Η Σ Υ Μ Β Ο Λ Η Τ Ο Υ Θ Ε ΑΤ Ρ Ο Υ Σ Τ Η Ζ Ω Η Τ Ω Ν Π Α Ι ∆ Ι Ω Ν Τ Ο Υ Τ Ε Ρ Ε Ζ Ι Ν
Αξιολογώντας την ιστορική, καλλιτεχνική και ανθρωπιστική αξία του θεάτρου για παιδιά στο Τερέζιενσταντ, είναι απαραίτητο να επισηµάνουµε ότι αυτή η καλλιτεχνική δραστηριότητα έλαβε χώρα κάτω από πολύ ιδιαίτερες συνθήκες. Η θεατρική δηµιουργία µετατράπηκε σε µέσο προστασίας των παιδιών και έγινε µια διασκέδαση που έπαιρνε το µυαλό µακριά από τα βάσανα, θύµιζε πώς ήταν η κανονική ζωή και λειτουργούσε ως βάση για ψυχολογική στήριξη, αντίσταση και ελπίδα. Προσωπικά θεωρώ πιο σηµαντική την άποψη ότι η δηµιουργική ενασχόληση µε θεατρικές δραστηριότητες ήταν το θεµέλιο της πνευµατικής και ψυχολογικής επιβίωσης των παιδιών, που είχε ως αποτέλεσµα τη στήριξη και την ελευθερία του πνεύµατος.
Για να κατανοήσει κανείς τη λειτουργία του θεάτρου στην περίπτωση των παιδιών του Τερέζιενσταντ, είναι σηµαντικό να αναγνωρίσει τη λαχτάρα των ενηλίκων να τους προσφέρουν µια «καλύτερη ζωή», και πάνω απ’ όλα µια ζωή κοντά στην κανονική. Γι’ αυτό το σκοπό επινοήθηκε µια συνειδητή στρατηγική για την παροχή ενός πολιτιστικού περιβάλλοντος που θα στήριζε ψυχολογικά τα παιδιά. Ήταν µια συλλογική προσπάθεια από τους ενήλικες να διατηρήσουν έναν πνευµατικό πυρήνα, παρά την ανωµαλία των συνθηκών ζωής. Όλες οι αποφάσεις και ενέργειες των ενηλίκων σε ό,τι αφορούσε τη θεατρική δηµιουργία καθοδηγούνταν από αυτή την επιθυµία˙ κι ας είναι το ίδιο αναγκαίο να επισηµάνουµε ότι το επιθυµητό δεν ήταν πάντα εφικτό. Αντίθετα µε τη λειτουργία του για τους ενήλικες ως µέσου διαφυγής από την πραγµατικότητα που γνώριζαν πολύ καλά, το θέατρο πρόσφερε ένα µέσο διασκέδασης για τα παιδιά ώστε να µη συνειδητοποιούν τη σοβαρότητα της πραγµατικότητας. Κάτι που θεωρώ υψίστης σηµασίας στην περίπτωση του Τερέζιενσταντ είναι ο τρόπος που λαµβάνονταν οι αποφάσεις σχετικά µε το παιδικό θέατρο: στο πνεύµα των ενηλίκων τροφίµων υπήρχε µεγάλη πίστη στη δύναµη του θεάτρου ως βοηθήµατος για να συµφιλιωθεί κανείς µε τη ζωή.
Έτσι, η επίδραση της θεατρικής δραστηριότητας στα παιδιά που επέζησαν βρίσκεται στην ανάπτυξη ενός προσωπικού τρόπου σκέψης, µιας «στάσης» απέναντι στη ζωή και στην εύρεση εναλλακτικών τρόπων επιβίωσης σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες. Στην περίπτωση του Τερέζιενσταντ, αυτή η επίδραση έχει περάσει µέσα από το φίλτρο του χρόνου και αντέχει µέχρι σήµερα. Το παράδειγµα του παιδικού θεάτρου στο Τερέζιενσταντ δείχνει ότι η κατανόηση των θεατρικών παραστάσεων µπορεί να ενισχύσει την ψυχική δόµηση και την ιδιοσυγκρασία των παιδιών και να επιδράσει θετικά πάνω τους σε πνευµατικό, µορφωτικό, κοινωνιολογικό και ψυχολογικό επίπεδο. Αν και καµιά σύγχρονη κατάσταση δεν µπορεί να συγκριθεί µε ναζιστικό γκέτο συγκέντρωσης, αυτή η εµπειρία µπορεί να συνδεθεί µε σηµερινά παραδείγµατα παιδιών σε καταπιεστικά περιβάλλοντα και να προσφέρει ιδέες σχετικά µε τη χρήση της θεατρικής δηµιουργίας στην αντιµετώπιση δυσκολιών.