7. με μαντικές συνήθειες καθώς ο άνθρωπος επιδιώκει να δοκιμάσει την τύχη του στο κατώφλι του νέου χρόνου (φλουρί βασιλόπιτας, «πρωταντικρίσματα» και «πρωτακούσματα» της Πρωτοχρονιάς, «καλό ποδαρικό»). Το «χριστουκούτσουρο» ακόμη ήταν και «τόπος μαντικής». Από το κάψιμό του προέβλεπαν (π.χ.) τη γονιμότητα των ζώων, όσο περισσότερες ήταν οι σπίθες που πετούσε, τόσο γονιμότερα θα ήταν τα πρόβατα, οι αγελάδες τους, τα ζώα τους γενικά, κλπ).
Δεκέμβριος
6. με δρώμενα, τελετουργικές μεταμφιέσεις προς επιδίωξη της γονιμότητας της γης ή με τη δημιουργία φυλακτήριων κύκλων από φωτιά ή με αποδιωκτικούς θορύβους των μεταμφιεσμένων π.χ. κουδουνάδες
December
Πριν το τοποθετήσουν στην εστία το έραιναν με καρπούς (καρποβολισμός) για να ενισχύσουν τις ιδιότητες της στάχτης, την ιερή επενέργειά της στα δένδρα και στην παραγωγή που εκείνα θα δώσουν. Το χριστουγεννιάτικο κούτσουρο έπρεπε να καίει όλη νύχτα. Γι’ αυτό παρέμενε ξάγρυπνος συνήθως ο γεροντότερος και πρόσεχε ώστε να μη σβήσει η φλόγα (αγρυπνία), αλλά και για να παραμείνει ένα κομμάτι από το κούτσουρο άκαυτο, διότι μ’ αυτό αργότερα θα κατασκεύαζαν (αγιασμένα) ξύλινα καρφιά για το άροτρο ή για άλλες χρήσεις. Στην Ανατολική Θράκη (π.χ.) ο νοικοκύρης έπαιρνε την παραμονή των Θεοφανείων τα απομεινάρια του «χριστοκούτσουρου» και τα έμπηγε στο χωράφι, για να καρπίζουν τα σιτάρια και να αποτρέψουν τις μάγισσες να αφαιρέσουν τον καρπό από τα γεννήματα. Ο συμβολισμός της φωτιάς συνίσταται στη διπλή φύση της, «εδώ» και «εκεί», ανοίγει και κλείνει, οι καλικάντζαροι έρχονται από τη φωτιά και περνούν από φωτιά εάν είναι να διαβούν στην οικία (μέσω του τζακιού), δηλαδή από τον κόσμο τον ακατοίκητο και μιαρό στον κόσμο τον πολιτισμένο. Το τζάκι ή η εστία θεωρείται σύμβολο της οικογένειας, των προγόνων, του γένους, άρα συνιστά ένα μεταιχμιακό (μεσολαβητικό) χώρο. Τη στάχτη λοιπόν δεν την πετούσαν, την κρατούσαν για να σπείρουν τα φυτά ή τον καπνό. Είναι η «ιερή στάχτη», που αποτρέπει από το κακό και τη βασκανία, αγιαστική, καθαρτήριος, γονιμική. Παραμένει γνωστή στη λαογραφία η σημασία της «ιερής στάχτης» από το «χριστοκούτσουρο» και οι πολλαπλές χρήσεις της: ως αλεξιτήριο μέσον για τους δαίμονες και το κακό (η μεταγενέστερη μάλλον χρήση της), ως αναγεννητική δύναμη (η πρωταρχική χρήση της). Αλλά και ως διαβατήριο μέσον: ως στοιχείο σχετιζόμενο με το τζάκι που εθεωρείτο η πύλη του Άλλου Κόσμου, του κόσμου των νεκρών. Η ιδιότητά της αυτή θα πρέπει να συνδεθεί με τους «επισκέπτες», δηλαδή τα δαιμόνια και νεκρούς τους, όπως αναλύσαμε παραπάνω, αποκτούσε δηλαδή αυτήν την ιδιότητα λόγω της επαφής της μαζί τους. Στη Ροδόπολη π.χ., δεν έριχναν τη στάχτη έξω, για να μη φύγει η ευλογία του σπιτιού, αλλού όμως καθάριζαν κάθε πρωινό το τζάκι τους απ’ αυτήν, είτε για να διώξουν τους καλικατζιάρους, είτε για να την ρίξουν ευλογημένη στα δέντρα, ενώ αλλού τη διατηρούσαν όλο το Δωδεκαήμερο στη φυσική της θέση, και όταν έφθαναν τα Φώτα πλέον, την έριχναν στα χωράφια τους, στα λουλούδια, κ.α. Άλλη μια «διπλή λειτουργία» δηλαδή των ιερών πραγμάτων. Τη φωτιά των Χριστουγέννων ανακάτευαν με βέργα κρανιάς, σχήματος φαλλού, έτσι η γονιμική ενέργεια του ανακατέματός της αποκτούσε πυρολατρική και φαλλική διάσταση, όπως συμβαίνει και με το «πάντρεμα της φωτιάς» την παραμονή των Χριστουγέννων.