Ο ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ- ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ by 48gym

Ο Α ΑΓΓΕΛΟ ΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΣΗΣ Γεννήθη ηκε το μήνα π που χρόνια α αργότερα εισ σάγοντάς τον σε έναν σττίχο, τραγούδ δησε 1 Μάη του 1909, που είδε ε το φως στη Μονεμ μβασιά ο Γιά άννης όλη η Ελλάδα. Πράγματι, 14 σος, στερνοπ πούλι της οικκογένειας κα αι γιος που η η άφιξη του στον κόσμο αναγγέλθηκκε με Ρίτσ πισττολιές όπως ήταν το πρέπ πον. Ο πατέρ ρας του, Ελλευθέριος Ρίίτσος, γεννη ημένος το 1872, με κατταγωγή από ό την Κρήττη ήταν κληρ ρονόμος τερ ράστιας κτημ ματικής περιο ουσίας. Βασιλικός εννοεείται με πολιττικές σχέσ σεις και φιλλίες με τον κλήρο, ουσιαστικά αγράμματος αφ φού είχε τελλειώσει μόννο το δημοτικό.

Ο πατέρας τουυ, Ελευθέριοος Ρίτσος, σε το μεγαλοκτηματίίας που έχασ μεγαλύτερο μέέρος της περιουσίας του με μεταρρύθμισ ση του τηνν αγροτική μ Ελεευθέριου Βεενιζέλου. Μητέρ ρα του ποιηττή, γεννημέννη το 1879, ήταν η Ελευθερία Βο ουζουναρά, κόρη πόρων από το Γύθειο. Το πλουσίων εμπ υγάρι παντρ ρεύτηκε ότα αν η Ελευθ θερία ζευ ήτα αν μόλις δεκατριών ετών με τη συμφωνία ότι θα συζούσα αν οριστικά μ μόλις εκεείνη τελείωννε το γυμνάσ σιο. Ανάμεσ σά τους δε φυσούσε καλός αέρας. Ο Ελευθέριος Ρίτσος ήταν ανιώδης χαρ ρτοπαίχτης και λάτρευεε τις μα γυνα αίκες. Όταν μάλιστα γενννήθηκε η δεεύτερη κόρη της οικογέννειας, άφησεε τη γυναίκα α του στηνν κλινική τηςς Αθήνας καιι εξαφανίστη ηκε επί εβδο ομάδες στο Λ Λουτράκι για α να κάνει τη η ζωή του.. Τέσσερα α ήταν τα παιδιά π που απέκτησαν συνολικά: η Νίνα (189 98), ο Δημή ήτρης (189 99), η Σταυρο ούλα (1908) και ο Γιάννη ης (1909). Αρχικά, η οικογέννεια του ποιητή π έζησ σε απένανττι από τηνν Παναγιά την Χρυσαφίτισσα, ενώ οριστικά εγκαταστά άθηκε μετά τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου στο σ σπίτι που αγόρασε ο πατέρας το ου στην είσο οδο της Κασττροπολιτίας,, δίπλα στα τείχη, σπίτι που απο οκαταστάθηκκε και σώθηκκε. Η ζωή ττου ήταν ανέέφελη. Στη Μ Μονεμβασιά ά, στα Τάλανντα ή στα Π Περιβόλια, όπου ό υπήρχαν τα κτήματα της οικογένειας, γγινόταν ένα μ με τη φύση, κολυμπούσ σε, παρατηρο ούσε πουλιά και ένττομα. Η Στα αυρούλα έλεεγε για αυττόν πως ήτα αν ευαίσθηττος, ζωηρόςς και ευγεενικός με τα παιδιά της γγειτονιάς.

Η μητέρ ρα του ποιητή ή, Ελευθερία α, που τον βο οήθησε να καλλιεργήσειι την κλίση το ου στη ζωγρα αφική και τηνν ποίηση, αλλλά και να δια αβάσει βιβλίία που του μεετέφεραν το ο πνεύμα τηςς Αριστεράς. Παραμ μύθια του έλεγε έ η για αγιά του η Άννα Ά αλλά και ένας Μωρα αΐτης που είχε ε αναλάβ βει να προσ σέχει αυτόν και τη Σταυρού ύλα μετά τη δολοφονία του παππού ύ του Δημήτρη Ρίτσου το 1910. Πηγγαίνοντας σ στο σχολείο ο τα α σκούρυνα αν. Προτιμο ούσε το πα αιχνίδι από ό τα πράγματα μαθήματα α, με απο οτέλεσμα να βρίσκεεται συχνότατα τιμωρημέννος όρθιος σ στη γωνία. Τα α τετράδιά του τ των μαθηματικών ήταν γεμάτα α με ήλιους καιι λουλούδια.. «ΈΈφτιαχνα μα αργαρίτες και κ παπαρούνες σβήνο οντας τουςς αριθμούς», έλεγε ο ίδιος. Όσο για α τις τιμωρίεες του πρόσ σθετε: «Σαν να ν μ’ άρεσεε να είμαι τιιμωρημένος.. Δεν αγαπούσα τουςς ανθρώπου υς που αρίσ στευαν στα πάντα. Θα α πει ότι δεεν είχαν κά άποια ιδια αίτερη κλίση» ». Κι ακόμα: α «Νομ μίζω πως ο άνθρωπος ά π δεν τιμω που ωρήθηκε ποτέ στη ζωή του δεν ξέρ ρει τι η της σημαίνει παραβίαση πειδή απαγόρεευσης. Κι επ η ζωή είίναι γεμάτη από απαγορεεύσεις, έμ μαθα να δουλεύω την ποίίηση, ξεπερνώ ώντας τες». Το γυμνά άσιο του Γυθείου,, όπου φοίτη ησε ο Γιάννης Ρ Ρίτσος. Ήτανν κόκκινο π πανί για του υς καθηγηττές του, γιατίί έγραφε σ στη δημοτική ή. Ό Ό,τι δεν έμ μαθε στο σχο ολείο το βρήκε στη βιβλιοθήκη της μητέραςς του, πλούσια σε λογοτεχνία αλλά ά και σε βιβλία β που μετέφεραν μ τ πνεύμα της το τ Αριστερά άς, κάτι που υ σαφέστατα α ενοχλούσεε τον πατέέρα Ρίτσο.

