OPIS PRACY DYPLOMOWEJ Ewa Kielar Edukacja artystyczna w zakresie sztuk plastycznych Promotor: dr Marcin Klag
spis treści 01 wprowadzenie
4
02 tablice edukacyjne
6
03 materiały dla nauczyciela
10
04 karta pracy ucznia
14
05 quiz 18 06 gra improwizacyjna
20
07 księga znaku i norm
22
1. WPROWADZENIE
ELEMENTY SKŁADOWE PRACY 1. IDENTYFIKACJA WIZUALNA dla marki „LEKCJE COMMEDIA DELL’ ARTE” 2. KOMPLET MATERIAŁÓW EDUKACYJNYCH DO PRZEPROWADZENIA KURSU NA TEMAT COMMEDIA DELL’ ARTE, w skład którego wchodzą: • TABLICE EDUKACYJNE • MATERIAŁY DLA nauczyciela „WYZWANIE – uratuj commedia dell’ arte” • karta pracy ucznia „WYZWANIE – uratuj commedia dell’ arte” • QUIZ „KTÓRĄ postacią commedia dell’ arte jesteś?” • TEATRALNA GRA IMPROWIZACYJNA
Odbiorca: •
•
materiały edukacyjne zostały przygotowane z myślą o nauczycielu przedmiotów humanistycznych i o uczniu w przedziale wiekowym 13-16 lat (gimnazjum) identyfikacja wizualna dla logotypu „lekcje commedia dell’ arte” jako element brandingu dla oferty edukacyjnej skierowanej do nauczycieli, edukatorów i animatorów kultury
WYZWANIA PROJEKTOWE W obszarze materiałów edukacyjnych głównym wyzwaniem projektowym było przekazanie wiedzy na temat teatru commedia dell’ arte w przystępny sposób, poprzez wyraźne odniesienia do współczesności, lub nawiązanie do postaci literackich już znanych odbiorcom. Tradycyjny wizerunek tego typu teatru jest nieatrakcyjny dla młodzieży, wręcz niepopularny. Trąci myszką i nie zachęca do poznania go. Dlatego w swojej pracy starałam się poprzez komiksową stylizację i przejrzysty layout zaproponować ciekawe materiały edukacyjne. Zastosowanie niestandardowych metod dydaktycznych, takich jak quiz czy gra improwizacyjna były dopełnieniem nowoczesnego myślenia o commedia dell’ arte w bardzo szerokim kontekście. W temacie logotypu założenia były podobne, tzn. stworzenie prostego znaku, który z jednej strony byłby nowoczesny, atrakcyjny wizualnie, ale też wygodny w implementacji na różnych przedmiotach, a docelowo mógłby być marką dla szerokiego spektrum materiałów edukacyjnych.
5
2. TABLICE EDUKACYJNE
Zostały przygotowane cztery tablice edukacyjne, które w syntetyczny sposób charakteryzują cztery główne obszary zagadnień związanych z teatrem commedia dell’arte.: • historia, • cechy, • język, • wpływy. Tablice zostały pomyślane w ten sposób, aby oprócz podstawowych informacji zapoznać odbiorcę z czterema głównymi postaciami – maskami commedia dell’arte: • Pantalone, • Dottore, • Arlecchino, • Colombina. Tablice powstały jako pierwszy element dyplomu. W ich tworzeniu początkowo opierałam się na popularnych rytografiach autorstwa Maurice Sanda z 1860 roku, ale ponieważ odbiorcą opracowywanych materiałów miał być uczeń w przedziale wiekowym 13-16 lat należało ten wizerunek odświeżyć i nadać mu cechy nowoczesności, stąd zmiana w stylistyce. Zgłębiając temat teatru commedia dell’arte postanowiłam szukać takich nawiązań, które potencjalnie mogłyby zainteresować młodzież w wieku gimnazjalnym. Wybór takiej a nie innej grupy docelowej wynikał bezpośrednio z założeń podstawy programowej. Uczniowie na etapie gimnazjum zapoznają się z takimi lekturami jak: „Świętoszek” Moliera, czy „Zemsta” Aleksandra Fredry (lektura obowiązkowa). Literackie konotacje mogą być przyczynkiem do rozmowy o teatrze i jego wpływie na kształtowanie kultury. Podstawa programowa z historii również przewiduje tematy pokrewne z teatrem commedia dell’arte (wątki związane z rozłamem w Kościele zachodnim). Przedmiot lekcji wpisuje się również w zagadnienia przewidziane dla przedmiotów plastycznych i muzycznych rozwijając ekspresję przez sztukę oraz kształtując recepcję sztuki.
