ουσιαστικά και ο παράγοντας άνθρωπος ως συνειδητά εργαζόμενος και αποδοτικός, ως πολίτης που παίρνει συνειδητά μέρος στη διαχείριση της οικονομίας και γενικότερα των συλλογικών κοινωνικών υποθέσεων, που έχει αποβάλει σε μεγάλο βαθμό την εγωιστική συμπεριφορά, τις ανταγωνιστικές διαθέσεις και αναπτύσσει τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη. Σε αυτή τη βάση και με εξαιρετικά επίπονες προσπάθειες είναι δυνατή η υπέρβαση της μικροϊδιοκτησίας και των εμπορευματοχρηματικών σχέσεων, η αντιμετώπιση του φαινομένου της γραφειοκρατίας. η τεράστια αυτή προσπάθεια είναι καθήκον της εργατικής εξουσίας και του Κομμουνιστικού κόμματος. Η πολιτική είναι που έχει την πρωτοβουλία και την πρωτοκαθεδρία δεν δρα όμως βουλησιαρχικά, αλλά μέσα στα πλαίσια και τις δυνατότητες που δίνει η διαμορφωμένη κατάσταση με σαφή και σταθερό όμως προσανατολισμό και στόχο. Κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής δεν είναι απλά η κρατικοποίηση των μεγάλων επιχειρήσεων και της γης, ούτε όλων των μέσων παραγωγής μόνο, όπως λανθασμένα θεωρούνταν στο κομμουνιστικό κίνημα. Δεν ξεκαθαρίζει τους λογαριασμούς της με την ατομική ιδιοκτησία και τον καπιταλισμό η επαναστατική εξουσία προωθώντας την κρατικοποίηση των μεγάλων επιχειρήσεων και των μεγάλων περιουσιών, αλλά με την ουσιαστική μετατροπή τους σε κοινωνική ιδιοκτησία, περιουσία ολόκληρης της εργατικής τάξης και τη δημιουργία των προϋποθέσεων να πάρει η εργατική τάξη συλλογικά τη διαχείριση στα χέρια της. Πρέπει να μειώνεται καθημερινά ο ρόλος και η ανάγκη της ύπαρξης ειδικών για τη διαχείριση των κοινωνικών υποθέσεων, να φθάσει στο σημείο αυτό να το κάνει το σύνολο των εργαζομένων, «να μπορεί και η μαγείρισσα να διοικεί το κράτος», όπως έλεγε ο Λένιν, κάτι που όμως αποδείχθηκε ακατόρθωτο στις συνθήκες της Ρωσίας. Ο Λένιν προς το τέλος της ζωής του είδε το πρόβλημα της γραφειοκρατίας στη σοβιετική Ρωσία σε όλο το βάθος του και τους κινδύνους που περιέκλειε προοπτικά, τις τεράστιες δυσκολίες που υπήρχαν για να ξεπεραστεί. «Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας θα χρειαστεί δεκαετίες, έλεγε, η εξάλειψη της είναι ζήτημα ολόκληρης εποχής. Μπορεί να διώξει κανείς τον τσάρο, να διώξει τους τσιφλικάδες, να διώξει τους καπιταλιστές. Όμως δεν μπορείς να διώξεις τη γραφειοκρατία»14. Η ΝΕΠ ήταν ένας αναγκαίος προσωρινός ελιγμός της πολιτικής του εργατικού κράτους, αναφέρει ο Ριζοσπάστης. «Ο μακροχρόνιος εμφύλιος πόλεμος και η ιμπεριαλιστική επέμβαση, σε συνδυασμό με την αποδιοργάνωση που είχε προκαλέσει ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος, είχαν καταβαραθρώσει την αγροτική παραγωγή στο μισό της προεπαναστατικής. Μια ανάλογη κατάσταση στη σοσιαλιστική βιομηχανία φανέρωνε την προσωρινή αδυναμία της εργατικής εξουσίας να εξασφαλίσει τον αναγκαίο όγκο προϊόντων για μια άμεση (κομμουνιστική) κατανομή στο χωριό15». Στα παραπάνω περιλαμβάνεται η μισή αλήθεια και η μισή αλήθεια δεν είναι αλήθεια. Η εφαρμογή της ΝΕΠ, αναφέρει, ήταν ένας αναγκαστικός ελιγμός, σ’ αυτόν αναγκάστηκε η εργατική εξουσία στη Ρωσία, λόγω των συνθηκών που διαμόρφωσε ο Α΄Παγκόσμιος πόλεμος και ύστερα ο εμφύλιος πόλεμος που καταβαράθρωσε την αγροτική παραγωγή και την βιομηχανία. Χωρίς δηλαδή τους πολέμους θα ήταν δυνατή στη Ρωσία η εισαγωγή απευθείας, από την πρώτη στιγμή, των κομμουνιστικών σχέσεων κατανομής.
14
Λένιν Άπαντα τόμος 42 σ.249
15
Ριζοσπάστης 16 - 17 Δεκέμβρη