Άλλωστεε η μητέρα εεπέμενε να μ μάθει ο μικρός Γιάννης μ μουσική και ξξένες γλώσσ σες κι εκείίνη επίσης το ον έγραψε συνδρομητή σ στη «Διάπλα αση των Παίδ δων». Η ευαίσ σθητη φύση του σε συννδυασμό με το περιβάλλλον που οικκοδομούσε γύρω γ του η Ελευθερίία Ρίτσου, τον τ οδήγησαν από νωρ ρίς, ήδη απ πό το 1917, να γράψει του ώτους του στίίχους. πρώ Τον ίδιο ο εκείνο χρόννο ήρθε και ττο πρώτο χτύπημα για την οικογένειια. Ο Ελευθέέριος Βενιζζέλος προ οχώρησε στην αγρο οτική μετακίίνηση. Τσιφλλίκια απαλλλοτριώθηκα αν και δόθηκαν σε ακτήμονες. α Ο Οι Ρίτσοι ήξεραν να επενδύουν μ μόνο σε γη, δεν είχανν δουλέψει ποτέ στη ζωή τους.. Τα έχασαν σχεδόν όλα. Ο πύργος π του Χατζάλαγα στη Μονεεμβασιά, όπ που η οικογέένεια Ρίτσο ου πέρασε αρ ρκετά καλοκα αίρια.

Ένα χρόννο αργότερα, ο Δημή ήτρης, ο πρ ρώτος γιος που βρισκκόταν από το 1915 στη του Σχολή ή Αξιωμ ματικών Πολλεμικού Ναυ υτικού, αρρώστησε από υγρά πλεευρίτιδα, πρ ροάγγελο τη ης φυματίω ωσης, καθώς είχε πέσ σει κατόπιν διαταγής, ιδρωμένος στη θάλασσ σα. Ο πατέρ ρας πούλησ σε το μεγα αλύτερο κτή ήμα που είχεε απομείνει στα Περιβόλλια για να πληρώσει π τη θεραπεία εκτός ε Ελλά άδας. Ότανν ο φιλόττιμος γιος το έμαθε, αποπειρ ράθηκε να αυτοκτονή ήσει. Αυτο οτραυματίσττηκε με το ξξίφος του στο στήθος κα αι εν τέλει το ον έστειλαν στο Νταβόςς της Ελβεετίας για θεεραπεία. Τα έξοδα ανέλαβε ο πλούσ σιος αδερφό ός της Ελευθ θερίας, ο «θ θείος Λεω ωνίδας» που ζούσε στο Λ Λονδίνο. Τον Απρίλιο της ίδιας ί χρονιά άς η Νίνα παντρεύτηκκε το χωροφ φύλακα Χρήστο Κοκκκώνη, παρά την αντίθεττη βούληση του πατέρα α της. Δίπλα α του θα υπ πέφερε λόγω ω της ανυπ πόφορης ζήλλιας του. Ο ΓΓιάννης και η η Σταυρούλα α πήγαιναν ή ήδη στο σχολλαρχείο. Το φθιινόπωρο του 1920 ο Δημήτρης από θεραπ πευμένος, ό όπως πίστεευαν, επέσ στρεψε στη σχολή αλλά ά οι αιμοπτύ ύσεις δε θα σταματήσου υν. Το 1921 αρρώστησε από φυμ ματίωση και η Ελευθερία α. Ο Ελευθ θέριος Ρίτσο ος ξεπούλησ σε και άλλα κτήματα, αλλλά ως από μηχανής θεεός ο θείο ος Λεωνίδας συνέτρεξε κκαι πάλι τηνν οικογένεια και έτσι η μ μάνα άρχισε να νοσηλεύ ύεται σε σ σανατόριο σττα Χάνια του υ Πηλίου. Ο Δημήτρης π πάλι στάλθηκκε από το Πο ολεμικό Ναυ υτικό σε νοσοκομείο ν της Αθήναςς ως πρώτο σταθμό για α να επιστρέέψει ξανά σ στο Νταβός. Δεν πρόλλαβε. Ο Γιάννη ης Ρίτσος έμαθε για το θ θάνατο του α αδερφού του υ ενώ βρισκό όταν στις Βελλιές.

Το σπίττι της οικογέένειας Ρίτσου υ στις Βεελιές της Μονεμβασιάς. Η αδελλφή του Νίνα α, που δεν ευτύχη ησε στο γάμο ο της μ’ ένα χωροφ φύλακα.

Ο Δημήτρης Ρ Ο Ρίτσος, μεγαλλύτερος αδ δερφός του ποιητή. Φοιττούσε στη Σχχολή Αξιωματικών του Πολεμικκού Ναυτικού ύ. Πέθανε από φ Π φυματίωση ττο 1921.

Η Λούλα α στάθηκε σ στο πλευρό ττου, όπως κα αι δίπλα στο ον πατέρα το ους που πήγγε να του βρει μερικέςς ημέρες αργγότερα. Το Σεπτέμβ βρη του 1921 ο Γιάννης και η Λούλα α πήγαν στο ΓΓύθειο, αφού η Μονεμβασιά δεν έχει γυμνάσ σιο. Ζούσαν ακόμη εκεί δ δύο αδέρφια α της μητέρα ας τους, ο Ν Νίκος και η Ό Όλγα, που τον πρώτο ο χρόνο το ους φιλο οξένησαν σττον Πύργο του τ Τζαννετάκη. Τον Νοέμβριο του τ 1921 ήρθε ακόμα ένα έ χτύπ πημα. Η μηττέρα, που δεν δ είχε μάθει ποτέ για το θάνα ατο σ του Δημήτρη πέθανε στα Χάνια. Άφησε πίσω της το μαντένιο τηςς δαχτυλίδι κκαι διαμ ένα σημείωμα α: «Αυτό το δαχττυλίδι να το πάρει ο μεγά άλος μου γιο ος αν ζει». Η σχέση του ποιη ητή με ττη Λούλα ύσττερα από αυ υτό το συντριπτικό σ πλήγμα έγιινε ακόμα πιο στεενή. Ακουμ μπούσε μόνο σε αυτή και στην ποίηση. Έγραφε συνεχώς επιτρέπονταςς ως μοναδική πολυτέλλεια στον εα αυτό το ου τη συνδρομή στη «Διάπλαση ττων Παίδων» ». Σε α αυτή άλλωσττε δημοσιεύ ύτηκαν το 19 924 και 192 25 οι π πρώτες του σ συνεργασίες με το ψευδ δώνυμο «Ιδα ανικό Ό Όραμα». Στο σχολείο, σ όπ πως πάντα, δεν τα πήγγαινε καλά. Έγραφ φε εκπληκττικές εκθέσ σεις αλλά ήταν δ κόκκινο πανίί για τους διδάσκοντες αφού ο Ρίίτσος π προτιμούσε τ τη δημοτική. Τα δύ ύο αδέρφια θα ζούσαν σ στην Κρανάη η και σ στο δωματιάκ κι ενός φάρο ου όπου έμεενε ο φύλακα ας με την οικογένειιά του, ως το ο 1925 που α αποφοίτησανν και μ με τη στήριξη η του θείου Λεωνίδα πή ήγαν στην Αθ θήνα για να συνεχίίσουν τις σπο ουδές τους. Η Η αδερφή του υ, Σταυρούλα.