7
9
3. MATERIAŁY DLA NAUCZYCIELA „WYZWANIE URATUJ commedia dell’arte”
Zostały opracowane materiały dla nauczyciela przewidziane na 90 min zajęć. W materiałach został opisany przebieg lekcji w trakcie której uczniowie posiłkując się swoją wiedzą i pytaniami pomocniczymi zadawanymi przez nauczyciela poznają skrótową historię teatru commedia dell’arte. Nauczyciel w materiałach otrzymuje dodatkowo informacje uzupełniające (kolumna FAKTY na stronach nieparzystych). W lekcji, na każdym z etapów przewidziano zastosowanie aktywizujacych metod nauczania, tj. dyskusji moderowanej. Kolorystyka obu części, tzn. materiałów dla nauczyciela i ucznia jest ujednolicona i ma ułatwiać prowadzącemu lekcję w panowaniu nad jej przebiegiem. Każdy z elementów lekcji ma oszacowany czas w którym powinien być zrealizowany, ten wskaźnik należy za każdym razem dostosowywać indywidualnie do możliwości grupy. Motywacją do stworzenia tej lekcji był brak jakichkolwiek materiałów edukacyjnych wykorzystujących motyw teatru commedia dell’arte nie tylko do samego opisu historii tego teatru, ale również jako pretekst do rozmowy na inne tematy. Commedia dell’arte ma niezwykły potencjał, przy okazji omawiania jej historii można nawiązywać do literatury (William Szekspir, Moliere, Dario Fo), sztuki (malarstwo nowożytne XVIII wieku, ale również malarstwo kubistyczne) czy filmu (komedia slapstickowa) etc.
format netto: 210x297mm podłoże drukowe – okładka: 350 g, satyna podłoże drukowe – środek: 160 g, satyna
11
Ciekawostki jako materiał dodatkowy.
Poszerzone informacje dla nauczyciela będące uzupełnieniem tekstu omawianego z uczniami.
Pytania pomocnicze, dzięki którym nauczyciel może nakierować uczniów na odpowiedź, która pozwoli im przejść do kolejnego etapu zadania.
4. KARTA PRACY UCZNIA „WYZWANIE URATUJ commedia dell’arte”
Karta pracy ucznia zawiera opis historii trupy commedia dell’arte. Zadaniem uczniów jest kreatywne rozwinięcie tej historii oraz poznanie realiów pracy XVI wiecznego aktora dell’arte. Finałem lekcji jest dyskusja na temat wpływów commedia dell’arte w sztuce, również współczesnej. Karta pracy ucznia składa się z czterech rozkładówek, na kolorowych, parzystych stronach znajduje się opis sytuacji. Uczniowie samodzielnie lub kierowani przez nauczyciela zapisują swoje pomysły na rozwiązanie danego zagadnienia. Ten etap powinien być realizowany jak w metodzie „burza mózgów” - liczy się kreatywność. Nauczyciel poprzez pytania pomocnicze powinien ułatwić odgadnięcie tej odpowiedzi, która umożliwi przejście do kolejnego kroku lekcji. Dodatkowo na parzystych, kolorowych stronach uczniowie mają okazję poznać wizerunki postaci commedia dell’arte, które pojawią się również w innych materiałach edukacyjnych. Lekcja w czterech krokach zarysowuje przykładową historię trupy dell’arte. Komediantów poznajemy w momencie kryzysowym: mają problemy finansowe, trudności z promocją swoich występów, silną konkurencję - narracja jest prowadzona w taki sposób, aby z jednej strony uczniowie mogli się wczuć w sytuację aktorów w XVI wieku, a z drugiej strony prezentuje na tyle uniwersalne problemy, że uczniowie bazując na własnych doświadczeniach i wiedzy powinni być w stanie zrozumieć opisane okoliczności. Każdy krok kończy otwarte pytanie: „CO MAMY ROBIĆ?”. Uczniowie kierowani przez nauczyciela szukają odpowiedzi na tak zadane pytanie. Z perspektywy projektowej ta część materiałów wymagała niezwykle umiejętnego przełożenia wiedzy faktograficznej na wciągającą historię o potencjalnie wielu możliwych rozwinięciach.
