www.aab.al
institucionalë. Do të ishte e nevojshme që në një të ardhme të afërt edhe bursa që do të operojë në vendin tonë të jetë pjesë e kësaj strukture rajonale. Por çfarë është një Bursë? Bursa është një vend tregtimi i organizuar, ku komisionarët dhe tregtarët e licencuar tregtojnë tituj të kapitalit, ose të borxhit, për llogari të tyre ose të klientëve. Në fillimet e tyre bursat kanë qenë vende fizike, por me zhvillimin e teknologjisë, nëpërmjet zbatimit të platformave shumëpalëshe të tregtimit, nuk është e nevojshme që bursa të jetë një vend fizik. Nga ana tjetër, suksesi i saj do të varet se deri në çfarë shkalle garantohet shlyerja e letrave me vlere që tregtohen në bursë, kundrejt pagesës duke eliminuar rrezikun e palëve të treta për investuesit. Për të realizuar këtë është e nevojshme të ekzistojë një Depozitar Qendror i Letrave me Vlerë (CSD), në mënyrë që të mundësohet transferimi i titujve kundrejt pagesës në të njëjtën kohë. Një sistem i tillë për letrat me vlere të Qeverise Shqiptare është dhe
sistemi AFISaR (Sistemi Shqiptar për Regjistrimin dhe Shlyerjen e Instrumenteve Financiare) i Bankës së Shqipërisë. Lidhja e drejtpërdrejt me sistemin AFISaR është një hap pozitiv dhe i domosdoshëm, për të mundësuar shlyerjen e titujve të qeverisë në bursë. Megjithatë, nevojitet një sistem që të mundësojë regjistrimin dhe shlyerjen e të gjithë titujve të shoqërive që do të listohen në bursë (jo vetëm ato të Qeverisë Shqiptare), e që do të garantojë një proces të shlyerjes kundrejt pagesës, në te njëjtën mënyrë si sistemi AFISaR e garanton këtë proces për titujt e qeverisë. Shumë bursa të njohura ndërkombëtare kanë lidhje të drejtpërdrejta me shtepitë e klerimit të llogarive, të cilat në shumë raste janë në pronësi të tyre. Për shembull, ofruesi më i madh i shërbimeve “post trade” në Europë, Clearstream AG zotërohet nga Deutsche Boerse. Nëpërmjet Clearstream garantohen të gjitha transaksionet që kryhen në Deutsche Boerse, si dhe pjesa më e madhe e transaksioneve të kryera në
tregun e vetorganizuar (otc) në Europë3. Zhvillimi i bursës në Shqipëri duhet të mbështetet në eksperiencat më pozitive të vendeve të rajonit por edhe më gjerë që realisht të kthehet në një burim të zhvillimit ekonomik të vendit. Si përfundim, hapja e bursës së parë private është një zhvillim i mirëpritur, si një element që kontribuon në rritjen e eficiencës dhe transparencës së tregjeve, ndihmon në tërheqjen e investuesve ndërkombëtarë institucionalë, nxit zhvillimin ekonomik, ndikon në përmirësimin e qeverisjes së korporatave si dhe rritjen e transparencës së pasqyrave financiare, rrit mundësitë për diversifikim për investuesin, etj. Për të pasur sukses ajo duhet të ofrojë përparësi konkurruese të dukshme, në raport me tregun e vetorganizuar (OTC), duke garantuar procesin e shlyerjes kundrejt pagesës për të gjitha letrat me vlerë, që do të emetohen me ofertë publike nëpërmjet saj.
3
http://www.ebrd.com/news/2016/see-link-becomes-operational.html
Tetor 2017
Bankieri
9