Η Α ΑΡΡΩΣΤΤΙΑ, Η ΣΣΥΝΕΙΔΗΤΟΠΟ ΟΙΗΣΗ, Η ΜΕΓΑ ΑΛΟΣΥΝ ΝΗ Στα μέσ σα του Σεπτέέμβρη ο Γιά άννης και η Λούλα Λ βρέθ θηκαν στην π πρωτεύουσα α και έπια ασαν δωμάτιιο σε ένα ξεννοδοχείο τηςς οδού Μπεννάκη. Ο θείο ος Λεωνίδαςς τούς έστελννε το μηνιαίο επίδομ μα και η Λο ούλα έπιασε δουλειά ως ταμίας σε μεγάλο μπακάλικο ενώ οετοιμαζότανν για τη Φιλο οσοφική Σχο ολή, σε αντίθ θεση με τον αδελφό τηςς που παράλληλα προ π τους είχχε συνοδεύσ σει στην Αθ θήνα, δεν έδειχνε να ενδιαφέρετται. Ο πατέρας τους, που δ ποσό σημαντικκό τότε για «ώρα ανάγκης» φεύγοντας έδωσε στη Λούλα 13.000 δραχμές, ως της είπε. Είναι τα χρή ήματα που απέμειναν α μετά μ την πώ ώληση και το ου κτήματος στις όπω Βελιιές. Έπιασε δουλειά κα αι ο Γιάννηςς ως δακτυλλογράφος αρχικά και σ στη συνέχεια α ως αντιιγραφέας σεε συμβολαιο ογραφείο. Αφιέρωνε Α το ον ελεύθερο ο χρόνο του στο γράψ ψιμο. Παρ ράλληλα, διιάβαζε Γρυπ πάρη, Πορφ φύρα, Σικελλιανό και Παλαμά Π πο ου έβρισκε στη βιβλλιοθήκη του συμβολαιογγράφου για ττον οποίο ερ ργαζόταν. Τα πράγγματα έμοια αζαν να στρώ ώνουν για τα α δύο αδέρφια, όμως μία α από τις πρώτες 26 η Λούλα ξύπνησε και είδε τον αδερφό τη ης να κάνει αιμόπτυση στο νύχττες του 192 λαβομάνο. Ο Κουμα ατσάκος, για ατρός και οικογενειακόςς τους φίλοςς, πρότεινε ννα φύγει αμέέσως για τη Μονεμβα ασιά, όπου π πίστευε ότι θ θα έβρισκε ττην αναγκαία περιποίησ ση. Θα περνο ούσε ακόμα δύο μήνεες στην Αθήνα πριν φύγγει για την π πατρώα γη, ό όπου για να κάνει οικοννομία δε έέμεινε σε ξεννοδοχείο αλλλά στην αυλή ή του σπιτιού ύ τους. Ο Γιάννη ης Ρίτσος επέστρεψε Ιού ύλιο μήνα σττην Αθήνα έχχοντας δύο έέτοιμες ποιηττικές μ σπίτι» και «Δάκρυα α και χαμόγεελα». Προσλλήφθηκε σχεετικά συλλλογές, τις «Στο παλιό μας σύνττομα ως βοη ηθός βιβλιοθ θηκάριου στη η βιβλιοθήκη η του Δικηγο ορικού Συλλό όγου Αθηνώνν και πείσ στηκε να εγγγραφεί στη Νομική, αφού όσοι είχαν φοιτητική ταυτότητα α μπορούσα αν να γευμ ματίζουν φθηνά στη φοιττητική λέσχη η. Κι ενώ όλλα φαίννονταν να α πηγαίνου υν προς το κα αλύτερο, το ον ουάριο του 1927 ήρθε η Ιανο αιμόπτυ νέα υση. Ήτα αν στικό πια όττι έπασχε απ πό ορισ φυμ ματίωση. Στις 2 22 Φεβ βρουαρίου του 192 27 μπήκε στη «Σω ωτηρία», όπο ου για τα επόμενα α τρία χρόννια θα ζούσε σε θαλάμους με μ ασθενών. πλήθος άλλων α «Σω ωτηρία». Η πτέρυγα πο ου φιλο οξένησε τον Γιάννη Ρίτσο ο.

1928. Απόκριες στη Σωτηρία με αυτοσχέδια κοστούμια που έφτιαχναν οι νοσηλευόμενες γυναίκες. 1928. Ο νεαρός Γιάννης Ρίτσος κατά την εποχή της νοσηλείας στη «Σωτηρία». Εκεί ακριβώς βρήκε και το «δάσκαλό» του στην Αριστερά, τον Βασίλη Γεράγγελο που εκτελέστηκε στην Κατοχή από τους Γερμανούς. Στο νοσοκομείο περνούσε τις ώρες του διαβάζοντας τους κλασικούς του μαρξισμού και ποίηση, κυρίως Βάρναλη και Σικελιανό. Εκεί, το 1928 θα γνωρίσει και τη Μαρία Πολυδούρη που θα του αφιερώσει τους στίχους της. Κι εκεί θα αγαπήσει για πρώτη φορά την κόρη μιας προϊσταμένης, τη Ρουμπίνη, που θα του εμπνεύσει την «Εαρινή Συμφωνία». Ποιήματά του, εκείνη την εποχή, δημοσιεύονται στο Φιλολογικό Παράρτημα της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας και στα περιοδικά «Φυματική σημαία» και «Εβδομάς». Μέχρι το 1930 δε, είχε ολοκληρώσει τις συλλογές «Τροπάρια του ειδωλολάτρη ασκητή» και «Φθινοπωρινές εσπέρες». Στο μεταξύ όμως είχε ξεπεράσει κατά τρεις μήνες το χρόνο της αναγκαστικής του παραμονής στη «Σωτηρία», χωρίς να ιαθεί και έτσι αναγκαστικά μετακινήθηκε στο τρομερό Άσυλο Φυματικών της Καψαλώνας, έξω από τα Χανιά. Επρόκειτο για παλιό ελαιοτριβείο, ένα κολαστήριο, με όροφο και υπόγειο για όσους έπνεαν τα λοίσθια.