format netto: 210x297mm podłoże drukowe – okładka: 350 g, satyna podłoże drukowe – środek: 160 g, satyna
15
Historia fikcyjnej trupy dell’arte, jako punkt wyjścia do dyskusji na temat zmieniąjcej się sytuacji teatru commedia dell’arte. Każdy opis kończy otwarte pytanie: „CO MAMY ROBIĆ?”
Infograficzny opis aktywności.
Określony czas na wykonanie zadania, dostosowywany do indywidualnego poziomu grupy.
Numeracja ulatwiająca orientację na jakim etapie rozwiązywania zadania jesteśmy.
5. QUIZ „KTÓRĄ postacią commedia dell’arte jesteś?”
Quiz dla ucznia (czas pracy 15 min) zawiera kartę pytań, odpowiedzi oraz metryczkę. Te materiały mają przybliżyć uczniom główne typy postaci teatru commedia dell’arte, ułatwić utożsamienie się z nimi i przygotować uczniów do gry improwizacyjnej. Informacje na temat poszczególnych postaci-masek zostają kilkukrotnie utrwalone. Uczniowie po wypełnieniu testu „KTÓRĄ postacią commedia dell’arte jesteś” otrzymują opis postaci do której najbardziej pasują, po czym wypełniają metryczkę swojego alter-ego, a na końcu odpowiadają na pisemne otwarte pytanie związane z daną postacią.
format netto: 210x297mm podłoże drukowe – okładka: 350 g, satyna podłoże drukowe – środek: 160 g, satyna
19
6. TEATRALNA GRA IMPROWIZACYJNA
Opracowane zostały karty do gry improwizacyjnej dla maksymalnie 7 graczy, w pakiecie znajduje się: • opis gry oraz wprowadzenie do reguł commedia dell’arte, • karty postaci [MASCHERA], • karty funkcyjne Lazzi ACROBATICI, • karty funkcyjne Lazzi VERBALI, • karta CANOVACCIO. Łącznie 26 kart + instrukcja. Uczniowie losują karty postaci [MASCHERA]. Każda z postaci ma swoją cechę charakterystyczną – to sugestia dla ucznia, ułatwiająca interpretację. Punktem wyjścia do gry jest canovaccio, czyli zarys scenariusza. Prowadzący czyta zarys fabuły, uczniowie naradzają się, rozwijają scenariusz według własnego pomysłu. Karty zatytułowane Lazzi są komicznym przerywni kiem, ale mogą też być wykorzystane do budowania charakteru danej postaci. Prowadzący w trakcie improwizacji może dać pozczególnym aktorom dodatkowe zadanie, czyli karty z lazzi. Improwizacja powinna trwać około 20 minut. W tym czasie uczniowie powinni zaprezentować całą historię, łącznie z zapropo nowanym przez siebie finałem. Ispiracją do powstania gry improwizacyjnej były gry teatralne opracowane w USA w latach 40. przez Violę Spolin, edukatorkę i coacha. Gra improwizacyjna poprzez zabawę rozwija szereg umiejętności: kreatywność oraz kompetencje artystyczne, społeczne, umiejętność porozumiewania się w języku ojczystym, świadomość i ekspresję kulturową. format netto pojedynczej karty: 55mmx90 mm podłoże drukowe: 160 g, satyna uszlachetnienia: folia błysk
PANTALONE
MASCHERA
DOTTORE
COLOMBINA
ISABELLA
PULCINELLA
VINCENZO
cecha charakterystyczna:
cecha charakterystyczna:
cecha charakterystyczna:
cecha charakterystyczna:
cecha charakterystyczna:
cecha charakterystyczna:
skąpstwo
wymądrzanie się
kokieteria
naiwność
brak dyskrecji
narcyzm
$
LAZZI VERBALI
INNAMORATA
SŁUGA
INNAMORATO
$
$ $ $$ $ $$ $ $ $$$$ $ $
LAZZI ACROBATICI
SŁUŻĄCA
Poruszasz się tylko wtedy, kiedy Twój rozmówca Cię nie widzi. Zastygasz kiedy partner Cię zauważa.
