ışığı g b vuran sen Ne sana ne başkasına benz yor. Ve şte b r d p balığı su boşluğunda Çırparaktan yüzgeçler n H ç k mseye uymayan b r mevs m öner yor

Oda Gün günden odamın şekl n alıyorum İşl yorum bu n lt l varlığı yen den K mb l r, duyuyorum yazgısını belk de Kuru b r dal parçasını ç nden y ye y ye Dal olan b r böceğ n O gar p yazgısını Ne ölüme benzer ne ölümsüzlüğe.