Στις 17 Νοεμβρίου δ δημοσιεύτηκκε ένα γράμ μμα του ποιη ητή, εκ μέρο ους των ασθεενών της Καψαλώναςς στην εφημ μερίδα «Εφεεδρικός Αγώ ών». Η αντα απόκριση ήτταν άμεση. Τους Τ μετέέφεραν στο σανατόριο του τ Αγίου Ιω ωάννου. Φυσικά κι έπαιξε ρόλο το ότι ο νομόςς των Χανίων ήταν η ιδιαίίτερη ή περιφέέρεια εκλογική του πρωθυπουρ ργού ριου Βενιζέλο ου. Ελευθέρ Το σανα ατόριο του Αγγίου Ιωάννου υ στα Χανιά. Η Λο ούλα παντρεύ ύτηκε τον Απρίλιο του 1931 μεε τον Δημήτρη η Σταυρόπο ουλο, μετανάσ στη από τις Η.Π.Α., αρκετά χρ ρόνια μεγαλύττερό της. Ο πατέραςς της έκανε δώρο ένα πανάκκριβο χρυσ σό βραχιόλι της μητέρ ρας της στολισμένο με μ πολύτιμες πέτρεες. Υπερκάλυ υψε έτσι τα χρέη της ενώ ώ ο σύ ύζυγός της βοήθησε β όσο ο μπορούσεε τον αδερφό της. Το αποτέλεσμα ήταν πως ο ποιη ητής δεν είχχε τ 1931 ως το 1933. Κα αι ανάγκη να δουλλέψει από το έτσιι γράφει, παίρνει μέέρος σε μουσικές μ κα αι θεαττρικές παρ ραστάσεις, απαγγέλειι ποιήματα α, συμ μμετέχει σε μ μαντολινάτα. Συχνάζει σττη Λέσχη τω ων Δημ μοσίων Υπαλλλήλων, όπου υ παίζει ατελλείωτες ώρεες πιάννο και συνο ομιλεί με το Μενέλαο Λουντέμη, Λ τη Δανάη Στρατηγο οπούλου, τονν Τάκη Μουζζενίδη κ.α.

Η αδελφή α του Γιάννη Γ Ρίτσσου, Λούλα, την ημέρα του γάμου της (1931). ( Το 1932 2 ακόμα μία μ συμφορά ά χτυπά τη ην οικογένεια. Ο Ελεευθέριος Ρίτσ σος, που ζει αποκλεισμένο α ος η Μονεμβασιά ά, αρνούμενο ος να δεχτεί ττα στο σπίτι του στη τρόφ φιμα που του υ έδιναν οι συ υντοπίτες του υ και πίνοντα ας μόνο ο νερό από το ο πηγάδι, οδηγείται εν τέλεει στο δημόσιιο ψυχιατρείο του Δαφνιού. Δ Τονν επόμενο χρ ρόνο η Λούλλα στρέφει από την τ Αμερική και κ φροντίζει ώστε από τη ην επισ άθλιια τρίτη θέση η να τον μετα αφέρουν στη δεύτερη. Έχεει όμως αρχίσει να ν υποφέρειι κι εκείνη από ψυχικέές διατταραχές.

Την ίδια α χρονιά ο Γιιάννης Ρίτσο ος επιχειρεί ττην πρώτη το ου επαγγελμ ματική εμφά άνιση αι ηθοποιός σ στο θέατρο ττης Κυψέληςς, δίπλα στη Ζωζώ Νταλμ μάς. στο θέατρο, ως χχορευτής κα Γίνεται μέλος του Κ Κομμουνιστικκού Κόμματο ος, οργανωμ μένος από το ον ηθοποιό Ρένο 934. Κι ακόμ μα ‐το 1934 4 πάντα‐ Βρετττάκο το 19 εκδίίδει από το ον Γκαβόστη το «Τρακττέρ». Θα ακολλουθήσουν οι «Πυραμίδες», ενώ ε θα εργα αστεί στον εκδοτικό ε οίκκο ως διορθω ωτής και επιμ μελητής. Τον Μάιο του 1936 η Θεσσαλοννίκη είχε παραλύσει από την πανεργα ατική απεργίία. Στις 9 όλη κηρύχτη ηκε σε στρα ατιωτικό του μήνα η πό ο. Εκείνη την τ ημέρα δολοφονήθηκε στη νόμο διάρ ρκεια οδομα αχιών ο οδηγγός Τάσος Το ούσης. Ο «Ριζζοσπάστης» δημοσίευσε την επομ μένη τη φωττογραφία το ου νεκρού με τη μητέρα α του να ολοφ φύρεται πάννω του. Ο Ρίτσος Ρ έχονττα δει τη φωττογραφία κλλείστηκε στη σοφίτα του στην οδό Μεθώνης 30 για να ν παραδώ ώσει την α Ηλιάδη τα τρία επομένη στον Ευθύφρονα ώτα ποιήμα ατα του Επιτάφιου, Ε πρώ που ο «Ριζζοσπάστης» θα δημο οσιεύσει με τίτλο οιρολόι». Ολοκληρώνει Ο ι τα 14 πρ ρώτα «Μο ποιή ήματα, που εκδίδονται από το «Λ Λαϊκό Βιβλλιοπωλείο» σ σε 10.000 αντίτυπα‐αριθ θμός ρεκό όρ. Πωλήθη ηκαν αμέσως και απέμεειναν μόνο ο 250 που τα έκαψανν μαζί με άλλα ά απα αγορευμένα βιβλία, στο ους Στύλους του Ολυμπίου Διός, με την εγκαθίδρυση της μετα αξικής δικταττορίας της 4 4ης Αυγούστο ου.

φ του «Ριζοσσπάστη», πουυ Η φωτογραφία ενέπ πνευσε στονν Ρίτσο τον ««Επιτάφιο».

Ιδική μνεία εδώ στον σ Ευθύφ φρονα Ηλιάδ δη, που μεε το Μάνο Κατράκη είχαν ε οργα ανώσει το πρώτο Λαϊκκό Θέατρο επί Κατοχή ής, ενώ παρ ράλληλα, τη ην ίδια περ ρίοδο δημ μοπρατούσε έργα που είίχαν στην κα ατοχή τους κρυμμένοι κ Ε Εβραίοι για ννα ζήσουν αυτοί α και για τους σκοπούς της τ αντίστα ασης κατά των Ιταλώνν και Γερμ μανών. Επέέζησε σανιστηρίων και εξοριών, για να γίνει εν τέλει πρ ρόεδρος των Ελλήνων Πα αλαιοπωλώνν. Στο βασ κατά άστημά του υ στην οδό Πανεπιστημ μίου, ως τα α βαθιά του υ γεράματα α, κάθε πρω ωί, ο εφημεριδοπώλ ης ακουμπούσε α ε στο γραφείο ο τονν του «Ριζζοσπάστη».