lazzi acrobatici: ruch sceniczny
Mówisz na zmianę w języku koreańskim i w języku hiszpańskim.
Poruszasz się na zmianę, raz w zwolnionym, raz w przyspieszonym tempie.
lazzi acrobatici: ruch sceniczny
Mówisz używając wyłącznie słów rozpoczynających się od litery K.
Poruszasz się jak w lustrzanym odbiciu swojego rozmówcy.
lazzi acrobatici: ruch sceniczny
Mówisz na zmianę głosem robota i komentatora sportowego.
„Jeśli nie chcesz mojej zguby krokodyla daj mi luby”.
„Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba”.
Zemsta, A.Fredro
lazzi verbali: gagi słowne
lazzi verbali: gagi słowne
„Tak się uczę, jak mi się podoba”.
„Nędzna miłości! Niewieścia zmienności”.
Poskromienie złośnicy, W. Szekspir
Poskromienie złośnicy, W. Szekspir
lazzi verbali: gagi słowne
„...dzisiaj jest łatwiej sobie wydrapać oko niż trafić na dobrą żonę”.
lazzi verbali: cytaty
„W słowach wszyscy mężczyźni podobni są do siebie; czyny dopiero odsłaniają różnice”.
Sen nocy letniej, W. Szekspir Skąpiec, Molier
lazzi verbali: cytaty
„Rozum z miłością rzadko chodzą w parze”. Sen nocy letniej, W. Szekspir
lazzi verbali: cytaty
„Słońce rzuca nieraz swoje promienie na kupę gnoju”. Wesołe kumoszki z Windsoru W. Szekspir
lazzi verbali: cytaty
lazzi verbali: cytaty
„Już to pstro w głowie mają wszyscy zakochani”. Świętoszek, Molier
Zemsta, A.Fredro
lazzi verbali: cytaty
„Bardzo panu do twarzy z tą astmą; kaszle pan z wielkim wdziękiem”
lazzi verbali: cytaty
„Duża dziewczyna nieprawdaż? Ale złe zielsko zawsze prędko rośnie”. Skąpiec, Molier
Skąpiec, Molier
lazzi verbali: cytaty
lazzi verbali: cytaty
„Tak, jeśli się kiedy urżnę, to tylko wraz z ludźmi naprawdę bogobojnymi, nie z takim rozpijaczonym tałatajstwem”. Wesołe kumoszki z Windsoru W. Szekspir
lazzi verbali: cytaty
lazzi verbali: cytaty
lazzi verbali: cytaty
21
7.
Księga znaku i norm zawiera następujące elementy: • logo, • budowa loga i szkice, • pole ochronne loga, • zastosowana kolorystyka, • typografia, • właściwe skalowanie oraz wskazówki dotyczące ochrony znaku W rozdziale AKCYDENSY zostały zaprojektowane podstawowe materiały biurowe, tj. papier firmowy oraz wizytówka. papier firmowy format netto: 210x297 mm sugerowane podłoże drukowe: 180 g, satyna wizytówka, format netto: 55x90 mm sugerowane podłoże drukowe: 350 g satyna + uszlachetnienie -folia soft touch
opis pracy dyplomowej
lekcje commedia dell’arte
23