ΕΡΑ ΑΝΟΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΑΝ ΠΟΙΗ ΗΤΗ Ο Γιάννη ης Ρίτσος έγινε μέλος το ου Σωματείου υ Ελλήνων Η Ηθοποιών σττις 15 Οκτωβ βρίου 6. χόρευε και κ έπαιζε σε σ επιθεωρή ήσεις, μουσ σικά θεάματτα, κωμωδίεες και δράμ ματα, 1936 ελλη ηνικά ή ξένα α. Οι παρα αστάσεις αυ υτές δεν τονν έκαναν ιδιιαίτερα υπερ ρήφανο, ωσ στόσο εργαζζόταν σκλη ηρά με αποττέλεσμα τηνν υποτροπή στην κατάστταση της υγεείας του. Απ πό τον Οκτώ ώβριο του 1937 έως τον Απρ ρίλιο 38 έζησε στο του 193 σανατόριο της Πάρνη ηθας.

Στο σανα ατόριο της Πάρνηθα ας, 1938. μία Α Ακόμα συμφορά ά θα χτυπ πήσει την οικο ογένεια στιις 9 Φεβρουα αρίου του 1937, 1 όταν η Λ Λούλα πηγα αίνει στο σπίτι της Νίνας μέσα μ α και της λέεει ότι στη νύχτα είδεε τον Θεό. Θα α καταλήξει στο Δαφνί, όπου στις 5 Νοεμβρίου ττου 1938, θα α δει να βγά άζουν νεκρ ρό από τον α απέναντι θά άλαμο τον πα ατέρα της. Ο Ο Ρίτσος συννθέτει τότε το «Τραγούδι της αδερφής μου» και ο Κωσττής Παλαμά άς διαβάζονττάς το θα γράψει γ το τετράστιχο που αλήγει: «Να παραμερίσο ουμε ποιητή για να περά άσεις». κατα μέλος Και μία χαρμόσυνη είδηση: η ΕΕταιρεία Ελλήνων Λογοτεεχνών τον δέχτηκε ως μ της. Όταν τελικά ά βγήκε από ό το σανατόρ ρια, προσλήφ φθηκε από ττο τότε Βασιλικό Θέατρο, το μερινό Εθνικό. Πήρε μέρ ρος σε διάφ φορες παραστάσεις. Εκεεί, γνωρίστη ηκε με το Μάνο Μ σημ Κατρ ράκη, ενώ είχε ε ήδη γνω ωριστεί με τον Τάκη Φιλλιακό, με το ον οποίο μετταπήδησαν στην Εθνιική Λυρική ΣΣκηνή. Και μεε τους δύο, η η φιλία που θ θα τους συνδ δέσει θα είνναι ζωής. Λίγου μήνες πριν το ον πόλεμο το ου 1940 εκδό όθηκε το «Εμ μβατήριο του υ Ωκεανού». Δεν πρόλλαβε να χαρ ρεί τη δουλειά του και βρέθηκε κατά άκοιτος στηνν οικεία του Τάσου Φιλια ακού σττην οδό Παπαναστα ασίου σττα Θυμαράκκια. Το σπίτι της Μ Μονεμβασιάς ς στο μετταξύ, από είίχε λεηλλατηθεί σττρατεύματα της Κατοχήςς. Το ο σπίτι του ΤΤάσου και τη ης Μ Μιράντας Φιλ λιακού στην οδό Π Παπαναστασί ίου.

Από τα πρώτα χρόνια στη Λυρική Σκηνή.

Στη διάρ ρκεια των χρ ρόνων που θα έρθουν κα αι μέχρι την α απελευθέρω ωση θα συνεχχίσει κατά άκοιτος να γράφει. γ Αποσπάσματα από α τη δουλλειά του δημ μοσιεύονται στον Παράννομο Τύπο της εποχής. Όταν έρχο ονται τα Δεκεεμβριανά, πήγαινε καθη ημερινά στηνν Καισαριανή ή για στις μάχες κα αι να ορθογρ ραφεί στα ένντυπα του κό όμματος. να εείναι κοντά σ Στις 4 Ια ανουαρίου το ου 1945 έφυ υγε με τη Μιράντα Βούλλγαρη, τον ΤΤάσο Φιλιακό ό και ους, προκειμ μένου να δημιουργήσου υν θίασο για την ψυχαγω ωγία των μαχχητών του ΕΕΛΑΣ. άλλο Έφτσ σασν στο Βό όλο και στη σ συνέχεια προ οωθήθηκαν στα Τρίκαλα α και από εκκεί συνέχισανν για την Κοζάνη. Μα αζί τους ήτα αν ανάμεσα σε άλλους οι: Ασημάκκης Γιαλαμάς, Τίτος Βαννδής, Μιράντα Μυράττ και Φραγκίίσκος Μανέλλης. Η καθοδ δήγηση ζήτησε τότε να γγράψουν πρω ωτότυπα έργγα με θέμα ττην αντίστασ ση. Ο Ρίτσ σος έγραφε: «Η Αθήνα στα άρματα α». Κάποια από τα απο οσπάσματα ενόχλησαν, του υποδείχτηκε να τα αφαιρέσ σει, δεν δέχττηκε. Η παρά άσταση δόθηκε στις 9 Φ Φεβρουαρίου υ, με τερά άστια επιτυχχία. Η επιστροφ φή στην Αθή ήνα αποδείχχτηκε εύκολη. Τα χαρτιά του, που είχε αφή ήσει στο σπίττι των Φιλια ακών βρέθηκκαν όλα, παρ ρά την έρευννα της Ασφάλλειας. Το κυρίως αρχεείο του όμω ως, είχε χαθεί για πάντα.. Δώδεκα βιβ βλία καταστράφηκαν κα αι ακόμα μελλέτες και δοκίμια αλλλά και πολλύτιμη αλλη ηλογραφία με τον Παλλαμά, τον Κ Καζαντζάκη, τον παθιώτη, τηνν Πολυδούρη η. Τα είχε εμ μπιστευτεί όλα, ό πριν φύ ύγει στην Ίνττα Λαμπριαννίδη, Λαπ σύζυ υγο του υφυ υπουργού Στρα ατιωτικών στη διάρ ρκεια των Δεκεεμβριανών. Από φόβ βο εκείνη τα έκαψε. Ο Γιάννης Ρίτσοςς,(όρθιος ο στη μέση), με το «Θέέατρο του Λα αού της Αθή ήνας», που ανέβασε το έρ ργο του για την Αντίίσταση «Η Αθ θήνα στα άρματα». Στο θίίασο και οι Μ Μιράντα Βούλλγαρη, Τάσ σος Φιλιακός,, Ασημάκης Γιαλα αμάς, Τίτο ος Βανδής, Μ Μιράντα Μυρ ράτ και Φραγκίσκος Μαννέλης.

ΤΑ Κ ΚΟΛΑΣΤΤΗΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΘΡ ΡΙΑΜΒΟ ΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗ ΗΣ Τον πρώ ώτο καιρό μετά μ την επιιστροφή του υ, ο Γιάννηςς Ρίτσος δενν έμεινε με τους Φιλιιακούς. Τον φιλοξενούσ σε η Έλλη Αλεξίου Α στηνν Καλλιθέα. Επέστρεψε στα Θυμαρ ράκια ότανν τα πράγμα ατα έστρωσα αν σχετικά, κκαι, το 1945 άρχισε να συ υνεργάζεταιι με το περιο οδικό «Ελεεύθερα Γράμ μματα». Είνα αι η εποχή π που θα γνωρ ρίσει το Μαννώλη Αναγνω ωστάκη και τους νεόττερούς του, Νίκο Καρούζζο, Τάσο Λειβαδίτη και Ά Άρη Αλεξάνδρου, όπως κκαι τη μελλονντική του σύζυγο, Φαλλίτσα Γεωργγιάδου, που πήγε να τον βρει παραμ μονή Ευαγγελλισμού του 1947 σει δανεικά β βιβλία. για ννα του ζητήσ Και είνναι η εποχχή που έγρ ραψε τα ποιήματα: π « σύντροφ «Ο φός μας, Νίκος Ν Ζαχα αριάδης», «ΤΤο υστερόγρ ραφο της Δό όξας», αφιερ ρωμένο στονν Άρη Βελου υχιώτη, παρά ά την απο οκήρυξη του από το κόμμ μα. Και τέλο ος, είναι η επ ποχή της εξο ορίας, ο εμφ φύλιος καλά κρατεί, ότα αν τον Ιούλιο ο του 1948 8 ο ποιητήςς συλλαμβάννεται. Τον έστειλαν έ αρχικά στο Κο οντοπούλι τη ης Λήμνου. Είχε υποφέρει πολύ ύ στη ζωή του, τ όμως ήταν ή η πρώ ώτη φορά που π θα του στερούσανν την υθερία του. ελευ Στη Λήμ μνο ζωγράφ φιζε πολύ κα αι έγραψε το τ «Καπνισμ μένο τσουκά άλι» και τα δύο «Ημ μερολόγια εξξορίας». Καττάφερε να σώ ώσει τη δουλειά του πριν από τη μεεταγωγή του υ στη Μακκρόνησο, στέέλνοντας τηνν τυλιγμένη σε ένα σακά άκι την αδερφ φή του Νίνα. Στο κολαστήριο μεταφέρθηκε το 1949, απολύ ύθηκε τον Ιούλιο του 1950 βαριά άρρωστο ος, συνελήφθ θη ξανά για να επιστρέψει στο νησ σί και εν τέλλει μεταφέρθηκε στονν Αϊ‐Στράτη. Στο μεταξύ ύ, η εκστραττεία του για την απελευ υθέρωσή του στο εξωτεερικό είχε ήδη αρχίσ σει με προεεξάρχοντες τον Πικάσο ο, τον Αραγγκόν και το ο Νερούδα. Τον απελλευθέρωσανν τον Αύγουσ στο του 1952 2. Μακρόννησος, 1950. Ο Γιάννης Ρ Ρίτσος δεύτερ ρος από αρισ στερά.

Φεύγοντας από τον Αϊ‐Στράτη μετέφερε στο διπλό πάτο της βαλίτσας του τα χειρόγραφα της «Αγρυπνίας» και τις ακουαρέλες που είχε ζωγραφίσει. ΛΗΜΝΟΣ (1948): Η πρώτη εξορία για τον ποιητή στο Κοντοπούλι.

Αϊ‐Στράτης, 1951.

Η Μακρόνησος στον καμβά του Γιάννη Ρίτσου.

1949. Με τον Μάννο Κατράκη σ στο πολιτικό όπεδο της Μ Μακρονήσου.. στρατό Ακουαρέλλα, Αϊ‐Στράτη ης 1951‐195 52.

Κουτσά στραβά, η ζωή στην Αθήνα ξανάρχισε. Έμεινε ξανά με τους Φιλιακούς και προσλήφθηκε από τον Γκαβόστη. Με τον Άρη Αλεξάνδρου συνεργάστηκαν στη μετάφραση ποίησης του Μαγιακόφσκι, ενώ επιμελήθηκε τις μεταφράσεις των μυθιστορημάτων του Ντοστογιέφσκι. Η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά είχε στο μεταξύ δημιουργηθεί και με την έκδοση «Αυγής» άρχισε να δίνει συνεργασίες. Το Νοέμβριο του 1952 το περιοδικό «Η πορεία μας» δημοσίευσε αποσπάσματα από την «Ανυπόταχτη Πολιτεία», ενώ η «Νέα Ελλάδα», ο εκδοτικός οίκος του ΚΚΕ στο Βουκουρέστι, κυκλοφόρησε το «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» με εξώφυλλο το σκίτσο του Μπελογιάννη από τον Πικάσο. Το 1953 κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα οι μεταφράσεις των ποιημάτων του Ναζίμ Χικμέτ και το 1954 εκδόθηκε η «Αγρυπνία» που περιλάμβανε τη «Ρωμιοσύνη» και την «Κυρία των Αμπελιών». Ο «Άνθρωπος με το γαρύφαλλο»(Νίκος Μπελογιάννης) σε σκίτσο του Πικάσο και ποίηση του Γιάννη Ρίτσου.

Όλα αυτά τα χρόνια, ωστόσο, βαθιά στην καρδιά του, εκτός από την ποίηση, υπήρχε και μια γυναίκα, η Φαλίτσα. Παντρεύτηκαν στις 7 Δεκεμβρίου του 1954, ενώ τον Αύγουστο του 1955 γεννήθηκε η μονάκριβή τους κόρη, Έρη. Το 1956, ο Γιάννης Ρίτσος γνωρίστηκε με το Νίκο και τη Νανά Καλλιανέση. Το έργο του βρήκε τη φωλιά του έκτοτε, στον εκδοτικό τους οίκο, τον «Κέδρο». Άρχισε να συνεργάζεται μαζί τους κάνοντας την επιμέλεια της μετάφρασης της «Γκρινιάρας Κατσίκας» του Τολστόι, και συνέχισε στο τέλος του ίδιου χρόνου με την εμβληματική «Σονάτα του σεληνόφωτος», για την οποία πήρε Α΄ Κρατικό Βραβείο ποίησης, εξ ημισείας με τον Άρη Δικταίο. Και θα είναι με τη «Σονάτα» που θα αρχίσει η διεθνής του αναγνώριση.

Με τη γυναίκα του, Γαρυφαλιώ Γεωργιάδη. Με την κόρη του Έρη, στο γραφείο του.

Στα τέλλη του Ιουλλίου του 19 956, προσκλλήθηκε μαζίί με πανεπιιστημιακούςς και διαννοούμενους στην ΕΣΣΔ. Μ Με τα χίλια ζόριια του έδωσαν τότε, το για να πολυπόθητο διαβατήριο δ υθική χώρα ταξιιδέψει επιτέλους στη μυ των σοβιέτ, όννειρο κάθε αριστερού. στρέφοντας δημοσίευ υσε στην Επισ «Αυγή» 36 κείμ μενα με γενικκό τίτλο «Η ση σήμερα». Επόμενος Σοβιετική Ένωσ ου ήταν η Ρουμανία, προορισμός το ψε με το ο Στρατή όπου ταξίδεψ ριβήλη, τον Άγγελο Τερζζάκη και το Μυρ Μεννέλαο Λουντέμη. Μόσ σχα, 1956. Ο Ο Γιάννης Ρίτσ σος, μαζί με ο ομάδα άλλωνν οκτώ διανο οουμένων, επισ σκέπτεται τη Σοβιετική Έννωση ύστεερα από επίσ σημη πρόσκλληση. Θα επισ στρέψει εκεεί το 1960 ολοκληρώνοντα ας την «Ανθολογία « Ποίησης» », ενώ Ρουμανικής πηγα αίνοντας κα αι στην Τσεχχοσλοβακία άρχιισε να εργάζζεται για τη δ δημιουργία της «Ανθολογίας Τσέχων και Σλοβάκων ποιη ητών». Στην Τσε α, εχοσλοβακία 1960.

Βιβλία του πλέον εκδίδονταν παντού. Είχε φτάσει η μεγάλη ώρα της μουσικής.Ο Μίκης Θεοδωράκης, μελοποιώντας έξι ποιήματα από τον «Επιτάφιο» άνοιξε κατ’ αρχήν τον Ασκό του Αιόλου για τη φωνή του Μπιθικώτση και τη χρήση του μπουζουκιού, δικαιώθηκε εν τέλει και κατέθεσε το αριστούργημα στις ψυχές των Ελλήνων. Είναι μια πυκνή σε ποίηση, ταξίδια, εκδόσεις και επαφές δεκαετία αυτή του 60’. Και βέβαια σε αγώνες, αφού ο ποιητής είναι ταγμένος. Αλλά και σε απαγορεύσεις από το Υπουργείο Προεδρίας που έβρισκε αφορμές για να απαγορεύει τη δουλειά του. Ο Ρίτσος δε φάνηκε να πτοήθηκε όμως ποτέ. Και βέβαια ήταν η δεκαετία που γράφτηκαν τα ποιήματα για το Γρηγόρη Λαμπράκη και το Σωτήρη Πέτρουλα και που μελοποιήθηκε η «Ρωμιοσύνη» και που προς το τέλος της τον βρήκε ξανά στην εξορία.

Συναυλία στη δεκαετία του 1960, με Μίκη Θεοδωράκη και Γρηγόρη Μπιθικώτση.

ΜΕ ΤΗ ΔΟΞΑ ΠΟΥ ΤΟΥ ΤΑΙΡΙΑΖΕ Ο Γιάννης Ρίτσος ήταν έτοιμος όταν πήγαν να τον συλλάβουν την 21η Απριλίου του 1967. τον μετέφεραν αρχικά στον Ιππόδρομο του Παλαιού Φαλήρου, όπου η χούντα συγκέντρωσε 10.000 δημοκράτες και στη συνέχεια με αρματαγωγό στη Γυάρο. Συνέλαβαν και τη Φαλίτσα, που κρατήθηκε σε συνθήκες απομόνωσης στο Βαθύ της Σάμου. Αφέθηκε ελεύθερη μετά από μία εβδομάδα για να επιστρέψει στην Αθήνα, όπου με σημείωμά του ο άντρας της, την ενημέρωσε πως βρισκόταν στα Γιούρα. Τότε, εκείνη πήγε στη Σύρο, από όπου μπόρεσε να του στείλει κάποια χρειώδη. Στις 30 Ιουνίου, τον μετέφεραν στο Παρθένι της Λέρου, όπου έγραφε νυχθημερόν και ζωγράφιζε ρίζες και βότσαλα. Στο εξωτερικό, ήδη από την πρώτη ημέρα της σύλληψής του κιόλας είχε αρχίσει η εκστρατεία για την απελευθέρωσή του, ενώ γινόταν λόγος για κίνδυνο της ζωής του. Η Φαλίτσα θορυβημένη πήγε στη Λέρο, στα τέλη Απριλίου του 1968, όπου, όμως αρχικά, δεν της επέτρεψαν να τον δει. Ωστόσο, βρέθηκε η μέση λύση. Ήταν γιατρός, κι έτσι ο στρατοπεδάρχης κι ένας συνάδελφός της, την πήγαν στο νοσοκομείο, όπου μπόρεσε να τον συναντήσει την ώρα που τον εξέταζαν. Απαγόρευσαν βέβαια στο ζευγάρι να ανταλλάξει έστω και μία λέξη. Στις 16 Ιουνίου, ο ποιητής ξύπνησε με αιματουρία, ίλιγγο και πόνους στα νεφρά. Τον μετέφεραν μόλις στις 4 Αυγούστου στην Αθήνα, για να εισαχθεί στον «Άγιο Σάββα», όπου χειρουργήθηκε για να επιστρέψει στη Λέρο στις 12 Σεπτεμβρίου. Στις 19 Οκτωβρίου, οι ανθρωποφύλακες τού ανακοίνωσαν την απόλυσή του και ταξίδεψε αμέσως για τη Σάμο, όπου έζησε σε κατ’οίκον περιορισμό, έχοντας κρυμμένα στους διπλούς πάτους της βαλίτσας του, ποιήματα και ακουαρέλες. Σάμος, 1968.

Η επαφ φή του με τον έξω κό όσμο ήταν ελάχιστη ε εκκείνη την περίοδο, ωσττόσο κατά άφερε να σττείλει κρυφά ά το 1969 στη σ Χρύσα Προκοπάκη Π σ Παρίσι ττις «Πέτρες» στο », τις «Επαναλήψεις» και το «Κιγκλίδωμα», που εκδόθηκαν από τον Γκαλιμάρ ρ. Και στην ίδια Μίκης Θεοδω ωράκης τα «Λ Λιανοτράγου υδα» για να ττα μελοποιή ήσει το 1970.. πόλη, έλαβε ο Μ Ο ποιη ητής με το Μ Μίκη Θεοδω ωράκη. τις Αίφνης πρώτες μέρες του 1970, ο Ρίίτσος στην εμφαννίστηκε Αθήνα α. Ήταν Ή προσκαλεσμένος στο Διεθνέές Φεσττιβάλ Ποίησης του Λονδ δίνου ως τιμώμενο πρόσ σωπο μαζί μ με τον Πάμ μπλο Νερού ύδα. Η δικταττορία αναγκά άστηκε να κάνει κ τα πικκρά γλυκά και κ ο ακός κάλεσεε τον ποιητή στο γραφείο ο του, όπου τον απέτρεψ ψε να αναφεερθεί Στυλλιανός Παττα ενανντίον της «ΕΕθνικής Κυβ βερνήσεως». Ο Ρίτσος απάντησε α α αρνητικά καιι πήρε ξανά ά την άγουσα για το Κ Καρλόβασι. Η υγεία α του, ωσττόσο, χεορο οτέρεψε ξα ανά κι έτσιι το Δεκέμ μβριο του 1970 χειρ ρουργήθηκε στη Γενική Κλινική Αθη ηνών και έκκτοτε παρέμ μεινε στην π πρωτεύουσα α στο διαμ μέρισμά του της οδού Μ Μιχαήλ Κόρακκα 39. Τα έργα α του ξανάρχχισαν να εκδ δίδονται, αφ φού είχε έρθεει η προληπ πτική λογοκρ ρισία, ενώ από όλη τηνν Ευρώπη αρ ρχίζουν παρά άλληλα να έρχονται και ο οι τιμητικές διακρίσεις. Πριν πέέσει η δικττατορία, ο ποιητής έκανε ωστόσο ο, μια δημ μόσια εμφάννιση. Συμμετείχε σε έένα από τα π πρώτα κορδόνια της δια αδήλωσης πο ου στις 15 Ν Νοεμβρίου 1 1973, ξεκίννησε από το ο Πολυτεχνείίο για να φτά άσει έως την πλατεία Κλα αυθμώνος.

Στα 16 χρόνια, από το τέλος της δικτατο ορίας ως τη ην κοίμησή του, ο ποιιητής μετα αβλήθηκε σεε μύθο. Οι διακρίσεις ήταν πια διιεθνείς, με κορυφαία κ τη ην απονομή του Διεθ θνούς Βραβεείου Λένιν γιια την Ειρήνη η και τη Φιλλία των Λαώνν την Πρωτο ομαγιά του 1 1977. Παρ ρότι είχε προ οταθεί δύο φορές για το τ Βραβείο Νόμπελ, Ν δενν το πήρε πο οτέ, οι πολιττικές σκοπ πιμότητες γαρ. Τιμήθηκκε ωστόσο από τους δικούς του ανθρώπους, α που με το ίδιο βραβείο τίμησα αν επίσης σττην Ελλάδα τον τ Κώστα Βάρναλη, Β το ον Γιάννη Γλέέζο, και το Μίκη Μ οδωράκη. Θεο

ΜΟΣΧΑ ((1977). Από ττην απονομή ή του Βραβείίου Λένιν. Ομ μιλία του πο οιητή κα ατά τη διάρκεια απ πονομής του Βρ ραβείου Λένιν.

Αναγορεύτηκε, επίσης, επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1976) και του Πανεπιστημίου Αθηνών (1987), ενώ του απονεμήθηκε και το Μέγα Γαλλικό Βραβείο Ποίησης «Αλφρέ ντε Βινί». 1976.Από την τελετή αναγόρευσής του Γιάννη Ρίτσου σε επίτιμο διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. 1987. Από την τελετή αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο Γιάννης Ρίτσος έφυγε από κοντά μας στις 11 Νοεμβρίου του 1990. το σώμα του αναπαύτηκε στη γενέτειρά του Μονεμβασιά. Όμως δημιουργείται η ερώτηση: στ’αλήθεια έφυγε; Πονάει η έλλειψη της φυσικής παρουσίας για όσους γνώρισαν από κοντά τον αιώνιο, ωραίο έφηβο, παραμένει όμως η ψίχα της ζωής του, η ποίηση. Και με αυτήν οδηγό εξακολουθούν να ζεσταίνονται οι καρδιές στην υφήλιο. Στα χρόνια που πέρασαν, στα χρόνια που θα έρθουν. Τέλη του 1990, λίγο πριν …φύγει. Στο γραφείο του, δίπλα σε βιβλία και εικαστικές δημιουργίες του. Μερικές από τις δημιουργίες του. Εικαστικές δημιουργίες, ζωγραφισμένες πάνω σε κουτιά των τσιγάρων του.

Οι ρίζες που έβρισκε μεταμορφώνονταν σε πρωτότυπες εικαστικές δημιουργίες.

Πέτρες, έργγα τέχνης, καθώς και ο δημιου υργός επί το ου σε μία παρ αραλία της έργο το Σάμου.

Ὅταν

σφίγγουν τὸ χέρι, ὁ ἥλιος εἶναι βέβαιος γιὰ τὸν κόσμο ὅταν χαμογελᾶνε, ἕνα μικρὸ χελιδόνι φεύγει μὲς ἀπ᾿ τ᾿ ἄγρια γένεια τους ὅταν κοιμοῦνται, δώδεκα ἄστρα πέφτουν ἀπ᾿ τὶς ἄδειες τσέπες τους ὅταν σκοτώνονται, ἡ ζωὴ τραβάει τὴν ἀνηφόρα μὲ σημαῖες καὶ μὲ ταμποῦρλα.